KAPPACYZM Kappacyzm — syn kekanie to rodzaj dyslalii

KAPPACYZM Kappacyzm - (syn. kekanie) to rodzaj dyslalii polegający na nieprawidłowej artykulacji głoski k. K jest spółgłoską tylnojęzykową, zwartowybuchową, bezdźwięczną. Przy wymowie k tylna część grzbietu języka unosi się do podniebienia miękkiego. Żuchwa jest opuszczona, wargi rozchylone. Głoska k powinna pojawić się w 2 -3 roku życia.

Przy wymowie głoski g układ języka jest taki sam.

Ze względu na sposób wadliwej artykulacji dźwięku k wyróżnia się: mogikappacyzm (ELIZJA) jako jeden z rodzajów kappacyzmu zazwyczaj przejawia się opuszczaniem głoski k w nagłosie, np. ot (zamiast kot); parakappacyzm (SUBSTYTUCJA) charakteryzuje się zamianą głoski k na t lub g; kappacyzm właściwy (DEFORMACJA) występuje, gdy miejsce artykulacji przemieszcza się, najczęściej do krtani. E. M. Skorek, „Oblicza wad wymowy”, s. 41.

GAMMACYZM Gammacyzm – (syn. geganie) przejawia się nieprawidłową artykulacją głoski g. G jest spółgłoską tylnojęzykową, zwarto-wybuchową dźwięczną. Przy wymowie g, tak samo jak przy wymowie k tylna część grzbietu języka unosi się do podniebienia miękkiego. Żuchwa jest opuszczona, wargi rozchylone. Często po nauczeniu k, głoska g pojawia się samoistnie. Ćwicząc g należy utrwalać opanowane już k.

mogigammacyzm (ELIZJA) polega na opuszczaniu głoski g najczęściej w nagłosie wyrazu, np. ęś (zamiast gęś); paragammacyzm (SUBSTYTUCJA) charakteryzuje się zastępowaniem głoski g najczęściej na głoskę d lub k; gammacyzm właściwy, ( DEFORMACJA) podobnie jak kappacyzm właściwy występuje niezwykle rzadko i polega na zwarciu wytwarzanym w krtani. (E. M. Skorek, „Oblicza wad wymowy”, s. 42).

RZYCZYN KAPPACYZM AMMACYZMU I Przyczyna kappacyzmu i gammacyzmu tkwi w niskiej sprawności języka. Nieprawidłowa praca tylnej części języka przesuwa miejsce zwarcia z podniebienia miękkiego do przodu jamy ustnej powodując tym samym wadliwą artykulację.

ZASADY DYDAKTYCZNE W PRACY LOGOPEDYCZNEJ Zasada wczesnego diagnozowania Zasada indywidualizacji Zasada wykorzystania wszelkich możliwości dziecka Zasada kompleksowego oddziaływania Zasada aktywnego i świadomego udziału Zasada współpracy z najbliższym otoczeniem Zasada systematyczności Zasada stopniowania trudności Zasada utrwalania

Próbujemy wywołać głoskę k poprzez pokazanie dziecku jak prawidłowo powinien być nastawiony aparat artykulacyjny. Dziecko Jeśli otwiera szeroko usta i próbuje wymawiać k. ma kłopoty z ułożeniem języka, wtedy czubek języka przytrzymujemy szpatułką lub palcem i polecamy wymawiać t, ta. Unieruchomiony czubek języka nie będzie mógł się podnieść do góry, będzie natomiast podnosiła się tylna jego część.

Kolejne ćwiczenie wykonujemy w pozycji leżącej – na wznak. Układamy dziecko tak, aby miało głowę odchyloną do tyłu. Język cofa się wtedy, pod wpływem własnego ciężaru i dochodzi do zwarcia tylnej części języka z podniebieniem miękkim. Polecamy dziecku powtarzanie t, ta, to, te, tu. Kiedy dziecko opanuje pracę języka wtedy dopiero polecamy mu powtarzanie k, ka, ko, ke, ku.

W początkowej fazie ćwiczeń unikamy wyrazów i tekstów z głoską g, ponieważ jej zniekształcenia towarzyszą wadliwej wymowie k. Może również wystąpić zjawisko hiperkorekcji, dlatego na początku unikamy wyrazów z głoską t. np. dziecko nastawione na k będzie wymawiać kotek=kokek

ćwiczenie języka: Ø Szpilka i kluska – wysuwamy wąski język i cofamy go w głąb jamy ustnej, Ø Przykładamy czubek języka do dolnych dziąseł i układamy go w kształt ślizgawki: środek języka unosimy do góry. Ø Udajemy ssanie cukierka z otwartymi ustami (język ułożony w ślizgawkę, czubek języka oparty o dolne dziąsła) Ø Skrobiemy górnymi zębami grzbiet języka ułożonego w ślizgawkę (czubek języka oparty o dolne dziąsła) Ø Czubkiem języka liczymy dolne zęby Ø Dotykamy czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów Ø Zabawa Języczek na defiladzie: dzieci wykonują polecenia nauczyciela: raz- czubek języka na górną wargę, dwa- czubek języka do lewego kącika ust, trzy- czubek języka na dolną wargę, cztery- czubek języka do prawego kącika ust; ruchy języka powinny być energiczne i zdecydowane, a tempo wyliczania dostosowane do możliwości dziecka, należy zmieniać kierunki wyliczania po kilkakrotnym powtórzeniu.

Ø Ø Ø Ø ćwiczenie warg: kilkakrotne nadymanie policzków przy zamkniętych wargach, nadymanie policzków z uwolnieniem nagromadzonego powietrza, nadymanie policzków na przemian - lewe, prawe, cmokanie przy dowolnym układzie warg, szerokie otwieranie ust i zamykanie. Wysuwanie warg do przodu (jak przy samogłosce a), rozchylanie warg (jak przy samogłosce e). Ruchy wysuwania i rozchylania wykonywać naprzemiennie. złączyć wargi płasko. Rozciąganie warg poprzez cofnięcie kącików ust (jak przy samogłosce i). zabawa Koniki- dzieci dobierają się w pary i biegają w parach po sali. Jedno z dzieci jest konikiem a drugie woźnicą. Gdy przestaje grać muzyka koniki parskają a woźnica cmoka aby konik biegł dalej.

ćwiczenie podniebienia miękkiego: Ø ziewanie przy nisko opuszczonej szczęce dolnej, Ø udawanie kaszlu z językiem na brodzie, Ø chrapanie na wdechu i wydechu, Ø picie gęstych napojów przez długą i cienką słomkę. Ø energiczne unoszenie języka i szczęki dolnej do góry przy jednoczesnym nacisku tyłem języka na podniebienie miękkie.

ćwiczenia szczęki dolnej: Ø kilkakrotne opuszczanie i unoszenie szczęki dolnej, Ø opuszczanie i unoszenie szczęki dolnej przy zamkniętych wargach, Ø wysuwanie żuchwy przy skrajnej pozycji przedniej przy otwartych ustach i powrót do pozycji spoczynkowej, Ø ruchy szczęki dolnej w prawo i w lewo z zaznaczeniem pozycji środkowej, Ø poruszanie szczęką w linii pionowej i poziomej przy zamkniętych ustach.

ćwiczenia oddechowe (mają na celu pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużenie fazy wydechowej, a także zapobieganie takim zjawiskom, jak arytmia oddechowa, mówienie na wydechu, kolizja między rytmem oddychania a strukturą wypowiedzi) : Ø dmuchanie balona puszczenie baniek rozdmuchiwanie koralików huśtanie zabawki ułożonej na brzuchu - dziecko leży na podłodze, ma zabawkę ułożoną na brzuchu, huśta ją przy pomocy oddechu; aby zabawka nie spadła oddech musi być wolny i równy przysysanie drobnych papierków przez rurkę i przenoszenie ich na plansze wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust. Ø Ø Ø

Interesującą propozycją dla dzieci są ćwiczenia wzmacniające tył języka, równocześnie przygotowujące do wywołania głoski k, przez wymawianie h nawoływania i okrzyki: hej, hej hop, hej ho, ho ho ho, hip, hura, buch, bach, echo.

he, he ha, ha hu, hu hi, hi ho, ho

Wyliczanie na palcach – każdy palec to jedno powtórzenie głoski trudnej. Układanie wieży z kloców, każdy klocek to jedno powtórzenie głoski trudnej. Gra w odbijanie balona – dziecko powtarza głoski odbijając balon do drugiej osoby. Dziecko powtarza trudną głoskę wystukując rytm na bębenku. Kolorowanki – dzielimy prosty rysunek na części, dziecko wymawia daną głoskę tak długo dopóki nie zakoloruje wskazanego obszaru. Na rysunku włączamy również ćwiczenia w wymawianiu sylab. Można wprowadzać wymawianie głoski g przy jednoczesnym utrwalaniu k

Uporczywe powtarzanie sylab ka, ke, ko, ku, ką, kę aka, eke, yko, iko, oko, uku, oką, ekę ak, ek, yk, ik, ok, uk kak, kek, kok, kuk ak-ka ek-ke yk-ko ik-ko ok. -ko uk-ku ga, ge, go, gu, ga , gę aga, ege, igo, ogo, ugu, ogą, egą gda, gde, gdy, gdo, gdu, gdą

k-e k k-o g-e k-ę g k-a g-a k-i g-o g-ą

Naśladowanie odgłosów zwierząt i powtarzanie ich nazw: Kaczka robi kwa kwa Kura robi ko ko ko Żaba robi kum kum Dzięcioł puka puk puk Zając skacze kic kic Gąska robi gę gę gę Indor robi gul gul

Co mówią zwierzaki? J. Beszczyński, „Zwierzęce gadanie”

Głoska k w nagłosie Głoska g w nagłosie np. kapa, kanapa, kawa, kasa, kabel, kamień, kalosze, koc, koń, kosa, koza, kolej, komin, kowal, kolacja, kopalnia, kolonia, klej, klasa, klucz np. gapa, ganek, garnek, gazeta, gorący, gołąbek, góra, gumka, guzik, gęś, gąbka, głowa groch, grypa, grzebień Głoska k w śródgłosie Głoska g w śródgłosie np. makaron, oko, okulary, pokój, fabryka, mleko, ręka, mak, lak, rak, hak, rok, sok, lejek, piasek, placek, lotnik, indyk np. waga, uwaga, zagon, noga, kogut, ogórek, kolega, długo, wagon Głoska k w wygłosie Głoska g w wygłosie np. kotek, korek, kubek, kartka, klatka, żółtko, żyletka, kostka, apteka, siatek, Głoska g jako dźwięczna nie jest wymawiana w wygłosie wyrazu.

Co to za ptak? Pływa po stawie i kwacze: Kwak, kwak.

KACZKA

Choć mamy zielone pancerze, Każdy szpilkami nabijany, To niejeden z nas zabierze, po w pancerzu są…

KASZTANY

Chociaż nie ma głowy, Chociaż nie ma uszu, Choć na jednej nodze, Ale w kapeluszu!

GRZYB

W każdej wsi jest taki budzik, Który co dzień budzi ludzi. Budzik chodzi, łapką grzebie, Choć nie czesze się, ma grzebień…

KOGUT

Wyrażenia z głoską k • Malutkie okienko • Kochana Kasia • Kolorowa koszula • Kulawa koza • Kasa kolejowa • Makowy placek • Kruchy sernik • Parkowa ławka • Mokry kaptur • Kwaśna kapusta Wyrażenia z głoską g • Gumowa gąbka • Gorący garnek • Wielki wagon • Gęsta mgła • Gruba igła • Długie nogi • Drogi węgiel • Głodny gawron • Gibki węgorz • Gotowany gulasz

. Zdania z wyrazami z głoską k • • • Kamil kupił kabel. Kowboj klepie konia. Kino klubowe jest koło kolumny. W pokoju jest kanapa. Kasia kołysze lalkę w kołysce. W kabinie kąpielowej pękł kafelek. • Kukułka ciągle kuka. • Kamil kupił kolorowy koc. Zdania z wyrazami z głoską g • • • Gaweł goni Jagnę po bagnie. Waga wymaga uwagi. Aga gotuje leguminę. Bogna pielęgnuje jagnię. Wygoiła się noga papugi. Od tygodnia w Gdyni jest ładna pogoda. • Gosia ma domek dla lalek. • Magdę boli gardło. • Bogdan odgadł zagadkę.

WIERSZYK 1 W tej kieszeni jak w koszyku, skarbów kryje się bez liku. Tylko rękę włóż głęboko, gdzie nie każde sięgnie oko, znajdziesz wszystko w tej kieszeni: kapsle, kulki, garść kamieni; czekoladkę, lizak, krówkę, gumkę, pisak, temperówkę, kolorowe kredki, wstążki i kokardki piękne w prążki; a na koniec – niespodzianka: mały dzwonek dla baranka. Takie skarby kieszeń kryje, póki ktoś jej nie zaszyje.

DZIECI NAZYWAJĄ UKAZANE NA RYSUNKU PRZEDMIOTY, POKAZUJĄ JE, UKŁADAJĄ Z NIMI ZDANIA. DZIECI MOGĄ WYKAZAĆ SIĘ WŁASNĄ INICJATYWĄ I POMYSŁOWOŚCIĄ, WZBOGACAJĄC ZAWARTOŚĆ KIESZENI O INNE PRZEDMIOTY Z GŁOSKAMI /K/ I /K΄/ W NAZWIE. TĘ CZĘŚĆ ĆWICZEŃ MOŻNA ROZPOCZĄĆ PYTANIEM: „CO JESZCZE ZMIEŚCI SIĘ W KIESZENI? ” MOŻNA TEŻ ZAPYTAĆ, CO WŁOŻYŁYBY DZIECI DO KIESZENI (RYSUNEK PO LEWEJ STRONIE), NIE POWTARZAJĄC NAZWY ŻADNEGO Z WIDOCZNYCH (NA RYSUNKU Z PRAWEJ STRONY) PRZEDMIOTÓW.

WIERSZYK 2 Raz gawędził groch z kapustą. - Groch z kapustą - w głowie pusto. Gdy gagatek hałas czyni, - Ciszej – woła gospodyni. W tym garnuszku, tym glinianym suche kwiaty układamy. Gruby grubas w kuchni siedzi i wyjada beczkę śledzi. Gramatyka, gramatyka! Czy to fika? Czy to pstryka? Wicher w polu goni, gna, głośno gwiżdże, cicho gra. Chytry lis za gąską gonił, ale Burek go przegonił.

B. Dawczyk, Spychał Izabela, Kapki i wafki k, g, f, w, Wydawnictwo BEA, Toruń 2005 G. Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSIP, Warszawa 1978 D. Pyrgies, Miała baba koguta. Doskonalenie słuchu fonemowego, czytania i pisania. E. M. Skorek, Oblicza wad wymowy, G. Skrzynecka, Uczymy się poprawnie mówić k, g, h. Poradnik logopedyczny z ćwiczeniami, WSIP, Warszawa 1999. B. Toczyska, Elementarne ćwiczenia dykcji, GWO, Gdańsk 2007.