ФАКУЛЬТЕТ : ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА КАФЕДРА : №

ФАКУЛЬТЕТ : ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА КАФЕДРА : № 1 ІШКІ АУРУЛАР ТА ЫРЫБЫҚ : СОЗЫЛМАЛЫ Б ЙРЕК ЖЕТІСПЕУШІЛІГІ, ЖІКТЕЛУІ, КЛИНИКАЛЫ К РІНІСІ, ГЕМОДИАЛИЗ, Ү Қ Ө Б ЙРЕК ТРАНСПЛАНТАЦИЯСЫНА К РСЕТКІШ Ү ӨМ. ОСПАНОВ АТЫНДА Ы БАТЫС АЗА СТАН МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА Ғ Қ Қ УНИВЕРСИТЕТІ ОРЫНДА АН: САПАРБАЕВ Д. А Ғ ТОБЫ: 404 “Б” АБЫЛДА АН: АРИНГАЗИНА Р. А Қ Ғ А т бе 2016 ж қ ө

Зерттеу с ұрақтары: — СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК ЖЕТІСПЕУШІЛІГІ ДЕГЕНІМІЗ НЕ? — СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК ЖЕТІСПЕУШІГІКЕЗІНДЕГІ КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕР? — ГЕМОДИАЛИЗ ДЕГЕН НЕ ЖӘНЕ ҚАНДАЙ ЖАҒДАЙЛАРДА ЖАСАЛАДЫ? — БҮЙРЕК ТРАНСПЛАТАЦИЯСЫНА КӨРСЕТКІШ?

Зерттеу мақсаты: СТУДЕНТТЕРГЕ СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК ЖЕТІСПЕУШІЛІГІН ТҮСІНДІРУ, ТАҚЫРЫПТЫ АШУ, ЗЕРТТЕУ СҰРАҚТАРЫНА ЖАУАП БЕРУ, ГЕМОДИАЛИЗ ЖӘНЕ ТРАНСПЛАТАЦИЯ ТЕРМИНДЕРІНІҢ МАҒЫНАСЫН ТЕРЕҢ АШУ.

Жоспары Кіріспе Негізгі б лімө А) СБЖ туралы т сінік. ү Б) Жіктелісі, клиникасы, осымша тексерулер қ В) Гемодиализ Г) б йрек трансплантациясына к рсеткіш ү ө орытынды Қ Пайдалан ан дебиеттер ғ ә

Кіріспе Созылмалы б йрек жетіспеушілігі(СБЖ) ү – б йректі созылмалы деме ауруларыны салдары ү ң т ріннде дамитын, б йректі шума ты ж не зектік функцияларыны біртіндеп ж не демелі т мендеуі ү ү ң қ қ ә ө ң ә ү ө н тижесінде б йректі ішкі ортаны т ра тылы ыны стап т ру абілітінен айырылумен ая талатын ә ү ң ң ұ қ ғ ң ұ ұ қ қ синдром. Б йрек жетіспеуішілігіні созылмалы т рі ү ң ү – за а созыл ан б йректер ұ ққ ғ ү ауруларыны ж не несеп шы ару жолдарыны б зылыстарыны н тижесі. ң ә ғ ң ұ ң ә К птеген нефрондарды дей б зылуы оларды д некер тканьмен ө ң ү ұ ң ә алмасуымен байланысты (нефросклерозбен) дамиды. ал ан нефрондар Қ ғ гипертрофияланады, б йректер жетіспеушісіні бас а даму жолы болуы ү ң қ м мкін-нефрондар саны алыпты біра олардан с зілу жылдамды ы ү қ қ ү ғ т мендеп кетеді. Осы екі механизм осылып кетуі де болып т рады. ө қ ұ

БСЖ екі кезе нен т рады: ң ұ І. Б ркемелі (латентті) кезе і. Ша ымдары болмайды, кейде ү ң ғ жа сылап с растыр анда, никтурия аныталады. қ ұ ғ К бінде лабораторлы тексеруде аны талады: ө қ қ Шума ты фильтрация — 50 мл/мин дейін т мендейді ( алыпты қ қ ө қ жа дайда 100 -120 мл/мин). ғ Зимницкий сынамасында: несепті салыстырмалы ты ызды ы ң ғ ғ т мендейді (1017 дейін) ж не т ра ты бір алыпты т рі ө ә ұ қ қ ү (гипоизостенурия) болады.

Этиологиясы: Бүйректің созылмалы шамасыздығы — бүйректің көптеген созылмалы ауруларының ақырғы сатысы. Бұған әкелетін аурулар: 1) Шумақтарды басым зақымдайтын аурулар ( созылмалы гломерулонефрит, жеделдеу гломерулонефрит ) ; 2) Бүйрек түтікшелерінің және интестицийдің басым зақымдайтын аурулар ( созылмалы пиелонефрит, интерстициялық нефрит ) ; 3) Дәнекер тіннің жүйелі аурулары ( жүйелі қызыл жегі, жүйелі склеродермия ) ; 4) Жүйелі васкулиттер ( түйінді периартериит, Вегенер гранулемасы, геморрагиялық васкулит ) ;

Б йректі туа біткен аурулары ү ң (поликистоз, б йректі гипоплазиясы, Альпорт синдромы, ү ң диффузды мезангиялы нефросклероз, қ nail-patella синдром ж не нефропатиямен ә ж птас с йектік а аны зге туа біткен аурулары); ұ ү қ ңқ ң ө Зат алмасу ауруларыны б зылысы ң ұ ( антты дибет, амилойдоз, подагра, цистиноз, гипероксалурия); қ Б йрек тамырларыны біріншілік за ымдануы ү ң қ (б йрек артериясыны стенозы, артериялы гипертония); ү ң қ Обструкциялы нефропатиялар қ (несеп тас ауруы, гидронефроз, ретроперитонеальдік фиброз, простатаны гипертрофиясы); ң

Патогенз і Оны негізінде ш факторды рекеттестігі жатады: ң ү ң ә

Д изурия – з р шы аруды б зылуы (жиі ж не ауырсынып з р ә ғ ң ұ ә ә б лу). Бір т улікте шы арылатын з рді м лшері ө ә ғ ә ң ө диурез деп аталады. Т уліктік диурезді к беюі — ә ң ө полиурия ( 1, 5 литрден к п), з р ө ә шы аруды жиілеуі – ғ ң поллакиурия , ауырсынып з р б лу – ә ө странгурия , т уліктік м лшеріні азаюы – ә ө ң олигурия (500 мл т мен), ө з р шы аруды толы то тауы — ә ғ ң қ қ анурия (50 мл аз) деп аталады. Ишурия – з рден уы ты босата алмауы (ж лын ысыл анда, ә қ қ ұ қ ғ за ымдал анда, ест ссіз жат анда болады). қ ғ ү қ Никтурия — з р шы аруды т нде жиілеуі. алыпты жа дайда ә ғ ң ү Қ ғ т нде з рді 1/3 б лігі б лінеді. Никтурия созылмалы ү ә ң ө ө гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит ауруларыны со ы ң ңғ кезе іне, б йректі бас а да созылмалы сыр аттарына т н. ң ү ң қ қ ә

З р ты ызды ы тіпті згермеуі рі немі т мен болуы м мкін ә ғ ғ ө ә ү ө ү (гипоизостенурия). З р т сі — детте сар ыш т сті, м лдір болады. ан ә ү ә ғ ү ө Қ араласса — гематурия, гемоглобин болса -гемоглобинурия (жу ан ет суына ғ сас), белок болса — протеинурия, ірі болса — пиурия (жуынды а сас), ұқ ң ғ ұқ билирубиннен — сырадай о ыр т сті, уробилиннен — ыз ылт т сті қ ң ү қ ғ ү болады. ара анда: Қ ғ Тері т сі а шыл боз ылт болуы (анемияны , ісінуді серінен ү қ ғ ң ң ә капиллярларды тарылуымен байланысты). ң Беті, аба тары ісінгенде қ қ — беті домалан ан, к здері сы ырай ан ғ ө ғ ғ болады. Б кіл денесі ісінгенде (анасаркада) жат ан т сегіні бат ан ү қ ө ң қ жерлерінде із алады. қ

Ша ымдары: ғ

Ауырсыну н ктелері: ү арт ы б йректік н кте қ ү ү — ХІІ абыр аларды қ ғ ң т менгі ырлары мен ө қ зын б лшы еттерді ұ ұ қ ң сырт ы ырлары қ қ иылыс ан жердерде. қ қ

Ішті алды ы іргесінде — ш н кте бойынша аны талады: ң ңғ ү ү қ 1 -сі: б йректік н кте – абыр а до аларыны астында Х абыр аны алды ы ү ү қ ғ ғ ң қ ғ ң ңғ штарында; ұ 2 -сі: жо ар ы несепа арлы – кіндік де гейінде ж ргізілген к лдене сызы пен тік ғ ғ ғ қ ң ү ө ң қ б лшы еттерді сырт ы ырларымен иылыс ан жерлерінде; ұ қ ң қ қ 3 -сі: т менгі несепа арлы – мы ын с йектеріні де гейінде ж ргізілген к лдене ө ғ қ қ ү ң ң ү ө ң сызы пен тік б лшы еттерді сырт ы ырларымен иылыс ан жерлерінде. қ ұ қ ң қ қ Б л н ктелерге бір сауса пен бас анда ауырсыну сезінеді. ұ ү қ қ

Ісіну — та ерте аба тары, беті ісініп т рады, кейбір нау астарда т гел денесіне тарайды. ң ң қ қ ұ қ ү Б йректік ісіну (б йрек капиллярларыны ткізгіштігі жо арылауына немесе анда ү ү ң ө ғ қ онкотикалы ысым т мендеуіне, Na+ иондарыны к беюіне байланысты). Б йрек қ қ ө ң ө ү шамасызды ы дамы анда б кіл денесі ісінеді. ғ ғ ү

Ауырсыну нүктелерінің пальпациясы: 1 -б йректік н ктеү ү 2 -жо ар ы несепа арлы н кте ғ ғ ғ қ ү 3 — т менгі ө несепа арлы н кте ғ қ ү

Б йректі асимметриялы жабысуларыны схемалы к рінісі: а — S-т різді ү ң ң қ ө ә б йрек; б — L-т різді б йрек; в — I-т різді б йрек; 1 — ол аны рса ү ә ү қ қ ң құ қ б лігі; 2 —т менгі уысты вена; 3 — несепа ар; 4 — б йрек. ө ө қ ғ ү

Б Ү ЙРЕК СИНДРОМДАРЫ: Б ү йрек шаншу синдромы. З ә р ө згерістерінен болатын синдром. Б ү йректік ісіну синдромы. а) нефротикалы синдром; қ б) нефритикалы синдром. қ Б ү йректі созылмалы жетіспеушілік синдромы. ң

Б ү йрек шаншу синдромы : Ауырсыну бел айма ғ ында ұ стамалы т ү рде, ө те к ү шті болады, нау ас тқ ө секте пайыз таппай д өң бекшиді. Ауырсыну шаб а қ беріледі. Ауырсыну бірденінен басталады, сіресе селкілде ә (к лікпен ж ргенде) к шейеді. Себебі к бінде б йректе тас ө ү ү ө ү болуынан, несеп жолыны бітеліп алуынан, б йректе з р ң қ ү ә іркіліп, б йрек капсуласын кереді де, ауырсынуды сезгіш ү рецепторлар тітіркенеді.

З ә р ө згерістерінен болатын синдром: З ә р қ ұ рамында ғ ы патологиялы қ ө згерістерді ң жиынты ғ ымен сипатталады: біріншіден протеинурия ж ә не гематурия, ж ә не де лейкоцитурия, цилиндрурия, алыпты жа қ ғ дайда болмайтын т ұ нба элементтеріні ң пайда болуы, з ә р т ү сіні ң ө згеруі ж ә не салыстырмалы ты ғ ызды ғ ыны ң ө згеруі жатады.

Сатысы Фазасы Аты Лабораториялы критерийіқ Т рі ү Креатинин ммоль/л Фильтрация І А Б Латенті Норма 0, 13 дейін Норма тиісті м лшерді ө ң 50%-дейін. Тиісті м лшерді 50%. ө ң айтым-ды Қ ІІ А Б Азотемиялы қ 0, 14 -0, 44 0, 45 -0, 71 Тиісті м лшерді ө ң 20 -50 %. Тиісті м лшерді ө ң 10 -20 % Т ра ты ұ қ демелі Ү ІІІ А Б Уремиялы қ 0, 72 -1, 24 1, 25 ж не одан жо ары ә ғ Тиісті м лшерді ө ң 5 -10% Тиісті м лшерді ө ң 5%-дан т мен өСБЖ жіктелісі (С. И. Рябов)

1. Гематурия – з рә де эритроциттер — ді ң к ө беюі. Себептері: Б ү йректе немесе несеп жолдарында тас болуы. Б ү йректе немесе уы та атерлі ісік болуы. қ қ қ Гломерулонефритті ң гематуриялы варианты. қ Б ү йрек артерияны ң тромбоэмболиясы.

2. Протеинурия: іс ж ү зінде белок з ә рде болмауы керек, кейде 0, 033 г/л (я ғ ни белок іздері) болуы м ү мкін. Б ү йрек текті протеинурияны ң себептері: жедел ж ә не созылмалы нефрит; амилоидоз; нефросклероз.

3. Жеке лейкоцитурия Себептері: Пиелонефрит (нейтрофилдер к ө п болады); Гломерулонефрит (лимфоциттер басым болады); Б ү йрек туберкулезі (нейтрофилдер ж ә не лимфоциттер болады); Цистит, уретрит, простатит (нейтрофилдер болады).

4. З ә рде эритроциттер де, лейкоциттер де болса: Себептері: пиелонефрит; б ү йрек немесе уы туберкулезі; қ қ цистит, уретрит, простатит.

Лабораториялы анализдерқ Зимницкий сынауы: гипоизостенурия; БА: креатинин де гейі 0, 2 -0, 3 ммоль/л аса, алды азот, Қ ң қ қ мочевина, ІІІ кезе де з р ыш ылы де гейі жо ары, ң ә қ қ ң ғ гиперкалийемия; Ж А: гипохромды анемия, токсикалы лейкоцитоз ж не Қ қ ә нейтрофилез, тромбоцитопения; К з т бін зерттеу: ауыр ретинопатия; ө ү Ас азан секрециясы т мен ж не кілегей абы ы атрофиялан ан қ ө ә қ ғ ғ

Б ү йректік ісіну синдромы: Екі топ а б луге боладық ө а) нефритикалы синдром қ б) нефротикалы синдром қ

Нефритикалы синдром: б л синдром а кіретін белгілер: қ ұ ғ ісінуді пайда болуы ж не деуі, бетті домала тануы ж не ң ә ү ң қ ә бозаруы, олигурия, протеинурия, гематурия, АГ, б йрек ү ызметіні б зылуы. қ ң ұ Ісіну — тамырларды ткізгіштігі артып, плазма клетка ң ө аралы ына шы ып кетуінен болады. М ндай адамдарда ісік ғ ғ ұ аз болуы м мкін ( ү бетте, к ө зді ң қ аба тарында) немесе денеге қ тарап кетуі ы тимал. Протеинурия т қ ә улігіне 3 г/л аспайды.

Нефротикалы синдромқ — б ұ л клиникалы -лабораториялы қ қ синдром. Белгілері: Ісіну — анасарка ғ а дейін, уыстарды қ ң су ғ а толуымен сипатталады; 1. Протеинурия т ә лігіне 3 г/л к ө п болады; 2. Белокты , липидтік ж қ ә не су-электролиттік алмасуды ң б ұ зылуы: гипопротеинемия (жалпы белокты ң , альбуминдерді ң азаюы), диспротеинемия; 3. Гиперлипидемия ( анда холестеринні қ ң , ү шглицеридтерді ң , фосфолипидтерді ң к ө беюі). 4. Липидурия.

2. Ай ын кезе і (II сатысы қ ң — азотемия). Ша ымдары: ғ тез шаршау, лсіздік, ә т беті т мендейді (шамалы), ә ө ж дейді, ү терісі р а. құ ғ қ т уліктік з р м лшері к бейеді (полиурия). ә ә ө ө никтурия а изурия осылады. ғ қ

Себептері: гломерулонефрит, пиелонефрит, амилоидоз, поликистоз, гидронефроз, ісіктер, тас т зілуі, ү б йрек артерияларыны тарылуы, ү ң АГ, д некер тінні жайылма аурулары, ә ң антты диабет, қ подагра, кальций алмасуыны б зылуы, т. б. аурулар. ң ұ

Қ ара ғ анда : Санасы ( арауытуынан) кома немесе естен тану. қ Интоксикация ә серінен — кахексия дамиды. Тері т ү сі у ыл, сар қ қ ғ ыш ре ң ді (теріге урохром жиналуына байланысты). Теріде, ә сіресе оны ң атпарларында а қ қ ұ нта ты (мочевина кристалын), теріні қ ң анталақ ғ анын ж ә не онда асы қ ғ ан ізді к ө руге болады. Тері ө те қ ұ р ғ а болады. қ

Ауыздан мочевина иісі. Азот шлагымен тітіркенуінен ларингит, трахеит, бронхит ж ә не пневмония дамуы м ү мкін, қ ұ р ғ а плеврит туындаса, плеврақ ү йкеліс шуын естуге болады. ЖТЖ: ә лсіздігі, уремиялы перикардит дамыса, қ ү лпершек ү йкеліс шуы естіледі ( «уремикті ң ай қ ғ ылы сазы» ). Себебі б ұ л дыбысты ң естілуі нау астық ң е ң а ырына жеткенін қ білдіреді.

Инструментальды зерттеу н тижелеріә ЭКГ-да сол жа арынша гипертрофиясы синдромы қ қ (артериялы гипертония), гиперкалимияда – ST жо ары қ ғ ы ысуымен T тісшесіні биіктеуі тіркеледі. ғ ң Ренгенологиялы тексергенде қ кпеде зіндік згерістер ө ө ө бай алады: уремиялы кпе белгілері – кпе а паларынан қ қ ө ө қ қ басталалып, екі жа ты жо ары к терілетін оша ты к ле келер қ ғ ө қ ө ң к рінеді, олар сол арыншалы ж рек жетіспеушілігіні белгілері ө қ қ ү ң немесе кпе капилярларыны к шейген транссудациясыны ө ң ү ң белгілері деп есептеледі.

ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫ ДИАГНОЗ Белгі ЖБФЖ СБФЖ Келесі стадия Олигурия – полиурия Полиурия – олигурия Басталуы Жіті Біртіндеп Артериалды ысымқ қ + + Физикалы дамуда артта алу, қ қ остеопатиялар — -/+ Б йрек УДЗ ү Жиірек л ай анұ ғ ғ Эхогендік т мендеген, ө жо арыла ан ғ ғ Б йрек тамырларыны ү ң допплерографиясы ан келуді т мендеуіҚ ң ө ан келуді т мендеуі Қ ң ө тамырларды тезистенттілік ң индексіні артуымен ң

Гемодиализ Созылмалы гемодиализ – анды б йректен тыс тазалау дісі. діс уремияда анда қ ү ә Ә қ ждиналатын заттарды жартылай ткізетін мембрана ар алы ткізуге негізделген. 5 са ат а ө қ ө ғ қ созылатын гемодиализ сеанстары аптасына 3 рет ткізіледі. ө Гемодиализды жасау к рсетпелері: ө Шума фильтрациясы 5 мл/мин аз. қ Т ліктік диурезді т ра ты 700 мл аз болуы. ә ң ұ қ анда ы креатининні дейгейіні 1, 2 ммоль/л жо ары болуы. Қ ғ ң ң ғ Басталып келе жат ан перикардит, энцефалопатия, невропатия белгілері. қ Гемодиализден болатын ас ынулар: қ Уремиялы остеодистрофия; қ Ж рек –тамыр ас ынулары ү қ ( гипотония, артеросклероз, гемоперикард, ж рек ү тампонадасы ) ; Диализдік деменция( быр суында ы алюминйді мида жиналуы); құ ғ ң Инфекциялар ж не сарысулы гепатит; ә қ Шунтты тромбозы. ң

Б йрек трансплантациясын жасау а ү ғ к рсеткіш: ө 1. Б йректі ауыстырып салу б йрек жетіспеушілігіні терминалды ү ү ң д режесі дамы ан ж не здіксіз б йректік терапия-гемодиализді ажет ететін ә ғ ә ү ү қ нау астар а к рсетілген. қ ғ ө 2. Созылмалы б йрек жетіспеушілігіне келетін б йрек аурулары: ү ә ү антты диабеттен немесе жо ары артериалы ысымнан бол ан б йрек Қ ғ қ қ ғ ү жетіспеушілігі. Б йрек поликистозы немесе бас а туа пайда бол ан ү қ ғ аномалиялар. Гломерулонефрит — б йрек нефрондарыны абынуы. ү ң қ Гемолитикалы -уремиялы синдром — б йрек жетіспеушілігін тудыратын қ қ ү сирек кездесетін ауру.

олданыл ан дебиеттерҚ ғ ә Ішкі аурулар Жама лов . А 2008 ж , Астана-А т бе. құ Қ қ ө Интернет сайтарынан Шортанбаев . . , ожанова С. В. 2008 ж, Алматы. Ә Ә Қ

Өзіңізді сақтаңыз!!! Назар ой аны ыз а лкен ал ыс қ ғ ң ғ ү ғ білдіремін!!!