Główne problemy współczesnego świata Wstęp. Globalne

Główne problemy współczesnego świata

Wstęp. Globalne problemy , określenie stosowane do problemów, które odnoszą się do całej ludzkości, ich skala ma charakter ponadpaństwowy, ponadregionalny, odznaczają się olbrzymią wagą i wiążą z kwestią przetrwania ludzkości, a sposób ich rozwiązywania musi polegać na wspólnych działaniach całej społeczności międzynarodowej. Globalizacja- proces, w którym zdarzenia, decyzje i działania w jednej części świata mają znaczące konsekwencje dla ludzi i społeczeństw w odległych częściach globu (Granice konkurencji 1996: 48 -50) Problemy globalne : obiektywny wynik internacjonalizacji procesów gospodarczych lub wynik dysproporcji w rozwoju gospodarczym. Rozwiązania problemów globalnych wymagają współdziałania większości podmiotów gospodarki światowej (państw, organizacji międzynarodowych, przedsiębiorstw itd. )

Problemy globalne – cechy wspólne Źródłem jest działalność człowieka Dotyczą przyszłości, choć są osadzone w teraźniejszości bo skutki będą odczuwać przyszłe pokolenia Mają olbrzymia wagę – musza być rozwiązane, bo mogą prowadzić do pogorszenia warunków życia na Ziemi Są złożone – powiązane ze sobą Maja charakter długofalowy Wymagają międzynarodowej współpracy

Problemy globalne Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. wyścig zbrojeń i rozbrojenie konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą ; demografia, ekologia globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemach: imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.

Wyścig zbrojeń , zjawisko charakterystyczne dla różnych epok historycznych, ale w krańcowej formie występujące w XX w. , szczególnie po II wojnie światowej. Był wynikiem konfrontacyjnych, dwublokowych stosunków międzynarodowych, zdominowanych przez konflikt ideologiczny Wschód–Zachód, a także przez fakt dekolonizacji, pojawiania się nowych państw i zrodzonych stąd konfliktów. Posiadanie, groźba i stosowanie siły w stosunkach międzynarodowych stało się naczelną zasadą. Motywami wyścigu zbrojeń było dążenie do osiągnięcia przewagi militarnej nad rzeczywistym lub potencjalnym przeciwnikiem, wiara w skuteczność zbrojnego rozstrzygnięcia konfliktu. Ponieważ obie strony konfliktu nie rezygnowały z osiągnięcia przewagi pułap równowagi sił określany więc był na coraz wyższym poziomie. Jako, że stan pełnej równowagi militarnej był niemożliwy do osiągnięcia ze względu na skomplikowany charakter zbrojeń, to wyścig zbrojeń trwał nieustannie.

Wyścig zbrojeń , Efektem wyścigu zbrojeń było malejące realne bezpieczeństwo państw, wzrost poczucia zagrożenia w społeczeństwach, dezorganizacja gospodarki przeciążonej wydatkami wojskowymi, wzrost napięcia w regionach nagromadzenia sił zbrojnych, powstawanie konfrontacyjnych doktryn militarnych. Wyścig zbrojeń, forsowany szczególnie w latach 80. przez amerykańskiego prezydenta R. Reagana, przyczynił się do pogłębienia kryzysu ekonomicznego niewydolnych gospodarek państw bloku socjalistycznego i w konsekwencji do upadku niedemokratycznych reżimów w Europie Środkowej i Wschodniej. Od lat 90. zarysowała się tendencja spadkowa związana z końcem zimnej wojny i sukcesami rokowań rozbrojeniowych.

Zimna wojna – stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej i politycznej pomiędzy Związkiem Radzieckim i autorytarnymi państwami socjalistycznymi uzależnionymi od ZSRR, a demokratycznymi państwami kapitalistycznymi pod przywództwem Stanów Zjednoczonych. Zimnej wojnie towarzyszył intensywny wyścig zbrojeń spowodowany permanentnym stanem wzajemnej nieufności oraz ideologicznymi założeniami komunizmu dążącego do rozszerzania zasięgu światowej rewolucji proletariackiej z jednej strony , z drugiej zaś, dążeniami krajów zachodnich do powstrzymywania rozszerzania się wpływów ZSRR na świecie. Zimna wojna umownie trwała od roku 1946– rozpadu koalicji antyhitlerowskiej i ustanowienia w Europie Środkowej wyłącznej strefy wpływów ZSRR – do rozpadu systemu państw satelitarnych ZSRR (Jesień Ludów) w 1989 i rozpadu samego ZSRR w drugiej połowie 1991 roku. Rozpad bloku sowieckiego wyeliminował układ dwubiegunowy w polityce międzynarodowej i zakończył epokę zimnej wojny.

Okres zimnej wojny Świat w 1959: NATO –kolor ciemno niebieski inni sojusznicy USA – kolor jasnoniebieski Układ Warszawski –kolor brązowy kraje sojusznicze sprzymierzone z ZSRR– kolor różowy państwa skolonizowane- kolor zielony państwa niezaangażowane -kolor szary

Zbrojenia Broń masowej zagłady , zwana bronią masowego rażenia, broń ABC , broń o niekonwencjonalnym ładunku rażącym (A — atomowym, B — biologicznym, C — chemicznym), do której zalicza się broń jądrową, biologiczną i chemiczną, o wielkiej sile rażenia, co do której użycia obowiązuje bezwzględny zakaz (jej użycie jest sprzeczne z prawem ludzkości i normami prawa międzynarodowego). Broń jądrowa oparta jest na wykorzystaniu energii jądrowej, jej czynnikami rażenia są: fala uderzeniowa, promieniowanie (świetlne i przenikliwe), skażenie radioaktywne środowiska. Po raz pierwszy została użyta przez USA podczas ataku na Hiroszimę (6 sierpnia 1945) i Nagasaki (9 sierpnia 1945) pod koniec II wojny światowej. Obecnie obowiązuje w stosunku do niej zakaz z 1968 jej rozprzestrzeniania (nieproliferacja), sama zaś broń znajduje się w rękach członków tzw. Klubu Atomowego, do którego należą: USA, Francja, Wielka Brytania, Chiny i Rosja. W latach 90. w wyniku rozpadu ZSRR państwami atomowymi stały się: Białoruś, Ukraina i Kazachstan, które jednak pozbyły się broni atomowej. Inne kraje spoza Europy posiadające potencjał jądrowy to. Indie, Pakistan, Izrael, a Korea Pólnocna i Korea południowa, Libia, Irak, Iran, RPA, Argentyna, Brazylia pracowały nad jej konstrukcją. Broń konwencjonalna , każda broń palna nie będąca bronią masowego rażenia.

Zbrojenia Traktat o zakazie prób z bronią jądrową , umowa międzynarodowa przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1996. Podpisana przez Chiny, Francję, Rosję, Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię oraz 50 innych państw (w tym Polskę), dalsze 100 krajów głosujących za Traktatem złożyło podpisy w późniejszym terminie. Traktat ten miał być kolejnym krokiem na drodze do ograniczania ilości broni jądrowej na świecie. Przede wszystkim miał on ograniczyć możliwość rozwoju militarnych programów atomowych w krajach, które nie dysponowały dotychczas bronią jądrową (brak możliwości eksperymentowania i badań). Jednak niektóre kraje uznały ten traktat za próbę zmonopolizowania posiadania broni jądrowej przez pięć potęg atomowych (Chiny, Francja, Rosja, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania), które posiadając od dawna rozbudowany i sprawdzony arsenał, nie potrzebowały praktycznych prób z tym typem broni, aby dalej rozwijać swoje uzbrojenie. Indie oraz inne kraje starające się uzyskać broń jądrową uznały go za dyskryminacyjny, żądając podjęcia procesu likwidacji broni jądrowej z arsenałów wszystkich państw. Pakistan uwarunkował podpisanie Traktatu od złożenia podpisu przez Indie.

Przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych A. spory terytorialne – większość konfliktów afrykańskich ( tylko 26% granic zostało ustalone w oparciu o granice naturalne, znaczną część granic ustalono geometrycznie – pozostałość po imperiach kolonialnych), konflikty w Ameryce Południowej i Środkowej (np. spór Argentyny z Wielką Brytanią o Falklandy/Malwiny, spór Kolumbii z Wenezuelą o zatokę Maracaibo), konflikty w Azji (np. wojny Chin z Indiami – 1962 r. , konflikt Chin z ZSRR – 1969 r. ) B. problemy narodowościowe i etniczne – np. konflikty w byłej Jugosławii, konflikt w Sri Lance między Syngalezami (buddyści) i Tamilami(hinduiści), konflikt na Cyprze, problem narodu kurdyjskiego wojny domowe w Ruandzie i Burundii między Tutsi i Hutu, wojny arabsko-izraelskie C. spory religijne – np. wojna iracko-irańska 1980 -1988 (spory religijne między szyitami i sunnitami), Irlandia Północna (protestanci i katolicy), wojny na Bałkanach, prześladowanie Ujgurów (NW Chiny)

D. spory ideologiczne – np. wojny domowe w Hondurasie, Nikargui , Angoli (wpływy Kuby i USA), Mozambiku (walki o władzę między ugrupowaniami prawicowymi i lewicowymi) E. rywalizacja o dominację w regionie – np. wojna iracko-irańska 1980 -1988 (walka o miano najsilniejszego państwa w świecie islamu) F. rywalizacja o surowce – np. konflikt Peru z Ekwadorem w 1995 r. , wojna w Kuwejcie (1990 -1991) G. osłabienie i erozja państwa – znaczna część konfliktów afrykańskich (np. wojna domowa w Liberii, wojna domowa w Sierra Leone, wojna domowa w Somalii)

Podział konfliktów z uwagi na zasięg i stopień zaangażowania państw globalne— w których angażują się czynnie siły mocarstw światowych i które wywołują globalne napięcia regionalne — toczone przy udziale największych państw regionu pretendujących do roli regionalnych mocarstw, przy użyciu poważnych sił zbrojnych na dużym obszarze lokalne — w których uczestniczą państwa o niskiej pozycji międzynarodowej, dysponujące niewielkimi siłami zbrojnymi; konflikty te nie wywołują większych napięć i negatywnych skutków międzynarodowych

Trwające i potencjalne konflikty etniczne i terytorialne w Europie: irlandzki (Irlandia Północna), baskijski (Kraj Basków) grecko-turecki (Cypr, Wschodni Epir), albańsko-serbski (Kosowo), albańsko-grecki (Północny Epir), macedońsko-grecki (Macedonia Egejska), chorwacko-serbski (Kraina i Slawonia), bułgarsko-turecki (problem mniejszości tureckiej) , rumuńsko-węgierski (Siedmiogród) słowacko-węgierski (obszar południowosłowacki), słowacko-ukraiński (Ruś Zakarpacka), mołdawsko-rosyjski (Nadniestrze), bułgarsko-rumuński (Dobrudża), rosyjsko-estoński (problem mniejszości rosyjskiej), rosyjsko-łotewski (problem mniejszości rosyjskiej).

Straty ludnościowe w wybranych konfliktach zbrojnych po II wojnie światowej Wojna Lata Liczba ofiar w tys. Wojna domowa w Chinach 1946 -1949 1500 -2500 Wojna koreańska 1950 -1953 około 2000 Wojna algierska 1954 -1962 600 -1000 Wojna wietnamska 1964 -1975 1800 -4000 Wojna afgańska 1979 -1989 około 1000 Wojna iracko-irańska 1980 -1988 około 1000 Konflikty w Jugosławii Od 1991 około

Problemy globalne Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. wyścig zbrojeń i rozbrojenie konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą; demografia , rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), ekologia globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemie imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.

Przyrost demograficzny : Ziemię zamieszkuje ok. 6, 6 mld ludzi i co 4 dni przybywa 1 mln osób. Połowa z nich mieszka w 6 krajach: Chinach, Indiach, USA, Indonezji, Brazylii i Pakistanie. Cztery z nich znajdują się w Azji. W roku 2050 światowa populacja osiągnie ok. 10, 0 mld. 1 mld ludzi na świecie w roku 1830 (od 2 mln lat), 2 mld ludzi – 1930 r (100 lat), 3 mld – 1960 (30 lat), 4 mld – 1975 (15 lat), 5 mld – 1986 – (11 lat), 6 mld – 2000 (13 lat), 7 mld -2011(11 lat). W 49 najbardziej zacofanych krajach populacja potroi się – obecnie zamieszkuje w nich ok. 670 mln, za pół wieku będzie ich niespełna 2 mld. Światowa populacja zacznie maleć pod koniec XXI wieku na skutek spadku urodzeń.

Model 4 -fazowy transformacji demograficznej

http: //www. geohive. com/#

Zmiany liczby ludności w wybranych krajach Rok 1950 Rok 2010 Rok 2050 (prognoza) Państwo Liczba ludności w mln Chiny 563 Chiny 1348 Indie 1808 Indie 370 Indie 1184 Chiny 1424 USA 152 USA 309 USA 420 Rosja 102 Indonesia 243 Indonesia 313 Japonia 84 Brazylia 201 Pakistan 295 Indonesja 83 Pakistan 180 Bangladesz 280 Niemcy 68 Bangladesz 160 Etiopia 278 Brazylia 53 Nigeria 152 Nigeria 264 Świat 2 556 Świat 6850 Świat

Problemy globalne Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. wyścig zbrojeń i rozbrojenie konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą; demografia, rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), ekologia globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemie imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.

Podstawowe pojęcia Produkt Krajowy Brutto ( PKB , ang. GDP – Gross Domestic Product ) – pojęcie ekonomiczne, oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku). PKB per capita (ang. GDP per capita) to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożności państwa (społeczności w nim mieszkającej). Sposób jego obliczania jest bardzo prosty – wartość P roduktu K rajowego B rutto danego państwa dzielimy przez liczbę jego mieszkańców.

PKB per capita (wg Międzynarodowego Funduszu Walutowego 2009 r. ) PKB per capita ( ang. GDP per capita) to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożności państwa (społeczności w nim mieszkającej). Sposób jego obliczania jest bardzo prosty – wartość P roduktu K rajowego B rutto danego państwa dzielimy przez liczbę jego mieszkańców.

PKB per capita (wg Międzynarodowego Funduszu Walutowego 2007 r. )

Wskaźnik Rozwoju Społecznego (ang. Human Development Index , HDI , czasem tłumaczone jako Wskaźnik Rozwoju Ludzkiego) – syntetyczny miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów. Stąd też czasem określa się go jako Wskaźnik Rozwoju społeczno-ekonomicznego. System ten wprowadzony został przez ONZ dla celów porównań międzynarodowych. Do obliczenia syntetycznego miernika HDI wykorzystywane są następujące mierniki podstawowe: oczekiwana długość życia, ogólny wskaźnik skolaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania, wskaźnik umiejętności czytania ze zrozumieniem i pisania, PKB per capita w USD, liczony według parytetu nabywczego waluty ($). W raporcie państwa osadzone zostały w czterech kategoriach: państwa bardzo wysoko rozwinięte (HDI 0. 900 i więcej, kategoria dodana w raporcie z 2007 r. ) państwa wysoko rozwinięte (HDI między 0, 800 a 0, 899), państwa średnio rozwinięte (HDI między 0, 500 a 0, 799) oraz państwa słabo rozwinięte (HDI poniżej 0, 500).

0. 950 i więcej — kolor ciemno zielony bwr 0. 900– 0. 949 — 0. 850– 0. 899 wr 0. 800– 0. 849 0. 750– 0. 799 -jasno zielony 0. 700– 0. 749 — żółty 0. 650– 0. 699 0. 600– 0. 649 0. 550– 0. 599 śr 0. 500– 0. 549 — pomarańczowy 0. 450– 0. 499 — czerwony 0. 400– 0. 449 0. 350– 0. 399 poniżej 0. 350 — ciemno brązowy niedostępne. Wskaźnik Rozwoju Społecznego (2008)

Lista państw świata według Wskaźnika Rozwoju Ludzkiego (2007 r) 1 Norwegia 0. 971 41. Polska 0, 880 2 Australia 0. 970 71. Rosja 0, 817 3 Islandia 0. 969 171. Etiopia 0, 414 4 Kanada 0. 966 172. Mozambik 0, 402 5 Irlandia 0. 965 173. Gwinea Bissau 0, 396 6 Holandia 0. 964 174. Burundi 0, 394 7 Szwecja 0. 963 175. Czad 0, 392 8 Francja 0. 961 176. Dem. Rep. Konga 0, 389 9 Szwajcaria 0. 960 177. Burkina Faso 0, 389 10 Japonia 0. 960 178. Mali 0, 371 11 Luksemburg 0. 960 179. Rep. Środkowoafryk. 0, 369 12 Finlandia 0. 959 180. Sierra Leone 0, 365 13 Stany Zjednoczone 0. 956 181. Afganistan 0, 352 14 Austria 0. 955 182. Niger 0, 340 15 Hiszpania 0. 955 85. Ukraina 0, 796 22 Niemcy 0,

Wskaźnik ubóstwa Procent populacji która żyje za mniej niż 1 dolara dzień 2007 -2008. Bank Światowy definiuje ubóstwo w wartościach bezwzględnych. Bank określa skrajne ubóstwo , kiedy żyje się za mniej niż 1, 25 PLN za dzień oraz umiarkowane ubóstw o — mniej niż 2 dolary dziennie. Szacuje się, że w 2008 r. 1, 4 miliarda ludzi wydawało poniżej 1, 25 PLN dziennie, a 2, 7 miliardów żyło za mniej niż 2 dolary dziennie

Problemy globalne Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. wyścig zbrojeń i rozbrojenie konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą; demografia, rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), ekologia globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemie imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.

Ekologia Przestrzeń ekologiczną definiuje się jako całkowitą ilość: — energii, — nieodnawialnych zasobów, — ziemi, — wód, — drewna i innych zasobów, które można wykorzystać w skali globalnej, nie powodując trwałych strat ekologicznych i nie naruszając praw przyszłych pokoleń. W granicach przestrzeni ekologicznej istoty ludzkie niezależnie od zamożności, koloru skóry itp. mogą eksploatować środowisko naturalne w sposób zgodny z zasadą ekorozwoju. Należy pamiętać, że „ Ziemi nie odziedziczyliśmy po naszych ojcach lecz pożyczyliśmy Ją od naszych dzieci” Sprawiedliwy udział w przestrzeni ekologicznej można określić jako maksymalne średnie zużycie zasobów przypadające na każdego mieszkańca świata w danym roku, zapewniające dobrą jakość życia.

Problemy środowiskowe — geneza: Efekt rozbieżności pomiędzy rosnącymi potrzebami człowieka i ograniczonymi zasobami Ziemi Uboczny skutek działalności człowieka Wynik lekceważenia praw przyrody przez człowieka – do XIX wieku nieświadomość problemu

Zrównoważony rozwój Pojęcie «zrównoważony rozwój» — (Sustainable Development) — zostało po raz pierwszy zdefiniowane w raporcie «Nasza wspólna przyszłość» (1987 r. ), opracowanym przez Światową Komisję Środowiska i Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zrównoważony rozwój został określony, jako proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom. Ze względu na wielość i różnorodność czynników, wpływających na to zjawisko, wyodrębniono trzy główne obszary na których należy skoncentrować się przy planowaniu skutecznej strategii osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Są to: ochrona środowiska i racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi (m. in. ograniczanieczyszczenia środowiska, ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt i roślin, promocja odnawialnych źródeł energii), wzrost gospodarczy i sprawiedliwy podział korzyści z niego wynikających (m. in. ułatwienie dostępu do rynków dla państw rozwijających się, finansowanie rozwoju, zmiana nieracjonalnych wzorców konsumpcji i produkcji) oraz rozwój społeczny (m. in. walka z ubóstwem, dostęp do edukacji, ochrony zdrowia).

Z miany klimatu- jakie będą i co nam przyniosą? Przyczyny zmian klimatu Czynniki tektoniczne- ruchy skorupy ziemskiej lat, 10 -40 mln lat Czynniki astronomiczne- długo-okresowe zmiany elementów orbity ziemskiej (kształtu, elipsy, nachylenia płaszczyzny równika ziemskiego do ekliptyki) 90 tys lat, 40 tys lat Czynniki astrofizyczne -zmiany aktywności Słońca, zmiany aktywności geomagnetycznej Ziemi. Cykliczność 11 -22 lata, 35 lat, 90 -110 lat

Przyczyny zmian klimatu (cd) Czynniki geofizyczne- ruch obrotowy Ziemi (wahania prędkości kątowej i wędrówka osi obrotu w globie ziemskim – Czynniki sejsmologiczne- pyłowe i gazowe erupcje wulkaniczne. Zmiany w dopływie promieniowania i rozkładzie temperatury Czynniki antropogeniczne- zmiany chemizmu atmosfery, wywołujące zmiany w transmisji i reemisji promieniowania. Zmiany podłoża atmosfery, przekształcenia naturalnego obiegu wilgoci.

Zmiany klimatu -efekt cieplarniany Przy braku atmosfery powierzchnia Ziemi miałaby (przy albedo =29%) średnią temperaturę =-18 C (255 K); w rzeczywistości przy obecności atmosfery ma +15 C (288 K). Ten wyraźny wzrost temperatury powierzchni Ziemi w wyniku obecności atmosfery nazywa się naturalnym efektem cieplarnianym, bądź naturalnym efektem szklarniowym. Dla atmosfery ziemskiej efekt ten wynosi 33, 2 K. Taka wartość występuje ze względu na: para wodna — H 2 O 20, 6 K dwutlenek. węgla — CO 2. . . . . 7, 2 K dwutlenek azotu N 2 O. . . . . 1, 4 K metan CH 4. . . . . 0, 8 K ozon O 3. . . . . 2, 4 K pozostałe 0, 8 K Substancje te przepuszczają swobodnie krótkofalowe promieniowanie słoneczne (0 -4 mikrometrów), pochłaniają natomiast długofalowe wypromieniowanie Ziemi, zwłaszcza w paśmie 12 -29 mikrometra, które jest oddawane do powierzchni Ziemi.

Dwutlenek węgla Od czasu rewolucji przemysłowej rozwinęło się gwałtownie zasilanie atmosfery przez CO 2 , powstającym w procesach spalania paliw kopalnych — węgla, torfu, ropy naftowej i gazu ziemnego.

Zmiana koncentracji CO 2 w atmosferze

Obieg węgla w przyrodzie

Siedem wskaźników, które należałoby oczekiwać wzrostu w świecie w wyniku ocieplenia (i są) i trzy wskaźniki wobec których oczekuje się spadku (i są) – wg NO

Zmiany powierzchni lodów w Arktyce

Konsekwencje globalnego ocieplenia 1) Pustynnienie 2) Kurczenie się obszarów przydatnych do celów rolniczych 3) Wyczerpywanie się zasobów wody pitnej 4) Wzmożone migracje 5) Wzrost liczby zachorowań 6) Zniszczenia obszarów nadmorskich

Pustynnienie Zjawisko pustynnienia dotyczy około 60 krajów Corocznie powoduje zmniejszenie obszarów zasiewów o 6 mln ha W największym stopniu dotyczy ono Afryki, Azji oraz Ameryki Łacińskiej jednak problem pojawia się również w Europie Wschodniej zwłaszcza w okolicach Adriatyku gdzie poziom degradacji gleb jest bardzo wysoki

Wzrost liczby zachorowań Bezpośrednim skutkiem ocieplenia klimatu jest wzrost liczby zachorowań na takie epidemie jak np. malaria Wysokie ryzyko wzrostu liczby epidemiiwystępuje w USA i Europie

Zniszczenia obszarów nadmorskich Od 1961 roku średni poziom morza podnosił się o około 1, 8 mm rocznie W latach 1993 -2003 tempo to wzrosło do 3, 1 mm rocznie • Prognozy dla roku 2100 przewidują wzrost średniego poziomu morza o 18 -59 centymetrów !!!

Zmniejszenie grubości warstwy ozonowej Kolejnym problemem związanym ze zmianami klimatycznymi jest dziura ozonowa na wysokości 15 – 20 km nad Ziemią. Po raz pierwszy zaobserwowana w 1985 roku nad Antarktydą. Zjawisko to polega na spadku zawartości ozonu w stratosferze (normalnie w tej warstwie otaczającej Ziemię znajduje się wyższy poziom ozonu niż w innych w częściach atmosfery). Zjawisko jest tym groźniejsze, gdyż wiadomo, że powłoka ozonowa jest naturalnym filtrem chroniącym organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym o długości fali poniżej 0, 285 mikrometra.

Ozon (O 3 )- występuje głównie w stratosferze na wysokości 10 -50 km, a jego maksymalna koncentracja przypada na warstwę 18 -20 km. Ozon stratosferyczny stanowi 90% jego atmosferycznego zapasu. Źródłem ozonu są procesy fotochemiczne powstawania i rozpadu cząsteczek tlenu, zachodzące pod wpływem promieniowania nadfioletowego. Ozon stratosferyczny spełnia co najmniej dwie ważne funkcje: -bierze udział w przekształcaniu nadfioletowego promieniowania słonecznego w energię cieplną, odgrywając rolę w kształtowaniu bilansu cieplnego Ziemi, -jest podstawowym gazem ograniczającym dopływ do powierzchni Ziemi szkodliwego dla żywych organizmów promieniowania nadfioletowego Słońca. Szkodliwość nadfioletu (długość fali 0, 010 -0, 400 μ m: UV próżniowy -0, 01 -0, 200 μ m, UVC -0, 201 -0, 280 μ m, UVB – 0, 281 -320 μ m, UVA — powyżej 320 μ m) wynika z silnego pochłaniania fotonów UV przez białka i kwasy nukleinowe — substancje pełniące kluczowe funkcje» żywych organizmach. Tylko ok. 5% UV dociera do powierzchni Ziemi. W 100% zostaje wyeliminowane promieniowanie o długości mniejszej niż 0, 290 μ m. Tlen cząsteczkowy pochłania promieniowanie poniżej 0, 240 μ m, a ozon -w zakresie 0, 200 -0, 310 μ m

Dziura ozonowa powstaje przede wszystkim na skutek emisji do atmosfery związków chlorofluorowęglowych, czyli tzw. freonów, z których pod wpływem promieniowania ultrafioletowego uwalnia się wolny chlor atakujący cząsteczki ozonu, co prowadzi do wyzwalania tlenu. Największy wpływ mają: freon F-ll (CC 13 F, trójchlorofluorometan) i F-12 (CC 1 2 F 2 , dwuchlorodwufluorometan). Freony są związkami nieaktywnymi chemicznie w dolnych warstwach atmosfery. Mogą one przetrwać w atmosferze przez długi czas (np. F-ll — 45 lat, F-12 — 100 lat, F-115 -1700 lat). Protokołu Montrealski, w dniu 16 września 1987 roku, dotyczy substancji zubożających warstwę ozonowa. Jego celem jest wyeliminowanie czynników niszczących powłokę ozonową. W Protokole zainteresowane państwa podzielono na kilka kategorii, za kryterium uznając poziom rozwoju gospodarczego. Jest to korzystne dla państw Trzeciego Świata, ponieważ kryteria dla nich tak skonstruowano, aby wymagania ekologiczne nie spowolniły tempa rozwoju gospodarczego tych krajów.

Zespół bodźców chemicznych Dziura ozonowa nad Anatarktyką (2001 r. )

Woda – czy jej zabraknie? Wielkość zasobów wody słodkiej Nierównomierne rozmieszczenie zasobów Zanieczyszczenie wód Zwiększenie poboru – wzrost liczby ludności, wzrost poziomu życia Konieczność oszczędności

a. Możliwość zaopatrzenia w wodę charakteryzuje tak zwany wskaźnik dostępności wody — iloraz średniego rocznego odpływu rzekami do morza z określonego obszaru i ilości ludzi zamieszkujących ten obszar. Jest to ilość wody w pełni wystarczająca na pokrycie wszelkich potrzeb wody dla celów rolniczych, komunalnych, przemysłowych itd b. Średni wskaźnik dostępności wody wynosi 7000 m 3 na mieszkańca Ziemi rocznie. c. Zasoby te sa bardzo nierównomierne. d. Europa- 4500 m 3 Polska –ok. 1600 m 3 W Indiach — 1800 m 3.

Zanieczyszczenie wody jest spowodowane przede wszystkim przez przemysł. Ścieki przemysłowe zawierają toksyczne związki cyjanku oraz siarki, żelaza, natomiast w ściekach kopalnianych występuje chlorek sodu, czyli związek znany jako sól kuchenna. Również przemysł chemiczny i spożywczy zanieczyszczają wody. Do skażenia wód przyczyniają się także ścieki komunalne i środki chemiczne stosowane do uprawy roślin.

Gleba – charakterystyka i zagrożenia Gleba jest to najbardziej zewnętrzna, cienka, biologicznie czynna warstwa skorupy ziemskiej. Powstaje w wyniku procesu glebotwórczego , pod wpływem działania czynników glebotwórczych. Do głównych czynników glebotwórczych należą: klimat, skała macierzysta, woda, bakterie, rzeźba terenu, roślinność, zwierzęta i czas. W zależności od czasu ich oddziaływania wyróżnia się gleby młode (słabo wykształcone) i gleby stare (wykształcone). Gleba składa się z wielu zależnych od siebie składników, których udział procentowy jest różny w zależności od rodzaju gleby. Do składników gleby należą: części mineralne (w szerokościach umiarkowanych ich skład wynosi średnio 45%), powietrze (25%), substancje organiczne (5%) i woda (25%).

Degradacja gleby Konsekwencje gwałtownej industrializacji i urbanizacji. wycinanie lasów powoduje erozję gleby, przemysł wydobywczy wpływa na zmiany w ukształtowaniu terenu, (powstanie hałd, zapadlisk i uskoków) i obniżenie poziomu wód głębinowych. glebę zanieczyszcza przemysł chemiczny i motoryzacja oraz chemizacja rolnictwa. wielki problem to wysypiska śmieci. Z powodu zanieczyszczeń bakteryjnych ujęcia wód w pobliżu wysypisk śmieci zawierają wodę niezdatna do picia

Odpady i niebezpieczne substancje Odpady – to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, również te nie będące ściekami substancje ciekłe, powstałe w wyniku działalności przemysłowej, gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały.

Odpady tworzyw sztucznych

Odpady promieniotwórcze Odpady te występują w postaci gazowej, ciekłej jak i stałej. Odpady ciekłe to głównie wodne roztwory i zawiesiny substancji promieniotwórczych. Odpady stałe to zużyte zamknięte źródła promieniotwórcze, zanieczyszczone substancjami promieniotwórczymi, środki ochrony osobistej (rękawice gumowe, odzież ochronna, obuwie), materiały i sprzęt laboratoryjny (szkło, elementy aparatury, lignina, wata, folia), elementy urządzeń technologicznych (zawory, fragmenty rurociągów, części pomp) Odrębną grupę materiałów promieniotwórczych, zazwyczaj stanowi wypalone paliwo jądrowe zaliczane do odpadów wysokoaktywnych.

Utylizacja odpadów polega na wykorzystaniu lub zniszczeniu surowców odpadowych lub materiałów, które straciły wartość użytkową. Sortowanie – recykling Kompostowanie (materiały organiczne ale nie toksyczne) Spalanie Fermentacja beztlenowa (biogaz) Składowanie w ziemi

Recykling Według ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628) pod pojęciem recyklingu «rozumie się taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii. «

Living Planet Report zestawia wiele różnych danych, na podstawie których utworzone zostały dwa wskaźniki mówiące o stanie naszej planety. Pierwszy to Living Planet Index (wskaźnik żyjącej planety opracowany wspólnie przez WWF i Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska – UNEP), który ocenia bioróżnorodność opierając się na trendach w ponad 3600 populacjach 1300 gatunków kręgowców na całym świecie. Spośród nich, przeanalizowane zostały dane dla 695 gatunków lądowych, 344 gatunków słodkowodnych i 274 morskich. Wskaźnik Living Planet Index pokazuje dramatyczne zmiany w ekosystemach. Z raportu wynika, że liczebność gatunków lądowych zmniejszyła się od 1970 do 2003 r. o 31%, słodkowodnych o 28%, a morskich o 27%.

Living Planet Report Drugi wskaźnik to stopień konsumpcji zasobów planety, tzw. ekologiczny footprint, mierzący nasze zapotrzebowanie na zasoby naturalne biosfery, przedstawiany w globalnych hektarach w przeliczeniu na jednego mieszkańca naszej planety. Aby zaspokoić potrzeby jednego człowieka potrzeba aż 2, 23 hektara powierzchni. Tymczasem, jeżeli podzielimy powierzchnię produkcyjną Ziemi przez liczbę mieszkańców, okaże się, że na jedną osobę przypada tylko 1, 78. hektara. Oznacza to, że w roku 2003 konsumowaliśmy o jedną czwartą zasobów więcej, niż Ziemia jest w stanie wyprodukować, a nasz popyt ciągle rośnie. Poprzedni raport, oparty na danych z 2001 roku, mówił o popycie większym o jedną piątą od zdolności produkcyjnych planety.

Living Planet Report Kraje powyżej miliona mieszkańców, o największym śladzie ekologicznym liczonym w hektarach globalnych na głowę jednego mieszkańca, to: Zjednoczone Emiraty Arabskie, Stany Zjednoczone, Finlandia, Kanada, Kuwejt, Australia, Estonia, Szwecja, Nowa Zelandia i Norwegia. Chiny znajdują się w środku rankingu na 69 miejscu, ale ich szybko rosnąca gospodarka i gwałtowny rozwój oznaczają, że jest to kraj, który odegra kluczową rolę na drodze ku równowadze ekologicznej. W rankingu państw z całego świata Polska zajmuje dość wysokie 37 miejsce, wyprzedzając w tym niechlubnym zestawieniu m. in. Łotwę, Chorwację i Meksyk. Zdolności produkcyjne naszego kraju to tylko 1, 8 ha na osobę.

OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju ( ang. Organization for Economic Co-operation and Development , OECD , organizacja międzynarodowa o profilu ekonomicznym skupiająca 33 wysoko rozwinięte i demokratyczne państwa. Utworzona na mocy Konwencji o Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju podpisanej przez 20 państw 14 grudnia 1960. Siedzibą OECD jest Château de la Muette w Paryżu. W ramach systemu OECD funkcjonuje Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA).

Problemy globalne Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. wyścig zbrojeń i rozbrojenie konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą; demografia, rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), ekologia globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemie imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.

Źródła problemu głodu Jednym z powodów narastającego problemu głodu na świecie jest zróżnicowana dynamika wzrostu liczby ludności, która znacznie przewyższa tempo przyrostu obszarów przeznaczonych pod uprawę rolniczą. W okresie po II wojnie światowej liczba ludności wzrosła blisko trzykrotnie, a areał ziemi uprawnej zmniejszył się.

Wzrost liczby ludności i zmiany powierzchni ziemi uprawnej http: //www. sos 2006. jp/english/rsbs_summary_e/about-rsbs. html

Głód nie jest wynikiem niedostatecznej produkcji żywności. Na świecie wytwarza się dostatecznie dużo żywności, aby zapewnić dietę wegetariańską 120% dzisiejszej populacji, choć zapewne nie w takim stopniu, aby zapewnić im dietę mieszkańców państw centrum. Klęski głodu nie są najczęstszą przyczyną głodu. Choć klęskom tego rodzaju, takim jak ostatnio w Etiopii, Sudanie, Somalii i Czadzie, poświęca się najwięcej uwagi w mediach, głód endemiczny, czyli chroniczny niedobor pokarmu, jest znacznie częstszym zjawiskiem. Klęska głodu rzadko jest wywoływana przez niedobór żywności. W Bangladeszu w 1974 r. , głód (który spowodował śmierć setek tysięcy osób był wynikiem masowego bezrobocia, spowodowanego zalaniem użytków rolnych, i wysokich cen żywności z powodu obaw przed niedostatecznymi dostawami. Ludzie umierali z głodu, ponieważ nie było ich stać na zakup żywności i nie mieli gdzie jej uprawiać samodzielnie. Głód nie jest też następstwem przeludnienia. Chociaż rosnąca populacja potrzebuje oczywiście więcej żywności, nie ma dowodów na to, że żywności nie można wyprodukować i dostarczyć, o ile ludzie dysponują środkami, aby za nią zapłacić.

Problem niedożywienia zasadniczo dotyczy krajów rozwijających się. W latach 2004 -2006 na ogólną liczbę ponad 870 mln osób niedożywionych na świecie ponad 98% mieszkało w krajach rozwijających się. W największym stopniu dotyczy to Afryki, Azji i Ameryki Południowej.

Problem niedoboru żywności ma przede wszystkim charakter jakościowy. Ludność takim niedoborem zagrożona to przede wszystkim samotni rodzice, ludzie starsi, imigranci, bezrobotni, czy pracujący za bardzo niskie wynagrodzenie, wielodzietne rodziny oraz nierzadko ludność wiejska. Osoby takie często mogą spożywać jedynie żywność najtańszą, która niejednokrotnie jest żywnością wysoko przetworzoną, ubogą w składniki odżywcze. Ich dieta więc nie spełnia podstawowych wymagań jakościowych. Takie warunki życia są przyczyną wielu chorób dietozależnych, które są obecnie bardzo rozpowszechnione na całym świecie, m. in. otyłości, cukrzycy, czy chorób serca.

Procentowy udział populacji niedożywionej

Problemy globalne Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. wyścig zbrojeń i rozbrojenie konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą; demografia, ekologia globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemie imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.

Problem surowców Surowcami nazywa się materiały naturalne pochodzenia zwierzęcego, roślinnego lub mineralnego przeznaczone do przeróbki Surowce są produktami: przemysłu wydobywczego, rolnictwa albo leśnictwa. Szczególnie ważne surowce: Surowce energetyczne to paliwa kopalne: węgiel kamienny i brunatny, torf, ropa naftowa, gaz ziemny, w procesie spalania zamieniane na energię mechaniczną pary lub elektryczność. Surowce wtórne to odpady produkcyjne lub zużyte wyroby nadające się do ponownego przerobu Surowcami nieodnawialnymi nazywamy wszystkie surowce, których odnowienie w wyniku naturalnych procesów jest niemożliwe bądź w skali geologicznej trwa bardzo długo, np. ropa naftowa, węgiel kamienny, węgiel brunatny, rudy uranu.

Problemy surowcowe Nieodnawialne zasoby surowców ulegają wyczerpaniu Brak substytutów Wzrost cen surowców Trudności w wydobywaniu Poszukiwanie alternatywnych źródeł energii

Światowe zasoby surowców energetycznych źródeł energii Zasoby energii pierwotnej na Ziemi dzieli się na źródła odnawialne i nieodnawialne. Do źródeł nieodnawialnych zalicza się paliwa kopalne: węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropę naftową, łącznie z gazem ciekłym, naturalne bituminy (łupki bitumiczne), gaz ziemny, paliwo uranowe. Do odnawialnych źródeł energii zalicza się: energię słoneczną i jej pochodne, energię wodną rzek, energię wiatru, energię fal morskich i przypływów, drewno i biomasę, energię geotermalną, inne (np. spalanie odpadów). Według szacunków ponad 63% otrzymywanej na Ziemi energii pochodzi ze spalania(węgla, drewna, odpadów itp. )

Surowce energetyczne Zmiany w strukturze zużycia surowców energetycznych. Początkowo podstawowym źródłem energii był węgiel, wykorzystywany powszechnie w energetyce, hutnictwie i transporcie (kolejowym i morskim). Później zaczęło rosnąć znaczenie ropy naftowej, Walory : tańsze wydobycie, wyższa kaloryczność, mniejsza toksyczność spalania, możliwość zastosowania jako paliwa we wszystkich środkach transportu oraz w przemyśle chemicznym. Na początku lat 60 -tych ropa naftowa zaspokajała niemal połowę światowego zapotrzebowania na energię. Kryzys w 1973 roku spowodował zmianę sytuacji. Spotkanie przedstawicieli OPEC (arabskie państwa naftowe) -ograniczenie roli koncernów, -podwyżka cen (ponad 6 krotnie), Konsekwencje: -zahamowanie rozwoju szeregu krajów -zadłużenie -poszukiwanie nowych energooszczędnych technologii

Struktura pozyskiwania energii elektrycznej na świecie 61%-energetyka konwencjonalna 19%-hydroenergetyka 18%-energetyka jądrowa 2%-inne

OPEC ( Organization of the Petroleum Exporting Countries ) – Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową z siedzibą w Wiedniu. Celem organizacji jest kontrolowanie: światowego wydobycia ropy, poziomu cen poziomu opłat eksploatacyjnych. Utworzona została w 1960 r. w Bagdadzie. Siedziba: Wiedeń

Prognoza zapotrzebowania na energie na świecie

Odnawialne źródła energii biomasa — będąca najstarszym znanym źródłem energii, energia wody — dostarczająca światu około 20% elektryczności, w tym : energia fal morskich energia wnętrza Ziemi — zwana też geotermalną, energia wiatru — wykorzystywana już przed 4 tysiącami lat, energia Słońca — trudna do akumulacji, lecz za to tysiąckrotnie przekraczająca globalne zapotrzebowanie.

Problemy globalne Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. wyścig zbrojeń i rozbrojenie konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą; demografia, ekologia globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemie imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.

. PROBLEM ZADŁUŻENIA. Zadłużenie międzynarodowe, polega na niemożności spłacenia wcześniej zaciągniętych pożyczek oraz rat kapitałowych czy odsetek przez państwa rozwijające się. Zjawisko to występuje na skalę globalną, jest czynnikiem ograniczającym możliwości rozwoju większości państw na świecie. Zakłóca funkcjonowanie międzynarodowego rynku finansowego.

. PROBLEM ZADŁUŻENIA. Tak duża skala zadłużenia międzynarodowego jest efektem zmiany obiektywnych czynników ekonomicznych, jaka nastąpiła na początku lat 80. XX w. -wzrost stopy procentowej na globalnym rynku kapitałowym, -recesja, -okresowy wzrost kursu dolara -niewłaściwe wykorzystanie środków, których przeznaczeniem były inwestycje w infrastrukturę i rozwój gospodarczy państw oraz -błędne założenia prowadzonej polityki ekonomicznej, spowodowało wystąpienie kryzysu zadłużeniowego w 1982.

. PROBLEM ZADŁUŻENIA. Ogłoszenie niewypłacalności przez większość państw-dłużników zagroziło załamaniem się światowego systemu finansowego i skłoniło państwa i instytucje wierzycielskie do podjęcia szeregu działań w celu ograniczenia negatywnych skutków kryzysu. Zmiana uzgodnionych wcześniej warunków spłaty kredytów, restrukturyzacja, konwersja i redukcja długów mają za zadanie zmniejszyć koszty społeczne i ekonomiczne związane z obsługą zadłużenia zagranicznego państw rozwijających się.

. PROBLEM ZADŁUŻENIA. Do największych dłużników w skali międzynarodowej należą: Irak, Meksyk, Brazylia, Indie, Argentyna, Egipt. Poziom zadłużenia kraju ujawnia stosunek rat kapitałowych i odsetek do dochodów państwa z eksportu, w skali rocznej. Jest to tzw. obsługa zadłużenia, jeśli w danym roku przekracza ona 25% dochodów z eksportu staje się czynnikiem hamującym rozwój gospodarczy państwa.

Terroryzm na świecie Terroryzm jest najczęściej definiowany jako użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i w ten sposób wymuszenie na danej grupie ludzi realizacji określonych celów. Działania terrorystyczne mogą dotyczyć całej populacji, jednak najczęściej są one uderzeniem w jej niewielką część, aby pozostałych zmusić do odpowiednich zachowań. Słowo „Terroryzm” pochodzi od słowa „Terror” z języka łacińskiego, co oznacza „strach”. Analizując etymologię pojęcia, można zauważyć, że w zasadzie słowo terroryzm pojawiło się w powszechnym użyciu w czasie Rewolucji Francuskiej i określało metodę rządów, które miały na celu zaprowadzić porządek i umocnić fundamenty tej rewolucji. Terroryzm jest agresywnym politycznym działaniem a grupy go stosujące maja swoje struktury, jasno określone cele i podstawy ideologiczne.

Terroryzm na świecie • Cechy charakterystyczne terroryzmu: • stosowanie siły przez terrorystów jako wyłącznej metody czy techniki działania; • uznawanie, że celem bezpośrednim akcji jest przede wszystkim wytworzenie poczucia zagrożenia w społeczeństwie; • spektakularny, pozbawiony skrupułów sposób działania, co ma wywołać efekt psychologiczny; • brak kary za popełniony czyn podrywa autorytet władzy i obniża jej bezradność; Wreszcie nie uznawanie granic, czyli terenem ich działania może być każdy kraj często nie związany bezpośrednio z celem postulatów organizacji. Walczy się w mieście i poza nim. Zasada jest jedna im bardziej spektakularna akcja tym większy rozgłos i lepszy efekt. Przyczyną jest zwykle niezadowolenie społeczne połączone z przekonaniem, że terroryzm jest najlepszą drogą do poprawy sytuacji. Można go eliminować poprzez poprawę sytuacji ekonomicznej ludzi w obszarach, gdzie terroryzm jest największy, zaspakajanie innych potrzeb ludzkich a przede wszystkim poprzez edukację społeczeństwa wykazując, że są w stanie zmienić swoją sytuację za pomocą innych środków niż terror.

Terroryzm na świecie Rodzaje terroryzmu Polityczny (ideologiczny)ma na celu : Zmianę ekipy rządzącej, Zmianę systemu politycznego Wymuszenie wprowadzenia pewnych rozwiązań prawnych Oderwanie części terytorium od danego państwa i założenie nowego państwa lub przyłączenie go do już istniejącego Kryminalny — działanie z pobudek „niższych” , najczęściej materialnych , realizowane głównie poprzez : porwania dla okupu niszczenie mienia sabotaż szantaż Indywidualny Przedmiotem ataku terrorystycznego jest konkretna ściśle określona ofiara (osoba), np. Zabójstwo konkretnego polityka, porwanie konkretnego biznesmena Zbiorowy Czyli działanie skierowane na przypadkową zbiorowość, przypadkowe osoby znajdujące się w danym czasie, danym miejscu (obecnie większość ataków terrorystycznych motywowanych politycznie jest przejawem terroryzmu zbiorowego).

Rodzaje terroryzmu Bioterroryzm to bezprawne, nielegalne użycie czynników biologicznych wobec ludzi z zamiarem wymuszenia jakiegoś działania lub zastraszenia rządu i ludności cywilnej dla osiągnięcia celów osobistych, politycznych, społecznych lub religijnych. W tym celu mogą być użyte bakterie, riketsje, wirusy lub materiały z nich pochodzące oraz różnego rodzaju toksyny przez nie wytwarzane. , Czynniki biologiczne mogą skazić powietrze, wodę, żywność i przedmioty codziennego użytku wegetatywnymi lub przetrwalnikowymi formami drobnoustrojów chorobotwórczych. Jako broni używa się bakterie i wirusy. — Bakterie: laseczka wąglika, pałeczka dżumy, pałeczka tularemii, pałeczki z rodzaju Brucella i inne. — Wirusy: wirusy gorączek krwotocznych, wirus ospy prawdziwej i inne. — Toksyny: bakteryjne: beztlenowa laseczka botulizmu i inne roślinne: rycyna i inne. Broń biologiczna jest skuteczna, prosta w produkcji i tania

Cyberterroryzm można zdefiniować jako nielegalne wykorzystywanie zasobów komputerowych. Najbardziej oczywiste to ataki w cyberprzestrzeni, które mogą przyjmować różną postać- od wysyłania pocztą elektroniczną wirusów, takich jak np. Melissa, po włamywanie się do systemów komputerowych i ich destabilizowanie lub przejmowanie nad nimi kontroli. Sieć może też służyć terrorystom do zbierania informacji na temat potencjalnych celów ataków — pozyskiwać znacznie więcej członków i sympatyków — terroryści rozpowszechniają różnego rodzaju informacje, które mogą posłużyć do przeprowadzania ataków — Internet służy również terrorystom do komunikowania się. Często korzystają z technik szyfrowania informacji – Głównymi celami dla cyberterrorystów są banki, sieci telekomunikacyjne, elektrownie, centra kontroli lotów, instalacje wojskowe, a także policja, służby medyczne, systemy ratownicze, itd. Narkoterroryzm , terrorystyczne działania podejmowane przez kartele narkotykowe wobec państwa w celu ochrony swych interesów. Są to: morderstwa polityków, funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości wypowiadających walkę narkomanii, produkcji czy sprzedaży narkotyków, porwanie, zastraszanie, przekupstwo, dezorganizowanie struktur państwowych Terroryzm polityczny ma on na celu zmianę ekipy rządzącej, zmianę systemu politycznego, wymuszenie wprowadzenia pewnych rozwiązań prawnych, bądź oderwanie części terytorium od danego państwa i założenie nowego państwa lub przyłączenie go do już istniejącego.

Terroryzm na świecie Główne ogólnoświatowe i lokalne organizacje terrorystyczne i ich cele: Terroryzm islamski: — Al. -Kaida — według deklaracji wojny ogłoszonej przez Osamę ben Ladena celem Al-Kaidy jest radykalizacja istniejących ugrupowań islamskich i utworzenie ich w miejscach gdzie nie występują; zniszczenie Stanów Zjednoczonych, których obecność i polityka zagraniczna postrzegana jest jako główne przeszkody w reformowaniu muzułmańskich społeczeństw — Hamas — za swój podstawowy cel organizacja ta uważa zbudowanie państwa palestyńskiego rozciągającego się od Morza Śródziemnego do rzeki Jordan oraz zniszczenia Izraela — Grupa Abu Sajjafa — celem grupy jest oderwanie południa Filipin i utworzenie na tych terenach państwa islamskiego na wzór Iranu — Egipski Dżihad Islamski — ugrupowanie organizuje zamachy na przedstawicieli władz egipskich oraz ataki na obiekty egipskie i amerykańskie, jego celem jest ustanowienie panstwa islamskiego w Egipcie Terroryzm lewicowy: — Czerwone Brygady — Włochy -Czerwone Brygady zamordowały byłego premiera Włoch — Aldo Moro, aktualnie organizacja ta praktycznie istnieje — Świetlisty Szlak — Peru — jej celem jest zastąpienie «burżuazyjnych» instytucji peruwiańskich chłopskimi rządami komunistyczno — rewolucyjnymi Terroryzm prawicowy: — AUC — Zjednoczone Siły Samoobrony Kolumbii — celem AUC jest ochrona interesów jego sponsorów, głównie elit ekonomicznych i baronów narkotykowych — OAS – Francja — grupa terrorystyczna, zwalczająca ideę przyznania niepodległości Algierii, która była w tym czasie francuską kolonią, zamieszkiwaną przez liczną mniejszość francuską Terroryzm neonazistowski: — Ku Klux Klan — walczyła o utrzymanie supremacji białych w USA i dążyła do ograniczenia praw ludności kolorowej, katolików i Żydów Terroryzm etniczno — niepodległościowy: — ETA — tajna separatystyczna organizacja walczaca w Hiszpanii o niepodległość kraju Basków — IRA — organizacja zbrojna walcząca początkowo o niepodległość Irlandii, a od 1921 roku o przyłączenie Irlandii Północnej do Republiki Irlandii — Armata Corsa — jej głównym celem jest odrodzenie «czystego» ruchu nacjonalistycznego

Terroryzm na świecie Bali W 2002 roku doszło do wielkiego zamachu, którego celem byli turyści odwiedzający indonezyjską wyspę Bali. 12 października doszło do dwóch eksplozji. Pierwszy wybuch nastąpił w nocy w jednym z barów w mieście Kuta. Ładunek odpalił zamachowiec samobójca. Kolejny wybuch nastąpił w nocnym klubie po drugiej stronie ulicy. Ładunek ukryty został w furgonetce i odpalony został przez drugiego samobójcę. Zginęły dwieście dwie osoby. Zamach przeprowadziła azjatycka organizacja fundamentalistyczna Dżimah Islamija połączona z Al-Kaidą. Madryt 11 marca 2004 roku doszło do najkrwawszego w Europie ataku terrorystycznego. Al. -Kaida zaatakowała Madryt. Dziesięć bomb ukrytych w plecakach, wybuchło w czterech pociągach podmiejskich. Atak nastąpił w chwili gdy setki osób przemieszczały się z przedmieść stolicy Hiszpanii do centrum. Pierwsza eksplozja nastąpiła o 7. 39. Trzy ładunki zostały odnalezione i zdetonowane przez policyjnych pirotechników. 11 marca życie straciło dwieście osób, a tysiąc czterysta zostało rannych. Biesłan W 2004 roku dokonano jednego z najbardziej poruszających aktów terroru. Celem grupy Czeczeńskich terrorystów stały się dzieci. W Biesłanie w Północnej Osetii 30 terrorystów wzięło za zakładników 1100 dzieci i ich rodziców, przybyłych na akademie z okazji rozpoczęcia roku szkolnego. Terroryści spędzili zakładników do sali gimnastycznej, którą przygotowali do wysadzenia w powietrze. Pierwszego dnia Czeczeni zastrzelili dwanaście osób. Szkołę otoczyły oddziały armii rosyjskiej( w tym czołgi) i jednostki Specnazu. Próbowano prowadzić negocjacje z napastnikami. Po dwóch dniach z niewyjaśnionych dotąd przyczyn, nastąpił szturm. Atak prowadzony był chaotycznie. Do walki włączyło się wielu uzbrojonych cywilów. Wiadomo że wojska rządowe używały granatników i miotaczy ognia. Terroryści odpalili co najmniej jeden z ładunków wybuchowych, powodując zawalenie się sali gimnastycznej. W Biesłanie zginęło 339 osób w tym 159 dzieci. Londyn 7 lipca 2005 roku w godzinach szczytu porannego, zamachowcy samobójcy zdetonowali trzy bomby w Londyńskim metrze i jedną w autobusie. Atak terrorystów sparaliżował Angielską stolicę. Do akcji przyznała się, wcześniej nie znana organizacja, Tajna Grupa Dżihadu Al-Kaidy w Europie. Zamachowcy byli obywatelami Wielkiej Brytanii. W zamachach zginęły 52 osoby a ok. 700 zostało rannych.

Terroryzm na świecie Tokio 20 marca 1995 roku Tokio stało się celem ataku terrorystycznego z użyciem broni chemicznej. W porannych godzinach szczytu terroryści z sekty Aum Shinrikyo rozproszyli gaz sarin w metrze. Osłonięci przed działaniem gazu terroryści, w wagonach podziemnej kolejki przekłuli pakunki z najstraszniejszym z gazów bojowych. Działanie sarinu prowadzi do, śpiączki, paraliżu lub poparzenia dróg oddechowych i śmierci. W wyniku akcji sekty zmarło dwanaście osób, a trzy tysiące zostały poparzone lub odniosło inne obrażenia. Lockerbie 21 grudnia 1988 roku nad niewielkim Szkockim miasteczkiem Lockerbie w wyniku wybuchu bomby, rozerwał się amerykański samolot Boeing 747 linii Pan American. Zginęli wszyscy pasażerowie, 259 osób. Spadające szczątki maszyny, zabiły 11 mieszkańców miasta. Bomba została ukryta w bagażu nadany został przez agentów Libijskiego wywiadu. Miał to być odwet za zbombardowanie przez amerykańskie lotnictwo Trypolisu i Bengazi. Lockerbie było największym zamachem terrorystycznym dokonanym przed rokiem 2001. Monachium 5 września 1972 roku członkowie Palestyńskiej organizacji „Czarny Wrzesień” dostali się na teren wioski olimpijskiej w Monachium. Palestyńczycy zajęli budynek w którym mieszkali Izraelscy sportowcy. Terroryści wzięli jako zakładników 11 osób. Zażądali uwolnienia Palestyńskich więźniów przetrzymywanych w Izraelu. Po całodziennych negocjacjach Palestyńczycy zażądali samolotu, którym mogli by odlecieć do Egiptu. Dwaj sportowcy zginęli zastrzeleni w wiosce. Pozostali zginęli podczas nieudanej próby odbicia, przeprowadzonej przez policję na lotnisku Fürstenfeldbruck. Był to pierwszy akt terroru dokonany podczas trwania Igrzysk Olimpijskich. Olimpiady nie przerwano. . .

Terroryzm na świecie Porwanie samolotów 6 września 1970 Tego dnia terroryści z Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny porwali jednocześnie trzy samoloty pasażerskie. — amerykański samolot Boeing 707 linii Trans World lecący z Frankfurtu do Nowego Jorku. -samolot linii Swissair, lecący z Zurychu do Nowego Jorku. -samolot linii Pan Am, lecący z Brukseli do Nowego Jorku. Ostatnia z maszyn została uprowadzona do Egiptu, gdzie po wypuszczeniu zakładników terroryści wysadzili samolot w powietrze. Pozostałe maszyny uprowadzono do miasta Zerqa w Jordanii. 9 września w Jordnii wylądował porwany BOAC. Terroryści wypuścili wszystkich pasażerów z wyjątkiem obywateli USA, RFN, Szwajcarii i Izraela. W skutek akcji Jordańskiej armii, uwolniono zakładników. Wszystkie cztery samoloty zostały wysadzone w powietrze przed kamerami TV. Bejrut 1983 23 października 1983 roku zamachowiec samobójca wjechał ciężarówką wypełnioną materiałem wybuchowym na teren koszar US MARINES w Bejrucie. Oddziały Piechoty Morskiej stacjonowały w Libańskiej stolicy w ramach sił ONZ, które miały rozdzielać armie Izraelską i terrorystyczne organizacje islamskie i chrześcijańskie. Eksplozja ciężarówki zniszczyła kilkupiętrowy budynek koszar. W ataku zginęło 241 żołnierzy. Za zamach odpowiedzialna jest organizacja Hezbollah. 11 września To bez wątpienia największy i najbardziej spektakularny atak terrorystyczny w dziejach. We wtorek, 11 września 2001, o godzinie 8: 45 czasu nowojorskiego, odrzutowiec linii United Airlines uderzył w jedną z wież gmachu World Trade Center w Nowym Jorku. W niecałe dwadzieścia minut później, w drugą wieżę WTC uderzył kolejny samolot. Dwa kolosalne budynki stanęły w płomieniach. Obydwa zawaliły się grzebiąc pracowników WTC, którzy nie zdążyli lub nie mogli się ewakuować, a także ratowników. Wiele faktów wskazuje, iż budynki zostały wyburzone. Trzeci samolot pasażerski, jak podały oficjalne źródła rządowe, rozbił się o budynek Petnagonu w Waszyngtonie. Niezależni eksperci twierdzą jednak, iż w budynek uderzyć mógł pocisk rakietowy wystrzelony z samolotu myśliwskiego. «Czwarta maszyna pasażerska rozbiła się na polu w Pensylwanii, kiedy pasażerowie obezwładnili porywaczy. Ostatni z porwanych samolotów miał prawdopodobnie uderzyć w Biały Dom. » — twierdzą władze amerykańskie. Istnieniu i katastrofie tego samolotu zaprzeczają jednak fakty. Katastrofa ta została najprawdopodobniej spreparowana przez agentów służb federalnych. Tuż po ataku władze amerykańskie podały, iż za atakami stoi islamska organizacja terrorystyczna Al-Kaida dowodzona przez Saudyjczyka Osamę Ibn-Ladena. Ten muzułmański bojownik wyszkolony w latach osiemdziesiątych przez CIA, przygotowany został do walki z Armią Czerwoną w Afganistanie W zniszczonych budynkach i porwanych samolotach zginęły 2752 osoby.

Terroryzm samobójczy był rzadko stosowany przed 1980 r. Dokonany w 1983 r. atak na marines w Libanie był pierwszym głośnym i spektakularnym wykorzystaniem tej taktyki Od tego czasu nastąpił gwałtowny wzrost tego rodzaju terroryzmu

Rodzaje terroryzmu samobójczego Ataki dokonywane przez pieszego z przyczepionym pasem dynamitu Próba samobójczego ataku w samolocie casus— Richarda Reida w American Airlines Flight 63 Ataki samobójcze samochodem Ataki samobójcze łodzią wypełnioną ładunkiem wybuchowym— USS Cole Samobójcze ataki w miniaturowej łodzi podwodnej Samobójcze ataki samolotem— kamikaze Samobójcze ataki porwanym samolotem 11 września 2001 Samobójcze ataki w autobusach, metrze, pociągach Samobójczy atak z karabinem – Kaszmirscy powstańcy w indyjskim parlamencie w grudniu 2001 zabili 15 osób