Марат Оспанов атындағы БҚҚМУ Факультет: жалпы медицина Дисциплина: оториноларингология СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ ЛОР мүшелерінің құрылымының және топографияcының жастық ерекшеліктері және оның лор патологиясындағы маңызы Орындаған: Табылдиев Жардем 411 “А” Тексерген: м. ғ. д. доцент Қожантаева С. Қ. Ақтөбе 2016 жыл
ЖОСПАРЫ: • ЛОР МҮШЕЛЕРІНІҢ АНАТОМИЯСЫ. ТОПОГРАФИЯЛЫҚ, ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЖАС ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. • ЛОР МҮШЕЛЕРІНІҢ АУРУЛАРЫНА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА. ЛОР АУРУЛАРЫНЫҢ ЖІКТЕЛІСІ
ЛОР МҮШЕЛЕРІНІҢ АНАТОМИЯСЫ: ЛОР- МҮШЕЛЕРГЕ ЖАТАДЫ: Ø МҰРЫН; Ø МҰРЫН МАҢЫ ҚУЫСТАРЫ; Ø ЖҰТҚЫНШАҚ; Ø КӨМЕЙ; Ø ҚҰЛАҚ.
МҰРЫН ЖӘНЕ МҰРЫН МАҢЫ ҚУЫСТАРЫНЫҢ ЖАСТЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ Жоғарғы тыныс жолдарының құрамына мұрын, мұрын маңы қойнаулары, жұтқыншақ және көмей кіреді. Мұрын (nasus) –тыныс аппаратының бастапқы бөлімі, онда иіс сезу анализаторының шеткері бөлігі орналасқан. Клиникалық анатомияда мұрынды ішкі және сыртқы деп бөледі. Жаңа туған балаларда кеуілжір мұрын түбіне дейін жетеді, сондықтан олардың барлық мұрын жолдары жіңішке болып келеді. Жаңа туған нәрестеде тек екі мұрын маңы қойнауы кездеседі: жоғарғы жақ және торлы. Жоғарғы жақ қойнауы 12 жасқа дейі жетіліп болады, ал торлы сүйек жасушалары туылған кезде бірден жетілген күйде болады. Маңдай және сына тәрізді қойнау 3 -4 жастан бастап дамиды. Балаларда мұрын қуысы қысқа әрі төмен орналасқан ересектерге қарағанда.
Сыртқы мұрын пішіні үшқырлы пиамида тәріздес, оның жоғарғы ұшы алға қараған (мұрын ұшы); пирамиданың жоғарғы қабырғасы мұрынның арқасын құрайды ол мұрын ұшынан мұрын түбіне дейін созылып жатады. Пирамиданың екі қыры /қабырғасы/- сыртқы мұрынның бүйір қабырғаларын құрайды, ал үшінші қырының жазықтығында танау тесіктері орналасады. Сыртқы мұрын қаңқасы жұп мұрын сүйектерінен, жұп қанатты және үшбұрышты шеміршектерден, қосымша ұмақ шеміршектер мен мұрын пердесінң төртбұрышты тақ шеміршектерінен тұрады.
Сыртқы мұрында терісі мұрын түбірі аймағында жіңішке ал қанаттар мен ұшында қалың әрі май бездеріне бай. Тері асты шел қабаты әлсіз дамыған қантамыр мен нерв талшықтары өтіп жатыр. Мұрынның түбір аймағында тері қозғалмалы қатпар түзіп ұстауға болады. Қанаттары аймағында тері шемершекке тығыз бекітілген нашар ығысады. Танау тесігі тұсында мұрын қуысының кіреберісін құрастыратын шеміршектердің ішкі беткейіне өтеді, бұл жерде тері қысқа түктермен қамтамасыз етіледі.
Бұлшық етті қабаты беттің ымдау бұлшық еттеріне жатады: m. m. nasals, m. depresser nasi Венозды қан сыртқы мұрыннан шығып бет венасының бастапқы бөліміне келіп құяды v. angularis. Лимфа ағысының жолы төм. жақасты лимфа түйіндеріне бағытталған Қанмен қамтамасыз етілуі көз артериясының соңғы тармағы a. dorsalis nasi және бет артериясының соңғы тармақтары a. angularis. Сыртқы мұрынның иннервациясы үшкіл нервтің I, II тармағымен нервтенеді: мұрын қыры, қанаттары, ұшыn. ethmoidalis anterior; түбірі аймағы-n. infratrachealis; бүйір беткейі- n. infraorbitalis.
Мұрын қуысы (cavum nasi) сыртқы мұрынның жалғасы болып, төменнен қатты және жұмсақ таңдаймен, жоғардан торлы сүйектің көлденең табақшасының аралығында орналасқан және мұрын пердесі арқылы екі бөлімге бөлінген кеңістік. Сыртқы жақтан ол көз ұясының медиалды қабырғасымен және жоғарғы жақ қуысымен шектелген.
Мұрын қуысының әр жартысы Латералды Құрлысы күрделі құрамында үш мұрын қалқаны бар(conhca nasalis anterior, madia et superior). Екі жоғарғы қалқан торлы сүйекге жатады ал төменгі өз алдында жеке сүйек. Жоғарғы Төменгі Мұрын қуысының қақпағы. Ол – мұрын сүйегі, маңдай, торлы сүйектің lamina cribrosa және сына тәрізді сүйектің денесінен тұрады. Төменгі қабырғаның сүйекті негізін жоғ. жақ сүйегінің таңдай өсінділері түзеді, олар sutura palatina - да қосылады. Олардың артында – spina nasalis posterior -ды таңдай сүйектерінің көлденең табақшасы түзеді. Медиалды Мұрын пердесімен берілген , ол сүйекті бөлімнен (торлы сүйектің перпендикулярлы табақшасы мен сошник) және шеміршекті (төртбұрышты) бөлімнен тұрады
Мұрын қуысының кілегей табақшасы көпқатарлы призмалы жыбырлағыш эпителиймен жабылған Сүйек қабы және шеміршек қабымен жанасып жатады. Кілегейлі бокал тәрізді клеткалар Альвеоларлы кілегейлі – серозды бездер орналасқан. Мұрын қалқандарының кілегей қабаты ерекше қалың (4 -мм). Жоғарғы мұрын қалқаны және мұрын күмбезі иіс сезу аймағында жартылай ерекше иіс сезу эпителиймен қапталған. Кілегейлі қабықшаның бұл аймағында кілегей бөлетін иіс сезу бездері , glandulae olfactoriae; және серозды бездер орналасады.
Мұрын қуысының тамырлары Мұрын қуысының қанмен қамтамасыз етілуі сына –таңдай /a. maxillaris тармағы/ артериясы арқылы жүреді. Оның тармақтары: a. a nasalis posterior, laterialis et septi. a. a. etmoidalis anterior et posterior. Иннервация. Үшкіл нервтің I, II тармақтары арқылы нервтенеді. Мұрын қуысы бездері және қантамырларының вегетативті иннервациясы: 1. мұрын қуысы қантамырларының бойымен жүретін симпатикалық талшықтармен 2. қанаттаңдай түйін нервтерінің құрамына енетін, парасимпатикалық талшықтар. Қанның ағып кетуі 3 бағытта жүреді: 1. Ми сауыты қуысы веналарына – v. oftalmica et sinus cavernosus, sinus sagitalis superior -дың алдыңғы бөліміне. 2. Бет венасы 3. v. sphinopalatina
Мұрынның қосалқы қуысы Мұрынның қосалқы қуыстары Негізгі қуыс Жоғарғы қуыс Маңдай қуысы Торлы сүйек ұялары Ми сауыты сүйектеріне орналаса отырып қуыстар, сүйек салмағының төмендеуіне ықпал етеді және олардың беріктілігн жоғарылатады, дауыс түзу кезінде резонаторлар қызметін атқарады да дауыс тембрін негіздейді, тыныс алу кезінде ауаны жылытуға қатысады. Мұрынның қосалқы қуыстары мен мұрын қуысы арасында өзара байланыс бар сондықтан олар бірлесіп біртұтас аппарат құрайды.
МҰРЫН ҚОЙНАУЛАРЫ üЖоғарғы жақ; ü Торлы лабиринт; ü Маңдай; ü Сына тәріздес.
БАЛАЛАРДАҒЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Мұрын Нәрестелерде мұрын жолы жіңішке болады, соған байланысты кілегей қабығының сәд ісінуі тыныс алуды қиындатады. Ерте балалық шақта мұрын пердесінің алдыңғы аймағында Якобсон сезу мүшесінің рудументі орналасқан, ол пердеден 2 см алшағырақ, мұрын түбінен 1, 5 см орналасқан. Жаңа туылған нәрестелерде тек 2 жұп мұрын маңы қойнауы болады: жақ үсты, торлы. 12 жаста ересектермен бирдей болады. Қалған екеуі 3 -4 жаста қалыптаса бастайды.
ЖҰТҚЫНШАҚ Жұтқыншақ – асқорыту және тыныс алу жолының бастапқы бөліміне жатады. Ол бұлшықет, фасциядан құралған кілегей қабықпен жабылған қуыс мүше.
Жұтқыншақ және жұтқыншақ маңы сақиналарының ерекшелігі жұтқыншақ (paharynx) ауыз қуысы мен өңештің арасында орналасқан ас қорыту түтігі, сонымен қатар мұрын қуысынан көмейге ауа өткізетін тыныс алу мүшесі болып табылады. Жұтқыншақ негізі бас сүйегінен басталып, 6 мойын омыртқа деңгейінеде өңешке жалғасады. Ересек адамдарда жұтқыншақ ұзындығы 12 -14 см және мойын омыртқаларының алдында орналасқан. Жұтқыншақтың жоғарғы, артқы, алдыңғы, бүйір қабырғаларын ажыратады. Жұтқыншақты 3 бөлікке бөледі: * жоғарғы – мұрындық бөлігі немесе мұрын-жұтқыншақ; * ортаңғы- ауыздық бөлігі немесе ауыз-жұтқыншақ; * төменгі- көмейлік бөлігі немесе көмей-жұтқыншақ. Жұтқыншақ нәрестелерде воронка тәрізді болып келеді. Жоғарғы бөлігі биік әрі кең, төменгі бөлігі қысқа әрі тар болып келеді. Жұтқыншақтың төменгі қыры нәрестелерде 3 -4 мойын омыртқаларының денесінің деңгейінде орналасады, ал 11 -12 жасқа келгенде ол 5 -6 мойын омыртқа деңгейіне жетеді. Жаңа туған балаларда жұтқыншақтың ұзындығы 3 см, ені 2 -2, 5 см. Бадамша бездер алғашқы екі жаста жақсы дамиды, кейін дамуы бәсеңдейді.
ЖҰТҚЫНШАҚ Жұтқыншақтың жасқа байланысты ерекшеліктері: Жаңа туған нәрестелердің жұтқыншағы воронка тәрізді болады. Жоғарғы жағы ұзын және кең болады. Ал төменгі жағы тар болып келеді. Жаңа туған нәрестелердің жұтқыншағының ұзындығы 4 см және ересектерге қарағанда омыртқадан біраз жоғары тұрады. Жұтқыншақтың көлденең мөлшері 2, 1 – 2, 5 см, алдыңғы-артқы 1, 8 см. Есту түтігінің кең саңылау тәрізді жұтқыншақтық бөлігі – қатты таңдай деңгейінде ашылады. Бұл бөлік 2 -4 жас аралығында жоғары және артқа орналасады, ал 12 -14 жас аралығында домалақ түрге ауысады. Жұтқыншақтың төменгі бөлігі жаңа туған нәрестелерде III және IV мойын омыртқаларының арасындағы диск бойында орналасады. Бала 11 -12 жасқа келгенде V-VI мойын омыртқаларының арасында, ал жас өспірім шақта VI- VII мойын омыртқаларының арасында орналасады. Жұтқыншақтың мұрындық бөлігі жаңа туған нәрестелерде қысқа болады. Оның мөлшері бала 2 жасқа келгенде екі есе үлкейеді және тығыздалады.
Көмей - тыныс жолының бастапқы бөліміне кіреді, жоғарғы бөлімінде жұтқыншаққа, ал төменгі бөлімінде трахеямен жалғасады. Көмей қызметі: Тыныс алу Фонация Қорғаныс
Көмей (larynx) тыныс алу түтігінің (трубкасының) бастапқы кеңейген бөлігі болады, бұл өзінің жоғарғы бөлігімен жұтқыншаққа ашылады, ал төменгі бөлігімен кеңірдекке өтеді. Ол тіласты сүйегінің астында мойынның алдыңғы бетінде орналасқан. Арықтау ер адамдарда көмейдің пішіні (контуры) жиі жақсы көрінеді. Үлкен ер адамдарда көмейдің жоғарғы шеті IV және V мойын омыртқаларының шекарасында болады, ал төменгі шеті VI мойын омыртқасына сәйкес келеді. Жаңа туған нәрестелерде, жас және әйел адамдарда көмей бірнеше жоғары, ал шалдарда керісінше төмен орналасқан. Жұқа бұлшықеттермен жабылған көмейдің алдыңғы бетін терісі арқылы жеңіл басып байқауға болады. Ер адамдарда мойынның жоғарғы бөлігінде шодыр немесе шығыңқы жер – томпақ (кадык; Адамова алмасы) қолмен анық байқалады. Ол әйелдерде және балаларда жұмсақ және оны қолмен басып анықтау қиын. Алдыңғы төменгі бөлігінде, қалқанша шеміршектің төменгі шеті және сақина тәрізді шеміршектің жоғарғы шеті аралығынан коникалық сіңір аймағын (lig. conicum) жеңіл басып байқауға болады, бұны қажет кезінде асфиксия жағдайында тыныс алысты жедел қалпына келтіру үшін кеседі. Көмейдің сыртқы (бүйірлік) беттерінің жанында қалқанша бездің бүйірлік бөліктері және мойынның нерв-қантамыр ірі бағандарының қосынды өрімдері жатыр. Көмейдің артқы беті жұтқыншақтың төменгі бөлігімен, ал артқы төменгі шеткі деңгейінде – өңештің жоғарғы бөлігімен шектеседі. Дауыс шығару және жұтыну кезінде көмейдің сыртқы бұлшықеттері оны көтереді және түсіреді. Бұндай жылжымалылық функционалдық тұрғыдан қажет, ол мыналардың арқасында жүзеге асырылады: көмей жоғарыда бұлшықеттер жәрдемімен тіласты сүйегі арқылы тілмен және төменгі жақсүйекпен, төменде төспен және бұғанамен жалғасқан. Көмейдің қаңқасы (арқауы; тұлғасы) формасы бойынша кесілген пирамиданы еске түсіреді, ол байламдармен жалғасқан шеміршектерден тұрады. Бұлардың ішінде үш тақ: көмейқақпашық (көмей үстілік), қалқанша, сақина тәрізді және үш жұп: ожау тәрізді, мүйіз тәрізді (Санториндік) және сына тәрізді (Врисберг) шеміршектер.
Көмейдің жасқа байланысты ерекшеліктері: Жаңа туған нәрестелердің кең воронка тәрізді болады, II-IV мойын омыртқаларының аралығында орналасады. Қалқанша шеміршек пластинкалары қосылған жерде көмей шодыры болмайды. Жаңа туған нәрестелер мен омыраудағы балаларда көмей үстілік шеміршек тіл түбінен біраз жоғары орналасады. Сондықтан сұйық тамақты жұтқан кезде, көмей үстілік шеміршектің латеральды, яғни жұтқыншақтың көмейлік алмұрт тәрізді қалтасынан өтеді. Бала бір уақытта жұтып және дем алады. Балаларда көмей шодыры болмайды. Ол жыныстық жетілу кезінде пайда болады. Балаларда қалқанша шеміршекте терең ойық болады. Сақина тәрізді шеміршек ұзын пластинкамен қосылған, сондықтан жаңа туған нәрестерлерде көмей ересектерге қарағанда кең болады. Ал дауыс саңылауы жоғары орналасады, кіреберісі қысқа болады. Дауыс саңылауы 6 -6, 5 мм. Балаларда 3 жасқа дейін дауыс саңылауы тез өседі, ұзаруы жыныстық жетілу кезінде болады. Көмей бала 4 -5 жаста болғанда тез өседі. 6 жастан кейін азаяды. Бірақ ұл балаларда жыныстық жетілу барысында тез өсіп, көлемі үлкейеді. Осы кезде дауыс өзгереді. Көмейдің өсуі мен функциясы жыныс бездерінің функциясына байланысты. Ер адамдарда көмей 25 жасқа дейін өссе, әйел адамдарда 22 -23 жасқа дейін. Өсуіне байланысты көмей төмен түседі және оның жоғарғы бөлігі мен тіл асты сүйегінің арасы үлкейеді. 7 жаста көмейдің төменгі бөлігі VI мойын омыртқаның жоғарығы жиегінде болады. 17 -20 жаста көмей ересек адамның көмейінің деңгейіне жетеді. Қарт адамдарда жас адамға қарағанда көмей төмен орналасады. Ал әйел адамда ер адамға қарағанда жоғары орналасады. Жаңа туған нәреседе көмей шеміршектері жұқа болып келеді, уақыт өте ол өзінің эластикалық қасиетін сақтап жуандайды. 23 -25 жастан кейін гиалинді шеміршектердің сүйектенуі жүреді. Бірінші қалқанша шеміршек, екінші сақина тәрізді шеміршек, содан кейін ожау тәрізді шеміршек сүйектенеді. Эластикалық шеміршектер сүйектенбейді.
Құлақ Адамның құлағы 3 бөліктен тұрады: сыртқы, ортаңғы, ішкі. . Ең алдымен, нәрестенің 5 апталық даму сатысында ішкі құлақ қалыптпсп бастайды. Бала туатын кезде дабыл қуысы толық қалыптасады, алты қабырғасы айқындалады. Оның ішінде миксоидты тіндер болады, ол 6 айға дейін сақталып, инфекцияның дамуына әкелуі мүмкін. 9 апталық дамуда ішкі құлақ қалыптасады, бірақ лабиринттік дамуы, бір жасқа толғанда қалыптасады. Ішкі құлақта 2 рецепторлар орналасқан- кохлеарлы (ұлулық) және тепетеңдік (вестибулярлы) , сондықтан кохлеарлы және вкстибулярлы бөліктерге бөлеміз. Вестибулярлы бөліктер ерте дамиды, кохлеарлы бөлігі кештеу дамиды. Құлақ қалқаны жаңа туған нәрестелерде өте жұмсақ, әлсіз, элластикалық емес болады. 4 жаста әбден қалыптасып болады.
Құлақ • ЖАҢА ДҮНИЕГЕ КЕЛГЕН НӘРЕСТЕЛЕРДЕ ЖӘНЕ АЛҒАШҚЫ 6 АЙЫНДА СЫРТҚЫ ҚҰЛАҚТЫҢ КІРЕБЕРІСІ ТЕСІК ТҮРІНДЕ БОЛАДЫ, СЕБЕБІ ЖОҒАРҒЫ ҚАБЫРҒАСЫ ТӨМЕНГІГЕ ЖАНАСЫП ЖАТАДЫ. НӘРЕСТЕЛЕРДЕ САМАЙ СҮЙЕГІ ТОЛЫҚ ДАМЫМАҒАНДЫҚТАН ДЫБЫС ЖОЛЫНЫҢ СҮЙЕКТІК БӨЛІМІ БОЛМАЙДЫ, ТЕК СҮЙЕКТІК САҚИНА БОЛАДЫ ЖӘНЕ ОҒАН ДАБЫЛ ЖАРҒАҒЫ БЕКІНЕДІ. НӘРЕСТЕ ДҮНИЕГЕ КЕЛГЕНДЕ ТОЛЫҚ ҚАЛЫПТАСҚАН ДАБЫЛ ҚУЫСЫ ЖӘНЕ АЛТЫ ҚАБЫРҒАСЫ БОЛАДЫ. ОНЫҢ ҚУЫСЫ МИКСОИДТЫ ТІНМЕН ТОЛҒАН ОЛ ТЕК 6 АЙДАН КЕЙІН ЖОЙЫЛАДЫ, ОЛ ИНФЕКЦИЯНЫҢ ДАМУЫНА ӨТЕ ҚОЛАЙЛЫ ОРТА БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ
• МҰРЫН АУРУЛАРЫ- ü СЫРТҚЫ МҰРЫННЫҢ ТУА ПАЙДА БОЛҒАН АҚАУЫ; ü МҰРЫН ФУРУНКУЛЫ; ü ЖЕДЕЛ РИНИТ; ü ВАЗОМАТОРЛЫ РЕНИТ; ü МҰРЫН ПЕРДЕСІ ДЕФОРМАЦИЯСЫ; ü МҰРЫННАН ҚАН КЕТУ; ü СИНУСИТТЕР; ü МҰРЫН ПОЛИПІ.
Мұрын және қосалқы қуытарының туа пайда болған ақаулары Б. В. Шеврыгина (1984) классификациясына сай сыртқы мұрынның және мұрын қуысының туа пайда болған ақауларын 3 топқа бөледі. 1. Агенезия. üГипогенезия üГипергенезия üДисгенезия 2. Персистенция. Сыртқы жағынан: ортанғы мұрын жырығы, бүйір мұрын жырығы, мұрын ұшының екіеселеуі, дермоидты киста, мұрын жыланкөзі. Мұрын ішілік құрылыстар: мұрын қалқандарының екі еселенуі, қосарланған мұрын қалқандары, туа пайда болған хоана атрезиясы. 3. Дистопия. Буллезды ортанғы мұрындық қалқан. Көз жас каналының тесігінің атипиялық орналасуы.
ҚОЙНАУЛАРДЫҢ ҚАБЫНУЛАРЫ ГАЙМОРИТ – ЖЕДЕЛ ЖӘНЕ СОЗЫЛМАЛЫ БОЛЫП БӨЛІНЕДІ. ЖЕДЕЛ ГАЙМОРИТ БЕЛГІЛЕРІ: Ø ҚАБЫНҒАН ҚОЙНАУ ҮСТІНДЕ АУЫРУ СЕЗІМІ, ПАЛЬПАЦИЯЛАҒАНДА КҮШЕЮІ, БЕТТІҢ ЖАРТЫСЫНА БЕРІЛУІ. Ø ЖАЙЫЛМАЛЫ БАС АУЫРУЫ. ØМҰРЫНМЕН ТЫНЫС АЛУДЫҢ ҚИЫНДАУЫ. (МҰРЫН ҚАЛҚАНДАРЫНЫҢ ІСІНУІ МЕН МҰРЫН ЖОЛДАРЫНЫҢ ТАРЫЛУЫНАН); Ø ЖАС МҰРЫН КАНАЛЫНЫҢ ЖАБЫЛУЫНАН ЖАС АҒУЫ. ØБАСЫНДА МҰРЫННАН БӨЛІНДІЛЕР СҰЙЫҚ, СЕРОЗДЫ, КЕЙІН ЛАЙЛЫ, ТҰТҚЫР, ІРІҢДІ. ØЖАЛПЫ СИМПТОМДАР: ØТЕМПЕРАТУРА ЖОҒАРЫЛАУЫ, ЖАЛПЫ ӘЛСІЗДІК, ДИАГНОСТИКА: МҰРЫН ЖОЛДАРЫН ІРІҢДІ БӨЛІНДІДЕН ТАЗАЛАҒАННАН СОҢ, НАУҚАС БАСЫН ҚАРАМА ҚАРСЫ ҚИСАЙТҚАННАН СОҢ ҚАЙТА БӨЛІНУІ; ЕГЕР МАҢДАЙ ҚОЙНАУЫ ҚАБЫНСА БАСТЫ АЛҒА ЕҢКЕЙТКЕННЕН СОҢ БӨЛІНЕДІ.
ДИАГНОСТИКАЛАУ: РЕНТГЕНОГРАФИЯ, ПУНКЦИЯ ЖАСАУ. ПУНКЦИЯ ЖАСАҒАННАН КЕЙІН ҚАН КЕТУЛЕР, КӨЗАСТЫЛЫҚ НЕ ҚОЙНАУДЫҢ АЛДЫҢҒЫ ҚАБЫРҒАСЫН ТЕСІП КЕТУ, КӨЗ НЕ БЕТТІҢ ЖҰМСАҚ ТІНДЕРІНДЕ АБСЦЕССТЕНУ ЖҮРЕДІ. АУЫР АСҚЫНУЛАРЫ: МИ ЖӘНЕ ЖҮРЕК ҚАНТАМЫРЛАРЫНЫҢ АУАЛЫ ЭМБОЛИЯСЫ. ЕГЕР ЕКІ ҚАБЫРҒАСЫН ДА ТЕСІП КЕТУДЕН САҚТАНУ ҮШІН ИНЕНІ АРЫ БЕРІ АЗДАП ҚОЗҒАР КӨРУ КЕРЕК. ЕГЕР ЕКІ ҚАБЫРҒАСЫНА ЕНІП ТҰРСА, МҰНДАЙ ҚОЗҒАЛЫСТАР ЖАСАУҒА МҮМКІНДІК БОЛМАЙДЫ. ЕМДЕУ: ТАМЫРТАРЫЛТҚЫШ ЗАТТАР (ГАЛАЗОЛИН, ОТРИВИН, ЭФЕДРИН 5 ТАМШЫДАН КҮНІНЕ 3 РЕТ), ФИЗИТЕРАПИЯ (8 -12 СЕАНС) ЖАЛПЫ АНТИБАКТЕРИАЛЬДЫ ТЕРАПИЯ (ЭРИТРОМИЦИН, СУЛЬФАДИМЕЗИН, ТЕТРАЦИКЛИН).
ЖЕДЕЛ ФРОНТИТ СИМПТОМАТИКАСЫ: ØБАС АУЫРУЫ, ӘСІРЕСЕ МАҢДАЙ ТҰСЫНЫҢ ҚАТТЫ АУЫРУЫ. ПАЛЬПАЦИЯ МЕН ПЕРКУССИЯДА КҮШЕЮІ. ØМҰРЫННАН ИІССІЗ, ШЫРЫШТЫ ІРІҢДІ БӨЛІНУІ. Ø СУБФЕБРИЛЬДІ ТЕМПЕРАТУРА, ЖАЛПЫ ӘЛСІЗДІК. ЗАҚЫМДАЛҒАН ЖАҚТА ҒАНА МҰРЫННЫҢ БІТЕЛУІ. Ø ҚОЙНАУ ҮСТІНДЕГІ ТЕРІДЕ ГИПЕРЕМИЯ, ІСІНУ, ҚАБАҚ ПЕН КӨЗ АЙМАҒЫНЫҢ ІСІНУІ. Ø ЕГЕР ЖОҒАРҒЫ ҚАБАҚТА АБСЦЕС ПАЙДА БОЛСА, ОНДА ОЛ МАҢДАЙ СҮЙЕГІНІҢ НЕКРОЗЫН БІЛДІРЕДІ. ДИАГНОСТИКА: РИНОСКОПИЯДА ОРТАҢҒЫ МҰРЫН ЖОЛЫНАН БӨЛІНДІНІҢ БӨЛІНУІ, ҚАЛҚАНДАРЫНЫҢ ІСІНУІ МЕН ГИПЕРЕМИЯСЫ. РЕНТГЕН АРҚЫЛЫ МАҢДАЙ МҰРЫН ЖОЛЫМЕН ПУНКЦИЯ ЖАСАУ, ҚОЙНАУДЫ ЖУУ. ТРЕПАНОПУНКЦИЯ. РЕНТГЕНОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ.
До лечения (виден уровень гноя) После лечения (пазуха воздушна чистая)
ЕМДЕУ: КОНСЕРВАТИВТІ: ДӘЛ ГАЙМОРИТ КЕЗІНДЕГІДЕЙ. СОЗЫЛМАЛЫ ФРОНТИТ. СИМПТОМАТИКАСЫ: РЕМИССИЯ УАҚЫТЫНДА ШАҒЫМДАР ЖОҚ. ØЖИІ БАС АУЫРУЫ, МҰРЫНМЕН ТЫНЫС АЛУ, ИІС СЕЗУ НАШАРЛАҒАН. ØОРТАҢҒЫ МҰРЫН ЖОЛЫНЫҢ ШЫРЫШТЫ ГИПЕРЕМИЯЛАНҒАН, ІСІНГЕН, ҚАЛЫҢДАҒАН. ҚАБАТЫ Ø ОРБИТАНЫҢ ІШКІ БҰРЫШЫНДА АУЫРУ СЕЗІМІ БОЛАДЫ. ØМҰРЫН МАҢДАЙ КАНАЛЫ БІТЕЛІП ҚАЛҒАНДА, ЕГЕР ҚОЙНАУДА МИКРОФЛОРА БОЛМАСА МУКОЦЕЛЕ ДАМИДЫ. (СҰЙЫҚТЫҚ ЛИМФАДАН, БЕЗДЕР СЕКРЕТІНЕН ТҰРАДЫ). ЕМДЕУІ: КОНСЕРВАТИВТІ ЕМ. ФИЗИОТЕРАПИЯ. ХИРУРГИЯЛЫҚ ЕМ. РИТТЕР ЯНСЕН ӘДІСІ БОЙЫНША.
ТОРЛЫ СҮЙЕК ҚОЙНАУЫНЫҢ ҚАБЫНУЫ ТОРЛЫ ҚУЫСТЫҢ АУРУЛАРЫНА ЭТМОИДИТ ЖАТАДЫ . . ОНЫҢ ӨЗІ ЖЕДЕЛ ЖӘНЕ СОЗЫЛМАЛЫ ТҮРЛЕРІ БОЛАДЫ. ТОРЛЫ ҚАБЫҚТЫҢ ЖЕДЕЛ ҚАБЫНУЫ КӨБІНЕСЕ МҰРЫН ҚУЫСТАРЫНЫҢ ҚАБЫНУЫНАН , ТҰМАУДАН , СУЫҚТАН ДАМУЫ МҮМКІН. БАЛАЛЫҚ ШАҚТА ЖЕДЕЛ ЭТМОИДИТ КӨБІНЕСЕ РЕСПИРАТОРЛЫ АУРУЛАРДАН , СКАРЛАТИНАДАН, ҚЫЗЫЛШАДАН ЖӘНЕ БАСҚА ДА ИНФЕКЦИЯЛАРДАН КЕЙІН ДАМИДЫ. ПАТАЛОГАНАТАМИЯЛЫҚ КӨРІНІСІНДЕ ҚАЛЫПТЫДА ТОРЛЫ ҚАБЫҚТЫҢ ҚАБЫРҒАСЫ БОРПЫЛДАҚ ТҮРДЕ БОЛАДЫ , АЛ АУРУ ДАМЫҒАН ЖАҒДАЙДА ТОРЛЫ ҚАБЫҒЫ ІСІНГЕН, ҚЫЗАРҒАН ТҮРДЕ БОЛАДЫ. КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ. ЭТМОИДИТ АШЫҚ НЕМЕСЕ ЖАБЫҚ ( ЛАТЕНТТІ ) БОЛАДЫ. АШЫҚ ТҮРІНДЕ МҰРЫННАН ІРІҢДІ ЗАТ БӨЛІНЕДІ , ЖАБЫҒЫНДА ЖОҚ. ЖАБЫҚ ЭТМОИДИТТЕ СУБЬЕКТИВТІ БЕЛГІЛЕР , ЯҒНИ КӨЗДІҢ ІШКІ БҰРЫШЫНЫҢ АУРУЫ, ЖОҒАРҒЫ ҚАБАҚ ІСІГІ ТӘН. ЖЕДЕЛ ЭТМОИДИТТІҢ КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ БОЛЫП, МҰРЫН АЙМАҚТАРЫНЫҢ АУРУ СЕЗІМІМЕН , БАСТЫҢ ӘРТҮРЛІ АЙМАҚТАРЫНЫҢ АУРУ СЕЗІМІМЕН ЖӘНЕ МҰРЫН АРҚЫЛЫ ДЕМ АЛУДЫҢ ҚИЫНДАУЫ ЖАТАДЫ. БІРІНШІ КҮНДЕРІ МҰРЫН АРҚЫЛЫ СЕРОЗДЫ БӨЛІНДІЛЕР БӨЛІНЕДІ ЕМДЕЛМЕСЕ АРЫ ҚАРАЙ ІРІҢДІ ЖӘНЕ СЕРОЗДЫ – ІРІҢДІЛЕР БӨЛІНЕДІ. БӨЛІНДІЛЕР НЕГІЗІНЕН ИІСІ ЖОҚ БОЛАДЫ . КІШКЕНЕ БАЛАЛАРДА МҰРЫН АЙМАҒЫНДА ГИПЕРЕМИЯ ЖӘНЕ ІСІНУ АУРУ АЙМАҒЫНДА БОЛАДЫ. ОЛ ЖЕРДЕ НЕГІЗІНЕН ГИПОСМИЯ ЖӘНЕ АНОСМИЯ БАЙҚАЛАДЫ . ДЕНЕ ТЕМПЕРАТУРАСЫ 37, 5 -38ºС ЖӘНЕ ОЛ ТЕМПЕРАТУРА АПТА БОЙЫ САҚТАЛАДЫ . КӨБІНЕСЕ ГЕКТИКАЛЫҚ ТЕМПЕРАТУРА АУРУДЫҢ АЛҒАШҚЫ САТЫСЫНДА ПАЙДА БОЛАДЫ.
КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ . СОЗЫЛМАЛЫ ЭТМОИДИТТЕ КЛИНИКАСЫ АУРУДЫҢ ҮДЕМЕЛІГІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖҮРЕДІ. РЕМИССИЯ КЕЗЕҢІНДЕ НАУҚАС АДАМДА БАСТЫҢ АУРУЫ , МҰРЫННЫҢ ТҮБІРІМЕН КЕЙДЕ ДИФФУЗДЫ ТҮРДЕ ТАРАЛАТЫН АУРУ СЕЗІМІ БОЛАДЫ . КАТАРАЛЬДЫ- СЕРОЗДЫ ТҮРІНДЕ БӨЛІНДІЛЕР АШЫҚ ТҮСТІ , КӨП МӨЛШЕРДЕ ШЫРЫШ БӨЛІНЕДІ. АЛ КАТАРАЛЬДІ- ІРІҢДІ ТҮРІНДЕ АЗ МӨЛШЕРДЕ ІРІҢМЕН БӨЛІНЕДІ . МҰРЫННАН БӨЛІНГЕН БӨЛІНДІЛЕР ИІСІ БОЛАДЫ . ДАМЫҒАН ПОЛИПОЗДАР ЖОҒАРҒЫ ЖӘНЕ ОРТАҢҒЫ МҰРЫН ҚУЫСЫНДА КЕЗДЕСЕДІ. БҰЛ КЕЗДЕ ЖЕДЕЛ ЭТМОИДИТ СЕКІЛДІ КЛИНИКАСЫ БАЙҚАЛАДЫ. ЕМДЕЛУІ. СОЗЫЛМАЛЫ ЭТМОИДИТТЕ АСҚЫНБАҒАН ТҮРІНДЕ КОНСЕРВАТИВТІ ЕМ ҚОЛДАНАДЫ . ЭТМОИДИТТЕ ЭНДОНАЗАЛЬДЫ АШЫП ЖЕРГІЛІКТІ ЖЕРГЕ 5 -10% КОКАИН ЕРІТІНДІСІ 3 %-К ЭФЕДРИННІҢ ЕРІТІНДІСІМЕН ҚОСЫП АППЛИКАЦИОНДЫ АНЕСТЕЗИЯ ЖАСАЙДЫ. КӨП ЖАҒДАЙДА ОПЕРАЦИЯ АРҚЫЛЫ АЯҚТАЛАДЫ.
СЫНАТӘРІЗДІ ҚОЙНАУДЫҢ ЖЕДЕЛ ЖӘНЕ СОЗЫЛМАЛЫ ҚАБЫНУЫ. СЫНАТӘРІЗДІ ҚОЙНАУДЫҢ ҚАБЫНУЫ, СФЕНОИДИТ КӨБІНЕСЕ АРТҚЫ КЛЕТКАЛАРНЫҢ ЗАҚЫМДАНУЫМЕН ЖҮРЕДІ. ЖЕДЕЛ СФЕНОИДИТ ОНЫҢ ШЫРЫШТЫ ҚАБАТЫНЫҢ КЕНЕТТЕН ІСІНУІ ПАЙДА БОЛАДЫ. СИМПТОМДАРЫ: Ø ШҮЙДЕ АЙМАҒЫНДА, НЕ КӨЗ ҚУЫСЫНДА, САМАЙ МЕН ТӨБЕ СҮЙЕКТЕРІНДЕ АУЫРУ СЕЗІМІ. ØІРІҢДІ БӨЛІНДІЛЕР МҰРЫНМЕН СЫРТҚА ШЫҚПАЙ, ІШКЕ КЕТЕДІ, АРТҚЫ РИНОСКОПИЯ МЕН ФАРИНГОСКОПИЯ АРҚЫЛЫ АНЫҚТАЛАДЫ. ØІРІҢДІ БӨЛІНДІЛЕР ОРТАҢҒЫ МҰРЫН ҚАЛҚАНЫНЫҢ ҮСТІНДЕ ЖИНАЛАДЫ. ØМҰРЫНЖҰТҚЫНШАҚ БАЙҚАЛАДЫ. ПЕН ХОАНАЛАРДА ІРІҢДІ ҚАБЫРШАҚТАР ØТЕМПЕРАТУРА СУБФЕБРИЛЬДІ, ЖАЛПЫ ӘЛСІЗДІК, ТІТІРКЕНГІШ БОЛЫП КЕЛЕДІ.
ДИАГНОСТИКА: ØРЕНТГЕНОГРАФИЯ. ØЗОНДТАУ НЕ ПУНКЦИЯ ЖАСАУ. ЕМДЕУ: КОНСЕРВАТИВТІ: АНТИБАКТЕРИАЛЬДЫ. ТАМЫРТАРЫЛТҚЫШ, ЗОНДТАУ ЖӘНЕ ЖУУ. СОЗЫЛМАЛЫ СФЕНОИДИТ СИМПТОМАТИКАҒА КЕДЕЙ. МҰРЫНЖҰТҚЫНШАҚТАН ЖАБЫСҚАҚ БӨЛІНДІНІҢ ТҰРЫП ҚАЛҒАНЫНА ШАҒЫМДАНАДЫ, ӘСІРЕСЕ ТАҢЕРТЕҢ. КӨРУДІҢ НАШАРЛАУЫ, ПРОЦЕССТІҢ КӨРУ ҚИЫЛЫСҚАН ЖЕРІНЕ ТАРАЛАУЫНАН БОЛАДЫ. НЕРВІНІҢ ЕМІ: СОЗЫЛМАЛЫ СФЕНОИДИТ СОЗЫЛМАЛЫ ГАЙМОРИТПЕН БІРГЕ ЖҮРЕДІ, СОНДЫҚТАН ГАЙМОР ҚУЫСЫНА ЖӘНЕ СФЕНОИДАЛЬДЫ СИНУСҚА БІРЕЙ ОПЕРАЦИЯ ЖАСАЛЫНАДЫ.
ҚОЙНАУЛАРДЫҢ ҚАБЫНУЛАРЫНЫҢ ОРБИТАЛЬДЫ ЖӘНЕ ИНТРАКРАНИАЛЬДЫ АСҚЫНУЛАРЫ ЭТМОИДИТТІҢ ҚОЛАЙСЫЗ НӘТИЖЕСІНДЕ ОРБИТАЛЬДЫ АСҚЫНУЛАР ЖИІ КЕЗДЕСЕДІ. CHANDLER (1970 Г. ) ОРБИТАЛЬДЫ АСҚЫНУЛАРДЫҢ 5 ТҮРІН АЖЫРАТТЫ: 1. ҚАБЫНУЛЫҚ ІСІНУ НЕМЕСЕ ПРЕСЕПТАЛЬДЫ ЦЕЛЛЮЛИТ. 2. ОРБИТАЛЬДЫ ЦЕЛЛЮЛИТ. 3. СУБПЕРИОСТАЛЬДЫ АБСЦЕСС. 4. АБСЦЕСС (ФЛЕГМОНА) ОРБИТЫ. ИНТРАКРАНИАЛЬДЫ АСҚЫНУЛАР ЖИІ МАҢДАЙ ҚОЙНАУЫНДА, СЫНАТӘРІЗДІ ҚОЙНАУДА, ЭТМОИДИТТЕ КЕЗДЕСЕДІ. (Е. LANCE, J. MCCLAY, 2004; A. GOLDMAN, 2003). РАЗЛИЧАЮТ СЛЕДУЮЩИЕ ИНТРАКРАНИАЛЬНЫЕ ОСЛОЖНЕНИЯ СИНУСИТОВ: 1. МЕНИНГИТ. 2. ЭНЦЕФАЛИТ. 3. ЭПИДУРАЛЬДЫ АБСЦЕСС. 4. СУБДУРАЛЬДЫ АБСЦЕСС. 5. МИІШІЛІК АБСЦЕСС. 6. КАВЕРНОЗДЫ СИНУС ТРОМБОЗЫ. 7. СУБПЕРИОСТАЛЬДЫ АБСЦЕСС (ОПУХОЛЬ ПОТТА).
Көмей тарылуы –дыбыс саңылауы арқылы тез немесе біртіндеп үдемелі түрде ауа өтуінің қиындауына алып келетін көмей саңылауының тарылуы. Даму жылдамдығы жəне этиологиясы бойынша: 1. Қасқағымды. Қысқа уақыт ішінде дамиды: бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін этиология: көмей жарақаты, көмейдегі бөгде заттар. 2. Жіті. Ұзағырақ уақыт ішінде дамиды: бірнеше минуттан бір тәулікке дейін. Этиология: ісік – аллергиялық және қабыну үрдісі кезінде (эпиглоттит, хондроперихондрит, көмей абсцессі, көмейлік баспа, мойын флегмоносы т. б. ) жарақаттар (ОҚ тиген жарақат, термиялық және химиялық күйіктер), оперативті жолмен (сртумэктомия кезінде төменгі көмей нервісің зақымдануы), ұзаққа созылған жоғарғы трахеобронхоскопия, эндотрахеальды нархоз кезіндегі жарақаттық интубация. Улы күйдіретін заттар (мыс: хлор); жедел респираторлы вирустың инф/я кезіндегі ларинготрахеит (ерте балалық жастағы ісіктің ең жиі себебі). 3. Жітілеу. Бірнеше күн ішінде дамиды (1 аптаға дейін) этиология. Көмей дифтериясы, сонымен қатарàкөмейдің жедел тарылуына әкелетін ауру/ры. 4. Созылмалы. Бірнеше апта, ай, және жылдар ішінде дамиды. Этиология. Балалардағы көмей папилламотоз, көмейдің қатерлі және қатерсіз ісіктері, спецификалық инфекциялық гранулемаларгуммозды мерез, туберкулез, склерома; көмейдің хондроперихондрит орны секілді тыртықты өзгерістер, күйіктер, жарақаттың зақымданулар, оң тиген жарақат, екі төменгі көмей нервттың салдануына әкелетін көмейден тыс үрдістер көмейдін туа п. б. жүре п. б. мембраналары және кистасы.
Көмей тарылуының сатылары (дəрежелері): I. Компенсация сатысы - демалу мен дем шығару арасындағы үзілістің қысқаруы, физикалық жүктемеден кейін инспираторлық ентігумен сипаттайды. II. Толық емес компенсация сатысы - дем алу үшін қатты күшті қажет етеді, тыныс шулы, алыстан естіледі, тері-бозғылт. Науқас мазасыз болады, көзіне елестер көрінеді, мойын және кеуде клетканың бұлшық еттері тыныс алу актісіне қатысады, бұғана үсті және бұғана асты аралықтың, тыныс алу кезінде эпигастригі аймағы және қабырға аралық араларының жиырылуы. Айтылған симптомдар физикалық күштемесіз пайда болады. III. Декомпенсация сатысы - науқастың жағдайы ауыр, тынысы жиі, беткей, тері жамылғылары бозғылт-көкшіл түсті, алғашында акроцианоз байқалады, содан кейін, жан-жақты (жайылған) цианоз. Науқас мәжбүрлі қалыпта болады: жартылай отырады, басы шалқайған күйде, көмей ең жоғарғы экскурциясын тыныс алғанда және тынысты шығарғанда жасайды, тершеңдік, пульс жиі, әлсіз талу. IV. Терминальды сатысы (асфиксия) - науқаста тез шаршағыштық, бәрі бір болады. тынысы беткей, үздік-үздік (чейна-стоке), терісі бозғылт-сұр түсті, пульс жиі, жіп тәрізді, қарашық кеңейген, содан кейін есінен танады, еріксіз зәр шығады, дефекация және өлім.
Диагностика критерийлері Көмейдің тарылу себебі негізінен анамнез жинағына және көмейді қарап тексеру нәтижесіне негізделеді. Клиникалық симптомдар көмейдің тарылуын дамытатын себептерге және даму жылдамдығына байланысты емес: 1. Инспираторлы ентікпе. 2. Мойын, кеуде клеткаларының т. б. бұлшық еттерінің тыныс алу актісіне қатысуы. 3. Қалқанша шеміршек экскурсиясы анықталады-төмен-тыныс алғанда және жоғары - тыныс шығарғанда. 4. Тыныстық ритмнің әлсіреуі ( дем алудың әлсіреуі, тыныстық үзілістің қысқаруы). 5. Көмейлік шулардың пайда болуы, дауыстың өзгеруі (сырылды немесе дыбыссыз). 6. Венозды стаз. 7. Пароксизмальды пульс (әлсіреуі немесе және тыныс алғанда жоғалуы).
Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар жоспары Негізгі диагностикалық жоспары: 1. Анализ жинағы және жалпы терапиялық шағым. 2. Жалпы терапиялық визуалды қарау. 3. Тыныс жиілігін тексеру, өкпе аускультациясы. 4. ҚҚ (АД), пульсті тексеру. 5. Қосымша зерттеу заттарымен (свет, шпотель, айна) жоғары тыныс жолдарын қарау. Қосымша диагностикалық жоспар: 1. Қанның газдың құрамын тексеру. 2. Реаниматолог кеңесі.
ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫ ДИАГНОЗ Дифтериялық круп пен басқа этиологиялы круптың салыстырмалы диагностикасы Белгілері Нағыз дифтерий/к круп Жалған круп Дауыс щығуының әлсіреуі тұрақты афонияға ауысуы Тұрақсыз дауыс әлсіреуі афония жоқ Жөтел Құрғақ, (дөрекі), қинайтын. Дыбысы шықпайды, афонияға дейін Қиналдыратын жөтел, дыбысы жоғалмайды Жабынды Лас-бозғылт, қиын ажырайды, жабындыны алғаннан кейін беті қанды болып қалады Беткей, тез ажырайды Мойын лимфа түйіндері Ұлғайған, екі жағынан да ісінген, аздап ауырсынады, түйін айналасындағы клетчаткалар ісінген Ұлғайған, қатты ауырады, ісік жоқ. Лимфа түйіндері пальпацияланады Стеноздың дамуы Көмейдің таралуы біртіндеп дамиды, алғашқыда тыныс шулы демалалмай қалады (ұстама), өзінен өзі қайтпайды Тарылуы кенеттен п. б, жиі түнде дем алу қатты алыстан естіледі, кейде тарылу спонтанды өтеді
Емдеу мақсаты: 1. Тыныс алу қызметін тез қалпына келтіру және науқастың жағдайын жақсарту. 2. Көмей тарылуы үдеуінің алдын алу. 3. Өлімшілдік шығынын болдырмау. Дəрілік ем Емдеу әдісі бірінші кезеңде-тарылудың сатысын, 2 -ші- тарылуының себебін анықтау керек. Көмей тарылуының І – ІІ дəрежесінде (субкомпенсация): 1. Пациентке эмоциональды және психикалық тәртіп. 2. Жоғарғы тыныс жолдарының өткізгіштігін қалыпына келтіру, тарылуды азайту әдісі: (ыстық аяқ ваннасы, кеуде клеткасына және балтыр бұлшық етіне қыша қағаздар қою). Бұл процедураны гиперемия және жүрек қан-тамыр жетіспеушілігі жоқ науқастарға тағайындайды. 3. Жартылай отыру қалыпы, жылы сусындар. 4. Ылғалды оттегі ингаляциясы. ІІ-ІІІ дəрежесіəнде (декомпенсация): Дәрілік ем. - преднизалон 3% еріт 60 -90 мл (3 -5 мг нәресте салли), б/е, к/т тез; - хлоропирамин 2% -1, 0 (0, 1 -1 жас бала); - димедрол 1%-1, 07 седуксен 0, 5%-2, 0 к/т, б/е. ІІІ-ІV дəрежесінде: Кеңірдектің шұғыл интубациясы, қажет болса науқасты ӨЖЖ-не ауыстыру. Интубация жасалмайтын жағдайда және өмірге қауіп төнсе, коникотомия жасалады.
ҚҰЛАҚ АУРУЛАРЫ – ü СЫРТҚЫ ҚҰЛАҚ АҚАУЛАРЫ; ü ҚҰЛАҚТЫҢ ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ; ü ФУРУНКУЛ; ü ОТИТ; ü ОТОМИКОЗ; ü ТУБООТИТ; ü МАСТОИДИТ; ü ЛАБИРИНТИТ;
ЖҰТҚЫНШАҚ АУРУЛАРЫ – ü ЖЕДЕЛ ФАРИНГИТ; ü АНГИНА; ü ПАРФАРИНГЕАЛЬДЫ АБЦЕСС; ü РЕТРОФАРИНГЕАЛЬДЫ АБЦЕСС; ü СОЗЫЛМАЛЫ ФАРИНГИТ; ü СОЗЫЛМАЛЫ ТОНЗИЛЛИТ; ü АДЕНОИДТАР;
ПОСТГРИППОЗДЫ ОТИТ
ФАРИНГИТ
СОЗЫЛМАЛЫ ТОНЗИЛЛИТ
ҚОРЫТЫНДЫ • НӘРЕСТЕЛЕРДЕГІ ЛОР-АУРУЛАРЫНЫҢ ҚАБЫНУ СЕБЕПТЕРІ БОЛЫП КӨБІНЕ БАЛАЛАР ИНФЕКЦИЯСЫ НЕМЕСЕ КІНДІК, ТЕРІ СЕПСИСІ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. ЛОР-МҮШЕЛЕРІНІҢ ҚАБЫНУ ПРОЦЕССТЕРІ ӨТЕ КЕҢ ТАРАҒАН ЖӘНЕ ОРГАНИЗМНІҢ БАСҚА МҮШЕЛЕРІ МЕН ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ ҚАТЫСУЫМЕН ЖҮРЕДІ. МҰРЫНЖҰТҚЫНШАҚТЫҢ КӨПТЕГЕН АУРУЛАРЫ ЖОҒАРҒЫ ТЫНЫС АЛУ ОРГАНДАРЫНДА АУРУ ДАМУЫНЫҢ БАСТАМАСЫ БОЛЫП КЕЛЕДІ. • ҚОРЫТЫНДЫЛАЙ КЕЛЕ, ЛОР МҮШЕЛЕРІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЛОР МҮШЕЛЕР АУРУЫН ЕМДЕУДЕ ҮЛКЕН РОЛЬ АТҚАРАДЫ. БАЛАЛАР МЕН ЕРЕСЕКТЕРДЕ ҮЛКЕН АЙЫРМАШЫЛЫҚТАРЫ БАР. ЕМДЕУ КЕЗІНДЕ ӘР ДӘРІГЕР БҰЛ ЖАЙТТЫ ЕСКЕРГЕН ЖӨН.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: 1. ПАЛЬЧУН В. Т И СОАВТ. ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯ. М. «МЕДИЦИНА» . 2002 2. ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯ : УЧЕБНИК / В. В. ВИШНЯКОВ. - М. : ГЭОТАР-МЕДИА, 2014. - 328 С. : ИЛ. 3. СОЛДАТОВ И. Б. ЛЕКЦИИ ПО ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИИ. М. «МЕДИЦИНА» . 1990.
Скачать презентацию Марат Оспанов атындағы БҚҚМУ Факультет жалпы медицина Дисциплина
Табылдиев ЛОР.pptx