ГЕМОТРАНСФУЗИЯ м ғ к доцент Курамысов Еркін

ГЕМОТРАНСФУЗИЯ м. ғ. к. , доцент Курамысов Еркін Ақбарұлы

Гемотрансфузия - (transfusio) – қан құю, қан араластыру – донорлық қан арқылы немесе қан препараттары арқылы қанның морфологиялық құрамы және ағзаларының функциясын қалпына келтіру әдісі.

Қан компоненттері

Қанның формалық элементтер эритроциттер тромбоциттер лейкоциттер

Гарвей Уильям 1628 ж қанның айналуды жүйесі «Малдарда және адамда жүрек және қанның қозғалысы туралы анотомиялық зерттеу» кітап шығарды. Ол қанның айналуды заңды ашты, Одан кейiн қан құюды әдiстеменiң өңдеуiне бастауға мүмкiндiк беретiн организмдағы қанның қозғалысының негiзгi қағидаларын шығарды. 1666 жыл - Роберто Лоуерлердiң лондондық анатомы иттерде қан құю бойынша тәжiрибелер тұңғыш рет өткiздi 1667 жыл - Жан Батист Денни- қызба ауыруменен жас балаға малынан 250 мл қан құйылған. Сол қан натижелі болып сияқты.

1667 жыл - американдық дәрiгер Филипп Синг 1795 ж. адамнан адамға бiрiншi қан құю өткiздi, 1818 жылы. Джеймс Бланделл британдық акушер : 1. Өз емделушi әйелдерi, күйеудiң қанын оған құйып бiр өмiр құтқарды. 2. Қан құюға арналған алғашқы ыңғайлы аспаптарды ойлап шығарды. 3. 1825 тен 1830 жылға дейiн мерзiмде 10 құюларды жасады. 4. 1830 -1831 жылда өз зерттеулерiнiң нәтижелерiн жариялады.

Карл Ландштейнер австриялық дәрiгердiң 1900 жылы алғашқы қанның үш топ ашты. 1930 ж. Нобелдiк сыйлыққан лауреат болды. Альфред де Кастелло және Адриано Стурли Ландштейнердiң әрiптестер 1902 ж. қанның 4 топты тiзiмдерге қосты

Карл Ландштейнер 1940 жылы резус макакаларында резус-фактор аталатын анти гендi плазмада ашты. Әлемде 85 -86% адамдардың (Rh +) , қан оң резусты. 14 -15% - резус (Rh-) болмайды - терiс қан резус.

(1901 жыл ) К. Ландштейнер және Я. Янский (1907 жыл ) поляк дәрiгерi - эритроциттердiң жабысып қалуының заңдарды ашты (Агглютинация). 1907 ж. сау адамнан ауруға, (Рубен Оттенберг) үйлесiмдiкке донор және қабылдаушының қанының алдын ала тексеруiмен бiрiншi қан құюларын жасалды. Бiрiншi қан табының әмбебап жарамдылығына оның көңiл аудары.

Агглютининдермен агглютиногендердің орналасуы Янский бойынша жіктелуі Халықаралық жіктелуі Плазмадағы агглютининдер Эритроциттердегі агглютиногендер І O αиβ жоқ ІІ OA β А ІІІ OB α В ІV AB жоқ Аи. В

Резус-конфликт Шешесі Rh – терiс болса, әкесі Rh-оң болса.

Үйлесiмдiктiң схемасы қан құюда

Қанның көздерi • Өлiктiң фибринолиз қаны • Шулы қан • Қуыстарға жайылған қан Донорлардың топтары : • Донорлық • Кадрлық донорлар • Резервтiк донорлар • Иммундық донорлар

Гемотрансфузияның тәсілдері: • Аутогемотрансфузия (операцияның алдында немесе одан кейін науқастың қаның дайындау және реинфузия) • Донорлық қанды құю – Тікелей әдісі – Тікелей емес әдісі – Қанды алмастырып құю

ҚАН ҚҰЮ ӘДІСТЕР • • Көк тамыр арқылы Артерия арқылы Сүйек ішілік Қолқа ішілік

Қан құю көрсеткіштері: • Абсолюттік 1 Жедел қансырау (21% жоғары) 2 Травматикалық шок II-III сатысы.

Қан құю көрсеткіштері: Салыстырмалы: • Анемия • Ауыр интоксикациямен жүретің қабыну процесстер • Тоқтамайтын қансырау • Ұйытатын жүйенiң бүзылыстары • Иммундық мәртебесiнiң төмендеуi • Ұзақ созылмалы процесстер • Улануларды кейбiр түрлерінде

ҚАН ҚҰЮ КЕЗІНДЕ ДӘРІГЕРДІҢ ІС – ӘРЕКЕТТЕРІ МЕН ОЛАРДЫҢ ОРЫНДАЛУ ТӘРТІБІ • Гемотрансфузияға көрсеткiштерді анықтау • Қабылдаушының резус факторы және қанның тобын анықтау • Тиiстi қанды таңдау және оның пайдаға болуын макроскопиялық анықтауға • АВО жүйе бойынша донордың қанның тобын қайта тексеру. • АВО жүйе бойынша индивидуальдық сәйкестік сынақты өткiзу • Резус-фактор бойынша жеке үйлесiмдiкке сынақты өткiзу • Биологиялық сынаманы өткiзу • Гемотрансфузияны жасау • Құжаттарды толтыру • Бақылау • Гемотрансфузиядан кейiн iске асыру

Индивидуальді (жеке-дара, топтық) сәйкестікті аңықтау • 2 -3 (1: 10 -шi масштаб ) донордың тамшысының ауруларын тамшылады • 5 минуттардың ағымында бақылау • Қанда агглютинация аңықталса- қан сәйкес емес Rh-фактор бойынша сәйкестік анықтау 1)(су қобдиы бойынша (сарысудың 2 -3 тамшы+ донордың қанның тамшы), 2) Желатин арқылы- қанның 1 тамшы + желатиннің 2 тамшы+ науқастың сарысудың 2 -3 тамшы), 3) Кумбстің тікелей емес сынамасы

Биологиялық сәйкестік сынама жүргізу 3 миннут аралығында 3 - рет тез арада донорлық қанды құю • Дозалар: • 2 жылға дейін балаларға- 2 Наркоз кезінде: мл. Қанның 100 мл құйғанда – • 2 ж. 5 ж. дейін- 5 мл. Қанның 5 мл. + бір неше • 5 -10 жас, 7 - 10 мл. тамшы гепаринді= • 10 астам-15 мл. центрифугалау= бақылау

ҚАН ҚҰЮ КЕЗІНДЕ КЕЗДЕСЕТІН РЕАКЦИЯЛАР МЕН АСҚЫНУЛАР • Механикалық асқынулар: – – Жүректің жедел кенеюы Ауалы эмболия Тромбоз және эмболии Аяқ қолдарында қан айналысыныі бұзылыстары • Реактивті асқынулар: А) Гемотрансфузионды реакциялар (пирогенді, антигенді, аллергиялық) Б) Гемотрансфузионды асқынулар: – Гемотрансфузионды шок – Массивті гемо траснфузия синдромы – Цитратты улану – Калийды улану

Инфекциялық асқынулар: – Инфекциялық аурулардын жұғуы (грипп, корь, бруцеллез, токсоплазмоз ) – Сарысу арқылы жұғуы (СПИД, мерез, Тжасуша лейкозы, гепатит В и С) – хирургиялық инфекция (флебит, флегмона, сепсис)

Қаналмастырғыш препараттар – емдік ерітінділер - жоғалтылған немесе қанның бұзылған функцияларының қалпы орнын басулар үшiн қолайлы препараттар. ЖІКТЕЛҮІ: • Гемодинамия әсерiнiң қан алмастырушылары - орталық және шеткi гемодинамика көрсеткiштерiн жоғарылататын препараттар. v Декстран туындылар (полиглюкин, полифер, рондекс, макродекс) v Желатин препараты (желатиноль, гелофузин, геможель) v Гидроксиэтилкрахмала туындылар (рефортан, стабизол) v Полиэтиленгликоля туындылар (полиоксидин)

Дезинтоксикация үшін ерітінділер (гемодез, полидез) Парентеральды көректену үшін v белоктык препараты (гидрализат казеина, гидролизин, аминопептид, амиген) vмайлы эмульсии (липофундин, интралипид, фатген) vкөмірсулар (сорбит, маннит, ксилит)

ҚСТ Реттеушілер • Кристаллоидтік ерітінділер (Рингер-Локк, лактасол, ацесоль, хлосоль, дисоль) – осмодиуретиктер (маннитол, сорбитол) – Өттегінін тасымалдаушылары (геленпол, перфторан, перфукол, флюсол-Да) 6. Инфузионды антигипоксанттар (мафусол, полиоксифумарин, реамберин)