КИРИЛЛ ТУРОВСКИЙ Свяціцель Кірыл епіскап Тураўскі

КИРИЛЛ ТУРОВСКИЙ

Свяціцель Кірыл, епіскап Тураўскі, нарадзіўся ў 30 -х гадах XII стагоддзя ў горадзе Тураве на рацэ Прыпяці ў багатых бацькоў. З малых гадоў святы Кірыла са стараннасцю чытаў Святыя кнігі і дасягнуў глыбокага разумення іх. Ён вучыўся не толькі ў рускіх, але і ў грэкаў. У сталым узросце святы Кірыла адмовіўся ад спадчыны і прыняў пострыг у Тураўскім Барысаглебскім манастыры. Ён шмат жыў у пасце і малітве і вучыў манахаў поўнага паслушэнства ігумену: манах, які не знаходзіцца ў паслухмянстве ў ігумена, не выконвае свайго зароку і таму не можа выратавацца. Захавалася тры складанні святога Кірылы аб манаскім жыцці, адно з якіх - "Паданне аб чорнарызным чыне ад Старога Закона і ад Новага" - можа быць аднесена да часу знаходжання яго ў манастыры. Праз некаторы час святы Кірыла выдаліўся ў затвор на слуп, дзе яшчэ больш узмацніў подзвігі і "многа Божественна Пісання выклаў". Многія звярталіся да яго па параду ў духоўным жыцці. Святасць жыцця і высокая асвечанасць святога Кірылы звярнулі на яго ўсеагульную ўвагу, і яго абралі на Тураўскую кафедру.

У 1169 году свяціцель Кірыла прымаў удзел у саборы, які зганіў біскупа Фядора, які заняў Уладзіміра-Суздальскую кафедру і спрабаваў аддзяліцца ад Кіеўскай мітраполіі. Свяціцель Кірыл выкрыў ерась Фядора і склаў шмат пасланняў да святога князя Андрэя Багалюбскага (памяць 4 ліпеня), у якіх павучаў яго і навучаў з нагоды царкоўных няўстроянняў у Растоўскай зямлі. Па любові да адзіноты свяціцель Кірыла пакінуў кафедру (да 1182 года, пад якім згадваецца ўжо біскуп Тураўскі Лаўрэнцій) і цалкам прысвяціў сябе пісанню духоўных твораў. Ён склаў, верагодна, словы на ўвесь гадавы круг Уладарных святаў, але не ўсе яны захаваліся. Павучанні свяціцеля Кірылы змяшчаліся ў зборніках разам са старажытнымі святаайчыннымі тварэннямі. Найбольш поўны збор твораў свяціцеля Кірылы Тураўскага, выдадзенае Тураўскім біскупам Яўгенам ў 1880 годзе, уключае:

Слова ў Тыдзень Кветаносны, ад падання Евангельскага; Слова на Святую Пасху ў святланосны дзень Уваскрэсення Хрыстова, ад прароцкіх паданняў; Слова ў новую Тыдзень па Пасце, аб панаўленні Уваскрасення, і пра артосе, і аб Фаміным выпрабаванні робраў Гасподніх; Слова аб зняцці цела Хрыстова і аб міраносіцах, ад падання Евангельскага, і хвала Язэпа, у Тыдзень 3 -ю па Пасце; Слова пра спаралізаванага ад Быцця і ад падання Евангельскага, у Тыдзень 4 -ю па Пасце; Слова аб сляпым і аб зайздрасці жыдоў, ад падання Евангельскага, у Тыдзень 5 -ы па Пасце; Слова на Ушэсце Гасподняе, у чацвер 6 -й Тыдні па Пасце; ад прароцкіх указанняў і аб змёртвыхпаўстанні ўсероднага Адама з пекла; Слова на святых айцец 318, ад Святых кніг, указанне аб Хрысце, Сыне Божым, і хвала айцам святога Нікейскага Сабора, у Тыдзень перш Пянтікосіі; Прыпавесць аб сляпым і хромам; Прыпавесць аб чалавечай душы, і аб целы, і злачынстве Божых запаведзяў, і аб уваскрэсенні цела чалавека, і пра будучыню судзе, і аб пакуце; Паданні пра чарнарызным чыну, ад Старога Запавету і Новага, якога выяву носіць, а дзеля гэтага справы робячага; Аповесць да Васіля ігумена: прыпавесць аб беларызным чалавеку, і аб манастве, і аб душы, і аб пакаянні; Пасланне нейкага старца да богаблажэннаму Васілю архімандрыту аб схіме; чатыры малітвы на дзень нядзельны (пасля ютрані, гадзін і 2 пасля вячэрні); чатыры малітвы на панядзелак; чатыры малітвы на аўторак; пяць малітваў на сераду (пасля ютрані, гадзін і 3 пасля вячэрні); тры малітвы на чацвер (пасля ютрані, гадзін, вячэрні); чатыры малітвы на пятніцу (пасля ютрані, гадзін і 2 пасля вячэрні); шэсць малітваў на суботу (2 пасля ютрані, 1 пасля гадзін і 3 пасля вячэрні); канон малебны; вызнаньне і памінанне. Пасля было знойдзена "Слова на Прасвятленне Госпада нашага Ісуса Хрыста". Вядома, што свяціцель склаў таксама "Канон вялікі аб пакаянні да Госпада па раздзелах азбукі". Як багаслоў свяціцель Кірыла Тураўскі сваю задачу бачыў у тым, каб выявіць праўдзівы, патаемны намысел таго ці іншага тэксту Святога Пісання.

Памёр свяціцель Кірыла 28 красавіка каля 1183 года. Ад сучаснікаў ён атрымаў найменне рускага Залатавуста. Сам свяціцель аб сабе пакорліва казаў: "- Я не жнец, а збіраю каласы; я не мастак у кніжных справах", заўсёды, аднак, усведамляючы вышыню святарскага служэння, на якое паставіў яго Бог: "Калі б казаў я ад сябе, вы рабілі б добра, не прыходзячы ў храм. Але я абвяшчаю вам Слова Госпада, чытаю вам грамату Хрыстову. . . Я раздаю словы Божыя, лепшыя золата і дарагіх камянёў, больш салодкія, чым мёд і сот, і вы пазбаўляецеся іх, не прыходзячы ў царкву. . . але вас, тых, што прыходзяць, хвалю і благаслаўляю ".

Трапар, тон 4 Набожнасці змагароў і рупліўцы, / манахаў і катэдральны хвал о, / свяціцелю Тураўская паствы, слаўнаю, / златословесныи настаўніку, / светлым вучэннем Богоразумия свайго просветивый канцы рускія, / у малітве да Бога жыватворны грэшнікаў споспешниче, / Кірыле багамудры, малі Хрыста Бога / утвердитися нам, суайчыннікам тваім, / у Праваслаўі, пабожнасьці і згодзе.

Тытул Ўзьвялічваем тя, / Тураўскі подвйжниче і свяціцелю Кірыле, / златословесный Расійскі настаўніку, / і шануем святую памяць тваю, / ты Бо Ты руплівы перад Богам предстатель за род наш / і цёплы малітоўнік аб выратаванні душ нашых.

Малітва Аб предивный подвижниче, славутай свяціцелю, златословесный Расійскія зямлі настаўніку, вялікі угодниче Божы, Кірыле! Измлада вышынях выгод шукаем, шляхетнасць роду і зямная багацця, бо ўмець, залічыў ёсьць, Блажэннага, палюбіў ж есй ўсім сэрцам галечу, трыванне, посту, пакора, смутак і цеснату манаства, а яшчэ і вящший Хрыста дзеля подзвіг пабраць ёсьць, восшед на слуп , досточудне! Мудрагелячы горных, испытуя, што ёсць воля Божая, добрая, прыемная і дасканалая, няспынна душу і сэрца карміў Ты Божымі ученьми. Молячы быўшы архіпастырам быці, Сапраўды дабро упасл Ты Тураўскую паству тваю, сілкуючы яе здароўі ученьми Праваслаўнай веры і прыводзячы да Царству Нябеснаму. Темже з'явіўся Ты манахаў правадыр, падзвіжнікаў слава, Праваслаўя слуп, цэрквы расійскае свяціла, пастырам і архіпастырам вобраз, усім верным добры кіраўнік да ісціны і праўды. Велиим здаўся Ты ў Царстве Божым, уся бо наказаў Богам сам без ляноты , і продкаў нашых навучыў Ты творити. Дзеля гэтага, да цябе, багамудры Кірыле, апяваючы прославльшагося ў табе Бога, звяртаемся і, шаноўніца тваю памяць, молімся: будзі заступнік за нас, недастойных, перад Госпадам Богам. Тваімі малітвамі і заступніцтвам ды умацуюцца ў нас праўдзівы дух жывой веры і сьвятому набожнасці, ды захаваюцца ўсе мы зь мілаты Божае ад няверы, неправоверия і забабоны, ад нравственнаго хістання і духоўнай немачы. Вялікі угодниче подвижниче Хрыста! Малі Милостиваго Бога, ды спрадвеку збытна обитавшия ў Расіі імкненне да вышэйшага маральнаму дасканаласці, любоў да манаства, клопат пра дабрабыт цэркваў і харастве храмаў, рэўнасць аб дабрачыннасці набажэнствы церковнаго выму знаходзяцца здабыткам нашым не аслабяваючы, ня прынізіць, але умацоўваючыся, ўзрастаючы і узбагачаючыся. Свяціцелю Кірыле! Хай будуць малітвамі тваімі на бацькаўшчыне тваім пастыры словеснаго статку Хрыстовага духам падпалены, Госпаду які працуе, а не сабе дагаджаць, паству, а не сабе пасе. Хай будуць яны добрымі пастырамі, душу сваю клалі за авечкі паствы сваёй, а не наймітамі, небрегущими аб авечках і пры выглядзе ваўка бегаючымі і пакідае авечкі на рабунак. Ты, Блажэннага Кірыле, і словам і пісаннем вучыў Ты старажытнасьці князёў і ўсіх людзей Расійскія зямлі ходзіць годна звання свайго. Паглядзі, на нас, нашчадкаў тваіх, дзяцей і вучняў, і молячы Бога, ды низпошлет краіне нашай цвёрдасць і добраўпарадкаванай, законам нашым святасць і сілу, кіраўніком і судиям мудрасць, стараннасць, безкорыстие і мае прадузятасці. Выпрасі ў Всещедраго Бога ўсім нам і коемуждо паасобку адпаведны, яже да жывата і пабожнасьці: нямоглым ў веры і добрых делех ўмацаванне, заняпалых паўстанне, паспрыяць дабро поспеху. Ды не бяднее ў родителех згоду, каханне, узаемная павага, адзін пра аднаго благопопечение, у нараджэнні дзяцей Божае дабраславеньне. Дзеці, воспитанныя ў страху Гасподнім, ды зразумеюць мудрасьць Божую і хай младенствуют злосьцю, а не розумам. Детоводители і настаўнікі ды маюць лішкі ў падпарадкаванні і ва ўсякім досьведзе, больш жа ды маюць шмат набожнасцю і пра дабро праўдзівымі дзяцей клопатам. Пречудный свяціцелю Кірыле! Сам бачыш краіну, у нейже нарадзіўся ёсьць і ў нейже шмат папрацаваў ёсьць; бачыш народ, егоже старажытнасьці адукаваў ёсьць. Сам весі, яже патрабуем, весі наша немачы і грахі. Будзі ж нам памочнік, заступнік, абаронца і аканом жыцця наша. Ды пад тваім покрывам і заступніцтвам годна будзем славіць Айца, і Сына, і Сьвятога Духа, цяпер, і заўсёды, і на вякі вякоў. Амін