Іn vіtro жағдайында өсімдіктердің апикалды және базальды меристемаларын

Іn vіtro жағдайында өсімдіктердің апикалды және базальды меристемаларын индукциялау. ОРЫНДАҒАН: Каримова. Л Максутова. А Мбт 204 ТЕКСЕРГЕН: АСРАНДИНА С. Ш

Мақсаты: іn vіtro жағдайында өсімдіктердің апикалды және базальды меристемаларын индукциялау. Зерттеу объектісі: рододендрон өсімдігінің апикалды және базальды меристемалары. Қажетті материалдар мен құрал-жабдықтар: 1 л стакан немесе колба, 10 -50 мл стакандар, 1 -5 мл пипеткалар, 25 мл межеленген пробиркалар, целиндрлер, шыны таяқшалар, Петри табақшалары, пинцет, скальпель, ине, мақта, алюминь фольгасы, қайшы, шпагат, крафт қағазы. Электр плитасы, рн – метр, магнит айналдырғышы, таразы, автоклав, ламинар боксы, ультракулгін сәулелі шам, спирт шамы, сіріңке. Тұздардың ерітінділері, мезоинозит, витаминдер, сахароза, агар, спирт, 0, 1%-сулема ерітіндісі, тwеn-60, б/ДН 2 О. ½ Мурасиге – скуг (МС, ЛС, гамборг) орталарын дайындауға қажетті ерітінділер, автоклав.

Рододендрон (лат. Rhododéndron) – Вересковые туысына жататын, 800 -ге жуық мәңгіжасыл, жартылай жапырақ төккіш және бұтақты, ағашты өсімдік.

Жұмыстың жоспары : Жұмысқа қажетті химиялық ыдыстарды жуып тазалау. Жасанды қоректік орта дайындауға қажетті тұздардың ерітінділерін әзірлеу. ½ Мурасиге – скуг ортасын дайындау. Қоректік орталарды, химиялық ыдыстарды және суды автоклавтау. Ламинар боксты тазалау, залалсыздандыру. Өсімдік материалын залалсыздандыру. Өсімдіктің апекс және қолтық бүршіктерін ½ Мурасиге – скуг ортасына отырғызу Культурада өсірілген объектілерге бақылау жұмысын жүргізу. Тәжірибелерде алынған нәтижелерді талдау және қорытындылар жасау

½ Мурасиге Скуг ортасын дайындау нұсқасы № 1 2 3 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 Компоненттер 1000 мл МС қоректік орта құрамы Макроэлементтер ерітіндісі 25 мл Микроэлементтер ерітіндісі 2, 5 мл Хелат-Fe –ерітіндісі 2, 5 мл б/ДН 2 О 400 мл Сахароза 30 гр Мезоинозит 100 мг Витамин тиамин –HCl ( В 1) 50 мл Витамин пиридоксин –HCl ( 10 мл В 6 ) Витамин никотин қышқылы 20 мл (РР) Ca. Cl 2 10 мл б/ДН 2 О 300 мл р. Н-5, 8 - 6, 0 теңестіріледі Ерітіндіні электр плиткасында 60 С 0 -деін жылыту 7, 0 гр Агар 15 Қоректік ортаның мөлшерін 9 1000 мл-ге жеткізу

Зерттеу объектісін залалсыздандыру тәртібі ағынды сумен 20 минут жуу KMn. O 4 әлсіз ерітіндісім ен 30 минут өңдеу Дист. сумен 3 рет 5 минуттан шаю 1 -2 тамшы Тwеn-60 қосылған 0, 1%сулемамен 15 минут залалсыздан дыру Дист. сумен 3 рет шаю Егер зерттеу жұмысына in vitro жағдайында өсірілген өсімдіктер алынса, олар залалсыздандырылмайды; Өсімдіктің жас, екінші реттік сабақтарын залалсыздандырылған ортада қалемшелейді; Қос бүршігі бар микроқалемшелерді (15 мм) және апикалды бүршіктерді ½ Мурасиге Скуг ортасына отырғызып, температурасы 25± 20 С, ауаның ылғалдылығы 55 -60 %, 16 сағаттық фотопериодтық жарық камерада өсіреді.

Зерттеу объектісін таңдап алуда қоректік ортаға отырғызуға дайындау және залалсыздандыру. Дала, үй жағдайларында немесе іn vivo-жағдайларында өскен өсімдіктердің 5 -15 см жас сабақтары қиып алынады. Егер зерттеу материалдары дала немесе үй жағдайында өсірілген өсімдіктерден алынса, онда сабақтарды мына тәртіппеп залалсыздандырады: ағынды сумен 20 минут жуу; КМno 4 -әлсіз ерітіндісімен 30 минут өңдеу; дистильденген сумен 3 рет 5 минуттан шаю; 1 -2 тамшы Тwеn-60 қосылған 0, 1%-сулемамен 15 минут залалсыздандыру; дистильденген сумен 3 рет шаю. Егер зерттеу жұмысына in vitro жағдайында өсірілген өсімдіктер алынса, олар залалсыздандырылмайды.

Өсімдіктен эксплантты алу көзі және жолдары

Экспланттарды залалсыздандыруға арналған заттар Дезинфекант аталуы формуласы Этил спирті C 2 H 5 OH Натрий гипохлориді Na. Cl. O Кальций гипохлориді Ca(Cl. O)2 Хлорамин Б (C 6 H 5 SO 2 N(Na)Cl x 3 H 2 O) Сулема Hg. Cl 2 Сутегінің асқын тотығы H 2 O 2 Бром Br Фенол C 6 H 5 OH Конц. күкірт қышқылы H 2 SO 4

Қоректік ортаны залалсыздандыру

½ Мурасиге скуг ортасын (1000 мл) дайындау реті № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Компоненттер 1000 мл қоректік орта құрамы Макроэлементтер ерітіндісі 25 Микроэлементтер ерітіндісі 2, 5 мл Хелат-Fe –ерітіндісі 2, 5 мл б/ДН 2 О 400 мл Сахароза 30 гр Мезоинозит 100 мг Витамин тиамин –HCl ( В 1) 50 мл Витамин пиридоксин –HCl ( В 6) 10 мл Витамин никотин қышқылы (РР) 20 мл Гормон нафтил сірке қышқылы (НСҚ) 0, 1 мг/л Ca. Cl 2 10 мл б/ДН 2 О 300 мл р. Н-5, 8 теңестіріледі Ерітіндіні электр плиткасында 60 С 0 -деін жылыту 7, 0 гр Агар 16 Дайын ерітіндінің мөлшерін 1000 мл дейін жеткізу

Ламинар бокста микроөсімдікті отырғызу

3 апта № Ұзындығы Буын аралық Жап. саны Жап. ауданы Риз. тамырлану Апикаль бүршік Қолтық бүршік 1 1. 5 1 2 4 1 2. 9 - - + - 2 0. 3 - 1 1 - - - 3 1. 2 2 5 2 - - - 4 0. 5 1 - - - 5 0. 4 1 1 0. 3 - - - 6 1. 3 3 2 0. 3 - - + 7 0. 5 1 2 0. 2 - - - 8 0. 6 3 1 - - 9 1. 5 4 1 0. 4 - - - 10 1. 5 1 2 0. 3 - - -

4 апта № Ұзындығ ы Буын Жап. аралық саны Жап. Риз. Апикаль ауданы тамырлану бүршік 1 1. 5 2 7 6 3. 6 2 1 1 2 3 4 0. 7 5 Қолтық бүршік - + + 1. 5 - - - 7 2. 3 - - - 1 2 0. 1 - - - 0. 6 1 2 0. 9 - - - 6 2. 2 5 8 0. 3 - - + 7 0. 7 1 2 1. 8 - - - 8 1 5 4 0. 3 - - - 9 1. 9 4 8 0. 5 - - - 10 1. 8 1 2 0. 5 - - -

5 апта № Ұзындығ ы Буын Жап. аралық саны Жап. Риз. Апикаль ауданы тамырлану бүршік 1 2 2. 2 7 6 3. 6 2 1 1 2 3 2. 3 - 4 0. 9 5 Қолтық бүршік - + + 1. 5 - - - - 1 2 1. 3 - - - 1. 2 1 - - - 6 2. 3 6 8 0. 9 - - + 7 0. 9 1 - - - 8 1. 2 6 6 0. 4 - - - 9 2. 2 6 8 0. 5 - - - 10 2 3 - - -

№ Ұзындығ ы Буын Жап. аралық саны 1 2 2. 2 7 4 2 1. 2 3 6 апта Жап. Риз. Апикаль ауданы тамырлану бүршік Қолтық бүршік 14 8 0. 5 3. 8 - - - 1 2 1. 6 - - - 2. 4 1 6 0. 4 - - - 4 0. 9 1 2 1. 5 - - - 5 1. 7 1 2 1 - - - 6 2. 3 - 6 - 8 - 0. 9 - - 7 0. 9 1 2 1. 9 - - - 8 1. 2 6 8 0. 4 - - - 9 2. 3 6 8 0. 6 - - - 10 2. 2 3 2 0. 3 - - -

№ Ұзындығ ы Буын Жап. аралық саны 1 2 2. 5 7 4 2 1. 8 3 7 апта Жап. Риз. Апикаль ауданы тамырлану бүршік Қолтық бүршік 14 8 0. 5 3. 8 - - - 2 2 1. 6 - - - 2. 5 2 6 0. 4 - - - 4 1. 9 2 2 1. 9 - - - 5 1. 7 2 2 1 - - - 6 2. 3 - 6 - 8 - 0. 9 - - 7 2. 9 1 2 1. 9 - - - 8 1. 6 6 8 1. 0 - - - 9 2. 3 6 - 8 - 1. 0 - - - 10 2. 2 - 3 - 2 - 0. 3 - -

№ Ұзындығ ы Буын Жап. аралық саны 1 0. 8 2. 4 7 4 2 1. 3 3 8 апта Жап. Риз. ауданы тамырлан у Апикаль бүршік Қолтық бүршік 15 9 0. 9 3. 8 - - - 2 2 1. 6 - - - 2. 3 2 7 0. 5 - - - 4 1. 4 2 2 2 - - - 5 1. 7 2 3 2 - - - 6 2. 3 - 6 - 8 - 0. 9 - - 7 2 1 3 2 - - - 8 1. 3 6 9 1. 0 - - - 9 2. 5 6 - 8 - 1. 0 - - - 10 2. 2 - 3 - 2 - 0. 3 - -

l 7 6 5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 Жапырақ санына байланысты ұзарып өсуі 8 9

l 7 6 5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 Буын аралығына байланысты 7 8 9

l 3 2. 5 2 1. 5 1 0. 5 0 0 1 2 3 4 5 6 Ұзындығына байланысты 7 8 9

l 3. 5 3 2. 5 2 1. 5 1 0. 5 0 0 1 2 3 4 5 6 Жапырақ ауданына байланысты 7 8 9

1 2 6 7 3 8 4 5 9 10

Зақымданған қоректік ортаның көрінісі

Қорытынды Біз осындай тәжірибе барысында родендрон өсімдігі клеткаларының саны және массасының өсуіне тәжірибе жургіздік. Әр апта сайын бақылау жүргізу барысында әр пробиркаға жеке зерттеу жұмыстары жүргізілді, өсімдікке сипаттама бердік. Нәтижесінде S қисық сызығы бойынша өсу фазасын анықтадық.