CӨЖ Орында ан: ғ кен Д. ЕӨ

CӨЖ Орында ан: ғ кен Д. ЕӨ 221 топ ЖМФ Тексерген: Купанова С. А Семей 2016 ж. Семей Мемлекеттік медицина университеті азіргі аза стан тарихы ж не жббп кафедрасы Қ Қ қ ә Та ырыбы қ : Ежелгі Рим философиясында ы ғ адам ж не д ние ә ү.

Жоспар I. Кіріспе II. Негізгі бөлім: . Антик философиясы. Ежелгі Рим философиясыны мектептері ң ж не кілдері. ә ө. Мектепті негізгі ба ыттары. ң ғ ІІІ. орытынды Қ ІV. Пайдалаңылған әдебиеттер

Кіріспе «Антик философиясы» деген термин мың жылдан аса тарихы бар грек-рим философиясын білдіреді. «Антик» сөзінің латын тілінен аударғанда «көне» деген мағынаны білдіретінін ескерсек, бұл жалпы философиялық ой дамуының бастапқы кезеңін аңғартар еді. Алайда, қалыптасқан дәстүр бойынша антик дәуірі тек батыстың көне заманын білдіріп, осы грек-рим әлеміне қатысты айтылады. Ал, хронологиялық шеңберге келер болсақ, антик философиясы өзінің бастауын б. з. д. VII—VI ғасырдан алып, ал оның аяқталуы б. з. 529 жылы император Юстинианның барлық христиандық емес философиялық мектептерді ресми түрде жаптырған датасымен байланыстырылады.

А. С. Богомоловты айтуынша оны ішіндегі ш ірі кезе ді ай ындау а ң ң ү ң қ ғ болады: Антик философиясыны алыптасуы немесе Сократпен ң қ ая талатын ерте классика (б. з. д. VII—V . ) қ ғ ; — Б л кезе де ұ ң натурфилософиялы к з арас басым болды. Милет, Элей, қ ө қ Пифагоршылдар, Софистер мектебіні алыптасуымен атар атомды ң қ қ қ к з арасты негізі аланады. ө қ ң қ Классикалы грек философиясы (б. з. д. IV . ) қ ғ ; — Платон мен Аристотель философиялы е бектерімен ерекшеленеді. қ ң Эллиндік-римдік философия (б. з. д. III . — б. з. V . ) ғ ғ — Стоиктер, скептиктер ж не эпикуршілдік мектептер басымдылы таныт ан ә қ қ кезең.

Ежелгі Рим философиясында 4 мектепті негізі ң алан ан еді. қ ғ -Киниктер -Эпикурейлер -Стоиктер -Скептиктер

1) Кининизм мектебінің кілдеріне ө Антисфен (б. з. д 455 -360 жж) ж не ә Диоген (б. з. д 400 -325 жж) жатады. Антисфен Сократты ш кірті бол ан. Ол адамдарды арапайым мірге, таби ат а ң ә ғ қ ө ғ қ жа ын болу а ша ыр ан. Л ззат а деген штарлы пен марлы ты шкереледі. қ ғ ә қ құ қ ә Біра киниктерді символы Диоген Синопский болды. Ол Александр қ ң Македонскийді замандасы бол ан. ң ғ Антисфен Диоген

Антик зерттеушілеріні біріні айтуы бойынша Диоген мен ң ң Александр Македонский бір к нде д ниеден ткен. Тек Диоген ү ү ө Коринфте, ал Александр Вавилонда. Александр Македонский Диоген туралы естіп, данышпан а келіп андай к мек к рсете ғ қ ө ө алатынын с рапты. Сол кезде Диоген : “К нні к зін к ле келемей ұ ү ң ө ө ң ары тур” деп айтыпты деген а ыз бар. ң Диоген Антисфен экстремизмін ана ны айт ан жо , ол мірді ғ ғ қ қ ө ң ерекше атал жа а идеалын алыптастырды. Ол асырлар бойы қ ң қ ғ к пшілікке парадигматикалы лгі болып алды. Диогенні барлы ө қ ү қ ң қ ба дарламасын “ На ыз адамды іздейм н” деген с здермен ғ ғ ә ө жеткізуге болады.

2) Эпикурейзмнің негізгі кілдері ө – Эпикур (б. з. д 341 -270 жылдар) ж не ә Лурецкий Кар (б. з. д 99 -55 жылдар) бол ан. Б л ба ытта жеке ғ ұ ғ кілдердегі ба ыт туралы этикалы м селелерді арастырады. ө қ қ ә қ Эпикур Демокритті атолисттік іліміні жал астырушысы. Демокрит ң ң ғ сия ты ол да атомдар мен олар оз алатын бос ке істіктер бар деген ойды қ қ ғ ң станды. Біра , Демокриттен бір айырмашылы ы Демокрит атомдар белгілі ұ қ ғ бір ретпен оз алады десе, Эпикур атомдар оз алысы еркін, сонды тан қ ғ қ олар рт рлі траекториямен оз алып, со ты ысып, осылып, таралып, ә ү қ ғ қ рт рлі макроденелерді, лемді т зеді деп есептеген. ә ү Эпикурейлік мектепті кілі Лукреций Кар. Ол да атомизм теориясын ң ө стан ан римдік философ. Ол “заттарды таби аты” атты е бегінде ұ ғ ң адамдарды саналарына ”эйдостар” ар ылы сер ететін адамдар мен ң қ ә дайлар лемін сипатта ан. құ ә ғ

3) Б. з. б IV асырды ая ында Афинада жа а ғ ң ба ыт – ғ стоицизм пайда болды. Ол з кезе інде ө ң к птеген жа таушылар тауып, уа ыт те келе ө қ қ ө ма ызы жо ары болды. ң ғ Осы ба ытты кіліне Зенонды (б. з. б 336 -264 жж) ғ ң ө жат ызады. Б л ба ыт кілдері жеке иелік, қ ұ ғ ө мемлекет, жан я сия ты леуметтік к ріністерге о ұ қ ә ө ң к з араспен арады. Стоицизмні м селесі ө қ қ ң ә адамдарды ба ыт а жету жолы. ң қ қ

Атал ан мектепті кілдері; ғ ң ө Сенека, Эпиктет, Марк Аврелий. Стоиктерді басты ң идеясы – сырт ы д ниені т рлі серлерінен тылу болды. Б л ма сат а ол жеткізу қ ү ң ү ә құ ұ қ қ қ шін философтар таби атпен бірлікте болу а ша ырып, байлы ты, семдікті жа тады. ү ғ ғ қ қ ә қ Жа ымсыз лде уанышты с ттер болсын, сал ын андылы таныту керек, жа ымсыз, ғ ә қ қ қ ғ жан д ние — тпелі, сонды танда одан тылу а асы уды ажеті жо. ү ө қ құ ғ ғ ң қ қ Жалпы стоицизм заманы 3 кезе нен т рады ң ұ : 1) Антикалы Стои (б. з. д IV асырды ая ы III асыр аралы ы), б л кезе де ілімні қ ғ ң ғ ғ ғ ұ ң ң негізі алана бастады. қ 2) Орта ы Стои (б. з. б II- I асырлар) ңғ ғ 3) Римдік кезе немесе жа а христиан Стоиы, б л кезде моральды этикалы м селелер ң ң ұ қ ә діни к з араспен арала бастады. ө қ қ

Стоиктер философиясы эпикурейліктер сия ты қ 3 б лімге б лінген: ө ө Лирика физика Этика Зенон философияны ба шамен салыстырады: қ ба шаны оршауы – логика( амал абыр асы), қ ң қ қ қ ғ ба шада ы а аштар – физика, ал жемістер – қ ғ ғ этика деген.

Ерте эллинизмні со ы кезе і – ң ңғ ң скептицизм (грек тілінен аудар анда – ғ арастырылатын, зерттелетін, сыналатын). қ Скептизмні ң кілі; ө Секст Эмпирик, негізін салушыларды бірі Пиррон (б. з. б ң 360 -270 жж) болды. Ол Александр Македонский жоры тарына атысып, оны қ қ ң бірінде нді аскетімен таныс ан. Б л ү қ ұ танысты оны іліміні дамуына септігін қ ң ң тигізеді.

Б л кезе де классикалы философия з мазм нын ұ ң қ ө ұ жо алта бастады. Тек мір с ре білетін, рт рлі ауіпті ғ ө ү ә ү қ жа дайларда адам а к мектесе алаын адам ана данышпан ғ ғ ө ғ болып есептелді. Пиррон айта жа ырту принціпін станды. Оны қ ңғ ұ ң пікірінше: д ниені таби атыны с ра тарына на ты ү ң ғ ң ұ қ қ жауап беруге болмайды деген. Ол адамдар мен шош аларды мысал а ала отырып, андай жа дай болса да қ ғ о ан к не білу керек деген. Мысалы кеме батып бара ғ ө жат анда адамдарда ор ыныш пен рей пайда болады, ал қ қ қ ү шош алар з тама тарын жеп, еш андай м нбермейді қ ө қ қ ә дейді. Философияны ма саты ң қ – ба ыт а, уайым қ қ ай ыны жо ты ына, рейсіздікке келетін жолдарды қ ғ ң қ ғ ү ә к рсету. Пиррон б л игіліктерге жету шін салма тылы , ө ұ ү қ қ шыдамдылы керек деп есептеген қ

Қорытынды Сонымен, ежелгі антикалық философия Скептицизиммен аяқталады. Грек философиясында ең алдымен оптимистік дүние таным пайда болды. “Білемін және соған сәйкес әрекет етемін”- деген қағида көне гректердің ең биік идеалы; Эпикурлықтар “Білемін, сондықтан бас тартамын”, — деді. “ Білемін және оған көнемін”, — деп стоиктер айтты. Ал Скептиктер “Білмеймін, сондықтан қалай болса солай өмір сүремін”, — деп көне грек ой пікірін аяқтады. Ал мұның өзі Көне Заманның тарихи мүмкіншілігінің (құл иеленүшілік қоғамның) сарқылғанын, жаңа ой-өрісіне өрлеу керектігін қажет етті.

Пайдалаңылған әдебиеттер 1) ИНТЕРНЕТ САЙТ «GOOGLE. KZ» 2) БЕГАЛИНОВА К. К. АЛЬЖАНАНОВА У. К 3) МЫРЗАЛЫ С. Қ — ФИЛОСОФИЯ 2011 ж