İşletmelerde stratejik yönetim l Stratejik yönetim etkili stratejiler

İşletmelerde stratejik yönetim l Stratejik yönetim “etkili stratejiler geliştirmeye, uygulamaya ve sonuçlarını değerlendirmeye yönelik kararlar ve faaliyetler bütünü” olarak tanımlanır.

İşletmeyi ilgilendirdiği ölçüde dış çevrenin ve rekabet şartlarının kavranması ve çevre koşullarının arkasındaki gücün araştırılması l Çeşitli mamul-Pazar bileşimleri için ayrıntılı stratejilerin oluşturulması için kritik alanlar üzerinde stratejik analizler yapma, alternatifleri belirleme ve kaynakların dökümünü yapma. l Stratejilerin politikalara ve proje yönetimi ile bölümlerdeki faaliyet programlarına dönüştürülmesi l Etkili uygulama için planlama, güdüleme ve kontrol sistemlerinin oluşturulması. l

Stratejik yönetim işletmeyi açık bir sistem olarak görmeyi gerektirir. l Tepe yönetimin rolünün yeniden tanımlanmasına ihtiyaç vardır: Tepe yönetim işletme içi ve kısa vadeli bakış açısı yerine işletme dışı ve uzun vadeli bir bakış açısına sahip olmalıdır. l

stratejik olarak yönetilen bir işletmede; l l l Çevreye uyum ve uzun dönemde varlığını sürdürme amacı gerçekleştirilebilir. Çevre değerlendirilir ve gelecekteki eğilimler tahmin edilir. İşletme kendi stratejik avantajlarını gerçekçi olarak bilir. Ortak amaca yönelmede tutarlılık sağlanır. Yönetimin kalitesi yükselir.

Stratejik olarak yönetilmeyen bir işletmede; l l l Mücadeleler pasif ve etkisiz kalır Yöneticiler kendi tutkularının uygulama eğilimine girerler. Seyrek fırsatlar ve gelecekte elde edilebilecek şansların değerini ölçme kriterinden yoksun kalınır. Periyodik değerlendirmeler olmadığı için ürünhayat eğrisinin gelişimini takip etmezler. Ömrünü tamamlamış ürünlere yatırım yaparken, yatırım yapılması gerekenleri ihmal ederler. x Gelecekteki değişikliklere kendilerini hazırlayamazlar.

Stratejik yönetim düşüncesi l Stratejik yönetim paradigmaları – rasyonalist okul – evrimci okul – süreç okulu

Stratejik yönetim alanı; Yönetim uygulamaları için çok önemli görülebilecek yanıtları olan bir soru seti ile tanımlanabilir. l firmalar arasındaki kar ve performans farklarının kaynağı nedir? l Bu kar ve performans farklarına neden olan kaynaklar rekabetin eşitleyici etkisinden nasıl korunabilmektedir? l Firmaların yatay ve dikey sınırları kar ve performanslarını nasıl etkiler? l

Stratejik yönetim bir disiplin midir? Bunun için: Bir olgu ya da olguları kendisine araştırma problemi edinmiş ve çözmek için kuramsal çerçevenin gelişmiş olması; l Araştırmacıların kuramsal ve deneysel çalışmalarına yön veren ortak varsayımlar seti olması; l Kuramsal ve deneysel araştırmaların nasıl yapılacağına ilişkin yöntem önerilerinin olması; l Söz konusu alandaki çalışmaları yönlendirecek egemen bir kuramın olması gerekir. l

Porter’a göre strateji çalışmaları: Firmaların başarı ve başarısızlık nedenleri nelerdir? Sorusuna yanıt bulmaya çalışırlar. l Diğer sorular bu soruların bir açılımı olarak görülmelidir. l Bunun için stratejik yönetim egemen bir paradigmaya ve araştırma programına ihtiyaç duymaktadır. l

Stratejik yönetimin dayandığı temel varsayımlar: Bazı kararlar diğerlerinden daha önemlidir. Bunlar firmanın performansı üzerinde uzun vadeli etkide bulunur. l Serbest pazarda faaliyet gösteren firmalar rekabet avantajı yaratmak için çalışırlar. Değişik ekoller uzun vadeli rekabet avantajının kaynağı konusunda fikir birliğine varmasalar da, firmanın temel motivasyonunun rekabet avantajı yaratmak olduğu konusunda birleşirler. l

Stratejik kararlar belirsizlik ortamında verilir. Her şeyin bilindiği bir ortamda stratejik davranmak anlamlı değildir. Belirsizlik firmaların hem başarı, hem de başarısızlık olasılıklarının kaynağıdır. l Stratejik davranış sınırlı rasyonel bir davranıştır. Karar vericiler tercihlerini yaparken iyi, ikna edici, geçerli bazı nedenlere dayanırlar. l Pazar, firmalar arasındaki performans farklarını eşitleyecek ya da ortadan kaldıracak biçimde mükemmel işlememektedir. Eksik rekabet hem mal, hem de faktör piyasalarında görülmektedir. Eksik rekabetten dolayı firmalar üstün performans farklarını sürdürme imkanına sahiptirler. l

Stratejik çalışmaların yöntemi: Strateji çalışmaları hem tümevarım, hem de tümdengelim yöntemlerini kullanır. 1980’lerden önce tümevarımcı olay çalışmaları egemenken; 1980’lerden sonra tümdengelimci çalışmalara yönelme olduğu söylenebilir. l Stratejik yönetim araştırmaları tahmin etme yerine daha çok açıklamaya öncelik vermiştir. l

Bu çalışmalar; Başarılı örgütlerin uygulamalarını izleyerek; bu uygulamaların diğer örgütlere de uyarlandığında başarı sonucunu vereceği varsayımından hareketle yapılabilir. l Böylece tek örgütler üzerinde yapılan araştırmalar, başarının kurallarını ortaya koymaya çalışabilir. l

Örneğin; l Bir örgüt başarılı örgütlerin yöneticilerinin nasıl davrandıklarını inceleyerek tanımlanan liderlik ve kültürel faktörler gibi ana özelliklere sahip olduğunda başarılı olur. Bu özellikler diğer örgütler tarafından taklit edilebilir

Örneğin, l Bir insan grubu çevreye uyarlanmak için uyum içinde birlikte çalıştıklarında; aynı vizyon ve değerleri paylaştıklarında örgüt başarılı olur. Bunun için bir gelecek vizyonu belirlenmeli; paylaşılan kültür ve insanlara yetki verme yoluyla içsel uyum güçlendirilmeli; çevreye sürekli olarak uyum sağlanmalıdır.

Örneğin; l Örgütler, yöneticileri uzun dönemli amaçlar oluşturduğu, bu amaçlara ulaşacak doğru yolları seçtiği ve planları uyguladığı zaman başarılı olur. Bu görüş üst yöneticilerin hedefleri belirlemesini ve planları yapmasını ifade eder.

l Uygun amaçlar ve uzun vadeli planlar bir örgütün hissedarları tarafından kabul edilebilir olan performans üretenlerdir. Yöneticiler kabul edilebilir örgütsel performansa ulaşmak için örgütü çok iyi analiz etmelidir.

l Uygun amaçlar ve uzun dönemli planlar uygulanabilir olanlardır. Bunun için yöneticiler stratejiyi uygulamayı sağlayacak kaynaklara sahip olup olmadıklarını belirlemelidirler.

l Uygun amaçlar ve uzun vadeli planlar kabul edilebilir ve uygulanabilir olması yanında uyumlu da olmalıdır. Uyum çevrenin taleplerine olduğu kadar, işletmenin durumu ve pozisyonuna da uygunluğu kapsar.

l Yöneticiler uzun dönemli amaç ve stratejileri belirleseler bile, planların uygulanmasındaki sorunlar nedeniyle başarısız olabilirler. Bu nedenle yöneticiler örgütün kültürünü, yapısını, güç ilişkilerini incelemelidir.

l Ayrıca, yöneticiler örgütün performansını da gözlemeli ve düzeltici önlemler almalıdır. Başka deyişle, yöneticiler doğru planlar yapmak kadar, kontrole de önem vermelidirler.

Mintzberg ve düşünce okulları Kural koyucu okullar – Tasarım, planlama ve konumlandırma okulu l Tanımlayıcı okullar – Öğrenme, politik, kültürel, çevre okulu l Bütünleştirici okul l 1990’larda stratejik yönetim düşüncesi l