Мемлекеттік бюджеттің мәні мен мазмұны
Мемлекеттік бюджет – мемлекет пен кәсіпорындар, ұйымдар, мекемелер арасында қалыптасатын қаржылық қатынастар. Мемлекеттік бюдет мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорын жасау және оны ұдайы өндіріс пен қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсаттарына пайдалануға бағытталатын қаржылық қатынастардың жиынтығы. Қаржылық қатынастардың жиынтығы ретінде мемлекеттік бюджетке ең алдымен жалпы қаржы категориясынан ажырататын өзгеше белгілер тән. Атап айтсақ, бюджеттік қатынастардың бөлістірушілік сипаты бар, және ол әрқашанда ақшалай нысанда жүзеге асырылады және мақсатты ақша қорларын қалыптастырумен және пайдаланумен қосарлана жүреді. Мемлекеттік бюджеттің бұдан басқа да өзгеше қасиетттері бар. Ақшалай қаражаттарды орталықтандыру экономиканың жүзеге асырылуын қамтамасыз ету үшін халық шаруашылығы масштабындағы үздіксіз айналымды ұйымдастыру үшін қажет. Мемлекетке орталықтандырылған ақша қаражаттары дамушы мақсатты салаларды қаржыландыруға, қоғам деңгейінде әлеуметтік- мәдени шараларды жүргізу үшін, қорғаныс саласының мәселелерін шешу үшін және мемлекетті басқару шығындарын жабу үшін қажет. 1
Мемлекеттік бюджеттің келесідей ерекше белгілері бар: - қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатында қоғамдық өнімнің бір бөлігін бөлістіру қатынастарын жүзеге асыратын экономикалық нысан болып табылады; - құнды жасау және оны тұтыну процесін жүзеге асыратын матениалдық өндіріс қаржысынан және құнды тұтынуға қызмет ететін өндірістік емес сфера қаржысынан мемлекеттік бюджеттің айырмашылығы ол ұлттық шаруашылықтың салалары, аумақтар, экономиканың секторлары , қоғамдық қызметтің сфералары арасында құнды қайта бөлуге арналған; - қоғадық өнімнің тауар нысанындағы қозғалысымен тікелей байланысты емес құндық бөліністің кезеңін білдіреді. Бюджет сонымен қатар мемлекеттің экономикаға араласуының құралы ретінде пайдаланылады және ол көп жағдайда мемлекеттік несие жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Бюджеттің сыныпталуының мәні бүгінгі уақытта мемлекеттік бюджетті монополиялық өнімінің бағасын реттеуде айқын білінеді және ол мемлекеттік кәсіпорындардың өнімдерініе бағаны төмендетуде, салық жеңілдіктерін қолдануда және монополиялы кәсіпорындарға субсидия бөлуде айқын көрінеді. Мемлекеттік бюджет бірлікті, толықтылық, нақтылық, айқындылық қағидаларына негізделіп қалыптасады.
Негізгі сұрақтардын 6 блогы Мемлекеттік қаржы бақылау Мемлекеттік жоспарлау жүйесі Мемлекеттік қызметтер Бюджетаралық қатынастар Бюджеттің оындалуы Инвестициялық рәсімдер 2
Мемлекеттік қаржы бақылау Мемлекеттік қаржылық бақылау жүйесі: сыртқы МҚБ органдары ішкі МҚБ органдары республикалық деңгейде: Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті ҚР Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі орган орталық мемлекеттік органдардың ішкі бақылау қызметтері жергілікті деңгейде: ҚР Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі орган мәслихаттың тексеру комиссиялары облыстық бюджеттен, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдардың ішкі бақылау қызметтері олардың жүзеге асыратын: сәйкестікті бақылау қаржылық есептілікті бақылау тиімділікті бақылау 3
Мемлекеттік қаржы бақылау Сыртқы мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының құзыреті: Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті Мәслихаттардың тексеру комиссиялары толықтырылғаны : • Ұлттық қор қаражатының пайдаланылуын бақылауды жүзеге асыру; • мәслихаттардың тексеру комиссиялары үшін үлгі ережені және олардың қызметкерлері үшін үлгі біліктілік талаптарын бекіту; • республикалық бюджеттің атқарылуы бөлігінде Үкімет уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі орган жүргізген бақылау нәтижелерін сұратуды жүзеге асыру құқы • аумақтың даму бағдарламасынының іске асырылуын бақылауды жүзеге асыру; • бюджет және басқа да заңнамаларды жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізу өзгертілгені: жергілікті бюджеттің атқарылуы бөлігінде Үкімет уәкілеттік берген қаржылық бақылау органы жүргізген бақылау нәтижесін сұрауға құқылы 4
Мемлекеттік қаржы бақылау Бақылау нәтижелерi бойынша қабылданатын актiлер: сыртқы МҚБ органдары және ҚР Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі орган бақылау актiсi бақылаудың қорытындылары туралы есеп қаулы қорытынды ішкі бақылау қызметі ішкі бақылау нәтижелері бойынша қорытынды жүргізілген бақылау қорытындылары бойынша жасалады, ішкі бақылау қызметі және бақылау объектісі қол қояды ішкі бақылау нәтижелері туралы есеп ішкі бақылау нәтижелері бжөніндегі қорытынды негізінде жасалады, бақылау объектісі ішкі рәсімдерді, ережелерді, процестерді жақсарту жөніндегі ұсынымдарды қамтиды, мемлекеттік органның басшысына беріледі ұсыныс жобасы ұсыну және басқа да мүдделі тұлғаларға жіберіледі ішкі бақылау нәтижилері туралы есеп негізінде жасалады және мемлекеттік органның басшысы ішкі бақылау қорытындылары бойынша қабылдайтын құжаттың жобасы болып табылады, ішкі бақылау объектісінің жұмыста анықталған бұзушылықтар мен кемшіліктерді жоюы, сондай-ақ ондағы ұсынымдарды орындауы үшін міндетті болады 5
Мемлекеттік жоспарлау жүйесі Әлеуметтік-экономикалық даму болжамы бес жылға арналған әлеуметтік-экономикалық дамудың жылдар бойынша бөліп көрсетілген нысаналы индикаторлары мен көрсеткіштері белгіленеді бес жылдық кезең ішінде қол жеткізуге Қазақстан Республикасының немесе өңірдің әлеуметтік-экономикалық саясаты бағытталуға тиіс сандық және сапалық нәтижелерді айқындау үшін шешуші бағыттар (салалар) бойынша 6
Мемлекеттік жоспарлау жүйесі Мемлекеттік органның стратегиялық жоспары әзірлеу жыл сайын жылжымалы негізде 5 жылға 3 жылға қаржыландыру көлемімен бірге бюджеттік бағдарламалар бекіту орталық мемлекеттік органдар – Президент республикалық бюджет туралы заңға қол қойғаннан кейін бір апта мерзімде облыстық бюджеттерден, Астана, Алматы қалаларының бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдар, мәслихаттар аппараттары – ағымдағы қаржы жылының 30 желтоқсанына дейін аудан (облыстық маңызы бар қала) бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдар, мәслихаттар аппараттары – келесі қаржы жылының 10 қаңтарына дейін Адам құқықтары жөніндегі ұлтық орталық – Президент айқындайтын тәртіппен мәслихаттар аппараттары – мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілет органмен келісім бойынша мәслихат хатшысы Конституциялық Кеңесі стратегиялық жоспар әзірлемейді 7
Мемлекеттік жоспарлау жүйесі Мемлекеттік органның стратегиялық жоспары өзгерістер енгізу жаңа заңдар қабылданған жағдайда немесе қолданыстағылары өзгерген кезде секвестр жүргізілген жағдайда бюджетті, стратегиялық жоспарларды әзірлегенде және бекіткенде кодексте белгіленген талаптар сақталады қаржыландыру көлемінің өзгеруіне байланысты тиісті бюджет комиссиясы қарайды Өзгерістер мен толықтырулар енгізу мемлекеттік органның меморандумы бекітпейді стратегиялық жоспарда көзделген нысаналы индикаторлар өзгерген жағдайда Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар, мәслихаттар аппараттары 8
Мемлекеттік қызметтер көрсету Мемлекеттік қызмет көрсету стандарты – қойылатын талаптарды белгілейтін нормативтік құқықтық акт мемлекеттік қызмет көрсету немесе олардың тобына мемлекеттік қызмет көрсету процесінің, нысанының, мазмұны мен нәтижесінің сипаттамасын қамтитын Мемлекеттік қызмет көрсету тобы – қажеттілігі болған жағдайда біртекті қызметті, қызметтің бағытына байланысты мемлекеттік қызмет көрсету немесе оларды алушылардың мақсатты тобын логикалық біріктіру Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін үлгі стандарт негізінде әзірленеді 10
Мемлекеттік қызметтер көрсету Мемлекеттік қызмет көрсету регламенті мемлекеттік қызметтер көрсету стандарттарының сақталуын қамтамасыз ету мақсатында әзірленетін және мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволық бағыныстағы ұйымдарының, лауазымды және өзге де мемлекеттік қызметтер көрсету тұлғалардың жөніндегі қызметінің тәртібін айқындайтын нормативтік құқықтық акт мемлекеттік қызмет көрсету процесіне қатысатын мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволық бағыныстағы ұйымдарының және өзге де тұлғалардың іс-кимылын (өзара іс-қимылын) сипаттауды белгілейді Әзірлеу және бекіту мемлекеттік қызмет көрсету жөніндегі мемлекеттік органдар, олардың ведомстволық бағыныстағы ұйымдары және өзге де тұлғалар мемлекеттік қызмет көрсету процессіне қатысқан кезде бірнеше мемлекеттік органдармен, олардың ведомстволық бағыныстағы ұйымдарымен және басқа тұлғалармен бірлесіп Мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган мемлекеттік қызмет көрсету регламентін әзірлеу жөніндегі әдіснамалық көмекті жүзеге асырады 11
Бюджетаралық қатынастар Нысаналы трансферттер жоғары тұрған бюджеттен төмен тұрған бюджетке: Жалпы сипаттағы жергілікті бюджеттер шығыстарының ұлғаюына және (немесе) трансферттердің есептеу кірістерінің азаюына алып келетін заңнамалық актілерді, кезінде ескерілмейтін Президенттің және Үкіметтің актілерін қабылдаудан ағымдағы жекелеген бюджеттік туындайтын төмен тұрған бюджеттердің шығындарын өтеу бағдарламаларды немесе нақты мемлекеттік бағдарламаларда, облыстың даму бюджеттік даму бағдарламасында, орталық мемлекеттік органдардың бағдарламаларын іске асыру стратегиялық жоспарларында көзделген жергілікті үшін, сондай-ақ мемлекеттік бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асыру ланды органдар функцияларының Қазақстан Республикасы Үкіметінің және облыстың жергілікті мемлекеттік басқарудың атқарушы органының резервінен төмен тұрған деңгейінен төмен тұрған бюджеттен жоғары тұрған бюджетке: жоғары тұрған деңгейіне мемлекеттік органдар функцияларының мемлекеттік берілуіне байланысты басқарудың төмен тұрған деңгейінен жоғары тұрған шығыстардың ұлғаюына әкеп деңгейіне берілуіне байланысты жоғары тұрған бюджет соғатын заңнамалық актілерді шығыстарының ұлғаюына әкеп соғатын заңнамалық актілерді, қабылдаудан туындайтын, Президенттің актілерін қабылдаудан туындайтын жоғары тұрған бюджеттердің шығындарын өтеуге Үкіметтің немесе облыстың жергілікті атқарушы органының шешімі бойынша жергілікті атқарушы органдар үнемделген қаражатты ағымдағы қаржы жылының соңына дейін жоғары тұрған бюджеттен 12 берілетін нысаналы трансферттерді пайдалану жүзеге асырылған бюджеттік бағдарламалар нәтижелерінің көрсеткіштерін жақсартуға пайдалануға құқылы
Бюджетаралық қатынастар Жергілікті бюджеттен қоса қаржыландыру жобалау-сметалық құжаттаманы түзетуге байланысты бюджеттік инвестициялық жобалардың сметалық құнының ұлғаяды техника-экономикалық негіздемеде көзделмеген бюджеттік инвестициялық жобаның жобалау-сметалық құжаттамаларына қосымша компоненттерді енгізуге байланысты бюджеттік инвестициялық жобалардың сметалық құнынына ұлғаяды сыртқы желілер, энергиямен қамтамасыз ету және абаттандыру объектілері бойынша жұмыстар жүргізу бюджеттік-инвестициялық жобаның жобалау-сметалық құжаттамаларын пысықтау үлгі жобалар қолданғанда құрылысты нақты алаңмен байланыстыру жер учаскеінің меншік иелеріне өтемақы төлеу, жер учаскесін иеліктен шығару кезінде оның ішінде жылжымайтын мүлікті келтірген залалды орнын толтыру үшін өтемақы төлеу жаңадан енгізілген объектілерді материалдық-техникалық жарақтандыру және жұмыс істерін қамтамасыз ету бюджеттік инвестициялық жобаның қымбаттауына алып келетін да шығыстар 13
Бюджетаралық қатынастар Нысаналы трансферттер бойынша нәтижелер туралы келісім ағымды трансферттер бойынша Ж А С А Л А Д Ы бір қаржы жылына дамуға бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асырудың барлық кезеңіне жоғары тұрған бюджеттен бөлінген нысаналы трансферттердің көлемі өзгерсе не олар қайта бөлінген жағдайда бюджетті нақтылау кезінде трансферттер бөлінген жағдайда нысаналы трансферттің көлемі өзгерген күнінен бастап бір ай ішінде Президент республикалық бюджет туралы заңға қол қойғаннан кейін немесе жергілікті бюджет туралы мәслихаттың шешімі бекітілгеннен кейін бір ай ішінде Нысаналы трансферттер бойынша нәтижелер туралы келісімде жергілікті бюджеттен қоса қаржыландырылатын қосымша шығындардың түрлері және басқа шарттар 14
Бюджеттің атқарылуы Төлем жүргізу кезінде, аванстық төлемді қоспағанда мемлекеттік мекеме беруді жүзеге асырады бюджетті атқарылуы жөніндегі орталық уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі бар-жоғын тексереді растау құжаттарының ғимараттарды, құрылыстарды, жолдарды салуға немесе реконструкциялауға, үй-жайларды, ғимараттарды, құрылыстарды және басқа объектілерді күрделі жөндеуге байланысты шығыстар бойынша жобалық (жобалық -сметалық) құжаттамаға мемлекеттік сараптаманың оң қорытындының тауарды жеткізу туралы шот-фактураның немесе жүкқұжаттың (актінің) немесе орындалған жұмыс, көрсетілген қызметтер актісінің немесе заңнамада көзделген өзге құжат түрі көшермесінің 15
Бюджеттің атқарылуы бюджеттік бағдарламалар бойынша үнемдеу бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі Пайдалану бойынша шешімді дербес қабылдайды бюджеттік бағдарламалар нәтижелерінің көрсеткіштерін жақсарту мемлекеттік функцияларды, өкілеттіктерді және олардан туындайтын мемлекеттік қызметтерді орындау 16
Назарларыңызға рахмет! 22
Скачать презентацию Мемлекеттік бюджеттің мәні мен мазмұны Мемлекеттік бюджет
ixnjknrlovvcty 26.01.10zd. oieyfi..ppt