Gatunki są rodzajem kodów struktur występujących powtarzalnie mających

Gatunki są rodzajem kodów (struktur) występujących powtarzalnie, mających indywidualne, im tylko właściwe cechy, dzięki którym czytelnik, widz lub słuchacz mogą trafnie odczytać konwencje przekazu oraz intencje autora (autorów) Andrzej Kozieł [w: ] O warsztacie dziennikarskim (red. J. Adamowski)

O gatunku decyduje co, komu, w jakich okolicznościach i w jakim celu chcemy powiedzieć, jakich środków wyrazu chcemy użyć i w jakiej formie chcemy przedstawić dane treści Gatunki mają cechy typowe i tak zwaną dominantę gatunkową Ogólnie gatunki dzielimy na informacyjne i publicystyczne. Według kryterium funkcjonalności te pierwsze pełnią funkcję powiadamiania, te drugie interpretowania, oceniania i wyjaśniania rzeczywistości O gatunku decydują: - tworzywo – forma - treść - długość wypowiedzi - miejsce w medium - stosunek autora do tekstu - stosunek autora do rzeczywistości - język i forma wyrazu - relacja obiektywizm – subiektywizm - funkcja tekstu

Informacja zdarzeń Informacja polega na przekazywaniu wiadomości poszerza naszą wiedzę o rzeczywistości podaje fakty i najprostszy opis zaistniałych pozbawiona jest ocen i komentarza Informacja powinna zawierać zdania pozbawione emotywizmów i aksjologizmów Zbudowana według struktury odwróconej piramidy Powinna być oparta na wiarygodnych źródłach

1. Fakty podane przez media muszą odpowiadać rzeczywistości 2. Przekaz informacyjny powinien cechować się kompletnością w odniesieniu do stanu rzeczy, którego dotyczy 3. Informacje powinny być uszeregowane z uwzględnieniem kryterium znaczenia i ważności 4. Własne oceny dziennikarza powinny być wyodrębnione 5. Informacje powinny być podane bez emocji 6. Relacjonując kwestie wrażliwe i trudne powinno się używać pojęć i zwrotów neutralnych językowo 7. Stanowisko polityczne lub światopoglądowe dziennikarza nie powinno wpływać na treści przekazu informacyjnego

Publicystyka interpretuje, wyjaśnia, ocenia, kształtuje postawy i wzorce Publicystyka apeluje, propaguje, prowokuje i wychowuje Publicystyka opisuje szerzej rzeczywistość za pomocą złożonych konstrukcji stylistyczno - językowych Komentuje i poszerza naszą wiedzę o rzeczywistości Spełnia funkcje poznawcze, edukacyjne, naukowe i kulturowe Stanowi element społecznego dyskursu Rozwija samoświadomość i wyobraźnię Pozwala poruszać się ze zrozumieniem wśród zjawisk współczesnego świata

Odwrócona piramida Obiektywizm Wydarzenie Wywiad informacyjny Wartości informacyjne Svennik Hoyer (2005)

- definicje deiktyczne, wskazujące konkretnie, o jakich wydarzeniach warto poinformować czytelnika, słuchacza czy widza („człowiek pogryzł psa”); - definicje oparte na tzw. wartościach informacyjnych, tzn. pokazujące, ze wydarzenie musi spełniać odpowiednie kryteria, żeby mogło być uznane za warte newsa ( wydarzenie powinno być aktualne, negatywne, niespodziewane, itd. , a news jest informacją o takim wydarzeniu); - podmiotowe, czyli takie, które mówiły o tym, kto decyduje, że coś jest newsem (dziennikarz, wydawca, źródło, itp. ) – lokalizacyjne, które przyjmowały, że newsem jest jakakolwiek wiadomość, która ukazuje się w mediach; – funkcjonalne, odwołujące się do funkcji newsa i jego adresatów (na przykład. news ma opisywać historię interesującą dla służącej czy mleczarza z Kansas); – strukturalne, zwracające uwagę na swoistość struktury przekazu medialnego (newsem jest taka wypowiedź dziennikarska, która odpowiada na pytania: kto, co, gdzie, kiedy, dlaczego, jak itd. ) - konstruktywistyczne, czyli takie, które przyjmują, że news jest konstruktem rzeczywistości

- aktualność/krótkotrwałość intensywność znaczenie/bliskość jednoznaczność zgodność z oczekiwaniami niespodzianka kontynuacja kompozycja w serwisie informacyjnym elitarność (elity osobowe, państwa) personalizacja (personifikacja) negatywizm Galtung i Ruge, 1965

- odniesienie do elit władzy (jednostek, organizacji, instytucji) odniesienie do celebrytów (ludzi znanych z tego, że są znani) rozrywka ( seks, show biznes, human interest, zwierzęta, dramat, humor, rozrywkowe fotografie, dowcipne nagłówki) niespodzianka złe wiadomości dobre wiadomości znaczenie (skala i wpływ wydarzeń) zainteresowanie (ważność dla odbiorcy, bliskość) kontynuacja i medialna agenda (polityka danego medium) Harcup i O’Neill, 2001

T. Gitlin: „ramy są trwałymi wzorcami poznania, interpretacji i prezentacji, selekcji, akcentowania i wykluczenia, za pomocą których twórcy symboli rutynowo organizują dyskurs”. J. Tankard: „rama jest centralną ideą, porządkującą zawartość newsa, ideą, która dostarcza kontekstu i wskazuje czym jest dana sprawa poprzez selekcję, akcentowanie, wykluczenie lub wyjaśnienie”. R. Entman: „ramy określają problemy, diagnozują przyczyny, podają moralne oceny i sugerują rozwiązania”.

Pierwszy wywiad: 1836 rok – Gordon Bennett, wydawca „The New York Herald” rozmawia z Rosie Townsend o zabójstwie prostytutki, Ellen Jewett Po raz pierwszy została wyodrębniona struktura pytanieodpowiedź Słynni dziennikarze prowadzący wywiady: Walter Cronkite, Barbara Walters, Ophra Whinfrey, Larry King, Dan Rather, Oriana Fallaci, Roberto Gervaso

Wywiad jest procesem dwustronnego komunikowania, o z góry zaplanowanym, konkretnym i poważnym celu, polegającym na obustronnej wymianie zachowań oraz stawianiu pytań i odpowiadaniu na nie ( Stewart i Cash, 1988 –”Interviewing principles and practises”) W wywiadzie jest: - Cel - Wymiana (interakcja) - Pytanie i odpowiedź - Konstrukcja - Element nowej wiedzy

1. Z uwagi na środek przekazu: - Prasowy - Radiowy - Telewizyjny - Internetowy 2. Ze względu na role w strukturze tekstu: - Wywiad jako metoda pozyskiwania informacji - Wywiad jako samoistny gatunek 3. Ze względu na cel: - Informacyjny - Publicystyczny 4. Ze względu na koncentrację zainteresowania - Zur Sache (skupiony na temacie, przedmiocie) - Zur Person (skupiony na osobie – inaczej profile interview) 5. Inne

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Pośrednik Rzecznik opinii publicznej Uczeń Ekspert Moderator Prokurator Inne role

Otwarte: Półotwarte: Zamknięte: Wyjaśniające – rozszerzające – sugerujące – tendencyjne – hipotetyczne – parafrazujące Inne

Słownik wyrazów obcych PWN: „Reportaż – gatunek prozy publicystycznej, stanowiącej żywy opis zdarzeń i faktów znanych autorowi z bezpośredniej obserwacji” Reportaż jest gatunkiem pogranicza według Marka Millera jest rozpięty między literaturą a dziennikarstwem, opisuje ważne, aktualne wydarzenia, eksponując dokument – cytat, fotografię, rysunek – reporter usiłuje wszelkimi dostępnymi mu środkami uprawdopodobnić opisywane fakty. („Reporterów sposób na życie”)

Według Kazimierza Wolnego reportaż jest gatunkiem publicystyczno-literackim dzieli się na reportaż publicystyczny i literacki mamy reportaże pisane, telewizyjne, radiowe, filmowe, fotoreportaż Krzysztof Kąkolewski reportaże dzieli następująco 1. ze względu na formę : na informacyjny, sprawozdawczy, publicystyczny, literacki, wielki 2. ze względu na treść: na podróżniczy, zagraniczny, sądowy, interwencyjny, społeczny, kryminalny, wojenny, produkcyjny, psychologiczno-portretowy, historyczny, naukowy, Jacek Maziarski wyodrębnia: relacje, szkice(portret środowiska jakiegoś, zakładu itp. szkic problemowy), reportaże fabularne (np. interwencyjny)

Talk show jest gatunkiem pomiędzy formatem rozrywkowym a newsami, magazynem reklamującym gwiazdy a magazynem publicystycznym, między gatunkiem dziennikarskim a edukacyjnym (W. Godzic, 2004)

Rozrywkowa Satyryczna Informacyjna Katarktyczna Opiniodawcza Identyfikacyjna Poznawcza