Катализ Оқу мақсаты ОМ 1

• Катализ Оқу мақсаты: • ОМ 1 (9. 3 A) катализ процесін түсіну және катализаторларды • реагенттерден ажырата білу; • ОМ 2 (9. 3 А) бөлшектер теориясын катализ үрдісін түсіндіру үшін қолдана білу; - определить действие катализатора на распространённые реакции - понимать процесс катализа и отличать катализатор от реагентов

Терминология Қазақ Русский English Өршіткі катализатор catalyst катализ catalysis соқтығысу столкновения collisions реагент reagent реакция жылдамдығы скорость реакции rate of reaction бөлшектер частицы Particles гомогенді гомогенный homogeneous гетерогенді гетерогенный heterogeneous баяу Медленный slower беттік аудан площадь соприкосновения surface area жылдам быстрее Faster арттыру повышение Increase төмендету понижение Decrease

Catalysts Answer in your books • Катализаторлар деген не? • Does one catalyst work for every reaction? • Әрбір реакция үшінкатализатор қажет пе? https: //twig-bilim. kz/film/rates-of-reaction-basics-6618/

катализатор Катализатордың анықтамасы. Активтендірудің барынша төмен энергиясын қамтамасыз ету жолымен реакция жылдамдығын ұлғайтатын, сондай-ақ реакция соңында өзгеріссіз алынатын зат» Өршіткінің негізгі қызметі- Реакция үшін тиімді және активтену энергиясын төмендетеді.

Catalyst https: //twig-bilim. kz/film/collision-theory-5741/ Активтену энергиясы. Реакцияға қатысушы молекулалардың арасындағы байланыстарды үзіп реакция жүруі үшін қажет ең төмен энергия. Катализаторды қолдану қаншалықты тиімді? Ø Реакция төмен температурада жүреді және активтену энергиясы төмен және өнім сапалы, арзан. Ø Реакция жылдам жүреді, біз өнімді жылдам аламыз.

• Анықтамаларды дәптерлеріңі жазыңдар: • Катализатор реакция жылдамдығын арттырады, бірақ өзі реакцияға қатыспайды. Өнімді жылдам аламыз. Катализаторды қайта қолдануға болады • Катализаторлар реакция үшін арнайы дайындалады. Әр түрліреакциялар үшін әр түрлі катализаторлар қолданылады

АВ каталиттік реакцияда К катализатор реагентпен (А) әсерлесіп , аралық тұрақсыз өнім береді : А + К → АК АК- аралық өнім. Бұл үдеріс қайтымды болуы да мүмкін. Аралық зат не ыдырайды немесе екінші зат молекуласымен әсерлеседі : АК + В → АВ + К Бұл реакция катализаторды жүйеге енгізу үдерістің активтендіру энергиясын төмендетуге әкелгенде ғана жүреді. Мысалы, жоғарыда келтірілген күкірт (VI) оксидінің азот (II) оксидінің қатысуымен тотығатын реакциядағы аралық қосылыстарды және жалпы процесті былай көрсетуге болады :

•

Haber process making ammonia Nickel Hydrogenating vegetable oils making margarine Vanadium(V) oxide Contact process making sulfuric acid Catalase Converting car exhaust fumes to safer gases Decomposing hydrogen peroxide in the body Iron Platinum, Rhodium, Palladium

Заключение… • Катализаторы снижают энергию активации, необходимую для протекания реакции • Это уменьшает энергию, необходимую для начала реакции • Меньше энергии - дешевые продукты больше прибыли для отрасли

Ақ тақтайшалармен жұмыс!!

Q 1. Қай реакция жылдам? a. жұмыртқаны қуыру b. темірдің таттануы c. Фейерверктің жануы

C

Q 2. Жай жүретін реакция a. Ағаштың шіруі b. Магнийдің жануы c. Мырыштың тұз қышқылымен реакциясы

A

Q 3. Реакция жылдамдығын қалай арттыруға болады? a. Концентрленген қышқылды сұйылту b. қышқылдың концентрациясын арттыру c. Көлемі үлкен ыдыс қолдану

B

Q 4. Химиялық реакция болып табылмайды. a. пирогды місіру b. Ағашты жағу c. Тұзды суда еріту

C

Q 5. Реакция қай кезде тоқтайды. . a. «стоп» деп айтқан кезде b. Реагенттер біткен кезде c. Көпіршіктер бөліне бастағанда

B

Q 6. Қай фактор қышқылмен металл арасындағы реакцияны жылдамдатады? a. қыздыру b. салқындату c. Қышқылды сұйылту

A

Q 7. Қайсысы реакцияны жылдамдатады? a. Разбавленная кислота b. Один большой кусок металла c. Металл ұнтағы

C

Q 8. катализатор реакция жылдамдығын қалай арттырады? a. Обеспечивает альтернативный путь с более низкой энергией активации b. Изменяет продукты, образующиеся c. Обеспечивает альтернативный путь с более высокой энергией активации

A

Plenary

Homework Task Create an eight-line poem, where the first letters of each line spell ‘catalyst’.