Дәрістің тақырыбы: Хирургияның даму тарихы. Антисептика. Антисептиканың түрлері,

Дәрістің тақырыбы: Хирургияның даму тарихы. Антисептика. Антисептиканың түрлері, қолдану әдістері. Асептика. Хирургиялық құрал-саймандарды, таңғыш заттарды және тігіс жіптерді залалсыздандыру. Операциялық аймақ пен хирургтың қолын өңдеу Медетбеков Талғат Алпысбайұлы

Асептиканың қағидалары: «Жараға жанасатын заттың барлығы таза және залалсыз болу керек». Барлық хирургиялық науқастар екі топқа бөлінуі керек – таза және инфекцияланған немесе іріңді.

Операциялық жараның инфицирлену көздері мен жолдары Экзогенді инфекцияның көздері: бациллотасымалдаушылар, іріңді хирургиялық науқастар. Экзогенді инфекцияның ену жолдары: ауа-тамшылы жұғу жолы (ауа, шаң, тамшы арқылы), жанасу жолы (құрал-саймандар, таңғыштар, төсек жапқыштар, хирургтың қолы және т.б.), имплантациялық жол (тігетін, пластикалық материалдар, протездер және т.б.). Эндогенді инфекцияның көздері: науқастың терісі мен ауыз қуысы (тіс жегісі), ішкі ағзалар (асқазан-ішек, жоғарғы тыныс, зәр шығару жолдарының жедел және созылмалы аурулары), патологиялық ошақтар. Эндогенді инфекцияның жұғу жолдары: гематогенді (қан тамырлары арқылы), лимфогенді (лимфа жүйесі арқылы), жанасу (контакт) арқылы

Операциялық бөлімнің құрылысы Абсолютті залалсыз аймақ. Салыстырмалы залалсыз аймақ. Шектелген тәртіп аймағы. Жалпы ауруханалық тәртіп аймағы.

Ауадағы бактериялардың таралмауын төмендегі шаралар іске асырады: Ауруханаға түскен науқастар санитарлық өткелден өту керек. Пациенттер жеке бас гигиенасын сақтау керек. Медицина қызметкерлері жеке бас гигиенасын сақтауы (тұмаудың, іріңді аурулардың болмауы) керек. Медицина қызметкерлері 3 айда 1 рет мұрын-жұтқыншағын стафилококқа (тасымалдаушылыққа) тексерту керек.

Жинастырудың түрлері: Жұмыс күнінің басында – алдын ала жинастыру – горизонтальді жазықтықтағы заттардың шаңын сүрту, залалсыз үстел мен қажетті құрал-саймандарды дайындау. Ағымдық – операция кезінде пайдаланған заттар, таңғыштар және алып тасталған ағзаларды қайта-қайта жинап отыру. Әр операциядан кейін – өңделген заттарды операциялық бөлмеден шығару, қажет болған жағдайда еденді жуу. Жұмыс күнінің соңында – қорытынды жинастыру – бактерицидтік заттармен еденді және горизонтальді жазықтықтарды жуу. Генеральді – операция және жараны таңу бөлмелерінде аптасына 1 рет қабырғаны, еденді, үстелді, шамдарды қимылдамайтын құрылымдарды антисептиктерді пайдаланып, жуу керек.

Ауа-тамшылы инфекциямен күресу әдістері Маска тағу (фильтрлейтін – А) Бактерицидтік шамдарды қолдану Вентиляция жасау (бактерицидтік фильтр арқылы бөлмелерді желдендіру) Медицина қызметкерлері мен науқастар жеке бас гигиенасын сақтауы керек. Бахилді кию тәртібі сақталу керек – алдын ала бахилді жуып, қайнатып, залалсыздандырады.

Залалсыздандыру Залалсыздандыру (латынша «sterilis» – ұрықсыз) қандай да бір заттың физикалық, химиялық факторлардың әсерінен микроорганизмнен толық тазаруы.

Залалсыздандырудың кезеңдері Залалсыздандыру алдындағы дайындық Залалсыздандыруға дайындап орналастыру Залалсыздандыру Залалсыздандырылған заттарды сақтау

Залалсыздандыру алдындағы дайындық Тазалау Жуу кептіру

Залалсыздандыруға дайындап орналастыру Әмбебап орналастыру Бағытталған орналастыру Түрлік орналастыру

Залалсыздандырудың әдістері Залалсыздандырудың физикалық әдістері Күйдіру және қайнату Бу қысымымен залалсыздандыру (автоклавтау) Құрғақ ыстық ауамен залалсыздандыру Сәулелі залалсыздандыру Залалсыздандырудың химиялық әдістері Газбен залалсыздандыру Антисептикалық ерітінділермен залалсыздандыру

Автоклавта залалсыздандыру тәртібі 1,1 атмосферада (t – 119,60С) – 1 сағат 1,5атмосферада ( t – 126,80С) – 45 минут 2 атмосферада (t – 132,90С) – 30 минут

Заттардың залалсыздығын тексеру әдістері Тікелей әдістер (бактериологиялық әдіс, залалсыздандырылған заттардан тікелей бактериологиялық егу алынады) Тікелей емес әдістер (физикалық әдіс): бензой қышқылы – 1200С; резорцин –1190С, антипирин –1100С, аскорбин қышқылы – 1900С, янтарь қышқылы – 1900С, тиомочевина – 1800С

Спасокукоцкий-Кочергин әдісімен қолды өңдеу 0,5% мүсәтір спиртінде тампонды пайдаланып, бірінші шылапшында шынтаққа дейін қолды 3 минут жуу керек; 0,5% мүсәтір спиртімен екінші шылапшында білектің жоғарғы және ортаңғы ⅓ бөлігінің шекарасына дейін 3 минут жуу керек; Залалсыз матамен қолды сүртіп кептіру керек; 96% этил спиртімен қолды 2 рет 2,5 минуттан өңдеу керек; 5% йодтың спирт ерітіндісімен саусақтың ұштары мен тырнақтарын өңдеу керек.

Қазіргі кездегі хирургтың қолын өңдеу әдістері Первомурмен (С-4) өңдеу Хлоргексидинмен қолды өңдеу Дегмин және дегмицидпен өңдеу Цирегельмен өңдеу

Операциялық алаңды өңдеу заңдылықтары кең көлемде өңдеу кезектілік, «ортасынан – шетіне қарай өңдеу» ластанған аймақтар соңында өңделеді (кіндік) операция барысында бірнеше рет өңдеу керек

Операциялық аймақты өңдеу әдістері Филончиков - Гроссих әдісі – залалсыз жапқышпен шектеу алдында екі рет; тілік жасаудың алдында; операция кезінде; жараға тігіс салар алдында және одан кейін бір-бір реттен 5% йодтың спирт ерітіндісімен сүртіледі Баккал әдісі – жасөспірімдер мен йодқа аллергиясы бар ересек науқастардың операциялық алаңын 1% бриллиант жасылының спирт ерітіндісімен өңдейді

Имплантациялық инфекция Имплантация – емдеу (барысында) мақсатымен жасанды заттарды (протездер, спицалар, пластиналар, клапандар, тігіс жіптер) науқастың денесіне енгізу, сіңдіру болып табылады

Имплантациялық инфекцияның көздері Тігіс жіптер Дренажды түтіктер Стенттер Спиральдар

Тігіс жіптерінің түрлері Табиғатына байланысты: Табиғи жіптер (кетгут, жібек, мақта-маталық жіптер). Синтетикалық (лавсан, капрон, фторлон, дакрон, полиэстер, викрил, окцилон). Сіңуіне байланысты: Сіңетін – табиғи – кетгут; синтетикалық – окцилон, викрил, дексон. Сіңбейтін – қалғанының барлығы. Жуандығына байланысты – әртүрлі қалыңдықта болады. Жарақаттауына байланысты: Жарақаттайтын жіптер (хирургиялық инеге өткізілетін, қалыпты жіптер). Жарақаттамайтын (атравматикалық) жіптер – заводта жіп диаметріне сәйкес келетін инемен жабдықталған.

Тігіс жіптерін залалсыздандыру әдістері Кохер әдісі – жібек жіпті залалсыздандыру. Ситковский әдісі – йод буында кетгутты залалсыздандыру. Губарев және Клаудиус әдістері – люгольдің спирт және су ерітінділерінде кетгутты залалсыздандыру.

Кері байланыс сұрақтары Операциялық жараның инфицирлену көздері мен жолдары. Залалсыздандырудың әдістері. Қазіргі кездегі хирургтың қолын өңдеу әдістері. Операциялық алаңды өңдеу әдістері. Залалсыздандырудың кезеңдері.