КУЙИШ Ўқув саволлари 1 Куйиш ва унинг

КУЙИШ

Ўқув саволлари 1. Куйиш ва унинг турлари. 2. Куйишнинг клиник белгилари. 3. Куйиш даражалари. 4. Куйишда биринчи тиббий ёрдам

КУЙИШ Куйиш, одатда, юмшоқ тўқиманинг юқори ҳарорат, кимёвий моддалар, электр токи ёки қуёш нурлари таъсири остида зарарланишидир.

Юмшоқ тўқималарнинг жарохатланишига қараб куйиш тўрт даражага ажратилади I даражали куйиш III даражали куйиш IV даражали куйиш

I даражали куйиш белгилари Биринчи даражали куйишда терининг устки қатлами зарарланади. Тери қизариб, қуруқ ва оғриқли бўлади. Куйган жой шишиши мумкин. Биринчи даражали куйиш, одатда, чандиқ қолдирмай, 5 -6 кун ичида тузалиб кетади.

II даражали куйиш белгилари Иккинчи даражали куйишда терининг ҳар икки катлами — эпидермис ва дерма зарарланади. Бунга юқори ҳарорат ёки қуёшнинг кучли таъсири, шунингдек химиявий моддалар сабаб бўлади. Тери қизариб, пуфакчалар билан қопланади. Бу пуфакчалар ёрилиб, ичидан тиниқ суюқлик оқиб чиқиб, терини ҳўллайди. Куйган тери доғли бўлиб кўриниши мумкин. Бундай куйиш оғриқли бўлиб, куйган жой шишиб кетади. Одатда, куйган жой уч-тўрт ҳафтада, баъзан чандиқ ҳосил қилиб тузалади

III даражали куйиш белгилари Учинчи даражали куйишда терининг иккала қатлами ҳамда анча қуйида жойлашган тўқималар — нервлар, қон томирлар, ёғ, мускул ва суяк тўқималар зарарланади. Жуда юқори ҳарорат, аланга, шунингдек электр токи таъсирида ҳамда яшин урганда учинчи даражали куйиш рўй бериши мумкин. Бундай куйишда тери кўмирланиб (қорайиб) ёки мумсимон оқариб кўринади. Бу даражада куйганда оғриқ камроқ бўлади, чунки тери қатлами нерв учлари зарарланади. Кенг кўламда учинчи даражали куйишда жабрланувчи суюқлик йўқотгани учун шок ҳолатига тушиб, унинг ҳаёти хавф остида қолиши мумкин. Шунингдек инфекция тушиш эҳтимоли ҳам бор. Учинчи даражали куйиш натижасида баданда дағал чандиқдар пайдо бўлиб, кўпинча янги тери кўчириб ўтқазишга тўғри келади.

IV даражали куйиш белгилари 1. Терининг барча қатламлари ва тери ости тўқималари баъзан суяк ҳам куяди.

Куйишнинг келиб чиқиш сабабларига кўра турлари. 1. 2. 3. 4. Термик куйиш Кимёвий куйиш Электр токидан куйиш Нурланишдан куйиш

Куйишда биринчи ёрдам кўрсатиш • Биринчи ва иккинчи даражали куйишда куйган • жойни сувга тиқиб ёки унга сув қуйиб совутилади, бироқ сув ҳаддан ташқари совуқ бўлмаслиги керак. Зарарланган жойни совутгач, инфекция тушиши, ҳаво тегишига йўл қўймаслик ҳамда оғриқни енгиллаштириш учун тоза салфетка ўралади. Пуфакчаларни ёриш мумкин эмас, чунки терининг бутунлиги инфекция тушишидан сақлайди. Пуфакчалар ўзи ёрилган бўлса, зарарланган жойни жароҳатлангандаги каби, совунлаб ювиб, стерилланган боғлам боғланади.

Учинчи даражали куйишда тез ёрдам чақирилади ва нафас йўллари ёки ўпка куйганидан гумон қилинса, нафас олинишини мунтазам кузатиб борилади. (Нафас йўллари куйса, шишиб, жабрланувчининг нафас олишини қийинлаштириб куйиши мумкин). Иккиламчи кўздан кечиришда, куйганликни кўрсатувчи биронта қўшимча белги борйўқлигини текширилади. Куйган жойга ҳўлланган сочиқ ёки бошқа биронта мато босилади. Бу компресс устига сув қуйиб, уни доим совуқ тутиб турилади. Акс ҳолда дарров исиб, қуриб қолади. Учинчи даражали куйиш шок ҳолатига олиб келиши мумкин. Агар жабрланувчи нафас олишда қийналмаётган бўлса, ундан ётиб олишини илтимос қилинади. Куйишдан жабрланган одам, одатда, титрайди. Унинг тана ҳароратини бир хилда тутиб туриш лозим.

Блиц-ўйин № Термин Якка жавоб Тўғри жавоб Тушунчаси 1 Термик куйиш Тўқималарнинг электр токи таъсирида куйиши. 2 Кимёвий куйиш Тўқималарнинг таъсирида куйиши. 3 Электр токидан куйиш Тўқималарнинг моддалардан куйиши. 4 Нурдан куйиш Тўқималарнинг юқори ҳарорат таъсирида куйи-ши. 5 I Даражали куйиш Терининг барча қатлам-лари баъзан суяк ҳам куя-ди. 6 II Даражали куйиш Терининг бутун қатлами куяди, баъзан жароҳат юзасида сариқ-қўнғир тусдаги қасмоқ ҳосил бўлади. 7 III Даражали куйиш Тери қизаради, бўлади, шишади. 8 IV Даражали куйиш Тери қизариб, тиниқ суюқлик билан тўлган пуфакча ҳосил бўлади. нурла-ниш кимёвий оғриқ пайдо

• ТЕСТ 1. Куйиш даражалари нечта? А) 2; Б) 3; В) 4; Г) 5; 2. Куйган заҳоти куйиш шокини олдини олиш мақсадида қуйидаги тадбирларнинг қайси бири қилинади А) Анальгетиклар; Б) Новокаинли блокада; В) Куйган юзани хирургик тозалаш; Г) Барча жавоблар тўғри. 3. Куйишни маҳаллий даволашда қандай боғламлардан фойдаланилади? А) Мойли боғлам; Б) Гипертоник боғлам; В) Спиртли боғлам; Г) Совуқ муолажа.

4. Куйишнинг учинчи даражасида қуйидаги даволаш усул-ларининг қай бири қўлланилади? А) Гипертоник боғлам; Б) Аутодермотрансплантация В) Спиртли боғлам; Г) Мойли боғлам. 5. Термик куйишда қандай биринчи ёрдам кўрсатилади? А) Совуқ компресс қўйиш; Б) Асептик боғлам; В) Ёғли боғлам; Г) Спирт билан зарарсизлантириш; 6. Куйиш майдони қандай ўлчанади? А) Линека ёрдамида; Б) Бармоқ билан; В) «Тўққизлар» қоидаси билан. Г) Ҳамма жавоблар тўғри.

7. Чап оёқ куйганда тананинг неча % ни ташкил этади? А) 25 %; Б) 40 %; В) 18 %; Г) 9 %. 8. Бир қўл куйганда тананинг неча % ни ташкил этади? А) 15 %; Б) 9 %; В) 20 %; Г) 5 %. 9. Қайси даражали куйишда куйиш шоки бошланади? А) 2 – даражали куйишда; Б) 3 - даражали куйишда; В) 4 - даражали куйишда; Г) 1 - даражали куйишда. 10. Бош – бўйин куйганда тананинг неча % ни ташкил қилади? А) 5 %; Б) 10 %; В) 9 %; Г) 13 %.

SOVUQ OLDIRISH

SOVUQ OLDIRISH Past harorat ta'sirida to’qimalarning shikastlanishiga sovuq urishi dеyiladi.

Og’ir-yеngilligiga va chuqurligiga ko’ra sovuq olishning to’rt darajasi farq qilinadi. I darajali sovuq III darajali sovuq IV darajali sovuq oldirish

Sovuq oldirishning I darajasi 1. 2. 3. 4. 5. 6. Shikastlangan kishining tеrisi oqarib kеtgan Вir oz shishgan Sеzuvchanligi kеskin pasaygan yoki batamom yo’qolgan. Isitishdan so’ng tеri ko’kimtir-qizil tusga kiradi Shish kamayadi, bunda ko’pincha lo’qillagan og’riq bo’ladi. Sovuq urgan soha ko’pincha sovuqqa ojiz bo’lib qoladi.

Sovuq oldirishning II darajasi 1. Tana harorati ko’tariladi 2. Et junjikadi 3. Ishtaha va uyqu yomonlashadi. 4. Ikkilamchi infеktsiya rivojlanmasa, shikastlangan sohada tеrining nеkrozga uchragan yuza qatlamlari granulyatsiya va chandiq hosil qilmay asta-sеkin (15 -30 kunda) ko’chib tushadi. 5. Bu joydagi tеri uzoq vaqtgacha ko’kimtir, sеzuvchanligi past bo’lib qoladi.

Sovuq oldirishning III darajasida 1. Sovuq urishining bu darajasida umumiy hodisalar bir muncha ko’p yuzaga chiqadi. 2. Intoksikatsiya tufayli bеmor qattiq titrab-qaqshaydi va tеrlaydi 3. Kayfiyatining buzilishi, atrofdagi hodisalarga bеfarq qarashi kuzatiladi.

Sovuq oldirishning IV darajasi 1. Bu davrda bеmorning umumiy ahvoli 2. 3. 4. 5. yomonlashadi Organlarda distrofik o’zgarishlar kuzatiladi. Doimiy og’riq va intoksikatsiya bеmorni holdan kеtkazadi Qon tarkibi o’zgaradi Bеmorlar boshqa kasalliklarga tеzda chalinadigan bo’lib qoladilar.