Көмірсулар Глюкоза Көмірсулар деген не Көмірсулар жартылай

Көмірсулар. Глюкоза

Көмірсулар деген не? Көмірсулар– жартылай функциональды қосылыстар Бұлар молекула құрамында көміртек, сутек және оттек атомдары болатын, сонымен бірге ондағы сутек пен оттек атомдарының қатынасы дәл су молекуласындағыдай (2: 1) болып келетін органикалық заттар. Көмірсулардың жалпы формуласы - Сn(H 2 O)m

Көмірсулардың қызметтері 1. Олар биологиялық үрдістерге қажетті энергиямен қамтамасыз етеді. 2. Ағзадағы жүретін метаболизмдегі синтезделетін аралық немесе соңғы өнімдер үшін бастапқы материал болып табылады. 3. Көмірсуларға өсімдіктердің құрғақ затының 80% -ы, жануарларда 20%-ы сәйкес келеді. 4. Адам тамағының шамамен 5. 70%-ы көмірсудан тұрады.

Тарихқа көз жіберсек. . . Адамзаттың өте ертеден қолданып келе жатқан көмірсуы- бал/мед/. Европалықтар алғаш қант қамысымен Александр Македонскийдің жорығы нәтижесінде танысты /327 ж/. Қант қамысының отаны-солтүстік-батыс Индия-Бенгалия. Қант қызылшасынан алғаш 1747 ж. неміс химигі А. Марггаф қант алды. “Глюкос” сөзін 1838 жылы француз химигі Ж. Дюль ұсынды. 1811 жылы орыс химигі Кирхгоф алғаш глюкозаны крахмалдан гидролиздеп алды, ал дұрыс эмпирикалық формуласын C 6 H 12 O 6 1837 жылы швед химигі Я. Берцелиус ұсынды. Формаьлдегидтен Са(ОН)2 қатысында А. М. Бутлеров 1864 жылы синтездеп алды.

моносахаридтер дисахаридтер Көмірсулар полисахаридтер

Көмірсулардың жіктелуі Көмірсулар = қантты заттар Күрделі Жай (СН 2 О)n, мұнда n=3 -9 моносахаридтер глюкоза фруктоза галактоза С 6 - гексозалар Дисахаридтер С 12 Н 22 О 11 сахароза рибоза С 5 - пентоза лактоза дезоксирибоза мальтоза Полисахаридтер Сx(Н 2 О)y крахмал гликоген полигексоза целлюлоза хитин Көмірсулардың молекулалық массасы артқан сайын, олардың суда ерігіштігі азаяды және дәмінің тәттілігі де кемиді.

Моносахаридтер - пентозалар Рибоза Дезоксирибоза

Моносахаридтер гексозалар Глюкоза Фруктоза Галактоза

Глюкоза – моносахаридтер өкілі: C 6 H 12 O 6

Глюкоза молекуласының құрылысы

Толық құрылымдық (структуралық)формуласы

Глюкозаның құрылысы: 1) Егер глюкоза ерітіндісіне Си(ОН)2 қосса, ашық көк түсті ерітінді түзіледі. 2) Егер глюкоза ерітіндісіне күміс нитратының аммиактағы ерітіндісін қосып қыздырса «күміс айна» реакциясы болады. Бұған қарап зат молекуласындағы оттегінің алтыншы атомы альдегид тобының бар екендігін көруге болады. Демек, глюкоза құрылысының формуласын былай жазамыз:

Глюкоза әрі альдегид, әрі көп атомды спирт болғандықтан – альдегоспирт деп атайды, бұл ашық тізбекті формуласы, осымен бірге альдегид тобы жоқ глюкозаның тұйық тізбекті құрылысы да болады, бұларды перспективті формулалар деп атайды.

Глюкозаның физикалық қасиеті • • • Қатты, кристалды зат Түссіз Тәтті дәмі бар Суда жақсы ериді Ол жасыл өсімдіктердің жасушаларында, фотосинтез процесінің нәтижесінде түзіледі.

1. Глюкоза бифункциональды қосылыс, яғни ол – альдегидоспирт. 2. Глюкоза сонымен бірге циклді (тұйықталған) формада да кездеседі.

Химиялық қасиеттері 1) Глюкоза альдегид ретінде тотығады: күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісімен: H 2 СOH-(CHOH)4 -COH+Ag 2 O → H 2 CОН-(CHOH)4 COOH+2 Ag глюкон кышкылы 2) Глюкозаны мыс гидроксидімен қосып қыздырғанда мыс сахаратын түзеді, оны ары қарай қыздырғанда, мыс (І) оксидінің қызыл түсті тұнбасын түзеді: СН 2 OH – CHOH – C ═ О │ H СН 2 OH – CHOH – C ═O │ ОН 2 Си. ОН → Си 2 О+ Н 2 О Қызыл + 2 Си(ОН)2 ᶵ→ + 2 С и. ОН + Н 2 О сары

3) Глюкоза Ni катализатор қатысында сутекпен тотықсыздандырғанда алты атомды спирт сорбитке айналады: O H , Ni 2 H C CH CH H C C CH CH CH 2 2 2 H OH OH OH OH

4) Глюкозаның маңызды қасиеттерінің бірі - әр түрлі микроорганизмдер әсерінен ашуы. Глюкоза ашығанда әр түрлі өнімдер түзіледі: а) Спирттік ашу: С 6 Н 12 О 6 → 2 СН 3 -СН 2 ОН + 2 СО 2↑ Этил спирті б) Сүт қышқылдық ашу: С 6 Н 12 О 6 → 2 СН 3 -СНОН –СООН Сүт қышқылы в) Май қышқылдық ашу : С 6 Н 12 О 6 → С 3 Н 7 СООН + 2 Н 2↑+ 2 СО 2↑ 6)Толық тотығуы: С 6 Н 12 О 6 +6 О 2 → 6 Н 2 О + 6 СО 2

Спирттік қасиеті Сахарат түзуі (мыс (II)гидроксидімен) 2 H 2 C CH CH OH OH HO C O Cu(OH)2 H - 2 H 2 O H 2 C CH CH O OH OH CH CH CH OH OH OH C O H Cu HO O H 2 C CH C O H

Глюкозаның алынуы: 1) Глюкоза табиғатта фотосинтез процесінде түзіледі: 6 Н 2 О + 6 СО 2→ С 6 Н 12 О 6 +6 О 2 ↑-2186 к. Дж 2) Қантты заттарды ең алғаш 1861 жылы А. М. Бутлеров кальций гидроксиді қатысында формальдегидпен синтездейді: 6 Н – СОН → С 6 Н 12 О 6 3) Өндірісте глюкозаны крахмалдан гидролиздеп алады: (С 6 H 10 O 5)n + n. H 20 = n. C 6 H 12 O 6

Глюкозаның табиғатта кездесуі: Өсімдіктердің барлық мүшелерінде, жемістерде, тамырларда, жапырақтарда, гүлдерде, әсіресе жүзімдердің шырында, жемістер мен жидектерде көп болады. Адам ағзасында, адам қанында 0, 1 %, бұлшық етте глюкоза болады.

Кондитер өнімдерінде Дәрі-дәрмек алуда Сүт өнімдерін алуда Қолданылуы Сусындар алуда Мата бояуда Шырша ойыншығын бояуда Айна жасауда

Қорытынды: Күнделікті азықтың 60%-ы көмірсудан тұрады Құрамы бойынша жіктеледі Көмірсулар Азық құрамында көмірсудың жетіспеушілігі зиян және ол ағзадағы нәруыз бен майлардың энергиясын қарқынды пайдалануға әкеледі. Олардың ыдыруы нәтижесінде адам ағзасына зиянды заттар саны артады. Жай глюкоза С 6 Н 12 О 6 глюкоза С 6 H 12 O 6 Көмір қышқыл газы. СО 2 мен суға Н 2 О ыдырайды және энергия бөледі (1 г. көмірсу – 4, 1 ккал. ) Көмірсулар адам ағзасында қорға жиналуы мүмкін! Күрделі крахмал (С 6 Н 10 О 5)n Олардың құрамында екі функциональды топ болады: 1) Гидроксо топ, құрылымдық (структуралық) формуласы -ОН 2) Карбониль топ, құрылымдық (структуралық) формуласы НС=О Тағам құрамындағы көмірсулардың көп болуы зиян, ол семіздікке әкеледі. Қантты мөлшерден тыс көп қабылдау ішек микрофлорасы функциясына кері әсер етіп, холестериннің алмасуын бұзады және қан сары суында оның мөлшерінің көбеюіне әкеледі.