Bölüm 5 DONANIM VARLIKLARININ YÖNETİMİ 5 1

ÖĞRENME AMAÇLARI • DONANIM BİLEŞENLERİNİ TANIMLAMAK • SAKLAMA, GİRİŞ VE ÇIKIŞ TEKNOLOJİLERİNİ BETİMLEME • ANA BİLGİSAYAR, ORTA ÖLÇEKLİ, KİŞİSEL BİLGİSAYAR VE SÜPER BİLGİSAYARLARI KARŞILAŞTIRMAK * 5. 2 © 2002 by Prentice Hall

ÖĞRENME AMAÇLARI • BİLGİSAYAR SÜREÇLERİNİ KARŞILAŞTIRMAK: SUNUCU/ İSTEMCİ AĞLARI • TEKNOLOJİNİN ÖNEMLİ NOKTALARINI ÇÖZÜMLEMEK

YÖNETSEL ZORLUKLAR • • • 5. 4 ALTYAPI TEKNOLOJİLERİ İKİNCİL SAKLAMA GİRİŞ VE ÇIKIŞ

YÖNETSEL ZORLUKLAR 1. MERKEZİLEŞTİRME – MERKEZCİ OLMAYAN TARTIŞMASI 2. AKILCI, TEKNOLOJİK SATINALMA KARARLARI VEREBİLMEK

BİLGİSAYAR BİLEŞENLERİ CPU GİRİŞ AYGITLARI (merkezi işlemci birimi) İKİNCİL SAKLAMA VERİ YOLLARI ÇIKIŞ AYGITLARI

BİLGİSAYARLAR VERİYİ NASIL SUNAR? • BIT: İkili Sayıl (dijit). Açık/Kapalı, 0/1, Manyetik / Değil • BAYT: Bir karakter için bit grupları – EBCDIC- Extended Binary Coded Decimal Interchange Code (her bayt için 8 veya 9 bit ) – ASCII- American Standard Code for Information Exchange (her bayt için 7 veya 8 bit) • PARITE BİTİ: Hataları algılayabilmek için her bayta eklenen fazlalık bit. * 5. 7 © 2002 by Prentice Hall

BAYT ÖRNEKLERİ EBCDIC ASCII (çift parite varsayımı ile) C: 1100 0011 0 A: 1100

CPU ve BİRİNCİL SAKLAMA BİRİNCİL CPU SAKLAMA VERİ YOLU ADRES YOLU KONTROL YOLU GİRİŞ

CENTRAL PROCESSING UNIT (CPU) (MERKEZİ İŞLEMCİ BİRİMİ) KONTROL BİRİMİ ROM ARİTMETİK / LOJİK BİRİM

ALU ve KONTROL BİRİMİ • ARİTMETİK- LOJİK BİRİM: Mantıksal ve aritmetik işlemleri yapan CPU bileşen. • KONTROL BİRİMİ: Bilgisayar sisteminin diğer parçalarında eşgüdüm ve kontrolu sağlayan bileşen * 5. 11 © 2002 by Prentice Hall

MAKİNE DÖNGÜSÜ BİR KOMUTUN İCRASI İÇİN GEREKLİ ADIMLAR • PC ve ESKİ MAKİNELER: Mikrosaniye (saniyenin milyonda biri) • GÜÇLÜ MAKİNELER: Nanosaniye (saniyenin milyarda biri) * 5. 12 © 2002 by Prentice Hall

BİLGİSAYARDA ZAMAN AD Millisecond SANİYEDE SANİYEYE GÖRE KAÇ DEFA SÜRE . 001 second thousand 15 min 40 sec Microsecond. 001 millisecond million 11. 6 days Nanosecond. 001 microsecond billion 31. 7 years Picosecond trillion 31, 700 years . 001 nanosecond * 5. 13 © 2002 by Prentice Hall

BELLEK TÜRLERİ • RAM: Random Access Memory – Dinamik : işlemlerle değişir – Statik: sabit kalır (bilgisayar açıkken) 5. 14 • ROM: Read Only Memory (önceden yüklenmiş) – PROM: Program bir kere değiştirilebilir – EPROM: Kızıl ötesi ile program değiştirilebilir – EEPROM: Elektrikle silinebilir. * © 2002 by Prentice Hall

BELLEKTE ADRESLER Her lokasyon bir REGISTER olur. Her lokasyon veri saklayabilir. 101 103 201

BELLEK BOYUTLARI • • 5. 16 KILOBAYT (KT): 210 bytes. . . 1024 bayt MEGABAYT (MB): 210 KB. . . “milyon” bayt GIGABAYT (GB): 210 MB. . . “milyar” bayt TERABAYT (TB): 210 GB. . . “trilyon” bayt * © 2002 by Prentice Hall

MİKROİŞLEMCİ (PROSESÖR) CPU İLE VLSI DEVRELERİ • • • 5. 17 SÖZCÜK UZUNLUĞU: Bir anda işlenen bit miktarı MEGAHERTZ: Saniyedeki milyon döngü sayısı VERİYOLU GENİŞLİĞİ: CPU ve diğer aygıtlar arasında giden /gelen bitler AZALTILMIŞ KOMUT DÜZENLİ HESAPLAMA (Reduced Instruction Set Computing) (RISC): EN çok kullanılan komutları yongaların içine gömerek hız artırılır. Multi. Media e. Xtension (MMX): Geliştirilmiş INTEL yongaları ile çoklu ortam uygulamalarında ileri düzey © 2002 by Prentice Hall

ARDIŞIK ve PARALEL (KOŞUT) İŞLEMCİLER ARDIŞIK PARALEL Program GÖREV 1 CPU CPU GÖREV 1 CPU GÖREV 2 GÖREV 3 SONUÇ Program GÖREV 2 CPU SONUÇ 5. 18 BÜYÜK PARALEL BİLGİSAYARLAR BİNLERCE CPU İÇEREBİLİR VE BÜYÜK HESAPLAMALI PROBLEMLERİ ÇÖZEBİLİR © 2002 by Prentice Hall

İKİNCİL SAKLAMA • DİSK • TEYP • OPTİK SAKLAMA * 5. 19 © 2002

DOĞRUDAN ERİŞİMLİ SAKLAMA AYGITLARI • SABİT (HARD) DİSK: Büyük bilgisayar sistemleri için çelik yüzeyli diziler • RAID: ucuz disklerden oluşan tekrarlama dizileri • FLOPPY DISK: PC için çıkartılabilir diskler * 5. 20 © 2002 by Prentice Hall

DISK PAKETLİ SAKLAMA • • • BÜYÜK SİSTEMLER GÜVENİLİR SAKLAMA BÜYÜK MİKTARDA VERİ SAKLAMA HIZLI ERİŞİM VE YENİDEN KULLANABİLME GENELDE: 11 adet 2 -yüzlü diskler SİLİNDİR: Bütün yüzeylerde aynı izler * DISK 1 Okuma / Yazma Kafaları 5. 21 DISK 2 DISK 3 DISK 4 DISK 5 © 2002 by Prentice Hall

İZLER VE SEKTÖRLER İZLER HER İZ AYNI MİKTARDA VERİ SAKLAR İZLERİN BAŞLANGICI SEKTÖR 5.

OPTİK SAKLAMA • CD-ROM: 500 -660 MEGABAYT –ALAN: Disk yüzeyinin ışığı yansıtan düzlemsel parçaları –ÇUKURLAR: Yüzeyde ışığı saçan küçük çizikler –WRITE ONCE / READ MANY (WORM): –CD-R: Compact Disk – Kayıt yapılabilir –CD-RW: CD – YEniden yazılabilir • DIGITAL VIDEO DISK (DVD): CD boyutunda, 10 gigabayt veri alabilir. * 5. 23 © 2002 by Prentice Hall

MANYETİK TEYPLER • ARDIŞIK DOSYALAR İÇİN STANDART • DEMİR OKSİT KAPLI PLASTİK BANTLAR MAKARAYA SARILIR (Her makara 720 metre uzunluğundadır) • KAYIT GRUPLARI: Blok faktörleri ( her blokta 10 kayıt gibi) • GRUPLAR BLOKLAR ARASI BOŞLUKLAR İLE AYRILIR. • AYNI ANDA BİR BLOK OKUNUR. * HEADER IBG BLOCK 1 BLOCK 2 BLOCK 3 5. 24 © 2002 by Prentice Hall

MANYETİK KARTUŞLAR • DEMİR OKSİT KAPLI BANTLAR • PERİYODİK YEDEKLEME İÇİN KULLANILIR • UCUZ

STORAGE AREA NETWORK (SAN) [SAKLAMA ALANLI AĞLAR ] • YÜKSEK HIZLI AĞLAR • FARKLI SAKLAMA AYGITLARINA BAĞLANIR – TEYP KİTAPLIKLARI – DİSK ALANLARI SAKLAMA SAĞLAYICILARI : Diğer işletmeler saklama alanlarını kiraya verir. 5. 26 © 2002 by Prentice Hall *

GİRİŞ / ÇIKIŞ AYGITLARI • NOKTALAMA AYGITLARI • KAYNAK VERİ OTOMASYONU • ÇIKIŞ AYGITLARI

NOKTALAMA AYGITLARI • KLAVYE • FARE – KABLOLU – KIZILÖTESİ – İZTOPU (TRACKBALL) –

KAYNAK VERİ OTOMASYONU VERİYİ İŞLEMİN OLDUĞU YER VE ZAMANDA BİLGİSAYAR FORMUNDA ALIR. • OPTICAL CHARACTER RECOGNITION (OCR): Karakterleri formatları korur • BAR KOD: Depo ve dükkanlarda ürünleri tanımlar • MAGNETIC INK CHARACTER RECOGNITION (MICR): Özel mürekkebi ile banka, hesap bilgilerini tanımlar * 5. 29 © 2002 by Prentice Hall

KAYNAK VERİ OTOMASYONU • KALEM TABANLI GİRDİ: Sayısal İmza • DİJİTAL TARAYICI: İmge ve karakterleri dijital form halne getirir • SES GİRİŞ AYGITLARI: Konuşlulan sözleri dijital hale çevirir. • ALGILAYICILAR: Çevreden gelen verileri bilgisayar için toplar (ısıölçer, basınçölçer gibi) * 5. 30 © 2002 by Prentice Hall

ÇIKTI AYGITLARI : • • 5. 31 CATHODE RAY TUBE (CRT) YAZICI (PRINTER) ÇİZİCİ

VERİ İŞLEME • DİZİ (BATCH) İŞLEME: İşlem verileri bir grup oarak yeniden işlenene kadar tutulur. Zamana az duyarlı vak’alar için kullanışlıdır. • ÇEVRİM İÇİ İŞLEME: İşlem verisi sisteme girdiği anda dosyalar güncellenir. Doğrudan erişimli aygıtlarla çalışabilir. 5. 32 © 2002 by Prentice Hall

DİZİ İŞLEME KLAVYE GİRDİSİ İŞLEM DİZİLERİ DİZİLMİŞ İŞLEM DOSYALARI ESKİ ANA DOSYA GEÇERLİLEŞTİR VE

ÇEVRİM İÇİ İŞLEME İŞLEMLER KLAVYE İVEDİ GİRDİ 5. 34 ANA DOSYADA İŞLEME / GÜNCELLEME

ETKİLEŞİMLİ ÇOKLU ORTAM • İKİ VEYA DAHA ÇOK ORTAMI BÜTÜNLEŞTİRİR • METİN, GRAFİK, SES, VİDEO, ANİMASYON • AKIMLAMA (STREAMİNG) TEKNOLOJİSİ • MP 3: Ses sıkıştırma standardı * 5. 35 © 2002 by Prentice Hall

BİLGİSAYAR KATEGORİLERİ • • • 5. 36 ANA BİLGİSAYAR (MAINFRAME) MIDRANGE & MINICOMPUTER SUNUCU (SERVER) PERSONAL COMPUTER (PC) İŞ İSTASYONU (WORKSTATION) SÜPERBİLGİSAYAR (SUPERCOMPUTER) * © 2002 by Prentice Hall

ANABİLGİSAYAR MIPS: Millions of Instructions per second • • • ENBÜYÜK GİRİŞİMCİ BİLGİSAYARI 5 O -1000 MB RAM TİCARİ, BİLİMSEL, ASKERİ UYGULAMALAR • BÜYÜK MİKTARDA VERİ • KARMAŞIK HESAPLAMALAR * 5. 37 © 2002 by Prentice Hall

ORTABÜYÜKLÜKTE / MİNİ BİLGİSAYARLAR • • 5. 38 ORTA BÜYÜKLÜKTE 10 – 100 mb ram Üniversiteler, fabrikalar, laboratuarlar Ana bilgisayarlar için ön işlemci olarak çalıştırılırlar. * © 2002 by Prentice Hall

MİKROBİLGİSAYARLAR • • • 5. 39 MASAÜSTÜ VEYA TAŞINABİLİR 64 - 128 MB RAM

SUNUCU / İSTEMCİ • AĞ BİLGİSAYARLARI • İSTEMCİ: Kullanıcı (PC, dizüstü vb) kendisinde olmayan veri, uygulama veya iletişimi ister • SUNUCU: Bu bileşen (bilgisayar) istenen veri, program veya iletişime sahiptir * 5. 40 © 2002 by Prentice Hall

SUNUCU / İSTEMCİ SUNUCU İSTEK VERİ, HİZMET KULLANICI ARAYÜZÜ UYGULAMA İŞLEVİ İŞLEV 5. 41

İŞ İSTASYONLARI • • • 5. 42 MASAÜSTÜ BİLGİSAYAR GÜÇLÜ GRAFİK ÖZELLİKLER GELİŞMİŞ MATEMATİKSEL

SÜPER BİLGİSAYAR TERAFLOP: TRILLION CALCULATIONS/SECOND • • • 5. 43 ÇOK KARMAŞIK GÜÇ HESAPLAMALAR

MERKEZİ / DAĞITIK • MERKEZİ: MERKEZDEKİ BİLGİSAYAR İLE İŞLEMLER YÜRÜTÜLÜR – TEK STANDART VARDIR – DAHA ÇOK KONTROL SAĞLANIR • DAĞITIK: AĞLARLA BİRBİRİNE BAĞLANÇIŞ BİR ÇOK BİLGİSAYAR İLE İŞLEMLER YÜRÜTÜLÜR – DAHA HIZLI İŞLEM 5. 44 © 2002 by Prentice Hall – DAHA ESNEK YAPI

BOYUT KÜÇÜLTME (DOWNSIZING) UYGULAMALARIN BÜYÜK BİLGİSAYARLARDAN KÜÇÜKLERE AKTARILMASI • MALİYETLER AZALIR • KULLANICIYA SONUÇLAR HIZLA ULAŞIR • BİR GÖREVE AYRILAN BİLGİSAYAR İŞİ DAHA İYİ YAPAR 5. 45 • İŞLEMLERDE İŞBİRLİĞİ OLUR by Prentice Hall © 2002

BİLGİSAYARLARIN PAYLAŞILMASI • AĞ BİLGİSAYARI: Basitleştirilmiş masaüstü bilgisayarları iş yapmak için en az veriyi tutar ve sunucu bilgisayarı kullanır. • Eş-Eşine bilgi işlem (PEER-TO-PEER COMPUTING): Ağlarla birbirine bağlı bilgisayarlar veriyi, disk alanını ve işlemeyi paylaşırlar. Küçük ölçekte paralel hesaplama yapılır 5. 46 © 2002 by Prentice Hall

DONANIM VARLIKLARINI YÖNETMEK • TEKNOLOJİK ŞARTLARI ANLAMAK • SAHİP OLMANIN MALİYETİNİ HESAPLAMAK: Donanım, yazılım, kurulum, eğitim, destek, bakım, altyapı • KAPASİTE VE ÖLÇEKLENEBİLİRLİĞİ PLANLAMAK • EĞİLİMLERİ TANIMLAYABİLMEK * 5. 47 © 2002 by Prentice Hall