ĐA NH GIA TA I LIÊ U TRÊN

ĐA NH GIA TA I LIÊ U TRÊN INTERNET Tôn Nữ Phương Mai Võ Trọng Phi Trình bày: Võ Trọng Phi phi. vt@lrc-hueuni. edu. vn Pho ng Di ch vu Thông tin Trung tâm Ho c liê u Đa i ho c Huê 04/2010

Mục đích của bài giảng: giúp người học l l Nắm được các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet Đánh giá hiệu quả nô i dung các trang web kha c nhau

Nô i dung ba i gia ng l l l Đă c điê m thông tin trên internet? Cần vận dụng những kỹ năng gì khi đánh giá? Ca c tiêu chi đa nh gia trang web Thư c ha nh Kết luận

Đặc điểm của thông tin trên Internet l l Không được kiểm soát Không được đánh giá trước khi đăng lên mạng Thiếu ổn định Lượng thông tin quá lớn và chất lượng khác nhau. 4

Đặc điểm tên miền và thể loại web Một số loại tên miền trả phí: • . com: commercial/company – thương mại • . gov: government – chính phủ • . edu: education – giáo dục • . org: organization – tổ chức • . net: network – dịch vụ mạng • . ac: academic – giáo dục đại học • . mil: millitary – quân sự Một số loại tên miền miễn phí: • co. cc • . tk • . uni. cc … Đặc điểm: - không cần nêu rõ danh tính khi đăng ký - Không đảm bảo tính ổn định Đặc điểm: - Lưu danh tính khi đăng ký - Tính ổn định cao Các trang cá nhân theo sau: thường có các ký hiệu ~, % hoặc chữ people, users. members 5

Cần vận dụng những kỹ năng gì khi đánh giá? Kỹ năng đọc Kỹ năng thư viện: tìm kiếm thư mục, danh bạ Kỹ năng web: tìm kiếm thông tin trên web Vận dụng tư duy phân tích, cảnh giác, nghi ngờ 6

Một số tiêu chí đánh giá Các tiêu chí chung cho mọi loại hình tài liệu Về mặt Thông tin thư mục: • Tác giả • Ngày xuất bản • Số tái bản/số lần chỉnh sửa, bổ sung • Đơn vị xuất bản (nhà xuất bản, tên tạp chí chuyên ngành) Về mặt nội dung: • Đối tượng đọc giả • Quan điểm trình bày • Phạm vi giải quyết vấn đề • Mức độ chính xác • Phong cách viết • Ý kiến thẩm định 7

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet 1. Thông tin tác giả 2. Mu c đi ch 3. Pha m vi chu đê 4. Tính cập nhật 5. Tính khách quan 6. Ti nh chi nh xa c 8

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet 1. Thông tin tác giả • Tác giả: • Là ai? • Có đáng tin cậy? Học hàm/học vị là gì? • Đang làm việc cho ai? (trươ ng ĐH, tô chư c? ) • Có nổi tiếng trong lĩnh vực chuyên môn của mình không? Tìm câu trả lời • Xem thông tin vê ta c gia (trình độ, công việc, liên lạc. . ) ơ đâ u hoă c cuô i trang web. • Tìm trang chủ của tác giả trên web • Tìm ở danh bạ hoặc nguồn thông tin thư mục (bibliographic sources) • Tra cứu thư mục trực tuyến để tìm thêm các tác phẩm khác của tác giả. • Vốn kiến thức của người đánh giá 9

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet 1. Thông tin tác giả (tt) • • Chủ thể thực sự xuất bản trang web là ai? (một tổ chức, thành viên của một tổ chức, một cá nhân độc lập. . ) • Trang web đăng tải thông tin có xuất phát từ máy chủ miễn phí, như Tripod, 110 mb, hay không? Tìm câu trả lời • Xem thông tin chủ thể xuất bản ở mục About us, Profile, kiểm tra đường dẫn (~, members, staff. . ) kiểm tra tên miền … • Vốn kiến thức của người đánh giá 10

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet 2. Mu c đi ch • Trang web nhă m mu c đi ch gi ? Ta c gia co nêu ro mu c đi ch không? • Cung câ p thông tin • Trình bày ý kiến • Gia i tri , thuyê t phu c • Nha i theo mô t trang kha c • Trang web da nh cho đô i tươ ng na o? • Nô i dung co tâ p trung va o mu c đi ch chuyê n ta i thông tin không? Tìm câu trả lời • Xem ở lời giới thiệu cu a trang web • Xem tên miê n (. edu, . org, . gov. . ) • Trang web co câ u tru c logic không? Co tâ p trung va o mu c đi ch chuyê n ta i thông tin không? • Ca c liên kê t co liên quan vơ i chu đê không? 11

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet l 3. Pha m vi chu đê • Trang web tâ p trung va o vâ n đê gi ? • Ca c y chi nh co đươ c tri nh ba y ro ra ng không? • Viê c di chuyê n tư phâ n na y sang phâ n kha c co dê không? • Mức độ sâu-rộng đến đâu? Phu hơ p nhu câ u sư du ng không? □ Tìm câu trả lời □ □ Nhan đê cu a trang web Phâ n giơ i thiê u trang web Câ u tru c trang web Ca c liên kê t trong trang hoă c đê n ca c trang kha c □ So sa nh nô i dung vơ i ca c trang cu ng chu đê □ Vô n kiê n thư c cu a ngươ i đa nh gia 12

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet 4. Tính cập nhật • Nga y ta o lâ p trang web? • Nga y đăng ta i thông tin? • Nga y thông tin đươ c câ p nhâ t? • Chủ đề bàn đến có cần thông tin cập nhật không? • Ca c liên kê t co đươ c câ p nhâ t không? Tìm câu trả lời • Đâ u hoă c cuô i trang web. • Trang web co dâ u hiê u ngưng hoa t đô ng không? • Ca c liên kê t co hoa t đô ng không? 13

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet 5. Tính khách quan • Trang web co bi a nh hươ ng bơ i thiên kiê n không? • Quan điểm của tác giả la gi ? có được nêu rõ không? • Tác giả có đề cập đến mục đích của trang web không? • Co nêu ro thê loa i web va đô i tươ ng ngươ i đo c không? Tìm câu trả lời • Lời giới thiệu trang web. • Nô i dung ca c qua ng ca o đăng trên trang web • Thông tin vê đơn vi ta i trơ (thương ma i hay gia o du c) • Kiểm tra văn phong của tác gia • Tìm tài liệu cùng chủ đề để so sánh • Vô n kiê n thư c cu a ngươ i đa nh gia 14

Các tiêu chí đánh giá thông tin trên Internet 6. Ti nh chi nh xa c • Nô i dung thông tin co đa ng tin câ y không? • Nô i dung thông tin co giô ng ca c trang web kha c cu ng chu đê không? • Trang web đươ c ngươ i kha c đánh giá như thế nào? • Có lỗi chính tả, lô i ngư pha p không? • Co cung câ p nguô n gô c thông tin không? Tìm câu trả lời • Xem ta c gia la ai? La m viê c cho tô chư c na o? • Xem nội dung chính • Tìm đọc lời bình tác phẩm đó • Xem văn phong cu a ta c gia • Xem phâ n ta i liê u tham kha o • Vô n kiê n thư c chuyên môn cu a ngươ i đa nh gia 15

Mô t sô lưu y kha c khi đa nh gia trang web Các mục trên trang web cần lưu ý đê n: • Giới thiệu về trang web • Thông tin liên hệ • Thời gian cập nhật • Quy ước, chính sách đối với người sử dụng • Liên kết • Nguồn tài liệu. 16

Một số thông tin thiếu kiểm soát trên Internet • • Trang chính thức của Nhà Trắng: http: //www. whitehouse. gov/ Trang “châm chọc” Nhà Trắng: http: //www. whitehouse. org/ Trang chính thức của WTO và trang web nhại theo: • http: //www. wto. org/ • http: //www. gatt. org/ … 17

Thông tin trên Internet: biến cái không thể thành có thể • • • Chọn gene để sinh con không bệnh tật • http: //www. genochoice. com/ Nuôi mèo kiểu bonsai • http: //www. ding. net/bonsaikitten/ Người đàn ông mang thai đầu tiên: • http: //www. water 4 gas. com/ 18

Một số trang web giúp xác định các trang web/thông tin “ma” (hoaxes) • • Quackwatch • http: //www. museumofhoaxes. com/ Trang tự học giúp xác định những thông tin “ma” trên Internet của Thư viện Y học quốc gia (Mỹ) • http: //www. nlm. nih. gov/medlineplus/webeval. html Museum of Hoaxes • http: //www. museumofhoaxes. com/ Google Directory: http: //directory. google. com/ • Reference > Education > Instructional Technology > Evaluation > Web Site Evaluation > Hoax Sites 19

Thực hành Nêu ý kiến của bạn về độ tin cậy của các trang web sau: • The Whirled Bank Group: http: //www. whirledbank. org/ • Moon Beam: http: //www. dreamweaverstudios. com/moonbeam/homes. htm • Colony Invest Management Inc: http: //colonyinvest. net/

Kết luận Đánh giá, đánh giá và đánh giá n Nguồn ảnh: Internet literacy by Hofstetter, F. T. (2003). Boston: Mc. Graw-Hill/Irwin. 21

Tài liệu tham khảo • • Carol Grotnes Berk and Information Commons Library. (2008). Information Resources : learn what makes a quality information sources. Truy cập ngày 01/01/2010, từ http: //www. library. appstate. edu/tutorial/info. html. Huỳnh, Đ. C. (2008). Hướng dẫn biên soạn tài liệu đọc thêm (dùng cho giảng viên các khóa học qua mạng). Huế: Đại học Huế. Huy nh, T. X. P. (2010). Đa nh gia thông tin. Ta i liê u hô i tha o Nâng cao năng lư c truy câ p va sư du ng ca c nguô n thông tin điê n tư , Huê. Huy, N. (2010). Đánh giá thông tin trên Internet. Truy cập ngày 20/4/2010, từ www. vietnamlib. net/dao-tao-nguoi-dung-tin/danh-gia-thong-tin-treninternet. Lesley University. (2007). Evaluating website. Truy câ p nga y 31/03/2010, tư http: //www. lesley. edu/library/guides/research/evaluating_web. html. Motz, K. (2009). Internet Evaluation. Truy cập ngày 20/4/2010, từ http: //www. ferris. edu/library/instruction/classes/internet. html The University of Louisville. (2008). Critical evaluate sources. Truy cập ngày 04/01/2010, từ http: //louisville. edu/library/infoliteracy/criticalevaluation-of-resources. html#Objectivity. 22