Фето-плацентарлық жұйенің физиологиясы мен патологиясы Перинатальдық медицинаның қазіргі

Фето-плацентарлық жұйенің физиологиясы мен патологиясы. Перинатальдық медицинаның қазіргі кезеңдегі мәселелері. 4 курс емдеу факультеті. Асс. Танышева Г. А.

Жоспары: Фетоплацентарлық жұйесі туралы түсінік. Плацентаның дисфункциясы және оны анықтау әдістері. Ұрық дамуының жатырішілік тоқтауы, алдын алу мен емдеу. Зиянды факторлардың ұрық пен плацентаға әсері. Ұрықты антенатальды қорғау. Ұрықтың туа біткен даму ақаулары. Перинатальдық диагностиканың әдістері. Медико-генетикалық кеңестің ролі.

Перинатология ғылымы медицинаның маңызды бөлігі болып табылады. Ол ұрық және жолдас жүйесінің физиологиясы мен патологиясын зерттейді. Перинаталогияның негізгі мақсаты: іштегі баланың ауруларын анықтау, емдеу және уақытында алдын алу шараларын ұйымдастыру.

Перинатальдық кезең: жүктіліктің 28 аптасынан бастап босануға дейінгі кезең Босанудың кезеңдері Ерте неонатальдық кезең / туған соң 7 күн аралығы/

Перинатальдық ауру мен өлудің алдын алуда үлкен орын алады ол жүкті, босанушы әйелдермен нәрестелерге медициналық көмекті дұрыс ұйымдастыру.

Соған байланысты 3 негізгі этап байқалады: антенатальды және интранатальды ұрықты бақылау, және нәрестеге медициналық көмек көрсету.

Персианинов Л. С. (1976) зерттеүі бойынша, нәресте және ұрық өліміне әкелетін патологиялық өзгерістер 63%антенатальдық кезеңде дамиды; 21, 2%босану кезінде; 5, 7%- нәресте кезеңінде. Осыған орай перинатальдық және неонатальдық патологияның проблемасында антенатальдық ұрық бақылауына негізгі орын беріледі.

Жолдас ол үлкен бір мүше. Оның атқаратын қызметі: -ұрықты қорректендіру, -газ алмасуды атқару, -гормондар бөлү, -ұрықтың бойынан зиянды заттарды шығару және олардан ұрықты қорғау.

Плацента Жетілген жүктілікте салмағы 500 -600 гр. Диаметры 15 -18 см. Қалыңдығы 2 -3 см. 2 жақ беті бар: -аналық жақ, -ұрық жақ Функциональды жері- котиледон /плацентон/, барлығы 20 плацентада.

Ұрық және жолдас бірігіп фетоплацентарлық жүйені құрайды. Жүктіліктің дамуына және ұрықтың өсуінде плацентарлық гормондардың әсері өте көп.

Плацента негізінде келесі гормондарды бөліп шығарады: хориондық гонадотропин, плацентарлық лактоген, пролактин, прогестерон, эстроген, α-фетопротеин.

Ұрық пен плацентаға зақым келтіретін факторлар шартты түрде 5 топқа бөлінеді және әр-бір жүкті әйелдің диагнозына байланысты.

І топ: биологиялық пен әлеуметтік факторлар: әке-шешесінің жасы, зиянды жұмыстағы жағдайлар, арақ ішу, шылым шегу, көңіл-күйдің бұзылуы, жанұя жағдайы.

ІІ топ: өткен акушерлік өміріндегі өзгерістер алдыңғы босанғанда болған зақымдар мен асқынған аурулар, бедеулік, жатырдың ақаулары, ісіктер жатырдың жатыр мойынның жетіспеушілігі, өлі туған бала немесе туғаннан соң өлуі.

ІІІ топ: басқа аурулар анасының: жүрек, бүйрек, эндокринды аурулар жедел және жұқпалы аурулар т. б.

IV топ: осы жүктілік кезіндегі асқынған аурулар: қан кету, гестоздар, Тобтық және Rh-қайшылік, уақытынан асқан жүктілік.

V топ: іштегі бала мен кіндіктің аурулары.

Перинатальдық өлімнің қауіптілігін білу үшін әрбір жүкті әйелдің баллдарын қосып санау керек. Егерде қорытынды балл – 10 және одан да көп болса – онда ол жоғары қауіпі бар топ. 5 -тен – 9 баллға дейін – орташа. 5 -тен төмен болса – қауіпі төмен топқа жатады.

Фетоплацентарлық жетіспеушіліктің белгісі жедел немесе созылмалы болуы мүмкін. Жедел түрінде плацентаның уақытынан бұрын ажырауы болады. Созылмалы түрінде іштегі баланың жетілмеуі және оның созылмалы гипоксиясы байқалады. Перинатальдық өлімнің себептері ұрық пен плацента арасындағы қарым қатынастың нашарлауына байланысты.

Перинатальдық өлім – антенатальдық, интранаталдық және ерте неонатальдық кезеңдерде іштегі ұрықтың және туған соң өлген нәрестелер саны, ол 1000 туған балалардың санымен анықталады.

Антенаталдық өлім көрсеткіші – іштегі ұрықтың 28 /22/ аптадан босану басталғанша өлуі.

Интранатальдық өлім – іштегі ұрықтың босану кезінде өлуі

Ерте нәресте өлімі – туған соң алғашқы 7 күнде нәрестенің өлүі;

Ұрық дамуының тежелу синдромы (ҰДТС) Жетіліп туған нәрестелер ішінде гипотрофия 5 -12% құрайды. Шала туғандар арасында ҰДТС 20 -30% құрайды.

ҰДТС жіктелу: симметриялық асимметриялық

ҰДТС/ ұрық гипотрофиясы/ симмериялық түрі ұрықтың дене салмағы, бойы және бас шеңбері гестациялық мерзіміне сәйкес келмей, аз болуы.

ҰДТС/ ұрық гипотрофиясы/ асиммериялық түрі бойы мен бас шеңбері сайкес келеді гестациялық мерзімге, ал дене салмағы төмен болады. Бұл негізінен жүктіліктің ІІІ-триместрінде көрініс береді.

ҰДТС-ның 3 ауырлық дәрежесі бар: І – дәреже – 2 аптаға дейін ІІ - дәреже 2 -4 аптаға дейін ІІІ - дәреже 4 аптадан көп

ҰДТС негізіне ұрық аурулары, плацентаның зақымдануы және ана организімінің патологиясына байланысты болады.

Ұрықтың дамуын тежелуі мына себептен болады: Хромосомды аномалиялармен тұқым қуалайтын зат алмасу бұзылыстары. Хромосомды аномалияларсыз өтетін туа пайда болған кемістіктер, қалқанша безінің гипофункциясы, гипофизарлы нанизм. Пренатальды вирусты инфекциялар (қызамық, цитомегалия, токсоплазмоз). Мидың жедел өсуі кезіндегі ионизация мен дәрі-дәрмек әсері.

Жатырішілік ұрықтың дамуының тежелүі плацента патологиясымен байланысты: кеш гезтоз плацента қантамырларының зақымдалуы көп ұрықты жүктілік плацента кішкентай болып, жұқа кіндік және оның бір жақ шетімен бекінуі плацентаның жолда жатуы хорионангиома

СФПЖ-ң сатылары - созылмалы гипоксия - гипотрофия - ұрықтың өлуі

ФП жұйенің патологиясын анықтаудағы әдістер: анамнезін жинау клиникалық тексерулер Ұрық жүрек соғысын тындау ЭКГ және ФКГ эндоскопиялық әдіс амниоскопия УДЗ Гормональды зерттеулер

Гипотрофияның белгілері: қағанақ суы аз, жасыл түске боялған/суда меконий көп болғандықтан/. Ол ұрықтың тұншыққанның куәсі. Егерде іштегі ұрық өлген болса, онда су қоңыр түске боялады.

УДЗ арқылы анықталады: динамикалық түрде ұрық өсүі плацентаның жағдайы кіндікпен ұрық үлкен қан тамырларында қанның жүруінің шапшандығы/ УДЗ допплерометриясы/ Фетометрия: іштегі ұрықтың төбе өлшемдерін (БПР), ішінің көлемін, сан сүйегінің ұзындығын т. б.

УДЗ қолданылатын уақыттар: 16 -18 апталар 20 -24 апталар 29 -32 апталар

ФП жетіспеушілік белгілері -УДЗ фетометрияның артта қалуы және созылмалы гипоксия белгілері. -Қазіргі акушерияда мониторлық бақылау қолданыладыкардиотокография. -Қолданған уақытына байланысты антеинтранаталдық деп бөлінеді.

Фетоплацентарлық жетіспеушілікті анықтау үшін комплексті зерттеу қолдану керек: Гормональды Ультрадыбысты Кардиотокография ЭКГ ФКГ амниоскопия. Лабораторлы зерттеулер Амниоцентез.

ҰДТС жатырдың көлемінің өсуі баяулайды, жүктілік мерзімімен салыстырғанда ұрық гипотрофиясы ұрық гиоксиясы перинатальды ауру және өлуі жоғарлайды

Клиникалық өтуіне байланысты жіктейді: а) жедел – себебі плацентаның инфаркты, уақытынан бұрын плацентаның ажырауы б) созылмалы

Амбулаторлы түрде емдеу: бүйрек аймағына диатерма № 10 УФО № 10 диета, ақуыз көп болу керек, витаминдер глюкоза 40% - 20, 0 қ/т 0, 5 мл 0, 06% - коригликон қ/т № 10 ККБ 50 мг қ/т 10 -14 күн Эуфиллин 0, 15 х 2 р 14 күн Трентал 1 т х 3 р Оротат 0, 5 х 3 р күніне Ферроплекс 1 др х 3 р Метионин 0, 5 х 3 р Аскорутин 1 т х 3 р

Емханада емдеу: жүктілік патологиясын емдеу О 2 -терапиясы 30 -60 мин 2 рет күніне Глютаминды қышқыл 1, 0 х 3 р АТФ 2, 0 б/е 10 күн Актовегин 200 мг қ/т – 10 күн Fe препараттар: Ферроплекс 2 др х 4 р ККБ 100 мг қ/т 10 күн вазоактивты препараттар: трентал, партусистен, изодрин, эуфиллин реополиглюкин 400 қ/т, жұмасына 2 рет Альбумин 200, 0 қ/т – 2 -3 рет глюкозада: инсулин 1 ЕД 4 г глюкоза

Дәрілерді этиологиясына, патогенетикалық түріне, ауырлық деңгейіне және гипотрофияның ұзақтығына байланысты қолдану керек. Босану әдісін табу жеңіл емес. Ол гипотрофиялық дәрежесіне және түріне фетоплацентарлық жетіспеушілік деңгейіне және ұрықтың адаптациялық мүмкіншілігіне байланысты.

Консервативті емнің әсерлігі анықталады ұрық өсуімен объективті зерттеуде, УДЗзерттеумен, кардиотокография, көрсеткіштермен және қан айналымының көрсеткіштерімен. Осындай жағдайда қынап арқылы босандыру керек.

Егерде комплексті патогенетикалық ем нәтижесіз болса, гипоксия ұрықта ұлғайса, онда кесар тілігімен босандыру керек.

Өте ауыр жетілмеген жүктілікте акушерлік жолын табу қыйын, неге десе гипотрофиямен ұрық жетілмегендігі қосарланғандықтың болжамы нашар. Ұрық гипотрофиясында босануды интенсивті жүргізу керек, мониторлы ұрық жағдайын бақылау мен және активті емдеумен.

Егерде фетоплацентарлық жетіспеушілік ұлғайса (гипоксия) жүктілік соңында және босану кезінде, онда кесар тілігін жасау керек. Нәрестелерде гипотрофия байқалса онда босанғанда және алғашқы күндері босанған соң интенсивті бақылаумен емдеу қажет.

ДӘРІС АЯҚТАЛДЫ. ТЫҢДАҒАНДАРЫҢА РАХМЕТ!