Дикроцелилоз Қабылдаған: Ахметова Г. Д. б.

Дикроцелилоз Қабылдаған: Ахметова Г. Д. б. ғ. к қауым профессор м. а. Орындаған: Алтынбекова М. Вм-401. аза лтты Аграрлы УниверситетіҚ қ Ұ қ қ Биологиялы ауіпсіздік кафедрасы қ қ Паразитология ж не инвазиялы аурулар ә қ Алматы 2015 жыл. Тақырыбы:

Жоспар. І. Кіріспе ІІ. Негізгі б лім. ө а) Дикроцелилоз оздырушысы. Қ б) оздыр ышты организмде сіп- нуіж не эпизоотологиясы. Қ ғ ң ө ө ә в) Ауруды рбуі ж не сырт белгілері. ң ө ә с) лекседегі згерістер. Ө ө д)Диагнозы ж не емдеу шаралары. ә е)Са тандыру. қ ІІІ. орытынды. Қ IV. Пайдаланыл ан дебиеттер ғ ә

Кіріспе. Дикроцелилозбен й ж не жабайы жануарларды ү ә ң к птеген т рлері , сіресе к йіс малы ж не кеміргіштер ө ү ә ауырады. Адам а да дикроцелий рты те ғ құ ө ауіпті. Дикроцелиозге шалды ан мал ары тап, ет-с т, ж н қ ққ қ ү ү німі т мендейді, кейде тіпті лімге де ө ө ө шырайды. За ымдан ан мал бауыры, детте тама а ұ қ ғ ә ққ жарамсыз. Сор ыш рттар бауырды т жолдары т ғ құ ң ө ө алтасында тіршілік етеді. қ

оздырушысы. Қ Dicrococoelium lanceatum[ Stiles et Hassal, 1896] зынша келген ұ т р ы 0, 5 -1, 5 см жі ішке, те са , андауыр ланцент т різді ұ қ ң ө ұ қ қ ә рттар. Б л гельминттерді арт ы жа ы до алдау, ал алды ы құ ұ ң қ ғ ғ ңғ жа ы с йірлеу келеді. Денесіні алдын ы б лігінде к лемі ғ ү ң ғ ө ө біркелкі ауыз ж не рса емізіктері сор ыштар орналас ан ә құ қ ғ қ. Соларды атары да, я ни рса сор ышына жа ын, ң қ ң ғ құ қ ғ қ ала ша а сас, екі еркек жыныс бездері жай ас ан. қ қ ғ ұқ ғ қ Дикроцелийді ал ан 2 -3 б лігіне жуы ын, уа о ыр т сті ң қ ғ ө ғ қ қ ң ү ж мырт а а толы жатыр алып жатады. ұ қ ғ

сіп- нуі. Ө ө Дироцелиоз оздыр ышы аралы ж не осымша иелері к мегімен қ ғ қ ә қ ө дамиды. Оларды аралы иелері- рлык лулары Bradibenidae ң қ құ ұ т ымдастары ж не осымша иелері мыр алар Formica туысынан ұқ ә қ құ қ болып табылады. рт ж мырт алары ішінде, алыптас ан ры ы Құ ұ қ қ қ ұ ғ мирацийдий бар. Олар мал н жісімен бірге сырт а шы ады. Онан со , ә қ ғ ң рт ж мырт алары жайылымда лулар денесіне енеді. лу ішегінде құ ұ қ ұ Ұ мирацийдийдилер ж мырт а а па шасынан шы ып, бауырына теді. ұ қ қ ғ ө лу бауырында олар аналы спороциста а айналады. Ал, аналы Ұ қ ғ қ спороциста б лніп, к бейеді, н тижесінде бала спороцисталар ө ө ә ң алыптасады. Одан рі келесі сатысы — церкарийлер пайда болады. Бір қ ә луды зінде бірнеше мы церкарий болуы ы тимал. ұ ң ө ң қ

оздыр ышты организмде сіп- нуі. Қ ғ ң ө ө лу организімінде рттарды мирацийдий сатысынан церкарийге Ұ құ ң дейін даму уакыты 3 -6 ай. Жетілген церкарийлер луларды тыныс ұ ң уысына ауысып, денесінен топ-тобымен б лініп шы ып, ыл алды қ ө ғ ғ тас, ш п сімдіктерге жабысады. Б ларды топ болып ө ө ұ ң шо ырлангандарын «кілегейлі шарлар » немесе » жыйынты » ғ қ цисталар деп атайды. М ндай «жиынты шаралармен» ұ қ мырс алар оректенеді. құ қ қ мырс а денесіне енген церкарийлер Құ қ , оларды рса уысында 1 -2 ай е ауіпті инвазиялы — ң құ қ қ ң қ қ метациркарий сатысына айналады. Мал рісте за ымдал ан ө қ ғ мырс аларды ш ппен бірге ж тып, дикроцелиоз ауруын құ қ ө ұ ж тырады. А ты иесінін «ас азан-ішегіне» жетісімен ұқ қ метацеркарийді сырт ы абы ы орытылып, церкалийлер т ң қ қ ғ қ ө арнасы ар ылы бауырда ы т жолдарына жетіп, ай аралы ында қ ғ ө ғ жынысы жетілген ересек рт а айналады. Мал бауырында олар құ қ жылдан арты уа ыт тіршшілік етеді қ қ

Эпизоотологиясы. Дикроцелиоз мал а тек ана рісте ж ады. Тау б ктерінде ғ қ ө ұғ ө бидайы -жусаны мол жайылымда дикроцелийдіі аралы иелері қ ң қ рлы лулары, сондай-а , осымша иелері мырс алар жиі құ қ қ құ қ кездеседі. Дикроцелий ж мырт алары ысты , суы а те т зімді. ұ қ қ ққ ө ө лулар мен мырс а денесінде рт рпа тары ш жылдай Ұ құ қ құ ұ қ ү са талады. Жыиынты шарлар ар астында да лмей ыстап қ қ қ ө қ шы а алады. Кейде ой орасы ма ынан мында ан дикроцелиоз ғ қ қ ң ғ ж мырт асымен за ымдан ан луларды табу а болады. ұ қ қ ғ ұ ғ Дикроцелиоздан ке тара аны гельминтоз. Елімізді к птеген ң ғ ң ө лкелерінде кездеседі. аза станы барлы таулы, ө Қ қ ң қ тау-б ктерлі, сіресе О т стік , О т стік-шы ысында ке етек ө ә ң ү ғ ң ал ан. Далалы, ш лді айма тарында сирек шырасады. ғ ө қ ұ

Ауруды рбуі. ң ө Ауруды рбуі т жолдарында ы, алтасында ы ң ө ө ғ қ ғ дикроцелий рттар санына байланысты. Ауыр ан құ ғ малда паренхиматозды ж не интерстициалды қ ә гепатитті белгілері ай ын к рнеді. Бауыр ң қ ө біртіндеп ісіне бастайды, т жолдары абынып, ө қ жараланады. М ны салдарынан ащы ішекке т ұ ң ө йылмайды, ас орыту ж йесі ызметі б зылады құ қ ү малды іші теді, денесі уланады. Осы ан орай ң ө ғ саулы тарды тууы нашарлайды, бас а аурулар а қ ң қ ғ арсы т ру абілеті т мендейді. қ ұ қ ө

Сырт белгілері. Мал бауырында ы гельминт саны аз болса ауру белгілері ғ білінбейді. Егер бауырда мы да ан, ж здеген рт болса, мал ң ғ ү құ атты ауырады ж не дерт белгілері ай ындала т седі. қ ә қ ү Дикроцелиоз созылмалы т рде рбиді, клиникалы белгілері ү ө қ к бінесе ересек ойларда бай алады. Мал жем ш пке ө қ қ ө арамайды, оны т мендейді, ары тайды, тама ында, қ қ ө қ ғ кеудесінде жал ая ісік пайда болады, бауыр к лемі л айады, қ қ ө ұ ғ кейде іші теді, к зге ілінетін кілегей абы тар ө ө қ қ а сар ыштанады. қ ғ

лекседегі згерістер. Ө ө Дикроцелиозден лген мал ары болады. Бауыр ө қ к лемі лкейіп, абыршы ы а та да танады. т ө ү қ ғ қ ң қ Ө жолдары ке ейіп, жола танады. т алтасы кернеген ң қ Ө қ о ыр жасыл тке ж не рттар а толы. қ ң ө ә құ ғ

Диагнозы. Дикроцелиоз а диагноз ою шін эпизоотологиялы ғ қ ү қ деректерді сараптайды, инвазияны маусымдылы ы ң ғ ескеріледі. Ауруды сырт белгілері ар ылы диагноз ою ң қ қ м мкін емес. Сонды тан, тірі мал а диагноз ою шін, оны ү қ ғ қ ү ң н жісі рт рлі гельминтовоскопиялы т сілдермен зерттеледі. ә ә ү қ ә Декрацелиозбен лген немесе лажсыз сойыл ан мал а ө ғ ғ диагноз ою аса иын емес. Ол шін т алтасы мойныны қ қ ү ө қ ң т сынан бауырды ішкі бетінтере детіп к лдене ұ ң ң ө ң кеседі, кеікті ернеулерін сауса пен с л ысып сы ады, осы ң қ ә қ ғ с тте т жолдарынан сор ыштар шы а бастайды. ә ө ғ ғ

Емдеу. К йіс малыны дикроцелиозына арсы бірнеше антигельминттіктер ү ң қ олданылады. қ Гексахлорпараксилолды ой а 0, 6 г/кг, ірі ара а 0, 4 -0, 5 г/кг м лшерін алып қ ғ ө жеке-жеке береді, немесе тартыл ан жемге араластырып жегізеді. рбір д рілеу ғ Ә ә аралы ына 1 ай зіліс жасайды. ғ ү рамы 5 %-ды Құ клозантелден т ратын препараттар(роленол, клозантекс т. б) ұ 1 мл. 10 кг. Тірі салма а б лшы етке егіледі. ққ ұ қ Сульфен -тоты ан биттионол. Д мсіз, иіссіз, а иыршы ты нта , суда ққ ә қ қ қ ұ қ ерімейді, о ыр т сті ыдыста са тайды. Б л д ріні ой а 0, 1 г/кг м лшерінді қ ң ү қ ұ ә қ ғ ө нта т рінде немесе су а осып, малды ашы тырмай-а береді. Сульфенді 0, 05 ұ қ ү ғ қ қ қ г/кг есебінде ірі ара а та айындайды. қ ғ ғ Ескертетін жай : д ріні жалпы салма ы ересек сиырлар а бергенде 25 г, екі ас ә ң ғ ғ шамасында ы тайынша мен гізшелерді емдегенде 20 г, ал б зауларды ғ ө ұ д рілегенде 10 г-нан аспауы керек. ә Емдеуге фазинекс д рісін де олдану а болады. ә қ ғ

Са тандыру. қ Дикроцелиоз кездесетін шаруашылы ты міндетті т рде қ ү дегельминтизациялап отырады. Ауруды алдын алуды та ы бір жолы ң ң ғ сор ышты аралы ж не осымша ғ ң қ ә қ иелеріні т ра ты мекен оныстарын ң ұ қ қ т бегейлі згерту. Б л шін ү ө ұ ү жайылымда ы тастарды теріп ғ алып, ткен жыл ы ескі ш ппен ө ғ ө оса, тал томар шо ырларын ртеп қ ғ ө жібереді, жерді жыртып, м дени ә сімдіктер егеді. рістегі ө Ө бауырая тыларды жою ма сатымен, ол қ қ жерге тауы тар жіберуге болады. қ

орытынды. Қ Дикроцелилозбен й ж не жабайы жануарларды к птеген ү ә ң ө т рлері, сіресе к йіс малы ж не кеміргіштер ауырады. Дикроцелиозге ү ә шалды ан мал ары тап, ет-с т, ж н німі т мендейді, кейде тіпті лімге де ққ қ ү ү ө ө ө шырайды. За ымдан ан мал бауыры, детте тама а жарамсыз. Сор ыш ұ қ ғ ә ққ ғ рттар бауырды т жолдары т алтасында тіршілік етеді. құ ң ө ө қ Декрацелиозбен лген немесе лажсыз сойыл ан мал а диагноз ою аса иын ө ғ ғ қ қ емес. Ол шін т алтасы мойныны т сынан бауырды ішкі бетінтере детіп ү ө қ ң ұ ң ң к лдене кеседі, кеікті ернеулерін сауса пен с л ысып сы ады, осы с тте т ө ң ң қ ә қ ғ ә ө жолдарынан сор ыштар шы а бастайды. ғ ғ Дикроцелиозды емдеуге бірнеше антигельминттіктер Гексахлорпараксилолды клозантелден т ратын препараттар, Сульфен. ұ фазинекс д рісі олданылады. ә қ Дикроцелиоз кездесетін шаруашылы ты міндетті т рде қ ү дегельминтизациялап отыру керек.

Пайдаланылған әдебиеттер 1. «Паразитология және жануарлардың инвазиялық аурулары» М. С. Сабаншиев. Алматы 2011 ж 2. «Ветеринариялық гельминтолгия» Г. С. Шабдарбаева. Алматы 2007 ж 3. «Ветеринариялық паразитология практикумы» М. С. Сабншиев. Алматы 2013 ж

Мазмұны: Кіріспе. . . . . 3 бет Қоздырушы. . . . 4 бет Өсіп-өнуі. . . . 5 бет Қоздырғыштардың организмде өсіп-өнуі. . . 6 бет Эпизоотологиясы. . . . 7 бет Аурудың өрбуі. . . . 8 бет Сырт бегілері. . . . 9 бет Өлекседегі өзгерістер. . . 10 бет Диагноз. . . . 11 бет Емдеу. . . . . 12 бет Сақтандыру. . . . 13 бет Қорытынды. . . . 14 бет Пайдаланылған әдебиеттер. . . . . 15 бет

Назар аудар андары ыз а рахмет!!!ғ ң ғ