Dr Stepan Biłostockyy Sądy i ich jurysdykcja w

Dr. Stepan Biłostockyy Sądy i ich jurysdykcja w sprawach karnych mieszkańców Lwowa XVI-XVIII wieków.

Sądy i ich jurysdykcja w sprawach karnych mieszkańców Lwowa XVI-XVIII wieków.

Aktualność dla mieszkańców Lwowa jurysdykcji sądów prawo właściwe sąd właściwy unifikacja prawa adresat kosztów procesu

OSOBY KARNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI – MIESZKAŃCY LWOWA Kategorje mieszkańców osoby communitas, gminy Obywateli – osoby, nie korzystające z pełni praw miasta (ius civile) Mieszczanie –obywateli pełnoprawne W sprawach karnych: omieszczanin oniewierny , żyd ofamatus , nobiles osławetny pan Obywateli + Mieszczanie = MIESZKAŃCY LWOWA

Jurysdykcja terytorialna Terytorium miasta: Miasto Trzech rond: Miasto zamknięte murami i fosami Przedmieścia Krakowskie i Halickie Wsie miejskie (15) Krakowskie przedmieście – jurysdykcja miasta i starosty Halickie przedmieście – jurysdykcja miasta Halickie przedmieście – lokalizacja szlacheckich majętności Jurydyki – terytoria wyłączone z miejskiego prawa Liczba ludności: XVI-XVIII w. 20 - 30 tys. osob jurydyki – 4, 5 -5 tys. osob

Miasto Trzech rond Mapa Lwowa z projektem fortyfikacji z r. 1635 Ukrainian Historic Towns Atlas. Vol. 1: LVIV

Przedmieścia lwowskie w I pol. XVIII w. Mapa jurydyk i libertacji w przedmieściach Lwowa pierwszej poł. XVIII w. / ułoż. A. Fełoniuk Ukrainian Historic Towns Atlas. Vol. 1: LVIV

Własność w śródmieściu Lwowa, 1767 Mapa nieruchomości lwowskich w r. 1767 / ułoż. M. Kapral, A. Fełoniuk Ukrainian Historic Towns Atlas. Vol. 1: LVIV

Źródła prawa sądowego miasta Lwowa Prawo magdeburskie Królewskie przywileje, dekrety, statuty Konstytucje sęjmowe Rozporządzenia wojewód

Królewskie przywileje, dekrety, statuta, Konstytucje sejmowe 1356 r. - Kazimierz III Wielki 1444 r. - Władysław III 1472 r. - Kazimierz IV 1547 r. - Zygmunt I Dla gminy miasta Lwowa Dla Nacji Ormianskiej 1510 r. , 1518 r. , 1519 r. , 1563 r. , 1686 r. Dla Nacji Żydowskiej 1334, 1367, 1368 -1370 r. – przywileje ogólnopaństwowe Żydzi w sporach swoich wylączeni z pod sądów miejskich: zostają pod opieką króla lub wojewody Żaden chrześcijanin nie może pozywać Żyda przed sąd duchowny o zadną rzecz żadnym sposobem Za gwałt na Żydzie wyrządzony, chrześcijanin będzie karany podług prawa ziemskiego 1367 r. – statuta dla Żydow lwowskich 1569 r. – przywilej dla Żydow lwowskich: “bydz porządnie pozwani, naprzod ad legitimum et competentem iudicem, iako do wojewody albo sędziego jego, a potym do sądu krolia iego mosczi …sędzia ich (miasta) niema zadnego dekretu wydac, jedno z starszymi Wesółek Zyda” 1571 r. – przywilej dla lwowskich żydow “tho sądu woiewodzkiego albo namiszthnika iego każdemu Żydowi wedlug prawa pospolitego do nas w każdej sprawie wolnie appelattia dopuszczona” Dla szlachty 1527 r. – Statut Krakowski 1538 r. – Statut Toruński 1588, 1601, 1611 r. – konstytucje sejmowe

Rozporządzenia wojewódzkie 1660 r. – Stefana Czarnieckiego 1691 r. – Stanisława Jabłonowskiego 1692 r. – Mareka Matczyńskiego 1751, 1772 r. – J. Jabłonowskiego “…nie ma pan podwojewodzy nic odprawowac sam ani sądzic bez starszych” “…dwa razy pan podwoje wodzy sądzic powinien, raz we wtorek, drugi raz we czwartek” “…w szkole żydowskiej, sprawy potoczne gościnne, które pilnej potrzebować będę ekspedycji w domu u siebie pozwaliam panu sędziemu…”

System Sądów miejskich dla mieszkancow Sądy miejskie Burmistrza (Prezydencki) Wójtowski (officium advocatiale) Wójtowsko-ławniczy Judicium civile Magdeburgiense Potoczny Gościnny (iudicium necessarium (opportuna vel bannitum ) hospitum bannita ) Gajny (iudicium criminale )

System Sądów dla ormian miejskich Sądy dla ormian Sądy miejskie Sąd złożony (compositum) Wójt + 6 (12) Ormian starszych Sąd duchowny

System Sądów dla Żydów miejskich Sądy dla Żydów Sądy miejskie Sądy wojewody Sądy złożone Grodzki+ Rajecki+ wojewódzki Sąd rabina Sąd delegowany

System Sądów dla szlachty Sądy miejskie Sądy złożone Sąd burmistrza+ Sąd grodzki

PODSUMOWANIE 1. Mieszkańcy Lwowa w zależności od stanu lub narodowości ulegały jurysdykcji prawa magdeburskiego, ziemskiego, ormiańskiego albo żydowskiego. 2. Instytucje, rozstrzygające sprawy kryminalne wobec mieszczan i włóczȩgów: iudicium necessarium bannitum iudicium criminale; lekkie przestȩpstwa: Sąd burmistra (Prezydenta)

PODSUMOWANIE 3. Sprawy kryminalne przeciwko szlachcie – mieszane sądy rajeckogrodzkie. 4. Wszyscy oskarżeni mieszkańcy Lwowa mieli prawo apelować do sądu wójtowsko-ławniczego o rozpatrywanie sprawy.

PODSUMOWANIE 5. Organizacja przewodu sądowego: Inculpatum szlachcic – Instygator publiczny – Sąd burmistrza+ Sąd grodzki Inculpatum mieszczanin – Instygator szlachcic – Sądy miejskie Inculpatum Ormianin – Instygator publiczny – Sądy miejskie, Sąd złożony Inculpatum Ormianin – Instygator Ormianin – Sąd duchowny (ormiański) Inculpatum mieszczanin – Instygator Ormianin – Sądy miejskie Inculpatum mieszczanin – Instygator publiczny – Sądy miejskie Inculpatum Żyd – Instigator: nie Żyd. – Sąd wojewody, sąd delegowany, sąd nadworny Inculpatum Żyd – Instigator Żyd – Sąd duchowny (rabina) Inculpatum szlachcic - Instigator Żyd

“…Gdzie kto grzeszy, tam pokutuje”