Лекция 7 8 Тыныс алу субстраттың

• Лекция 7, 8 Тыныс алу субстраттың тотығу жолдары. • • 3. Глuколиз 4. Кребса циклі. 5. Пентозофосфатты жол. 6. Глиоксилатты жол. • Фотосинтез процесінде түзілген қанттарды және басқа органикалық қосындыларды клетка пайдаланады. Клетканың жасыл емес бөліктері қараңғыда көмірсулармен гетеротрофтық қоректенеді. • Тыныс алу – клеткалық деңгейінде қоректенудің ең маңызды сатысы. • Клеткалық тыныс алу – оттегінің қатысуымен органикалық заттардың ыдырауы, бұл процесс химиялық активтік метаболиттердің түзілеуімен және энергия бөлініумен сипаттанады. • . С 6 Н 1206 + 602 > 6 С 02 + 6 Н 2 О + энергия (2875 к. Дж/моль)

• ТА дың субстраттарының айналу жолдары; • 1) гликолиз + Кребс циклі (гликолиздік); • 2) пентозофосфаттық (апотопомикалық). • Рөлдері өзгеруі мүмкін өсімдік түрлеріне, жасына, өсіп дамуына байланысты. • Тыныс алу процесі екі сатыдан тұрады. • 1 ші Анаэробты (гликолиз), цитоплазмада, хлоропласттарда жүреді. • 2 ші Аэробты –Кребс циклі – митохондрияның ішкі мембранасында жүреді.

• Өсімдік клеткаларда глюкоза аз, себебі ф/с –дің соңғы өнімі сахароза – қанттың негізігі тасмалдану түрі болып саналады, немесе қор көмірсулар (крахмал и др. ). • ТА дың субстраты болу үшін сахароза мен крахмал гидролизденіп глюкоза түзу керек.

Анаэробтық фаза (гликолиз) • Гликолиз барлық тірі клеткаларда жүреді. • Глuколиз – глюкозаның анаэробтық ыдырауы, ол энергия бөліну процеспен сипаттанады, соңғы өнімі – пирожүзім қышқылы /ПЖҚ/. • Гликолиз – аэробтық тыныс алудың жалпы бірінші сатысы. • Гликолиздің реакциялары цитоплазманың ерігіш бөлігінде (цитозольде) және хлоропласттарда жүреді. • Гликолиз барысында гексоза 2 мол. пирожүзім қышқылына айналады: • С 6 Н 1206 → 2 С 3 Н 402 + 2 Н 2 О.

• Гликолиз 3 сатыдан тұрады. 1. Дайындық сатысы. Гексозаның фосфорлануы, оның 2 фосфотриозаға ыдырауы. гексокиназа, Mg 2+ • Глюкоза + АТФ → Глюкозо-6 -фосфат + АДФ. фосфоглюкоизомераза • Глюкозо-6 -фосфат фр-6 -ф АТФ Фр. 6 Ф → Фр. 1, 6 ди. Ф → 3 ФГА ↔ 3 ФДА

Фермент гексокиназа

Фермент фосфоглюкоизомераза

Глицеральдегидфосфат НАД+-пен глицеральдегидфосфаттың дегидрогеназасы қатысуымен 1, 3 -дифосфоглицератқа дейін тотығады

Фермент фосфофруктозокиназа

Фермент фруктозо-1, 6 -бифосфаттың альдолазасы

Фермент фосфатизомераза

• 2 сатысы. Бірінші субстраттық фосфорлану. • 3 ФГА тен басталады және 3 фосфоглицерин қышқылымен аяқталады. Альдегидтің қышқылға дейін тотығуы энергия бөлінуімен байланысты. Әр бір фосфотриозаға бір молекула АТР синтезделеді. СН 2 ОР | ФГА | СНОН дегидрогеназасы СНОН | О | ОН С Н Н S фермент ФГА

Глицеральдегидфосфаттың әр молекуласы глицеральдегидфосфаттың дегидрогеназасының қатысуымен НАД+ пен 1, 3 -дифосфоглицератқа дейін тотығады

Фермент фосфоглицераткиназа макроэргиялық байланысы бар 1, 3 -дифосфоглицераттан АДФ молекуласына фосфат тобын тасмалдайды (реакция 7) —АТФ түзіледі:

• 3 сатысы. Екінші субстраттық фосфорлану. • 3 фосфorлицерин қышқылы молекулааралық тотығуынан бір фосфатты береді, АТФ, ПЖҚ түзіледі. АДФ АТФ 3 ФГҚ ФЕПЖҚ ПЖҚ

фосфоглицератмутаза 2 -фосфоглицерат (8) түзеді:

Енолаза фосфоенолпируват (9) түзеді: фосфоенолпируват (9):

• АДФ тің екінші субстраттық фосфорлануы – пируваттың енолдық формасы және АТФ түзіледі (10): •

• Энергетикалық шығымы. • Глюкоза → 2 ПЖҚ + 4 АТФ 2 АТФ гексозаның фосфорлануына жұмсалады • Таза шығымы 2 АТФ 1 NADH тотыққанда митохондриядағы электронтасмалдау тізбекте 02 бар жағдайда 3 молекула АТР түзіледі. 1 NADH 3 АТФ х 2 триоза = 6 АТФ

2 АТФ + 6 АТФ = 8 АТФ 1 молекула АТФ гидролизденгенде 41, 868 к. Дж/моль (10 ккал) энергия бөлінеді • 8 молекула АТР 335 к. Дж/моль, 80 ккал. 1 сатысы. 1 гл за → 4 АТФ 2 АТФ = 2 АТФ 2 сатысы. 2 триоза → 2 НАДН (1 НАДН → 3 АТФ) = 6 АТФ • 2 АТФ+6 АТФ=8 АТФ= 80 ккал

• Гликолиздің функциялары. • 1) Тыныс алудың субстраттарын Кребс циклімен байланыстырады; • 2) Глюкозаның 1 молекуласы тотыққанда клеткаға 2 молекула АТФ и 2 молекула НАДН жеткізеді; • 3) Клеткаға керекті интермедиаттарды синтездейді (фосфоенолпируват лигниннің фенолдық қосындыларын синтезделуіне керек); • 4) Хлоропластарда гликолиздің реакциялары АТФтің синтезіне NADPH тан тәуелсіз тікелей жолын береді; • гликолиз арқылы хлоропластарда қор ретінде жиналған крахмал триозаларға айналады, олар хлоропластардан клеткаға таралады.

• Ди және үшкарбондық қышқылдардың циклі (Кребс циклі) • О 2 бар жағдайда пируват С 02 ге дейін Кребс циклінде толық тотығады. • Осы процестің барлық реакциялары митохондрияның матриксінде және ішкі мембраналарында жүреді. • Г. А. Кребс – ағылшын биохимигі 1937 ж. ди және трикарбондық қышқылдардың лимон қышқыл циклінде сутектің алынуы арқылы С 02 ге дейін тотығатын схеманы ұсынды.

• Кребс циклінің жүру сатылары Циклде пируваттың өзі емес, оның туындысы ацетил Со. А тотығады. тотығып декарбоксилдену • ПЖҚ ацетил Со. А • (активтік ацетил)

• ПЖҚ тотығып декарбоксилденуі пируват дегидрогеназалық мультиферментті кешеннің қатысуымен жүреді. Бұл кешеннің құрамына 3 фермент және 5 кофермент кіреді. • Коферменттер: • тиаминпирофосфат (ТПФ) –витамин В 1 дің фосфорланған туындысы; • липой қышқылы; • коэнзим А 1, • FAD және NAD+.

Пируват дегидрогеназалық мультиферментті кешен 3 фермент Тиамин пирофосфат (ТПФ) –витамин В 1 дің фосфорланған туындысы 5 кофермент Липой қышқылы Коэнзим А 1 FAD NAD

• Кребс циклі ацетил Со. А дан басталады. • цитратсинтетаза 1. Ацетил Со. А Лимон қышқылы • Қымыздық қышқылының енолдық формасы • • Аконитатгидратаза 2. Лимон қышқылы Цис аконит қышқылы Н 2 О • 3. Аконитат қышқылы Изолимон • қышқылы • Н 2 О

• НАДН • изоцитратдегидрогеназа • 4. Изолимон Қымыздық янтар • қышқылы қышқылы / тұрақсыз/ • 5. Қымыздық янтар α кетоглутар • қышқылы СО 2 қышқылы • тотығып декарбоксилдену • СО 2 • 6. α-кетоглутарат Сукцинил- Со. А • НАД+ НАДН • . α кетоглутарат тың дегидрогеназалық мультиэнзимді ферменттік кешен жоғарыда қарастырылған пируват дегидрогеназалық кешенмен сәйкес келеді

Сукцинил Со. А сияқты ацетил Со. А жоғары энергетикалық тиоэфир болып табылады. Ацетил Со. А тиоэфирлі байланыстың энергиясын лимон қышқылының түзілуіне жұмсаса, ал сукцинил Со. А АТФ тың фосфатты байланысына трансформациялануы мүмкін. • 7. Сукцинил Со. А янтар қышқылы • АДФ АТФ (сукцинат) •

сукцинатдегидрогеназа /FAD/ • 8. Янтар қышқылы Фумар қышқылы • • 9. Фумар қышқылы Малат • Н 2 О • малатдегидрогеназа/ NAD/ • 10. Малат Қымыздық • қышқылы • Кребс циклі Қымыздық • қышқылдың • енолды формасы

қымыздық өсірке қышқылы алма қышқылы Лимон қышқылы Фумар қышқылы Цис аконит қышқылы Янтар қышқылы изолимон қышқылы α кетоглутар қышылыы

• Кребс циклінің энергетикалық шығымы • Кребс циклі өте маңызды процесс. Ол тек көмірсулардың емес, және белоктардың, майлардың соңғы тотығу сатысы болып саналады. • Пируват тотыққанда 5 дегидрирлену процесс жүреді • 3 NADH, NADPH, FADH 2 • НАДН, НАДФН 3 АТФ • FADH 2 2 АТФ

• 3 NADH, NADPH, FADH 2 • 3 NADH 3 x 3=9 A • NADPH 3 АТФ • FADH 2 2 АТФ • Пируват толық тотыққанда 14 молекула АТФ түзіледі.

1 молекула АТР Кребс циклінде субстраттық фосфорлану нәтижесінде түзіледі. 14 АТФ + 1 АТФ 15 АТФ х 2 триоза 30 АТФ • Гликолиз + Кребс циклі 38 АТФ

• Кребс циклінің аралық өнімдерін синтез процеске клеткалар пайдаланады Кетоқышқылдардан Аминоқышқылдар • Кребс циклі клетканың метаболизмінде орталық орын алады.

• Үшініші сатысы – ЭТТ (Электрон тасмалдау тізбек). • ЭТТ мембрананың ішкі мембранасында орналасқан№ • Тотығу фосфорлану электрондар электрон тізбегінде жылжығанда тотығу энергияның АТФ те жиналуы. • Митчелл теориясы мембраналар протондарды өткізбейді, сонымен қатар суды өткізеді, судың диссоциациясының арқасында клеткаларда протонның дефициті болмайды. • ТА дың тізбегінде тотығу тотықсыздану реакцияларының бос энергиясы эл/химиялық градиентке айналады. Н+ иондар ішкі жағынан сыртқы жағына тасмалдағыштар көмегімен тасмалданады (Мх ның матриксінен мембрана аралық кеңістікке). АДФ тен АТФ түзілгенге ∆μН энергияның көзі болып келеді. • Тасмалдағыштар МХ ның ішкі мембранасында орналасқан. •

• Тасмалдағыштар – біреулері протондар мен электрондарды тасмалдайды /убихинон/, басқалары – тек электрондарды /цитохромдар/. • Тасмалдағыштар кезек орналасқан. Протондар мен электрондарды тасмалдайтын тасмалдағыштың молекуласы электрондың тасмалдағыштармен әрекеттеседі, ал протондар мембрана аралық кеңістікке шығады. Электрондар НАД тан оттеке тасмалданғанда, олар 3 рет мембранадан өтеді, осындай тасмалдаудың нәтижесінде мембрананың сыртқы жағына 6 протон (3 жұб) тасмалданады. • Кребс циклінде тотықсызданған кофермент НАДН+Н+, Мх ның мембранасының ішкі жағында орналасады.

Мембрана аралық кеңістік

• Электрон тасмалдаушы тізбек • Сукцинат →FAD • NADH→FMN→Q→Цит b→ Цит c 1 Цит c→Цит aa 3→ 1/2 O 2+2 H+ H 2 O • АТФ • АТФ

• Хлоропластарда және Мх да жүретін процестердің механизмі ұқсас. • Айырмашылықтары: • 1) Хлоропластарда электрондарды жүргізетін энергиянының көзі күн сәулесі болса, ал Мх да тотығу прцестердің энергиясы; • 2) Мембранада протондардың орналасуы керісінше: Мх да протондар сыртқы мембранада жиналады, хлоропластарда — ішкі. •

• Электрондар цитохром тізбек арқылы тасмалданады, олардың құрамына темір кіреді: • б→ с1 → с →аа 3. • Олардың әр қайсысында айналымды темірдің тотығу тотықсыздану реакциялары жүреді. • Соңғы сатыда эл дар цитохромоксидазамен (құрамында темір және мыс бар) мембрананың ішкі жағына оттеке тасмалданады. • Оттек зарядталып протондарды мембрананың ішкі жағында қабылдайды, су түзіледі • Н 20: 4 Н + 4 е + 02 → 2 Н 20. •

• Дж. Уокер и П. Бойер 1997 ж. комплекстің құрылысын анықтаған үшін Нобель премиясын алды. • АТФ синтаза – айналымды жұмыс істейтін фермент, жағдайға байланысты ол тек энергия сіңіріп синтездемей, энергия бөліп АТФті гидролиздей алады. • АТФ тің синтезі градиенттің арқасында сутектің иондарының жылжуымен байланысты. АТФ синтезінің 2 гипотезасы бар – тікелей және жанама

• Фосфорланудың механизмі туралы 2 гипотеза бар (тікелей және жанама). • 1. 1 ші гипотеза – фосфаттық топ және АДФ ферменттпен F 1 кешеннің активтік бөлігінде байланысады. • 2 протон канал арқылы тасмалданады концентрация градиенті бойынша жүреді, фосфаттың оттегімен байланысып, су түзеді. • Осы реакция фосфатты тобын өте активті қылады да, ол АДФпен байланысады. Сол уақытта АТФ түзіледі.

• 2. 2 ші гипотеза, (жанама механизм) – ферменттің активті орталығында (фактор F 1 нің субъединицалары α и β ) АДФ пен Ф қосылады. • Түзілген АТФ ферментпен қатты байланысқан, оны босату үшін энергия қажет. • Энергия протондармен тасмалданады, протондар ферментпен байланысып (протондану), ферменттің конформациясын өзгертіп, АТФ ті босатады.

• Тотығу процесс фосфорлану процеспен байланысты. • Оның байланысы фосфорлану • коэффициентімен белгіленеді Р/О, • ол байланысқан анорганикалық фосфордың мөлшерінің (АДФ + Фн → АТФ) және сіңірілген оттектің қатынасы. • 2 электронның ТА дың тізбегімен оттегіне тасмалдануы 3 фосфорланумен байланысты. Сол үшін ФК 3 тен көп болмайды. • Қуаңшылық жағдайда тотығу процестер ұлғаяды, ал энергия АТФ те сақталмайды, ФК төмендейді. •

1. Гликолиз қайда жүреді? 1. митохондрияда 2. вакуольде 3. эндоплазмалық торда 4. ядрода 5. цитоплазма мен хлоропластта 2. Кребс циклі қайда жүреді? 1. Цитоплазмада. 2. Митохондрияда 3. Хлоропласттарда 4. Эндоплазмалық торда 5. Апопластта 3. Кребс циклінде пируват тотыққанда неше молекула СО 2 бөлінеді? 1. 3 2. 2 3. 1 4. 5 5. 0 3. Бір молекула глюкоза тотыға ыдырағанда қанша АТФ түзіледі? 1. 30 2. 38 3. 36 4. 40 5. 8

4. Гликолиздің бірінші сатысы қалай аталады 1. Глюкозаның тотығуы 2. Бірінші субстраттық фосфорлану 3. Екінші субстраттық фосфорлану 4. Дайындық фазасы 5. Апотомиялық фаза 5. Гликолиз неше кезеңнен тұрады? 1. 1. 2. 2 3. 3 4. 4 5. 5

• Пентозофосфатты жол. • 5 көміртек атомы бар қанттар қатысады (пентозалар). • Гексозомонофосфатты цикл, nентоздық шунт немесе аnотомикалық тотығу. • Гл-заның тотығуы (гл. 6 фосфат) СО 2 түрде 1 ші альдегидті көміртек атомынының бөлінуімен байланысты (апотомический путь). • • Пентозофосфатты жолы 1935 1938 ж. ашылды. • О. Варбург, Ф. Диккенс, В. А. Энгельгардт, Ф. Липман. • ПФЖ барлық реакциялары цитоплазмада, пропластидтерде, хлоропластарда жүреді.

• ПФЖ синтез процестер өте қарқынды жүретін клеткаларда– мембрананың липид компоненттердіңб НҚ, кл. қабығының, фенол қосындылардың, синтезі, • ПФЖ жолында АТФ тек басты өнімнің түзілуіне пайдаланады: глюкозаның глюкозо 6 фосфатқа дейін фосфорлануына; АТФ түзілмейді. • ПФЖ циклді процесс, глюкозаның тотығуы ПФЖ ң алдынғы субстратының глюкозо 6 фосфаттың регенерациясымен байланысты

ПФЖ сатылары. • 2 сатысы бар: • 1) Глюкозаның тотығуы. • 2) Алдынғы субстратты регенерациялануға арналған қанттардың рекомбинациясы • Әр айналымға жалпы теңдігі: 6 Глюкозо 6 фосфат + 12 NADP+ + 7 Н 2 О → 5 Глюкозо 6 фосфат + 6 С 02 + 12 NADPH + 12 Н+ + Н 3 РО 4

• Энергетикалық шығымы. 1 NADH 3 АТФ х 12 = 36 АТФ • 41, 868 к. Дж 36 = 1507 к. Дж/моль. • Ол гликолиз бен Кребс циклінің энергия шығымына жақын. – • 1591 к. Дж/моль (38 АТР).

• Бірақ ПФЖдың маңызы – пластикалық алмасудағы рөлі: 1. NAДФH синтездік процестерде пайдаланады. ПФЖ негізгі митохондриялық және хлоропласттық емес NADPH тың көзі. • Ол келесі процестерге керек: • май қышқылдардың, майлардың, изопреноитардың синтезіне • пируваттың тотықсыздандырып карбоксилденуіне • сульфатты, нитратты тотықсыздандыруға. • SH қосындылардың тотықсызданған түрін тұрақты қылуына керек, ол глутатионның бірінші тотықсыздандырғышы болып келеді.

• 2. ПФЖ да пентозалар синтезделенеді, Олар НҚ дың, нуклеотидтердің құрамына кіреді (пиридиндік, флавиндік). • Жануарларда ПФЖ пентозалар түзілетін жол (рибозалар и дезоксирибозалар). • Рибозалар АТР, GTP басқа нуклеотидтердің синтезіне қажет. • Коферменттер NAD+, NADP+, коэнзим А – олар да нуклеотидтер, олардың құрамына да рибоза кіреді.

• 3. Әр түрлі көмірсулар түзілуге ПФЖ өте маңызды болып саналады (СЗ С 7). • 4. ПФЖ дың компоненттері (рибулозо l, 5 дифосфат, NADPH) ФС қараңғыдағы С 02 игеруіне қатысады. ПФЖ теріс айналған Кальвин циклі. • 15 реакция

• 5. Хлоропластта тотығу процесс жарықта жүреді, ПФЖ қараңғыда жүреді, ол қараңғыда НАДФН тың концентрациясы қатты төмендеуіне кедергі жасайды. • Бұл циклдің триозофосфаттары хлоропластта 3 ФГҚ на айналады, ол АТР тің концентрациясын ұстап тұрады. • ПФЖ да глюкозаның тотығуы 12 реакuия арқылы жүреді, ал гликолиздік жолы 30 реакция арқылы. • Глюкозо 6 фосфаттың тотығуы барлық клеткаларда аяғына дейін жүрмейді. • Кейде әр бір сатыда ол гликолиздің жолына өтуі мүмкін. •

• Глиоксилатты циклді Кребс циклінің модификациясы • 1957 ж. Г. Л. Корнберг, Г. А. Кребс • Өніп жатқан дәндерінде, майлы өсімдіктерде жүреді, олардың қор майлары қантқа айналады (глюконеогенез). • Глиоксилатты цикл глиоксисомаларда жүреді. • Жануарларда бұл процесс жүрмейді. •

• Ацетил Со А Лимон қышқылы • ҚСҚ • Цис аконит қышқ. • НАДН Изолимон қышқ. • Алма қышқ, Глиоксил қышқ. Янтар қышқ. • Ацетил Со А SH •

Лимон қышқылы Қымыздық сірке қышқылы Цис аконит қышқылы Алма қышқылы Изолимон қышқылы Глиоксил қышқылы Янтар қышқылы

• Кребс циклінен айырмашылығы – • глиоксилатты циклде әр айналымда 2 молекула ацетил Со А қатысады және оның активті ацетилі тотығу процеске емес янтар қышқылының түзілуіне пайдаланады. • Янтар қышқылы глиоксисомалардан шығып ҚСҚ ға айналады. •

• Глиоксилатты цикл қор майларды қолдануға қатысады утилизацияландырады, олар ыдырағанда ацетил Со. А пайда болады. Ацетил Со А ның әр 2 молекуласына глиоксилатты циклде 1 молекула NADH тотықсызданады, оның энергиясы Мх да АТР тің синтезіне пайдаланылады.

• Қанттардың тікелей тотығуы фосфорланбаған глюкозаның тотығуы. • Кейбір бактерияларда, саңырауқұлақтарда, және фотосинтездеуші теңіз балдырларда. • 1904 ж. Н. А. Максимов көрсетті • Аsреrgillиs niger саңырауқұлақтың мицелийінен ферменттік препарат бөлініп алынған. • Ол глюкозаны глюкон қышқылына дейін тотықтырған. •

α- D-глюкоза β- D-глюкоза Глюкон қышқылының δ-лактоны Глюкон қышқылы

• Реакция жүргенде сутектің асқын тотығы бөлінеді. Ол каталаза мен пероксидазамен ыдырайды. • Глюкозаның глюкон қышқылына дейін тотыққаны арнайлы флавин тәуелді оксидаза глюкооксидазамен катализденеді, оның құрамына 2 молекула FAD және 15% (салмағынан) көмірсулар кіреді. • Фермент глюкозаның пираноза формадағы СНОН –тан 1 ші көміртектің атомынан 2 сутектің атомын алады да, оны молекулалық оттекке тасмалдайды.

• Тотығудың алдында (мутаротация) α глюкоза β формаға айналады – фермент - мутаротаза. • Мутаротаза глюкооксидаза бар жерде болады. • Тотығудың өнімі –глюкон қышқылының лактоны, ол ферментсіз гидраттанып глюкон қышқылына айналады • Түзілген глюкон қышқылы фосфорланып 2 кето З дезокси 6 фосфоглюкон қышқылына айналады. • Соңғысы 2 триозаға ыдырайды – пирожүзім қышқылына және З фосфоглицерин альдегидке, олар Кребс циклінде ПЖҚ арқылы тотығуы мүмкін.

• Осы жолды Рsеиdотопаs бактерияларда Н. Энтнер мен М. Дудоров ашты (1952). • Энтнер –Дудоров жолы 2 тыныс алу жолды жақындатады ПФЖ және Кребс циклін – пируват арқылы. • Схема пируват арқылы Кребс циклімен байланысады, ал глюкон қышқылымен және З фосфоглицерин альдегидпен – ПФ жолымен.

• Глюкоза • Глюкон қышқылы • • • 6 фосфоглюкон қышқылы ПФЖ 2 кето 3 дезокси 6 фосфоглюкон қышқылы • 3 ФГА ПЖҚ • • Кребс циклі

1. Электрон тасымалдағыш тізбек қайда орналасқан? 1. митохондрияның ішкі мембранасында 2. митохондрияның сыртқы мембранасында 3. цитоплазмада 4. митохондрия матриксінде 5. митохондрияның мембранааралық қуысында 2. Глиоксилат циклінің маңызы 1. пируватты май қышқылына айналдыру 2. сукцинатты тотықтыру 3. глиоксил қышқылын түзу 4. глиоксил қышқылын тотықтыру 5. май қорын тыныс алу кезінде тиімді пайдалану 3. Пентозофосфаттық жолмен ыдыраудың маңызы. Теріс жауапты көрсетіңіз 1. пентозa түзу 2. НАДН түзу 3. Көміртек саны әртүрлі қанттар түзу 4. НАДФН түзу 5. Цикл өнімдерінің СО 2 -ні байланыстыруға қатысуы • 4. Пентозафосфаттық жолмен тотыға ыдырағанда 6 молекула глюкозадан қанша молекула АТФ түзіледі? • 12 • 18 • 36 • 24 • 20

• • • 5 Пентозофосфаттық жолмен тотыға ыдырау қай органеллада жүрмейді? цитоплазмада пропластидте хлоропластта митохондрияда хлоропласт стромасында