Экономикалық цикл. Инфляция және жұмыссыздық
Жоспар: 1. Экономикалық цикл, фазалары, классификациясы 2. Инфляция түсінігі және түрлері 3. Жұмыссыздық және жұмыссыздықтың түрлері
Шың фазасы. Өндіріс құлдырауының дағдарысы. Дағдарыс кезеңінде өткерілмеген өнім саны тез ұлғайып, жұмыссыздық тез ұлғайып, несие ақша байланыстары бұзылады. Құлдырау (депрессия). Латын тілінен аударғанда төмендеу, тереңдеу. Өндіріс көлемі, табыс және жұмыс орындары азаяды. Құлдырау ұзаққа созылады. Еркін ақша капиталы пайда болады. Жайлап болса да запастағы тауарлар өткеріліеді. Құлдырау немесе тоқыраудың ең төменгі нүктесі. Өндіріс және жұмыс орындары ең төменгі деңгейге жетіп, біртіндеп көтеріле бастайды. Эканомика лық циклдың фазалары Көтерілу. Өндіріс өседі, жұмыссыздық азаяды. Қарыз капитал ұсынымы ұлғаяды және банк пайызының нормасы төмендейді. Өндіріс қарқынымен сипатталады.
Теориялық көзқарастар К. Маркс артық өндірудің циклдық дағдарысының реттілікпен қайталану себептерін тұрақты капиталдың оқтын-оқтын жаппай жаңаруымен қарастырған. Дж. Кейнс цикл фазасының алмасуы күрделі қаржы мөлшерімен байланысты, ол пайда мөлшері мен пайыз мөлшері ара қатынасымен түсіндіріледі.
Пол Самуэльсон нарықтық экономиканың циклдық сыйпаты ұлттық табыстағы тұтыну үлесінің төмендеуімен және акселератор жеделдету ісәрекетімен түсіндірді. Милтон Фрейдмен дағдарыстар мемлекеттің ақша саясатын нашар жүргізуінен туындайды. Сондықтан мемлекеттің араласуы ақша массасын шектеу мен тұрақтандыруға бағытталуы қажет. Ф. Энгельс нарықтық анархияны “ өндірісті қоғамдықжоспарлы реттеу” арқылы жоюды алға таратады.
Циклдың классификациялары Н. Д: Кандратьевтің циклдары ұзақтығы 40 -60 жылға созылған циклдар. қоғамдық өндірістің технологиялық базасының , өзгеруімен және оның құрылымдық қайта құрылуымен түсіндірді. С. Кузнецтің циклдары ұзақтығы 20 жылмен шектеледі. Қозғаушы күштері –өндірістегі ұдайы өндіріс құрылымының жылжуы болып табылады. Жеке шаруашылық циклдары1 жылдан 12 жылға дейінгі кезең. инвестициялық белсенділіктің тербелісіне байланысты.
Жұмыссыздық дегеніміз - бұл жұмыс істегісі келетін еңбекке жарамды халықтың өндірісте жұмыспен қамтылмауы. Жұмыссыздық деңгейі – бұл жұмысты істеуді қалайтындардың жалпы санының ішінде жұмысы жоқ азаматтардың статистикалық көрсеткіші. Жұмыс күші – жұмыссыздар мен жұмыс істейтіндердің жиынтығы, ал жұмыссыздық деңгейі – бұл жұмыс күшінің жалпы санындағы жұмыссыздардың пайыз түріндегі анықталуы.
Жұмыссыздық түрлері. Жасырын жұмыссыз дық Өндірісте және мемлекетті к аппаратта артық жұмысшыл ардың қолдануы. Қ азіргі болмыста олардың жұмыстары н аз жұмыс күшімен атқаруға болады. Фрикцион дық жұмыссыз дық. Адамдар бір жұмыстан басқа жұмысқа, бір жерден басқа жерге жұмыс ізденумен ауысуын айтамыз. Маусымды қ жұмыссызд ық. Жұмыс күшінің тек маусымдық кезеңде джұмыс жасауы: бұл кейбір ауыл шаруашылы ғы өндірісі саласында кездеседі. Құрылымд ық жұмыссызд ық. Өндірістік қуаттың жетпеуінің нәтижесінде болады: жеке саланың дамуының кері пропорцион алды болуынан және ескі саланыжабу мен жүреді. Технология лық жұмыссызд ық. Адамдарды машинамен ауыстыруды ң нәтижесі, білікті өзгерту немесе басқа мамандықты игеруді талап етеді. Циклдық жұмыссызд ық. Өндірістің құлдыраунан туындайды, яғни экономикалы қ циклдың осы фазасымен байланысты.
Артур Оукеннің заңы жұмыссыздық деңгейімен жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ) көлемінің төмендеуі арасындағы байланысты көрсетеді.
11 10 9· 8 7 6 5 4 3 2 1 -0 -1 -2 -3 · · 1951 · 1984 · · -2 -1 0 1 2 · 1975 1982 3 Оукен заңы. Сурет приктограмма болып табылады, мұнда гаризанталь ось бойынша жұмыссыздық деңгейінің өзгерісі көрсетілген, ал вертикаль ось бойынша – нақты ЖҰӨ көлемінің өзгерісі пайыз түрінде көрсетілген. Әрбір нүкте белгісі бір жылға сәйкес.
Инфляция дегеніміз – бағалардың орташа деңгейінің өсу қарқыны. Инфляция жалпы орташа баға деңгейінің тұрақты өсу тенденциясын көрсетеді.
Шектен тыс инфляция. Экономикада бір жылдың ішіндегі инфляция деңгейі 1000% құрайды. Қалыпты инфляция. Экономикада инфляция қарқыны бір жылдың ішінде 3 -4%-ды құраса, ал бір Инфляцияның қарқынына байланысты түрлері. жылдың ішінде инфляция деңгейі 10%-ды құрайды. Өршімелі инфляция. Инфляция қарқыны бір жылдың ішінде екі мәнге ие болады. Жоғарғы инфляция. Экономикада бір жылдың ішінде инфляция деңгейі 200300% құрайды.
Инфляция түрлері. Нарықтық инфляциялық тепе-теңдігінің қандай түлді қабылдауына байланысты инфляцияны ашық және жабық деп бөлеміз. Ашық инфляция еркін баға құрамын экономикасына тән және тауар мен қызмет көрсетуге үнемі бағаның өсуін байқатады. Басылыңқыинфляция, оны кейде жасырын инфляция деп те атайды. Ол бағаны реттейтін экономикаға тән, яғни жалпылама мемлекеттің бағаны бақылауымен жүзеге асатын инфляция. Инфляция баланстану дәрежесіне байланысты баланстанғанинфляция, баланстанбаған инфляция деп бөледі. Баланстанған инфляцияда әртүрлі тауар мен қызмет көрсетудің бір-біріне қатынасында бағ өзгермейді, ал баланстаған кезінде – әртүрлі тауар мен қызмет көрсетудің бағасы бір-бірімен салыстырған тұрақсыз және әртүрлі пропорцияда өзгереді. Инфляцияны сұраным мен ұсынымға байланысты сұраным, өндіріс шығынының өсуі немесе жиынтық ұсынымының азаюымен болатын ұсыным деп бөледі. Сұраным инфляциясында тауардың өте аз мөлшеріне өте көп ақша жұмсалмақ. Ұсыным инфляциясы шығын мен ұсыным нарығының өзгеруі ңәтижесінде пайда болады.
Назарларыңызға рахмет!!!
Скачать презентацию Экономикалық цикл Инфляция және жұмыссыздық Жоспар 1
18.ppt