Informacioni sistemi Prof dr Hasan Hanić Mr Aleksandra

Informacioni sistemi Prof. dr Hasan Hanić Mr Aleksandra Bradić-Martinović Beogradska bankarska akademija – Fakultet za bankarstvo, osiguranje i finansije Beograd, Zmaj Jovina 12, Tel: +381 11 2621 -730 1

Poglavlje 6 Elektronsko poslovanje i elektronska trgovina

Pregled sadržaja poglavlja 6. 1 Pregled E-Business & E-Commerce 6. 2 Business-to-Consumer (B 2 C) E-Commerce 6. 3 Business-to-Business (B 2 B) E-Commerce 6. 4 Elektronsko plaćanje 6. 5 Etička i pravna pitanja u e-poslovanju

Ciljevi učenja n Opisati elektronsku trgovinu, njen obim, prednosti, n n n ograničenja i tipove. Napraviti razliku između čiste i delimične elektronske trgovine. Shvatiti osnove on-lajn aukcija. Napraviti razliku između e-trgovine B 2 B, B 2 C, C 2 E i G 2 C. Opisati glavne servise za podršku e-trgovini, posebno za plaćanje i logistiku. Opisati neka etička i pravna pitanja u vezi sa e-poslovanjem.

6. 1 Pregled e-poslovanja i e-trgovine n Elektronska trgovina (Electronic Commerce, E- Commerce, EC) – kupovina, prodaja, razmena proizvoda, usluga i informacija putem računarskih mreža n Elektronsko poslovanje (E-Business) – obuhvata i e-trgovinu, ali i saradnju među poslovnim partnerima i transakcije u okviru organizacije.

Pregled e-poslovanja i e-trgovine (nastavak) n Čista versus delimična e-trgovina zavisi od stepena digitalizacije. Brick-and-mortar organizacija –čisto fizička n Virtuelna organizacija – isključivo elektronski n Click-and-mortar organizacija – posluju i fizički i virtuelno n

Fresh. Direct primer Sledeći slajdovi daju vam uvid u kompaniju Fresh. Direct, koja je primer delimične e-trgovine, tj. clicks-and-mortar kompanija.

Tipovi e-trgovine n Business-to-Consumer (B 2 C) n Business-to-Business (B 2 B) n Consumer-to-Consumer (C 2 C) n Business-to-Employee (B 2 E) n E-Government n Mobile Commerce (m-commerce)

B 2 B and B 2 C Electronic Commerce

E-Commerce poslovni modeli Direktni on-lajn marketing (Online direct marketing) Elektronski sistem tendera (Electronic tendering system) Model “kaži svoju cenu” (Name-your-own-price) Model nalaženja najbolje cene (Find-the-best-price)

E-Commerce poslovni modeli (nastavak) Udruženi marketing (Affiliate marketing) Uočite Sony logo na vrhu ove web stranice www. howstuffworks. com

E-Commerce poslovni modeli (nastavak) Virusni marketing (Viral marketing) Grupna kupovina (Group purchasing)

E-Commerce poslovni modeli (nastavak) On-lajn aukcije (Online auctions)

E-Commerce poslovni modeli (nastavak) Prilagođavanje proizvoda (Product customization) Veliki popusti (Deep discounters) Članstvo (Membership)

E-Commerce poslovni modeli (nastavak) On-lajn trampa (Bartering online)

Glavni mehanizmi e-trgovine Aukcije (Auctions) Obične aukcije (Forward Auctions) Reverzne aukcije (Reverse Auctions)

Prednosti e-trgovine n Prednosti za organizaciju n Nacionalna i međunarodna tržišta postaju lakše dostupna. n Niži troškovi procesiranja, distribucije i prikupljanja informacija. n Prednosti za kupca n Pristup brojnim proizvodima i uslugama (24/7/365).

Prednosti e-trgovine (nastavak) n Prednosti za društvo n Donosi korist društvu jer omogućava da se informacije, proizvodi i usluge lako i brzo dostavljaju ljudima u gradovima, selima i zemljama u razvoju.

Ograničenja e-trgovine n Tehnološka ograničenja n Nedostatak opštih, univerzalnih standarda bezbednosti n Nedovoljno razvijene telekomunikacije n Skup pristup n Netehnološka ograničenja n Stav da je e-trgovina nesigurna n Nerešena pravna pitanja n Nedostatak kritične mase kupaca i prodavaca

Business-to-Consumer (B 2 C) Electronic Commerce Elektronski izlozi (Electronic storefronts) Elektronski tržni centri (Electronic malls)

Vodeći E-Tailing websajtovi B 2 C e-trgovina poznata je i pod nazivom e-tailing. Primeri su:

Industrija on-lajn usluga Ključni problem uklanjanje posrednika

Industrija on-lajn usluga Cyberbanking Online securities trading Online job market Travel services

Problemi u e-trgovini Konflikt u kanalu distribucije (Channel conflict) – problem sa standardnim distributerima Multikanalisanje – potpuno odvajanje virtelnog od fizičkog poslovanja može umanjiti sinergetski efekat (primer Best Buy), tako da kompanije integrišu oba kanala

Channel Conflict ? ? ?

On-lajn oglašavanje n Oglašavanje je distribucija informacija pri pokušaju da utiče na kupovinu proizvoda ili usluga. n Metode on-lajn oglašvanja Baneri (Banners) n Pop-up ad n Pop-under ad n Marketing sa dozvolom (Permission marketing) n Virusni marketing (Viral marketing) n

Opadanje upotrebe tradicionalnih medija

Fragmetacija različitih medija Source: Piper. Jaffray

Osam tipova reklamnih web sajtova Portals: most popular; best for reach but not targeting Search: second largest reach; high advertising value Source: Piper. Jaffray

Osam tipova reklamnih web sajtova (nastavak) Commerce: high reach; not conducive to advertising Mall of Hawai’i Entertainment: large reach; strong targetability

Osam tipova reklamnih web sajtova (nastavak) Community: emphasize being a part of something; good for specific advertising Communications: not good for branding; low targetability

Osam tipova reklamnih web sajtova (nastavak) News/weather/sports: poor targetability Games: good for very specific types of advertising

6. 3 Business-to-Business (B 2 B) elektronska trgovina U B 2 B e-poslovanju, kupci i prodavci su poslovne organizacije (kompanije).

B 2 B model e-prodaje (B 2 B Sell-Side Marketplace) Ključni mehanizam: elektronski katalozi i aukcije

(Sell-side marketplace)

B 2 B model e-kupovine (B 2 B Buy-Side Marketplace) Ključni mehanizam: reverzna aukcija

Elektronska razmena (Electronic Exchange)

Plastics. Net (Vertikalna razmena)

The Paper Site (Vertikalna razmena)

Horizontalna razmena

Funkcionalna razmena

6. 4 Elektronska plaćanja Sistemi elektronskih plaćanja omogućuju da se roba ili usluge plate elektronskim putem. Elektronski čekovi (e-checks) Electronske kreditne kartice Platne kartice (b 2 b) Electronska gotovina Pripejd kartice (Stored-value money cards) Smart kartice Plaćanje pojedinac pojedincu (Person-to-person payments) – Pay. Pal Digitalni novčanici (Digital Wallets) - softver

Etička i pravna pitanja Etička pitanja Privatnost Praćenje

Pravna pitanja svojstvena e-trgovini Prevare na Internetu Ime domena Registrovanje domena radi prodaje (Cybersquatting) Takse i druge naknade Autorska prava