Kokkinakis v Grecja Minos Kokkinakis Urodzony 25

Kokkinakis v. Grecja

Minos Kokkinakis Urodzony 25 stycznia 1919 roku, Sitía, Kreta Grecja, zmarł. 28 stycznia 1999 rok Świadek Jehowy od 1936 r. , który prowadził kampanię w celu obalenia zakazu prozelityzmu w Grecji, traktowanego jako przestępstwo w świetle prawa greckiego Łącznie, od roku 1938 został przeszło 60 razy aresztowany, 18 razy stawał przed greckimi sądami i spędził ponad 6 lat w więzieniu za prozelityzm. W 1938 roku został pierwszym Świadkiem Jehowy w Grecji, który został aresztowany za naruszenie prawa zakazującego prozelityzmu, które właśnie zostało wprowadzone w tym kraju pod naciskiem Greckiego Kościoła Prawosławnego przez rząd dyktatora Ioannisa Metaksasa

W roku 1938 bez żadnego procesu został zesłany na 13 miesięcy na wyspę Amorgos, na Morzu Egejskim. W roku 1939 skazano go dwukrotnie — za każdym razem na dwa i pół miesiąca. W roku 1940 wywieziono go na sześć miesięcy na wyspę Milos. W następnym roku, ponad 18 miesięcy spędził w wojskowym więzieniu w Atenach. W roku 1949 zesłany był na wyspę Makronisos. W latach 50. XX w. , był aresztowany sześć razy, w więzieniu spędził 10 miesięcy. Następnie w latach 60. XX w. aresztowano go cztery razy i skazano w sumie na osiem miesięcy.

Sytuacja Świadków Jehowy w Grecji Wspólnota Świadków Jehowy w Grecji, licząca w 2013 roku 28 874 głosicieli, należących do 383 zborów. Biuro Oddziału, koordynujące działalność miejscowych i cypryjskich Świadków Jehowy znajduje się w Marusi koło Aten. Sale Zgromadzeń znajdują się w Malakasa i w Salonikach. Zbór polskojęzyczny w Atenach powstał w pierwszej dekadzie XXI w. W latach 2011 -2013 program kongresy w stolicy był tłumaczony na język polski.

Obecnie ich liczbę szacuje się na 25 -70 tys. Według statystyk przedstawionych przez Kokkinakisa Trybunałowi → od przywrócenia demokracji w 1975 r. do 1992 r. aresztowano 4 400 wyznawców, oskarżeniem objęto później 1 233, a skazano 208. Władze greckie wskazywały natomiast na zmniejszającą się liczbę skazań – ich zdaniem z 260 osób aresztowanych w latach 1991 -92 skazano tylko 7.

Postępowanie w kraju. 2 marca 1986 r. Kokkinakis w towarzystwie żony zapukał do pewnego domu i wdał się w rozmowę z jego właścicielką Georgią Kyriakaki. Mąż kobiety, kantor w lokalnej cerkwi, wezwał policję. Parę Świadków Jehowy przewieziono na posterunek jednak zwolniono ich następnego dnia. Państwa Kokkinakis oskarżono o prozelityzm.

Skazano ich na 4 miesiące więzienia, które mogło ulec zamianie na karę pieniężną według przelicznika: 1 dzień = 400 drachm. Oboje mieli ponadto zapłacić grzywnę 10 tys. drachm. Sąd uznał, że wykorzystując naiwność i niedoświadczenie p. Kyriakaki, oskarżeni dostali się do jej domu. Oznajmili, że przynoszą dobrą nowinę, po czym zaczęli czytać fragmenty Pisma św. i interpretować je w sposób, który zmierzał do podważenia jej wiary. Sugerując, że przynosi dobrą nowinę, dostał się do jej domu. Następnie zaczął rozmowę od przedstawienia postaci Olofa Palme i pacyfistycznych poglądów. Później przystąpił do czytania i wyjaśniania fragmentów Pisma św. w sposób, który zmierzał do podważenia poglądów religijnych rozmówczyni.

Podstawą był § 4 ustawy 1363/1938 po zmianach dokonanych § 2 ustawy 1672/1939, który oznajmia:

1. Kto dopuszcza się prozelityzmu podlega karze więzienia i grzywny w wysokości 1. 000 -50. 000 drachm; sąd skazując sprawcę może go ponadto poddać nadzorowi policyjnemu na okres od 6 miesięcy do 1 roku. Kara więzienia nie może być zamieniona na grzywnę. 2. Przez prozelityzm rozumie się w szczególności każde bezpośrednie lub pośrednie usiłowanie wpłynięcia na religijne przekonania osoby innego wyznania dokonywane w celu podważenia jej przekonań. Przybierać ono może postać przekupienia (inducement) lub obietnicy przekupienia, moralnego wsparcia albo materialnej pomocy, bądź jest działaniem, które polega na posłużeniu się na nieuczciwym środkiem lub na wykorzystaniu niedoświadczenia, ufności, potrzeby, słabego intelektu lub naiwności. 3. Popełnienie wykroczenia w szkole lub innej instytucji edukacyjnej albo dobroczynnej stanowi okoliczność obciążającą.

W konstytucji religia ortodoksyjna uznana jest za dominującą (art. 3), a prozelityzm zabroniony (art. 13). Definicję prozelityzmu sprecyzowało orzecznictwo.

"Czysto duchowe nauczanie" nie jest naruszeniem prawa, nawet jeśli łączy się ze wskazaniem błędów innej religii i zmierza do porzucenia przez jej wyznawców dotychczasowych przekonań. Dopiero natarczywe próby zmiany wyznania osoby należącej do "dominującej religii", które nie są związane z "duchowym nauczaniem", stanowią przestępstwo wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z 1953 r.

Sądy greckie uznały, że winnymi prozelityzmu są osoby, które: -porównały świętych do "postaci adorujących ścianę", -jednego ze świętych porównały do "ciała wypchanego bawełną" Jako przestępstwo zakwalifikowano obietnicę udzielenia pomocy mieszkaniowej uchodźcom pod warunkiem, że przejdą do Kościoła Unickiego, ofertę stypendium na studia za granicą, jeśli odejdzie się od Kościoła Ortodoksyjnego, rozsyłanie broszur do duchownych prawosławnych, rozprowadzanie literatury religijnej wśród "niepiśmiennych chłopów" i ich dzieci, obietnicę uzyskania pomocy materialnej w zamian za opuszczenie kościoła, który jest "wyzyskiwaczem społeczeństwa"

Sąd Kasacyjny wskazał ponadto, że zwrot "w szczególności" oznacza, iż opis przestępstwa nie jest pełny, lecz obejmuje wszystkie formy bezpośredniego lub pośredniego wpłynięcia na poglądy religijne.

Kokonakisowie odwołali się do Sądu Apelacyjnego na Krecie. 17 marca 1987 roku sąd ten: → uniewinnił żonę Kokkinakisa → utrzymał w mocy jego wyrok, obniżając go do 3 miesięcy więzienia.

Sędziowie stwierdzili, że czyn spełniał wszelkie cechy zabronionego prozelityzmu. Przed tymże sądem p. Kyriakaki oznajmiła, że gdyby goście powiedzieli, że są Świadkami Jehowy, nie wpuściłaby ich do domu. Stwierdziła również, że chociaż Kokkinakis mógł powiedzieć pewne rzeczy, by podważyć jej wiarę, przeprowadzona rozmowa nie miała na nią wpływu. Z wyrokiem nie zgodził się jeden z sędziów, który wskazał, że w czasie postępowania nie wykazano, iż p. Kyriakaki była osobą niedoświadczoną, naiwną lub słabego intelektu. Była żoną kantora i rozmówca nie mógł jej "skusić", by stała się członkiem Świadków Jehowy.

Minos Kokkinakis odwołał się do Sądu Kasacyjnego - Sądu Najwyższego Grecji. Argumentował, że § 4 ustawy 1363/1938 jest sprzeczny z konstytucją. Jednak 22 kwietnia 1988 roku wniosek o apelację został oddalony.

Postępowanie przed ETPCz 22 sierpnia 1988 roku Kokkinakis zwrócił się o pomoc do Europejskiej Komisji Praw Człowieka. 21 lutego 1992 roku jego prośbę uznano za uzasadnioną i przedłożono ją Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka. Rozprawa odbyła się 25 listopada 1992 roku.

25 maja 1993 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że obywatel Grecji ma prawo mówić drugim o swych poglądach religijnych. Wskazał, że wolność sumienia i wyznania jest jednym z fundamentów demokratycznego społeczeństwa. Trybunał ten orzekł, iż rząd Grecji pogwałcił prawo Kokkinakisa do wolności wyznania, i przysądził mu odszkodowanie w wysokości 14 400 dolarów. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że Świadkowie Jehowy rzeczywiście są znaną religią oraz Religia stanowi część‚ stale odnawianego nurtu myśli ludzkiej i nie do pomyślenia jest, by została wyłączona z publicznej dyskusji.

Trybunał podkreślił, że sformułowania prawa nie muszą być absolutnie ścisłe. Aby uniknąć nadmiernej sztywności i dotrzymać kroku zmieniającym się okolicznościom, wiele praw posługuje się w większym lub mniejszym stopniu pojęciami niedookreślonymi. Do tej kategorii należą przepisy o prozelityzmie. Ich doprecyzowanie należy do sądów. Sędziowie odmówili wypowiedzenia się w sprawie zgodności przepisów o prozelityzmie z konstytucją, uznając to zagadnienie za należące do kompetencji greckich sądów.

Trybunał przypomniał najpierw, że państwu przysługuje pewien krajowy margines ocen przy ocenie, czy istniała potrzeba dokonania ingerencji. Jego działania – zarówno legislacyjne, jak i sądowe – podlegają jednak kontroli "z europejskiej perspektywy". Trybunał sprawdza, czy środki zastosowane przez władze krajowe były uzasadnione i proporcjonalne. Zdaniem sędziów należy dokonać rozróżnienia "świadczenia o wierze" i nagannego prozelityzmu. Pierwsze jest konsekwencją prawdziwego ewangelicznego głoszenia wiary i zgodnie z raportem Światowej Rady Kościołów z 1956 r. stanowi element misji oraz jest obowiązkiem każdego chrześcijanina i kościoła. Drugi jest natomiast wypaczoną wersją świadczenia.

Argumenty wnioskodawcy: Zakaz prozelityzmu jest niezgodny z Konwencją, która zgodnie z grecką konstytucją ma pierwszeństwo przed sprzecznymi z nią postanowieniami ustaw. Bardzo trudno precyzyjnie wskazać granicę między prozelityzmem i prawem do zmiany religii. Selektywne stosowanie prawa w Grecji. Prozelityzm nie został precyzyjnie zdefiniowany; w tekście prawa posłużono się zwrotami "w szczególności" oraz "pośrednie usiłowanie". Postąpiono tak celowo, by każda rozmowa na temat religii mogła być objęta dyspozycją § 4 ustawy 1363/1938 Swobodę przekonań można poddać tylko minimalnej kontroli, gdyż inaczej stworzy się "osobliwe społeczeństwo milczących zwierząt, które myślą, lecz swych myśli nie ujawniają, które mówią, lecz się nie porozumiewają, które żyją, lecz nie współżyją" Działanie władz pozbawiło go prawa dyskutowania o sprawach religijnych z jego sąsiadami

Stanowisko władz Grecji. Prawo gwarantuje swobodę praktykowania wszystkich religii. Wyznawcy mogą swobodnie wyrażać swe przekonania oraz starać się przekonać do nich innych ludzi. "Świadczenie o swej wierze" jest obowiązkiem wszystkich kościołów i chrześcijan. Należy to jednak odróżnić od "nie zasługującego na szacunek prozelityzmu", który polega na użyciu podstępu, posłużeniu się oszustwem oraz innymi moralnie nagannymi środkami, takimi jak wykorzystanie ubóstwa, słabego intelektu lub niedoświadczenia. Przepisy prawa spełniają wymóg precyzyjności, gdyż podstawowym elementem przestępstwa było dopuszczenie się próby zmiany przekonań religijnych innej osoby, a zwrot "w szczególności" odnosił się jedynie do sposobu działania.

Demokratyczne państwo jest uprawnione do podjęcia działań zabezpieczających spokojne korzystanie z wolności osobistych wszystkim ludziom, którzy zamieszkują jego terytorium. Oznacza to m. in. wprowadzenie instrumentów gwarantujących ochronę przekonań religijnych i ludzkiej godności przed atakami, które są dokonywane przy użyciu oszustw oraz niemoralnych środków. Skazanie Kokkinakisa nastąpiło na podstawie oczywistych faktów – pod fałszywym pretekstem dostał się do domu p. Kyriakaki i starał się podważyć jej przekonania religijne. Władze przekonywały, że jeśli państwo pozostałoby obojętne na ataki na swobodę poglądów religijnych, doprowadziłoby to najprawdopodobniej do niepokojów i naruszenia spokoju publicznego.

Katarzyna Kruszyna Prawo Wyznaniowe Porównawcze