Д ріс № 2ә Патогенді ж не шартты-

Д ріс № 2ә Патогенді ж не шартты- патогенді ә энтеробактериялар. Эшерихиялар. Шигеллалар.

Жоспар • 1. Энтеробактерияларды жіктеу. • 2. Энтеробактерияларды жалпы ң асиеттері. Эшерихиялар. Шигеллалар. қ • 3. Кампилобактериялар асиеттері. қ • 4. Вибриондар асиеттері. қ • 5. Ішек инфекцияларыны ң эпидемиологиясы. • 6. Ішек инфекцияларды диагностикасы. ң

Энтеробактерияларды жіктеу. Туысы Т рлеріү Ecsherichia E. coli Salmonella S. typhi, S. typhimurium, S. enteritidis, S. paratyphi Shigella Sh. Dysenteria, Sh. Sonnei, Sh. Flexneri, Sh. boudii Yersinia Y. enterocolitica, Y. pseudotuberculosis Klebsiella Kl. Pneumoniae, Kl. ozenae Kl. Pneumoniae, Kl. ozenae Proteus Pr. vulgaris Yersinia Y. enterocolitica, Y. pseudotuberculosis

• Ішек тая шасы. Шеттері қ д геленіп келген өң са тая шалар. ұ қ қ Кейде микрокапсул алары болады. Спор а т збейді. ү Гр ам теріс. • Кейбіреулері оз ал қ ғ ады (перитрих).

Ecsherichia coli • Лактоза, глюкоза, мальтоз, маннит, арабиноза, • галактоза, кейде сахароза ( ыш ыл мен газ а қ қ ғ дейін) ыдыратады, • индол т зеді. Желатинді с йылтпайды. ү ұ • Антигендері: О-, К-, Н- антигендер. Антигендік варианттарды зерттеу бойынша, 160 — тан астам вариант о-антигені бойынша белгілі болды. 55 вариант Н-антигені бойынша б лінді. ө • Оларды патогенді вариантты идентификациялау шін олданылады. ү қ •

Электронды-микр оскопиялы қ фотография Ішек тая шасы қ

• 1. Адгезия ж не колонизация факторыә • 2. Инвазия факторыж не оны к мегімен ә ң ө энтероцитке енеді , к бейеді, ө • жасушаларды за ымдайды. қ • 3. Экзотоксиндер: цитотонин ж не ә цитотоксин. Цитотонин-суды ң гиперсекрециясын к шейтеді, цитотоксин-эндотелия жасушасын ү б зады. ұ • Эндотоксин-липополисахарид.

Энтеробактериялар асиеттері. қ асиеттер қ E. coli Salmone lla Shigella Yersinia оз ал қ ғ ғ ыш + + — — капсула — — + — — лактоза + — — — сахароз а + + — — глюкоза + + + +

Эндо ортасында: • Ішек тая шасы малина қ т сті колония т зеді — ү ү лактоза о , сальмонелла – ң т ссіз колония – ү лактоза-теріс Плоскирев ортасында: • Ішек тая шасы ызыл қ қ колония т зеді, ү • шигелла -т ссіз ү

1. Эшерихия мен сальмонелланы ң Эндо ортасында суі ө 2. Сальмонелланы ң висмут-сульфитті агарда суі ө 3. Ішек тая шасы мен қ сальмонелланы ң лакмус-лактозды агарда суі ө

Энтеробактериялар асиеттері. қ • Энтеробактериялар – грам теріс тая шалар, қ спора тузбейді, кейбір т рлері оз алады ү қ ғ ж не капсула т зеді. ә ү • Энтеробактериялар ішек инфекцияларды ң оздыр ыштары. қ ғ • Клебсиелла ж не протей аурухана ішілік ә инфекцияларды ту ызады. ғ • Энтеробактериялар т ымдасында патогенді ұқ ж не патогенді емес т рлері кіреді. ә ү

Ішек инфекцияларды ң оздыр ыштары. қ ғ • Энтеробактериялар т ымдасына кірмейтін ұқ оздыр ыштар — Кампилобактериялар ж не қ ғ ә вибриондар. • 1. Campylobacteria –C. coli, C. yeyinii, C. lari. • Helicobacter – H. pylory. • 2. Vibrio – V. cholerae

Ішек тая шасы тудыратын қ аурулар • Эпидемиологиясы: Антропоноз. Инфекция к зі ө ауру адам ж не ауру тасымалдаушы ә • Ж у жолы: алиментарлы, за ымдал ан су ұғ қ ғ мен та ам, жеміс-жидектер, ашы жара ат, мед. ғ қ қ • ралдар ар ылы да ж ады. Патогенді ішек Құ қ ұғ тая шаларын патогенді ж не қ ә эпидем. ерекшелігіне байланысты 4 категория а б леді. ғ ө

Патогенді ішек тая шасық • 1. Энтеропатогенді ішек тая шасы-сальмонелла а сайтын ауру қ ғ ұқ ту ызады. ғ • 2. Энтеротоксигенді ішек тая шасы-тырыс а а сас ауру тудырады. қ қ ққ ұқ • 3. энтероинвазивті ішек тая шасы-дизентерия а сас ауру тудырады. қ ғ ұқ • 4. Энтерогемморрагиялы ішек қ тая шасы-гемморрагиялы колит ту ызады. қ қ ғ

Кампилобактериялар асиеттері. қ Кампилобактериялар –

Shigella dysentheria. • Грам теріс тая шалар, спора, капсула қ тузбейді, оз алмайды. қ ғ • Факултативты аэроб, орталар а талапшыл ғ емес. Плоскирев ортасында са , домала , ұ қ қ т ссіз колония т зеді. ү ү • Глюкоза, малтоза, сахароза ж не маннитті ә ыш ыл а дейін т зеді. Н 2 қ қ ғ ү S т зеді, желатинді ү ыдыратады. • O, K антигендері бар. • Эндотоксин ж не экзотоксин-цитотоксин ә т зеді. ү

Эпидемиология. • Инфекция к зі – ауру адам, ө тасымалдаушы. • Таралу жолы – фекалді-оральді, су ар ылы, алиментарлы, т рмысты — қ ұ қ арым — атынас. қ қ • Ша ыратын инфекциялары – қ бактериалді дизентерия ( то ішекті қ ң абынуы), энтерит, холецистит, қ перитонит, септицемия.

Патогенезі. • Инфекция к зі – ауру адам, ө тасымалдаушы. • Таралу жолы – фекалды-оралды, су ар ылы, алиментарлы, т рмысты қ ұ қ арым — атынас. қ қ • Ша ыратын инфекциялар – қ бактериалды дизентерия ( то ішекті қ ң абынуы), энтерит, холецистит, қ перитонит, септицемия.

Лабораториялы диагностика. қ • Зертелеттін зат – н жіс, ан. ә қ • Бактериоскопиялы қ діс. ә • Бактериологиялы қ діс. ә • Емдеу –антибиотиктер, бактериофагтар. • Арнайы вакцина жо. қ

Salmonela. • Salmonela typhi іш с зегі оздыр ышыү қ ғ. • Salmonela paratyphi A, B – паратиф А, ылау В оздыр ыштары қ қ ғ. • Salmonela typhimurium, Salmonela enteretidis, heidelberg, choleraesuis – • Гастроентерит оздыр ыштары қ ғ.

Іш с зегі оздыр ышы. ү қ ғ • Грам теріс, спора, капсула т збейді, ү оз алады. қ ғ • Плоскирев ортасында т ссіз колония ү т зеді. ү • Глюкоза, малтоза, маннитты ыш ыл а қ қ ғ дейін ыдыратады. • Эндотоксин, агрессиялы ферменттер қ –гиалоуронидаза сия ты т зеді. қ ү

Іш с зегіні эпидемиологиясы. ү ң • Инфекция к зі – ауру адам, ө тасымалдаушы. • Таралу жолы – фекалды-оральді, су ар ылы, алиментарлы, т рмысты қ ұ қ арым атынас. қ қ • Ша ыратын инфекциялар – іш с зегі қ ү (ащы ішекті абынуы). ң қ

Патогенез. • оздыр ыш ащы ішек абыр асына Қ ғ қ ғ жабысады, лимфа бездеріне енеді, кобейеді, ан а шы ады, бактериемия қ ғ ғ пайда болады. анда айналып т , Қ ө бауырды, к к бауырды за ымдайды. ө қ тпен айтадан ащы ішекке т седі, Ө қ ү эпителийде жара ту ызады, кайта ан а ғ қ ғ т седі, тті за ымдайды сонда к бейеді. ү ө қ ө айтадан т ар ылы ащы ішекке т седі. Қ ө қ ү

Патогенез (жал асуы). ғ • Ауруды 1 аптасында оздыр ыш анда ң қ ғ қ болады (бактеремия), 2 аптасынан бастап н жіс ж не з р ар ылы сырт а ә ә ә қ қ шы арылады. ғ • 3 аптасынан бастап антидене пайда болады. • Инкубациялы кезе і 5 -14 к н. қ ң ү • Симптомдар – ызба, лсіздік, б ртпе, қ ә ө диарея, су, естен тану бай алады. құ қ

Лабораториялы диагностика. қ • 1 аптасында – аннан оздыр ыш б ліп аламыз қ қ ғ ө –(гемокультура). • 2 аптасында – антиденені ан сары суынан қ аны таймыз ( Видаль реакциясы ар ылы). қ қ • 3 аптасында – н жістен ж не з рден оздыр ыш ә ә ә қ ғ б ліп аламыз (копро ж не уринокультура). ө ә • 2 аптадан бастап апта сайын Видаль реакциясы ар ылы антидене аны тайды (О ж не Н қ қ ә антиденелерді). • О- антидене ауруды клиникалы кезе інде пайда ң қ ң болады, Н- антидене нау ас сауы ып келе жат анда қ ғ қ пайда болады.

Сальмонеллез. • Сальмонеллез оздыр ыштары –қ ғ • S. typhimurium, S. enteritidis, • S. Heidelberg, S. choleraesuis. • Сальмонеллез жедел гастроэнтерит немесе та ам токсикоинфекциясы. ғ

Сальмонеллез эпидемиологиясы. • Инфекция к зі – са малдар, стар. ө ұ қ құ • Таралу жолы- алиментарлы, кір ол ар ылы. қ қ • Ша ыратын ауру – сальмонелелез (жедел қ гастроэнтерит). • Патогенез – инкубациялы кезе 2 -48 са ат. қ ң ғ • оздыр ыш ас азан а, он екі елі ішекке Қ ғ қ ғ т седі, шырышты абы ты за ымдайды, ү қ қ қ абыну болады. Кей кезде лимфа бездерін қ за ымдайды. Адамда су, диарея, ауырсыну қ құ ж не лсіздік бай алады. ә ә қ

Лабораториялы диагностика. қ • Зерттелетін зат – н жіс, сы , алды ә құ қ қ қ та ам. ғ • Бактериологиялы діс. қ ә • Арнайы алдын алу жо. қ • Емдеу антибиотикпен.

Тырыс а оздыр ышы. қ қ қ ғ • Vibrio cholerae – тырыс а оздыр ышы. қ қ қ ғ • С л иелген тая ша, монотрих, спора, капсула ә қ тузбейді. • Орталар а талапшыл емес, 1 ғ % пептонды суда абы т зеді 6 с кейін, сілтілі орталарда қ қ ү жа сы седі. қ ө • Глюкоза, сахароза, малтозаны ыш ыл а қ қ ғ дейін ыдыратады. • Экзотоксин т зеді – холероген. Холероген ү механизімі – су-туз алмасуын б зады, ұ сусыздандыру а келеді. ғ ә

Иерсинияларды асиеттерің қ Морфология сы : 1. Сопа ша тая ша немесе қ қ коккобактери я , кейде капсула т зеді ү , талшық , спор а болмайды 2. Г рам теріс Культураль ді -биохими ялы асиеті қ қ : 1. Орта а талапшыл емес ғ , арапайым қ ортада седі ө , колони ясы S – пішінде – вирулент ті форма ж не ә R – пішінде. 2. Y. enterocolitica — маннит, мальтоз а , сахароз аны ыдыратады , уреаза бар. 3. Y. — рамноз а , маннит, мальтоз аны ыдыратады , уреаза бар.

Yersinia enterocolitica • Ж у жолы-алиментарлы, за ымдал ан ұғ қ ғ та ам німдері(жеміс-жидек, к к ніс, с т ғ ө ө ө ү та амдары). Инфекция к зі ауру ғ ө адам, тасымалдаушы, жануарлар. Ішек иерсиниозы ерекшелігі м здат ышта ұ қ са тал ан та ам німдерінде к бейеді. қ ғ ғ ө ө

Yersinia enterocolitica, • Патогенділігі-энтероциттерде пилиді ң к мегімен адгезиялану, сырт ы мембрана ө қ а уызы болуы, макрофаг пен тромбоцитпен қ серлесуі ж не жасушаны б зуына келеді. ә ә ң ұ ә • Токсикалы сер-ЛПС, энтеротоксин. Ащы қ ә ішекті т менгі б лігі абынуы-гастроэнтерит. ң ө ө қ • Жайылмалы формасы: сепсис, септикопиемия • (бауыр, к к бауыр, мида ірі ді оша тар). ө ң қ • Клиника-симптомсыз тасымалдаушылы тан қ ауыр форма а дейін к рініс беруі. ғ ө

Yersinia pseudotuberculosis • Ауру формасы-иерсиниоз, псевдотубер- • кулез. Зоонозды инфекция. Инфекция к зі-кеміргіштер. Ж у жолы-алиментар-ө ұғ • лы. Шала пісірілген ж не д рыс ә ұ термиялы — деуден – тпеген ет, ет қ өң ө німдері, с т ө ү німдері, к кеніс, жеміс-жидек ж не т. б. ө ө ә

Yersinia pseudotuberculosis • Алиментарлы жолмен ас азан-ішек қ жолына т сіп, ішекті лимфоидты тіні ү ң за ымдалып, мезентериальді лимфо- қ аденит дамиды. Лимфоциттерде к бейіп ө ан а т сіп бактеремия ша ырады. қ ғ ү қ • Эндотоксин, фагоцитозды басу, пенетра- • ция, инвазивті асиетіні сері жо ары. қ ң ә ғ

Кампилобактериялар морфологиясы: 1. Нәзік спиральді иілген таяқша; 2. С немесе S -тәрізді формада, шағала қанатына ұқсайды; 3. Спор және капсула түзбейді; 4. 1 -2 полярлы талшықтары бар; 5. Грам теріс. Культуральді-биохимиялық қасиеті: 1. Анаэроб; 2. Орта: құрамында ет, бауыр, қан қосылған; 3. цитохромоксидаза, каталаза (барлығында емес), желатин және мочевина гидролиздемейді.

Helicobacter pylori — лофотрих немесе монотрих, микроэрофил, шоколадты агарда жақсы өседі немесе қанды агарда (мүмкін әлсіз гемолиз). Оксидазо- каталазопозитивті, күкіртсутек түзбейді, уреаза бар. Антигендері: О-, Р-, К Зақымдалу жолы : алиментарлы Тіршілік ететін орны-асқазан , кейде он екі елі ішек Асқазанның және он екі елі ішек жарасының дамуында осы қоздырғыштың этиологиялық ролі дәлелденген. Иммунитеті ұзақ емес.

Морфологиялы ерекшелігі қ Vibrio cholerae • 1. Пішіні иілген тая ша — вибрион қ • 2. Монотрих • 3. Спорасы ж не капсуласы жо ә қ • 4. Грам теріс Да ылды асиеті: қ қ қ • 1. Орта а талапшыл ғ емес, арапайым сілтілі агарда қ седі, 1% пептонды суда седі ө ө • 2. Колониялары жар ыра ан , қ ғ т ссіз (битое стекло), с йы ү ұ қ орталарда бетінде абы ша – қ қ (пленка на поверхности). • 3. Аэробтар

Vibrio cholerae • 1. оз ал ышҚ ғ ғ • 2. Хемотаксис — шырышты абы шаны б зып эпителии қ қ ң ұ жасушасына жетуі • 3. Адгезия ж не колонизация факторы ә – • вибрион микроворсинка а жабысады ғ • 4. Ферменттер : протеаза, муциназа, • нейраминидаза, лецитиназа ж не т. б. ә • 5. Экзотоксин — холероген (А ж не В фрагменттері) ә • 6. Эндотоксин — липополисахарид

Тырыс а эпидемиологиясы. қ қ • Инфекция к зі – ауру адам, ө тасымалдаушы. • Таралу жолдары – фекалды-оралды, су ар ылы, алиментарлы. қ • Ша ыратын инфекция – тырыс а қ қ қ –жедел инфекция (ащы ішектын абынуы). қ

Патогенез. • оздыр ыш ащы ішек абыр асын за ымдайды, Қ ғ қ холероген т зеді, осы экзотоксин энтероциттерді ү ң ткізгіштігін жо арлатады, энтероциттер т здар ж не ө ғ ұ ә суды жо алтады, нау аста сусыздандыру бай алады. ғ қ қ Сусыздандыру анны оюлануына шыратады, қ ң қ ұ н тижесінде гипотермия, гипотония, цианоз, тромбоз ә пайда болады, тромбты серінен ж рек то тап ң ә ү қ алады. На аста тырыс а ш кезе нен теді – 1) қ ұқ қ қ ү ң ө тырыс а ты энтерит, 2) Тырыс а ты гастроэнтерит, 3) қ қ тырыс а ты алгид. қ қ • Нау аста к су, диарея, лсіздік бай алады, алгид қ ұ ә қ кезінде сы ж не н жіс к ріш суына сас болады. құ қ ә ә ү ұқ

Лабораториялы диагностика. қ • Зерттелетін зат – н жіс, сы , ә құ қ су, алды та ам. қ қ ғ • Бактериологиялы , бактериоскопиялы қ қ дістер. ә • Арнайы алдын алу – лі ж не тірі ө ә вакцина. • Емдеу антибиотикпен, бактериофагпен, электролиттер ажет. қ