İRRİTABL BARSAK SENDROMU IBS NEDİR Karın ağrısı

İRRİTABL BARSAK SENDROMU

IBS NEDİR? Karın ağrısı veya rahatsızlık hissi, şişkinlik, distansiyon, kabızlık veya ishal semptomları ile karakterize kronik, intermitant gastrointestinal bir rahatsızlıktır. Açıklayıcı organik veya biyokimyasal anormallik olmaksızın oluşan kronik rahatsızlık, ağrıya eşlik eden dışkılama sıklığında değişikliği tanımlayan klinik bir sendromdur.

Roma III Kriterleri A) Son 3 ay içinde ayda en az 3 gün görülen tekrarlayıcı karın ağrısı ve rahatsızlık hissinin aşağıdakilerden en az 2 sine sahip olması a) Semptomların defekasyon ile hafiflemesi b) Defekasyon sıklığında değişiklik olması c) Gaita bşekil ve görünümünde değişiklik olması B) Semptomların hasta başvurusundan en az 6 ay önce başlaması

• En sık görülen GIS hastalığı • 1. basamağa başvurunun % 12 si, gastroenterologa başvurunun %28 i • ABD de % 15 -20 • İzmir de % 12. 4 • Elazığ da % 6. 2

IBS de cinsiyet (K/E) • GE a başvuran 4/1 • 1. basamak 3/1 • Hekime başvurmayan 2/1

Genelikle < 45 yaş • 15 -34 yaş %13. 5 • 35 -44 yaş %13 • >45 yaş %9. 4

Kim IBS semptomları nedeniyle hekime başvuruyor? • Psikolojik rahatsızlığı olanlar • Anksiyete, depresyon, somatizasyon, psikolojik stres altında olanlar • Karın ağrısı (orta veya ciddi derecede) olanlar • Diyaresi olanlar • Kadınlar • Malignite endişesi olanlar

IBS de genetik • Aile bireylerinde kümeleşme • Monozigot ikizlerde dizigot ikizden 2 kat sık • IL-10, TGF-B, TNF a da polimorfizm • A 2 adenoreseptör polimorfizmi • SERT polimorfizmi

IBS için risk faktörleri • • • Yaş Cinsiyet Batı toplumu Yüksek sosyoekonomik düzey Psikolojik rahatsızlıklar Ağrılı başka rahatsızlıklar Akut gastroenterit öyküsü Gıda alerjisi Genetik ve çevresel faktörler Şehirde yaşamak Antibiotik kullanım öyküsü NSAI kullanım öyküsü

Semptomlar • 1. Konstipasyon dominant: Ağrı, kabızlık, sert bilye • • , keçi pisliği şeklinde dışkılama, tam boşalamama, ıkınma 2. Diyare dominant: Gaita gevşek, şekilsiz, dışkılama sıklığı artmış(sabah erken saatte yada gündüz)%36 sında yemekten sonra acil dışkılama 3. Dönüşümlü IBS zaman ishal, zaman kabızlık vardır

• IBS de retrosternal yanma, erken • • doyma, bulantı, kusma Kronik pelvik ağrı Sırt, bel, kalça ağrısı Disfaji Nonkardiak göğüs ağrısı Uyuşukluk , halsizlik Pollaküri, nokturi, disüri Acil işeme ihtiyacı, idrar kaçırma Disparoni, impotans

Doğal Seyir • %95 intermittan devam ediyor • Yıllarca izlenen olgularda semptomların • • değişebileceği ve dispepsi gibi GİS rahatsızlıkları ile örtüşebileceği görülmektedir. Tedavide kalan yaklaşık 5 -7 yıl %20’ sinde semptomların kaybolduğu bildirilmektedir. İBS malign ve inflamatuar hastalığa dönüşmez

İBS’ de Patofizyoloji-1 • Anormal intestinal motor aktivite • Visseral duyu algılama bozukluğu • SSS fonksiyon bozukluğu • Psikolojik bozukluk • Stres, infeksiyon • Luminal faktörlerin rolü

İBS’ de Patofizyoloji-2 1. Anormal motilite: Karın ağrısı, şişiklik, dışkılama alışkanlığında değişikliğin sebebi İBS’ lide değişik uyarılara abartılı yanıt verildiği görülmekte ( yemek, distansiyon, stres, CCK, neostigmin, corticotropin realising hormone ) 2. Visseral hipersensitivite: Kolonda özefagus, mide, duodenum ve ileumda da aşırı duyarlılık

İBS’ de Patofizyoloji-3 3. Nörotransmitter dengesizliği: • Serotonin, norepinefrin, dopamin, asetilkolin, glutamat, nöropeptidler ( Substans-P, VİP, Calsitonin Gene. Related Peptide ) • 5 -HT 3, 5 -HT 4 motiliteyi artırır • Serotonin salınımı diyare dominant İBS’ de artmış, kabızlık dominant İBS’ de azalmış • 5 -HT 3 antagonisti alosetron Ligand gated inochannel ‘ na etki eder, kolonik transiti yavaşlatır, karın ağrısını ve rahatsızlık hissini geçirir • 5 -HT 4 parsiyel agonisti Tegosenot G-protein coupled reseptöre etki eder, İBS’ de kabızlıkla seyreden semptomlar üzerine etkilidir

İBS’ de Patofizyoloji-4 4. Enfeksiyon: • İBS’ de başlangıçda %25’ inde akut gastroenterit hikayesi saptanmıştır • Postinfeksiyon İBS için risk faktörleri: – – Patojenin virulansı Genç yaş kadın cinsiyet Uzun süreli enfeksiyon Enfeksiyon için antibiyotik kullanımı

İBS’ de Patofizyoloji-5 • Ayrıca İBS’ de mukozal, serozal ve mezenter bölgede mast hücre artışı olduğu düşünülmektedir ( bağırsak kas ve sinir fonksiyonlarını bozarak ) araştırmalarla bu durumun İBS ile çölyak, kolitis ülseroza ve crohn arasında ilişki olup olmadığını ortaya çıkaracaktır

Çölyak İBS’yi taklit edebilir mi? • Çölyak toplumda %0, 3 -1 • İBS’ lilerin %5’ inde çölyak • Çölyak tanısı İBS’ de ortalama 11 yıl sonra konulmakta • İBS semptomlarına sahip olgularda çölyak hastaları 10 kat sık

Yetişkin Çölyakta • Diare, karın ağrısı, şişkinlik, yorgunluk • Demir eksikliği anemisi • Folat yetmezliği • Osteopeni, osteoporoz • İnfertilite • Otoimmün hastalıklar – Ab: Anti-endomisyum, Anti-doku transglutamaz Ab

İBS ve Besinler • Kahve: – c. AMP’ yi artırarak tüm GİS’ te sekresyonu ( fosfodiesteraz inhibisyonu ) – Gastrin salınımı – Prostoglandin sentezini uyarır – Diyare yapar • Alkol: – Bilinmiyor ( bazı İBS’ lilerde bira ve şarap semptomları tetikliyor ) • Fruktoz ( elma, kiraz, çilek, muz, armut ) – 50 -70 gr üzerinde alınırsa sağlıklı kişide bile diyare yapabilir • Sorbitol ( elma, şeftali, çikolata, şekersiz sakız ) – 10 -50 gr ozmotik diyare, karın ağrısı, şişkinlik

• İBS’ de %50 yemekten sonra karın ağrısı daha da kötüleşiyor • Olguların %17 -60’ ı bir veya daha fazla yiyeceğe karşı allerjisi vardır

Gaz ve İBS • Bazı araştırıcılar İBS patogenezinde malabsorbsiyon nedeniyle kolona gelen substratın fermentasyonu sonucu açığa çıkan gazların visseral hipersensitiviteye yol açarak İBS semptomlarına yol açacağını ileri sürmüşsede, çoğu çalışmada İBS’ de intestinal gazın normal kişilerden farklı olmadığı ortaya çıkmıştır.

İBS Tanısında Alarm Faktörler • • • Anlamlı kilo kaybı Semptomlar ile uykudan uyanma Kanlı dışkılama, kanlı gaita Anemi Ailesel hikaye, kolorektal kanser, inflamatuar barsak hastalığı, çölyak Yakınlarda antibiyotik kullanımı Samptomların yakınlarda başlaması ve hızla ciddileşmesi Semptomların 50 yaşından sonra başlaması Ateş Ciddi diyare, kabızlık Enfeksiyon riski olan ülkelere seyahat hikayesi Anormal FM bulgularının saptnaması

İBS semptomlarına sahip hastalarda organik hastalık sıklığı İBS Kolorektal Ca 0 -0, 5 Genel Popülasyon 0, 3 -1, 2 Çölyak Hast. 4, 7 0, 25 -0, 5 GİS Enfeksiyon 0 -1, 5 - Tiroid Hast. 6 5 -9 Laktoz Malabs. 22 -26 25

İBS’ de Fizik Muayene • Hastanın görünümü ve genel durumu iyidir, karın • • • muayenesi normaldir Karında hassasiyet ( özellikle sol alt kadran ağırlıklı ) Karında distansiyon (özellikle akşama doğru) Olguların 1/3’ünde sağ iliak fossada ‘squelch sign’ Ameliyat skar dokusu (kolesistektomi, apendektomi, jinokolojik vs. . ) Sigmoidoskopik muaynede semptomların tekrarlaması

Tanı Yöntemleri • < 50 : CBC, elektrolit, KCFT, GGK, Sigmodoskopi. • ≥ 50 : CBC, elektrolit, KCFT, kolonoskopi veya çift kontrast sigmoidoskopi

Ayırıcı Tanı Konstipasyon Dominant • Kolon ca • Hipotiroidi • Mekanik obsturiksiyon • Rektal prolapsus • Depresyon Diare Dominant İBS Laktoz intoleransı Parazit Hipertiroidi, tiroid medüller ca anksiyete

Tedavi-1 • • • Diyet İlaç tedavisi Karın ağrısı: – Antispazmodik, antidepresan(TSA, SSRİ), analjezik, 5 -HT 3 antagonisti, 5 -HT 4 agonisti, kapoopiat agonistleri • Kabızlık: – 5 -HT 4 agonisti, laksatif, fiber • Şişkinlik-distansiyon: • • • – Diyet, antispazmodik, gaz giderici, dijeztif enzimler Diyare: Loperamid, 5 -HT 3 antagonistleri Psikoterapi Hipnoterapi Alternatif tıp

Tedavi-2 • Hangi durumda gaz gidericiler? • Aşırı yakınması olanlarda • Simeticon: hava kabarcığı oluşmasını, oluşmuşsa da ortadan kalmasını sağlar • Aktive edilmiş kömür gaitayı siyah renge boyar. ( YE: kusma, diyare )

Tedavi-3 • İBS’ li olgularda diğer fonksiyonel hastalık semptomları görülebilir ( GÖR, Dispepsi ). Bu durumlarda antiasit ve asit sekresyonunu azaltan ilaçların kullanımı gündeme gelebilir. • Tegaserod hem kabızlıkla seyreden İBS’ de, hem de İBS ile birlikte görülen retrosternal yanma, dispepside etkili

Tedavi-4 • Somatostatin: – İntestinal transiti yavaşlatır. Sekresyonu inhibe eder. – Ciddi diyare ve ağrı ile seyreden İBS’ de yararlı • Colchisin: – Spontan barsak hareketlerini uyarır, kolonik transit zamanını kısaltır. – Kabızlıkla seyreden İBS’ de kullanılabilirse de tedavideki yeri bilimsel olarak belirlenmemiş.

Tedavi-5 • Misoprostol: – PGE 1 analoğu – Refrakter kabızlıkla seyreden İBS ( kabızlık dominant formunda ) kullanılabilir. • Placebo: – Etkili ( %16 -71 ) yaklaşık % 40

Tedavi-6 • Yani İlaçlar: – – – – – Renzopril ( 5 -HT 4 agonisti ve 5 -HT 3 antagonisti) Buspiron ( 5 -HT 1 a reseptör agonisti ) Nörotrofinler Oxytocin Ca kanal blokörleri Kapa-opioid agonistleri Mü-opioid antagonistleri Cannabinoid antagonistleri Nörokinin antagonistleri