IFLA s Functional Requirements for Bibliographic Records Note Most

IFLA’s Functional Requirements for Bibliographic Records Note: Most slides in this presentation come from Dr. Barbara Tillett’s and Vinod Chacra’s presentations that are available on the Internet. Please do not use without proper attribution. -yt See also, Barbara B. Tillett, “Bibliographic Relationships. ” In Relationships in the Organization of Knowledge, edited by Carol A. Bean and Rebecca Green, 19 -35. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2001. © 2001 All Rights Reserved. If these images are reused, please include this citation. DOK 422 Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi tonta@hacettepe. edu. tr yunus. hacettepe. edu. tr/~tonta/ DOK 324/BBY 220 Bilgi Erişim İlkeleri SLAYT 1

OCLC Open World. Cat DOK 422 SLAYT 2

DOK 422 SLAYT 3

DOK 422 SLAYT 4

Belge Erişim Sisteminin Mantıksal Düzenlemesi Belgeler Kullanıcılar Dizinleme Gömü Sözlük Sorgu formülasyonu Dizin tutanakları Erişim kuralı Formel sorgu cümlesi Kaynak: Maron, 1984 DOK 422 SLAYT 5

Kataloğun işlevleri (Cutter, Rules for a Dictionary Catalog, 1876) • Bilinen bir kitabın – Yazara, – Eseradına – Konusuna bulunmasını sağlamak • Bir kütüphanenin – Bir yazarın – Belirli bir konudaki – Belirli bir yazın türünde Sahip olduğu kitapları göstermek • Bir kitabın seçiminde yardımcı olmak – Basımı açısından (bibliyografik olarak) – Özelliği açısından (yazınsal/konusal) DOK 422 SLAYT 6

FRBR Nedir? Ø Functional Requirements for Bibliographic Records Ø IFLA’nın aynı adlı çalışma grubu tarafından yayımlandı Ø IFLA Kataloglama Birimi Daimi Komitesince onaylandı Ø Eylül 1997’de yayımlandı Ø Adres: www. ifla. org (pdf sürümü) DOK 422 SLAYT 7

“Kullanıcı Görevleri” - FRBR • • Bul (bul ve biraraya getir) Belirle Seç Sağla • İlişkilendir • Diğer olası görevler: – Telif haklarını gözet – Koru DOK 422 SLAYT 8

Functional Requirements for Bibliographic Records • Tanımlama (FRBR: belirle, seç) • Erişim (FRBR: bul) – Konu erişimi • başlıklar • sınıflama – Diğer erişim noktaları • Mevcutlar (FRBR: sağla) DOK 422 SLAYT 9

Varlık-İlişki Modeli FRBR • Varlıklar • İlişkiler • Özellikler ilişki Varlık 1 Varlık 2 http: //www. ifla. org/VII/s 13/frbr. htm http: //www. ifla. org/VII/s 13/frbr. pdf DOK 422 SLAYT 10

FRBR Varlıkları 1. Grup: Entelektüel ve artistik çaba ürünleri – Eser entellektüel ya da sanatsal yaratı – Anlatım bir eserin entellektüel ya da sanatsal gerçekleştirimi (kısaltma, güncelleme, çeviri vs. ayrı anlatımlar) – Gösterim bir eserin bir anlatımının fiziksel olarak gerçekleştirimi – Kopya bir “gösterim”in tek bir örneği DOK 422 SLAYT 11

FRBR Varlıkları 2. Grup: Entelektüel ya da artistik yaratıdan sorumlu kişiler – Kişi – Tüzel kişi DOK 422 SLAYT 12

FRBR Varlıkları 3. Grup: Eserlerin konuları – 1. ve 2. Gruplar artı – Kavram – Nesne – Olay – Yer DOK 422 SLAYT 13

FRBR Varlıkları Şekil 1. Birinci Grup Varlıklar ve Başlıca İlişkiler Kaynak: IFLA (1998, s. 13). DOK 422 SLAYT 14

DOK 422 SLAYT 15

FRBR Varlık Düzeyleri Anlatım: Film Roman Eser: Özgün metin Çeviri Eleştirel basım Özgün sürüm Gösterim: Kağıt DOK 422 PDF HTML SLAYT 16

FRBR Varlık Düzeyleri Anlatım: Film Roman Eser: Özgün metin Çeviri Eleştirel basım Özgün sürüm Gösterim: Kağıt Item: DOK 422 Kopya 1 İmzalı PDF HTML Kopya 2 SLAYT 17

FRBR Varlık Düzeyleri Family of works Anlatım: Film Roman Eser: Özgün metin Çeviri Eleştirel basım Özgün sürüm Gösterim: Kağıt DOK 422 PDF HTML SLAYT 18

FRBR’nin yararları • Kütüphaneciler için Ø Biraraya getirme özelliği v Kataloğun daha iyi düzenlenmesi Ø Kolay kataloglama Ø Kataloglama yükünün azaltılması v Bir eser altındaki tüm anlatımlar için sadece bir kez kataloglama yapılır v Bir anlatım altındaki tüm gösterimler için sadece bir kez kataloglama yapılır v Zaten kolay olan kopya kataloglamada bir değişiklik yok DOK 422 SLAYT 19

FRBR’nin Yararları Ø Bilgiyi bulmak kolay v Tek aramyla farklı dillerde ve farklı konu başlıkları altında sınıflansa bile tüm ilgili materyallere erişilir. • Kullanıcılar açısından daha yararlı Ø Bir araya getirme Ø Bilgiyi bulmak kolay v Tek arama bütün ilgili materyalleri getirir Ø Bir eserin farklı anlatımlarını görmek daha kolay v Bütün resmi daha iyi gösterir DOK 422 SLAYT 20

FRBR’nin Yararları Ø Tüm gösterimleri bulmak daha kolay Ø Çevrimiçi kataloğu anlamak ve kullanmak daha kolay Ø Sadece gösterim düzeyinde değil “Eser” ve “anlatım” düzeyinde de kitap ayırtmak mümkün Ø İlgili eserler ve anlatımlar arasındaki ilişkiler daha iyi anlaşılır DOK 422 SLAYT 21

Joint Steering Committee for Revision of AACR 2 (JSC) • Format Değişikliği Görev Gücü (Task Force on Format Variation) – Anlatıma dayalı kayıtlar – Gösterim kayıtları olan bağlantılar – Atıfların/tekbiçim eseradlarının kullanımı • FRBR terimleri kullanılarak AACR terminolojisinin güncelleştirilmesi : – Eser, Anlatım, Gösterim, Kopya DOK 422 SLAYT 22

Anlatım Kipleri • • DOK 422 FRBR Alfa-sayısal Müzik notaları Diğer notasyon (ör. , koreografik) Ses Hareketsiz resim Hareketli resim Üç boyutlu nesne Yukarıdakilerin birleşimi SLAYT 23

Grup 1 – Varlıklara özgü İlişkiler FRBR DOK 422 SLAYT 24

Eser/Anlatım İlişkileri w 1 Charles Dickens A Christmas carol e 1 Yazarın özgün İngilizce metni e 2 V. A. Venkatachari’nin Tamilce çevirisi FRBR “gerçekleştirilir” FRBR, p. 59 DOK 422 SLAYT 25

Eser/anlatım/Gösterim İlişkileri w 1 J. S. Bach’ın Goldberg variations e 1 Glen Gould performansı (1981) m 1 1982’de CBS Records tarafından çıkarılan 33’lük plağı m 2 1993’de Sony tarafından çıkarılan. CD’si m 3 Sony’nin CD’sinin dijitalleştirilmiş MP 3 sürümü (2000) FRBR, s. 59 DOK 422 “cisimlendirilir” SLAYT 26

Eser/Anlatım/Gösterim/Kopya ilişkileri w 1 Lost treasures of the world e 1 etkileşimli elektronik kaynak m 1 Follgard CD-Visions tarafından 1994’de yayımlanan CD’si i 1 Calgary Halk Kütüphanesindeki birinci kopyası i 2 Calgary Halk Kütüphanesindeki ikinci kopyası FRBR, p. 60 DOK 422 “örneklenir” SLAYT 27

FRBR Grup 1 İçerik İlişkileri • Eşitlik • Türev • Tanımlama Eser-Eser ilişkileri hiyerarşik olarak ilişkili olan Anlatımlar Gösterimler Kopyalar Dan mirastır. DOK 422 SLAYT 28

DOK 422 SLAYT 29

Parça-Bütün ilişkileri • Bileşenler • Toplamalar DOK 422 SLAYT 30

DOK 422 SLAYT 31

Parça-Parça ilişkileri • Bileşen -bileşen – Sıralı ilişki – Tamamlayıcı ilişki • Bağımlı • Bağımısz DOK 422 SLAYT 32

DOK 422 SLAYT 33

Grup 1 Varlıklarının Özellikleri • Gösterim FRBR • Eser – – ID Eser adı Tarih vs. • Anlatım – – – DOK 422 ID Eser adı Biçim Tarih Dil vs. – – – – – ID Eser adı Sorumluluk bildirimi Basım Baskı (yer, yayıncı, tarih) Biçim / taşıyıcı özelliği Sağlanabilirlik Erişim kipi vs. • Kopya – – ID Provenans yer vs. SLAYT 34

İlişkiye karşılık Özellik Eser DOK 422 yaratılır yaratır Kişi SLAYT 35

Olası FRBR uygulamaları Senaryo A - Şimdi Otorite Eser/ Anlatım Tekbiçim Eser adı Bibliyografik Mevcutlar DOK 422 Kişi Seriler (eser/anlatım) Tekbiçim eser adı Kavram Gösterim Kopya SLAYT 36

“FRBR-ize” Çevrimiçi katalog ekranları Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. [Text] Translation. French. 1770. DOK 422 SLAYT 37

“FRBR-ize” Çevrimiçi katalog ekranları Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. [Text] Translation. French. 1770. DOK 422 Eser SLAYT 38

“FRBR-ize” Çevrimiçi katalog ekranları Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. [Text] Translation. French. 1770. Anlatım DOK 422 SLAYT 39

“FRBR-ize” Çevrimiçi katalog ekranları Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. [Text] Translation. French. 1770. Gösterim DOK 422 SLAYT 40

“FRBR-ize” Çevrimiçi katalog ekranları Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. [Text] Translation. French. 1770. Kopya DOK 422 SLAYT 41

FRBR-ize MARC kayıtları OCLC algoritması http: //www. oclc. org/research/software/frbr/ Kongre Kütüphanesi ekran gösterimi http: //www. loc. gov/marc DOK 422 SLAYT 42

Senaryo B Kişi Otorite Kişi Eser/ Anlatım Tekbiçim eser adı Series (eser/anlatım) Tekbiçim eser adı Kavram Bibliyograpfik Mevcutlar DOK 422 Gösterim Kopya SLAYT 43

Grup 2 Eser Anlatım FRBR Gösterim Kopya sahibi üreticisi Kişi gerçekleştiricisi yaratıcısı Tüzel kişi many DOK 422 SLAYT 44

Kişi/Eser ilişkisi w 1 The shepheardes calendar w 2 The faerie queen w 3 Astrophel … etc. FRBR p 1 Edmund Spenser “yaratıldı” FRBR, p. 61 DOK 422 SLAYT 45

Tüzel kişi/ Anlatım ilişkileri e 1 a 1980 performance of Allegri’s Miserere e 2 a 1986 performance of Josquin’s Missa pange lingua e 3 a 1989 performance of Lassus’ Missa osculetur me. . . FRBR cb 1 The Tallis Scholars “gerçekleştirildi” FRBR, p. 61 DOK 422 SLAYT 46

Tüzel kişi / Gösterim ilişkileri m 1 the 1965 publication by Coach House Press of Wayne Clifford’s Man in a window m 2 the 1966 publication by Coach House Press of Joe Rosenblatt’s The LSD Leacock m 3 the 1966 publication by Coach House Press of Henry Beissel’s New wings for Icarus. . . cb 1 Coach House Press FRBR “üretildi” FRBR, p. 62 DOK 422 SLAYT 47

Tüzel kişi / Kopya ilişkisi i 1 a copy of the “Penkill Proofs” of D. G. Rossetti’s Poems printed in August 1869, with manuscript annotations by the author i 2 a copy of the “A Proofs” of D. G. Rossetti’s Poems printed in September 1869, with manuscript annotations by the author. . . FRBR cb 1 Princeton University Library “sahibi” FRBR, p. 62 DOK 422 SLAYT 48

Eser Konusu Eser Grup 3 Anlatım Gösterim FRBR Kopya konusu Kişi Tüzel kişi Kavram Nesne konusu Olay Yer DOK 422 Çoklu SLAYT 49

Konu/Eser ilişkileri c 1 Romanticism w 1 Morse Peckham’s Beyond the Tragic Vision w 2 Romanticism reconsidered, edited by Northrup Frye. . . FRBR “konusu” FRBR, p. 63 DOK 422 SLAYT 50

Katalogların amaçları • Cutter’a göre kataloğun amaçları – Bulma – tanımlama ve erişim standartları – Bir araya getirme – arama duyarlığı için denetimli “sözdağarları” DOK 422 SLAYT 51

“Kullanıcı görevleri” - FRBR • Bul (Nerede olduğunu bul ve bir araya getir) • Belirle • Seç • Sağla • İlişkilendir • Diğer olası görevler: – Telif hakları – Koruma DOK 422 SLAYT 52

Kataloğun işlevleri (Cutter, Rules for a Dictionary Catalog, 1876) • Bilinen bir kitabın – Yazara, – Eseradına – Konusuna bulunmasını sağlamak • Bir kütüphanenin – Bir yazarın – Belirli bir konudaki – Belirli bir yazın türünde Sahip olduğu kitapları göstermek • Bir kitabın seçiminde yardımcı olmak – Basımı açısından (bibliyografik olarak) – Özelliği açısından (yazınsal/konusal) DOK 422 SLAYT 53

Eserlerin bir araya getirilmesi • Shakespeare, William, 1564 -1616. + All’s well that ends well + As you like it + Hamlet + Macbeth + Midsummer night’s dream DOK 422 SLAYT 54

Eserler ailesinin ve anlatımların bir araya getirilmesi • Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. + Metinler + Hareketli filmler + Ses kayıtları DOK 422 SLAYT 55

Anlatımların bir araya getirilmesi • Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. + Metinler – Danca + Metinler – Hollandaca + Metinler – İngilizce + Metinler – Fransızca + Metinler – İspanyolca + Hareketli filmler - İngilizce + Ses kayıtları - İngilizce DOK 422 SLAYT 56

Gösterimlerin bir araya getirilmesi • Shakespeare, William, 1564 -1616. Hamlet. - Hareketli filmler - İngilizce + 1964 Yönetmen, Bill Collegan + 1990 Yönetmen, Kevin Kline, Kirk Browning + 1990 Yönetmen, Franco Zeffirelli + 1992 Yönetmen, Maria Muat + 1996 Yönetmen, Kenneth Branagh + 2000 Yönetmen, Campbell Scott, Eric Simonson DOK 422 SLAYT 57

FRBR en çok nerede işe yarar? • Edebiyat klasikleri – bilimsel araştırmalar • OCLC veri tabanından örnekler – Stephen King • 102 eser, 231 gösterim – Shakespeare’s Hamlet • 1 eser, 2696 gösterim – Rowling, J. K. (Harry Potter stories) • 28 eser, 300 gösterim DOK 422 SLAYT 58

FRBR Uygulamaları • İlişkili modeller: – <indecs> – ABC modeli, Project Harmony (US, UK, Australia) – Indiana Univ. : Variations 2 dijital müzik DOK 422 • Uygulamalar: – Danimarka: Visual. Cat – Australia: Aust. Lit – VTLS ve Innovative Interfaces Inc. • : Virtua’s “FRBR-ize” kataloğu – OCLC Fiction Finder; gelecekteki World. Cat – RLG’nin Web toplu kataloğu planları ve deneysel Red. Light. Green kataloğu SLAYT 59

International Code for Bibliographic Description and Access • IFLA Konferansları 2003+ • İşbirliği ICA, ISO, DC, W 3 C, vs. • Hedef = Birçok ortamda ortak kullanım – tutarlılık – güven – otorite DOK 422 SLAYT 60

FRBR’nin geleceği • Terminoloji • Kavramlar – Varlıklar – İlişkiler – Özellikler • Bibliyografik denetimin amaçları – Bulma – Bir araya getirme DOK 422 SLAYT 61

Thank you! • DOK 422 Slides 14, 25, 27 and a modified version of 23 were published in Barbara B. Tillett, “Bibliographic Relationships. ” In Relationships in the Organization of Knowledge, edited by Carol A. Bean and Rebecca Green, 19 -35. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2001. © 2001 All Rights Reserved. If these images are reused, please include this citation. SLAYT 62