MIĘDZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY KRYTYKA Międzynarodowy Fundusz Walutowy

MIĘDZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY KRYTYKA

Międzynarodowy Fundusz Walutowy, MFW (ang. International Monetary Fund, IMF) – międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmująca się kwestiami stabilizacji ekonomicznej na świecie. Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących.

MFW został powołany 1 -22 lipca 1944 roku, na United Nations Monetary and Financial Conference (konferencji w Bretton Woods, New Hampshire) w USA. Działalność rozpoczęła dwa lata później, pierwszych operacji finansowych dokonała w marcu 1947. Obecnie zrzesza 187 państw.

WYTYCZNE POLITYKI PROWADZONEJ PRZEZ MFW TO PRZEDE WSZYSTKIM: popieranie międzynarodowej współpracy walutowej dzięki powołaniu stałej instytucji konsultacji i współpracy w dziedzinie międzynarodowych problemów walutowych; ułatwienie ekspansji i wzrostu handlu międzynarodowego, wzrostu zatrudnienia, utrzymywania realnych dochodów i zasobów produkcyjnych krajów członkowskich; popieranie stabilizacji kursów, utrzymywanie uporządkowanej wymiany między krajami członkowskimi, unikanie deprecjacji walut inspirowanej przez rywalizację; dążenie do stworzenia wielostronnego systemu płatności i rozliczeń transakcji bieżących oraz do eliminowania ograniczeń wymiany walutowej, hamujących rozwój handlu; działanie w celu zmniejszenia czasu i wielkości nierównowagi bilansów płatniczych.

Ogień krytyki wymierzonej w bliźniacze organizacje MFW i Banku Światowego koncentruje się przede wszystkim na ich działalności w krajach rozwijających się. Nie ulega wątpliwości, że największe kontrowersje budzą stworzone przez te organizacje programy dostosowawcze (ang. structural Adjustment programs, SAP) wdrażane na szeroką skalę; w celu rozwiązania kryzysu zadłużenia lat 80.

NA FALI NIEUDANYCH DOŚWIADCZEŃ REFORMATORSKICH W KRAJACH ROZWIJAJĄCYCH SIĘ POD ADRESEM OBU ORGANIZACJI BYŁY WYSUWANE NASTĘPUJĄCE ZARZUTY: - wspieranie programów, które nie działają, hamują wzrost gospodarczy i prowadzą do eskalacji ubóstwa, - narzucanie uciążliwych i surowych warunków krajom członkowskim, - stosowanie w sposób doktrynalny liberalnej filozofii rynkowej,

- ignorowanie opinii rządów państw rozwijających się, - brak wpływu na decyzje podejmowane przez rządy w krajach wysoko rozwiniętych, - arbitralność w przyznawaniu kredytów i faworyzowanie krajów prozachodnich, - rozbudowana biurokracja.

Pierwszymi, którzy podnieśli otwartą krytykę prowadzonej przez MFW polityki były różne organizacje antyglobalistyczne, do których ostrych demonstracji doszło w czasie wielkich forów gospodarczych, m. in. w Seattle i w Genui. Przybierały one bardzo agresywny i nieuporządkowany charakter, co ułatwiało ich dyskredytację, tym bardziej, że organizacje te początkowo nie potrafiły w jakiś nieco bardziej konkretny sposób argumentować swoich poglądów.

Ten rodzaj krytyki media na całym świecie ośmieszały jako protesty znudzonych bogatych nastolatków, którzy pod pretekstem solidarności z najbiedniejszymi tego świata chcieli się po prostu wyżyć.

Do krytyki sposobu myślenia międzynarodowych instytucji finansowych przyłączają się coraz częściej środowiska ekonomistów, w tym także byli współpracownicy MFW i Banku Światowego.

JEDNYM Z NAJMOCNIEJSZYCH KRYTYKÓW MFW JEST LAUREAT EKONOMICZNEJ NAGRODY NOBLA, JOSEPH STIGLITZ.

Podstawowe elementy krytyki Stiglitza: 1. MFW prezentuje jako fakty coś, co jest tylko ideologią (neoliberalną), a jako rodzaj prawdy nie podlegającej dyskusji – tezy, co do których trwa bardzo ostry spór w ekonomii i istnieją bardzo mocne dowody na stanowisko wręcz przeciwne.

2. MFW postrzega światową gospodarkę tylko i wyłącznie z punktu widzenia specyficznego środowiska finansjery. Nawet jeśli nie wynika to ze złej woli podejmujących decyzje, są oni przekonani, że co jest dobre dla finansjery, jest dobre dla całej światowej gospodarki. Stiglitz podaje dowody, że tak nie jest.

3. Wymuszanie na uzależnionych od pomocy MFW państwach liberalizacji rynków finansowych, nadmiernej dyscypliny budżetowej, nadmiernego wyczulenia na utrzymanie bardzo niskiego stopnia inflacji (kosztem innych, ważniejszych – zdaniem Stiglitza – czynników ekonomicznych) doprowadziło do upadku wielu gospodarek.

4. Najlepiej rozwijają się kraje, które potrafiły się przeciwstawić naciskom MFW (Malezja, Chiny, Indie), a te, które ślepo go słuchały, zapłaciły za to katastrofą gospodarczą (Indonezja, Tajlandia, Argentyna i inne). Nieprzejrzystość i brak procedur demokratycznych w podejmowaniu decyzji przez MFW.

5. Stosowanie podwójnych standardów – słabe państwa dostają bardzo rygorystyczne warunki do spełnienia, a np. Rosja nie wywiązuje się z niczego, przejada całą pomoc w procesach korupcyjnych i nadal tę pomoc otrzymuje. 6. Niedopuszczanie do procesu decyzyjnego państw najbardziej zainteresowanych, czyli potrzebujących pomocy, a czasem wręcz monopolizacja procesu przez reprezentantów Departamentu Skarbu USA.

7. Sprzeniewierzenie się ideom Keynesa, który wymyślił MFW. Keynes twierdził, że rynek z natury nie działa doskonale i zadaniem takiej instytucji jest pomoc w sytuacji, gdy rynek zawodzi i popada w recesję. MFW utrzymuje, że rynek zawsze działa doskonale i odmawia udzielenia pomocy państwom, które nie chcą zredukować swojej ingerencji w rynek.

W maju 1988 roku były pracownik Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Davison Budhoo, opublikował list otwarty do jego prezesa Michela Camdesus'a. W liście tym napisał: "Jaki potwór w nas tkwi, który każe nam posuwać się tak daleko w hańbie i wstydzie, że nie pozwala nam krzyczeć w proteście, jako istotom ludzkim i ludziom posiadającym sumienie? Od dnia dzisiejszego odmawiam zgody na cenzurę, narzuconą przez MFW nad naszą działalnością wobec Trzeciego Świata"

W dalszej części Budhoo wylicza oskarżenia nt. dossier dotyczącego wysp Trynidad i Tobago na Antylach, nad którym pracował kilka lat Zarzuca on MFW manipulowanie danymi statystycznymi, fałszowanie danych, lansowanie kampanii dezinformacji i ośmieszania wyników ekonomiki Trynidadu, a także wywieranie presji na rząd Trynidadu, aby ten zrezygnował z przestrzegania konstytucji, czyli z ochrony fundamentalnych praw obywateli oraz z utrzymania norm sprawiedliwości społecznej i ekonomicznej

Litowski Profesor Grzegorz W. Kołodko uważa, że eksperci MFW zwłaszcza na początku lat 90. - a także wielu doradców (głównie amerykańskich), nie miało zbyt dobrego rozeznania realiów finansowych, ekonomicznych i społeczno-politycznych krajów posocjalistycznej transformacji w Europie Środkowo-Wschodniej i w byłym ZSRR. Przenoszenie pewnych, skądinąd też nie do końca sprawdzonych wzorców w zakresie polityki strukturalnej i stabilizacyjnej z Ameryki Łacińskiej na ten grunt było wielkim błędem. Próba zastosowania neoliberalnego podejścia monetarystycznego do zmiany struktur gospodarczych w naszych krajach wychodzących z socjalizmu i centralnego planowania była błędem.

Należy zaznaczyć, iż w ostatnich latach debata dotycząca MFW i Banku Światowego weszła w nowy etap - przyniosła pewne zmiany w sposobie myślenia organizacji, zwłaszcza Banku Światowego. Wiąże się to z przyjęciem listy celów milenijnych i nadaniem priorytetu kwestiom wzrostu gospodarczego i redukcji światowego ubóstwa. Współczesne programy dostosowawcze zakładają m. in. większą elastyczność oraz partycypację krajów i organizacji pozarządowych w procesie tworzenia strategii narodowych. Swoistym znakiem czasu jest chociaż¬by obecne sformułowanie misji Banku Światowego: "Naszym marzeniem jest świat wolny od biedy"