Biznesi Nderkombëtar Ligjerata 1 Kuptimi i Biznesit

Biznesi Nderkombëtar Ligjerata 1

Kuptimi i Biznesit Ndërkombëtar Çka është biznesi ndërkombëtar ? Kompanitë shumëkombëshe Paraqitja e biznesit ndërkombëtar Pse dhe kush mëson biznes ndërkombëtar ? Pse kompanite hynë në biznesin ndërkombëtar ? Pse biznesi ndërkombëtar është me i vështirë se sa biznesi vendor ? Dallimet midis biznesit ndërkombëtar dhe biznesit vendor

Përfitimet nga ligjerata: Njohja me kuptimin e biznesit ndërkombëtar Rëndësia e biznesit ndërkombëtar Identifikmi dhe përshkrimi i aktiviteteve, formave të biznesit ndërkombëtar Njohja me evaluimin e biznesit ndërkombëtar Vlerësimi se pse firmat hynë në biznesin ndërkombëtar Informimi se pse BN është më i vështirë se biznesi i vendit

Karakteristikat e BN 1 • Aktivitete me përmasa të medha 2 • Integrimi i ekonomive të shumë vendeve 3 • E dominuar nga shtetet e zhvilluara dhe KMK 4 • Benefite per vendet e angazhuara në BN 5 • Konkurencë e madhe 6 • Role të vecantë shkenca dhe teknogjia 7 • Restrikcione nderkombëtare 8 • Natyrë senzitive

Rëndësia e BN 1 • Përfitimi nga valutat e huaja 2 • Zhfrytëzimi optimal i resurseve 3 • Arritja te objektivat më lehte 4 • Shpërndarje e rrezikut në biznes 5 • Përmirëson efikasitetin e organizatës 6 • Përfiton nga benefitet nga qeveria 7 • Zgjerim dhe diversifikim 8 • Rrit kapacitetin konkurues

Përqindja e të ardhurave të cilët realizohen jashtë SHBA -ve

Çfar paraqet Biznesi Ndërkombëtar? n Transakcionet biznesore në mes të palëve në më tepër vende. Blerrja & shitja e lëndëve të para, produkte finale, ose shërbimeve duke kaluar kufijt. n Punëtoritë që veprojnë ose objektet jashtë vendit. n Huazimi i parave në nji vend për të financuar veprimet në një vend tjetër. n

Biznesi ndërkombëtar mund të jetë: Biznes privat nderkombetar Biznesi qeveritar nderkombetar

Tregtia ndërkombëtare përfshin: Eksportin e mallrave Importin e mallrave Eksportin e shërbimeve Importin e shërbimeve

Format (llojet) e biznesit nderkombetar Tregtia eksport-import Investimet e drejtperdrejta te huaja Licensimi Kontratat menaxheriale Franshiza

Eksporti dhe Importi n Firmat mund të eksportojnë dhe importojnë duke përdorur dy metoda: n Përfshirja indirekte- firma merr pjesë në biznesin ndërkombëtar përmes ndërmjetësit dhe nuk merret me klientët e huaj apo tregjeve. n Përfshirja e drejtpërdrejtë- firma punon me klientët apo tregjet e huaja me mundësi për të zhvilluar një relacion të drejtpërdrejtë me konsumatorët. . 12

Licenca n Sipas kësaj marrëveshjeje te licencimit, firma i lejon një firme tjetër të përdorë te drejtën intelektuale për kompensim të caktuar. n Licenca mund te përfshije: n Patenten n Marken tregtare n Te drejtat e autorsise n Teknogjine n “Know-how-in” 13

Përfitimet dhe kostoja nga Licencimi Benefitet n Nuk kërkon as investime kapitale as kontakte me klientët e huaj; n Bazohet ne hulumtim dhe zhvillim qe eshte bere me heret; n Ndihmon për të shmangur rregullat ne vendin pritës që zbatohen për kapitalin investues. Kostoja n Është një formë shumë e kufizuar ne pjesëmarrjen në tregun e huaj; n Nuk garanton një bazë për zgjerim në të ardhmen. n Licensori mund të krijojë konkurrent të vet. 14

Franshiza n Franshiza është dhënia e së drejtës nga një kompani një entiteti tjetër të pavarur për të bërë biznes në një mënyrë të përcaktuar. n Format kryesore të franshizës: n Sistemi prodhues-shitës me pakicë të tilla si shitësit e makinave, n Sistemi prodhues- shitës me shumicë sisteme të tilla si kompanitë për pije (soft drinks), n Sistemi shërbime -shitës me pakicë të tilla si shitoret me ushqime të shpejta. n Për të qenë të suksesshëm, firma duhet të ofrojë produkte unike, dhe një shkallë të lartë të standardizimit. 15

Arsyet kryesore për Francizë Potencijali i tregut Përfitime financiare Ngopja e tregut vendorë 16

Bashkëpunimi ndërmjet kompanive n Një aleancë strategjike është një marrëveshje ndërmjet dy ose më shumë kompanive me një objektiv të biznesit të përbashkët. n Për të konkuruar më mirë, shumë kompani formojnë aleanca strategjike me furnizuesit, klientët, konkurrentët, dhe kompanitë në industri të tjera për të arritur qëllimet. n Arsyet për nji bashkëpunim të kompanive: n n n Zhvillim të tregut Ndarrja e riskut dhe resurseve Bllokimi i konkurenteve 17

Format e Bashkëpunimit Numri i partnereve pronësi jo jo E re pak 2 Më shumë se 2 Bashkëpunim joformal (asnjë marrëveshje detyruese) Marrëveshje kontraktuese Investime të përbashkëta (Joint Venture) Konsorciume Equity Participation 18

Marrëveshje Kontraktuese n Partnerët e aleancës strategjike mund të bashkojnë forcat për: n n n hulumtim, marketing, prodhim, licencimin, aktivitetet të ndryshme ndërmjet tregjeve, apo outsourcing. 19

Investime të përbashkëta (Joint Ventures) n Kjo përfshinë participimin e dy ose më shumë kompanive në të cilën secila kompani kontribon me asetet e tyre, si dhe në ndarjen e riskut. n 3 arsyet kryesore për themelimin e joint ventures: n n n Politika e qeverisë apo legjislacion, Nevojat e një kompanie për aftësitë e kompanisë tjetër, Nevojat e një kompanie për atributet apo asetet e kompanisë tjetër. n Objektive të përbashkëta biznesi. 20

Pjesmarrja me kapital (Equity Participation) n Disa kompani kanë fituar pronësi të vogël në kompanitë që kanë rëndësi strategjike për ta. n Arsyet për pjesëmarrjen me kapital: n Siguron aftësitë e furnitorit, n Ndërton relacione pune, n Siguron hyrje në treg dhe përkrahje të veprime globale. 21

Konsortiumi n Për të luftuar kostot e larta dhe rreziqet e kërkimin dhe zhvillimin, konsorciume hulumtimi kemi në Shtetet e Bashkuara, Japonia, dhe Evropë. n Akti “The Joint Research and Development Act of 1984” lejon firmat vendore dhe ato të huaja që të participojnë në hulumtime të përbashkëta. n Që nga ky akt, mbi 100 konsortiume janë regjistruar në SHBA. 22

Pronësi e plotë n Për disa kompani IDH kërkon pronësi të plotë. Arsyet përfshijnë : n Qasja etnocentrike n Masa e pronësisë kontrolli i përgjithshëm i menaxhmenti = suksesin e aktiviteteve në marketingun ndërkombëtar. n Gjithnjë e më shumë mjedisi ndërkombëtar është më armiqësor ndaj pronësive të plotë të firmave multinacionale. 23

Kompanitë shumëkombëshe Korporatata multilokale Korporata globale Korporata transnacionale Korporata Boterore/internaci onale • Kanë investime ne vendet tjera por jo edhe oferta te kordinuara te prodhimeve. I adaptojnë prodhimet dhe sherbimet për cdo lokalitet • Investojnë dhe janë prezent në shume vende përdorin të njejtin brand në tërë tregjet. Një zyrë me strategji globale. • Janë më komplekse. Kanë investime nëpër vende, kane qendër por japin fuqi vendimmarrjeje, hulumtimi, marketingu cdo shtete ne vecanti. • Janë kompani që eksportojnë dhe importojnë dhe nuk kanë investime ne vendet tjera.

Paraqitja e biznesit ndërkombëtar Vendet mediterane: 1500 – 2500 p. e. s. Babilonasit: hartimin e ligjeve te para Rodosi: qender e tregtise boterore Egjiptasit e vjeter: shitnin drithera grekeve me çmime të lira

Paraqitja e biznesit nderkombetar

Kush dhe pse meson biznesin nderkombetar? 1 Click to add Title 2 Lideri politik Click to add Title 1 2 3 1 4 Konsumatori Institucioni Click to add Title nderkombetar Menaxheri i kompanise

Pse kompanite hyne ne biznesin nderkombetar?

Pse kompanite hyne ne biznesin nderkombetar? Rritjen e shitjeve dhe fitimit: zmadhimi i shitjeve - hyrja ne tregjet e reja - fitimi nga teknologjia e larte - permirsimi i komunikimit - furnizimi me mallra dhe kapital - fitimi me i madh ne tregun e jashtem - ekonomia e vellimit - dallimi ne disponimin e resurseve - Mbrojtjen e tregjeve, shitjeve dhe fitimeve: -deshira per zvogelimin e rrezikut - bashkimi dhe sigurimi i resurseve - diversifikimi gjeografik - zvogelimi ose menjanimi i doganave

Pse biznesi nderkombëtar është me i vështire se sa biznesi vendor? Zgjedhja e vendit ku do te gjeneron fitim maksimal Formen e hyrjes ne biznesin nderkombetar Koordinimi dhe kontrollimi i aktiviteteve ne vendet e ndryshme Rregullat dhe procedurat e kalimit te kufirit te mallrave Pagesat nderkombetare Distanca gjeografike

Dallimet midis biznesit ndërkombëtar dhe vendor

Globalizimi Vs Regjionalizimi n Globalizimi: Ekzistenca e një sistemi të integruar e të përkryer ekonomik me botën, të lëvizjes se kapitalit financiar, të mallrave, dhe njerëzive. n n Ngjashmeri globale në shijet dhe vlerat, Integrim përfekt nuk egziston (homogjenizim) përvec kapitalit financiar , n Regjionalizimi: shumica e tregtisë ndërkombëtare ndodh në regjionet region, EU, NAFTA, dhe Japonia. (the Triad) n 77% of 500 kompanive multinacionale i kanë shitjet në regjionet e tyre.

Aktivitet e korporatave multinacionale n Shumica e korporatave i klasifikojnë aktivitetet e tyre në dy kategori më kryesore: (1) Tregti (eksporti dhe importi): Më teper se 50% e gjithë trëgtisë ndërkombëtare kryhet nga 500 më të mëdhaja. (2) Investime Direkte (FDI): 80% e gjithë IDH realizohet nga 500 kompanive multinacionale.

Eksporti dhe Importi Ø China exports textile and clothing to USA; Ø Exports are not only physical goods (clothes, oil, cars), but also services (international airlines, hotels, financial services, etc. ) Ø USA exports entertainment, movies, television programs, etc. Ø In UK, the City of London generates exports of financial services. Ø Japan a major importer of petroleum for its energy needs.

Eksporti dhe Importi n EKSPORTUES: China, Germany, and USA. n IMPORTUES: USA, China, and Germany. n Some major products traded by these cou. Ntries include: n n n Computers; Farm machinery, Machine tools, Automobiles, and Electronic goods

Table 1. 1 World Trade, 2005 Note: Data for European Union include intra-EU trade. Exports are calculated by including freight and insurance ëhile imports do not include freight and insurance. As a result data might not be consistent ëith other data in this book Source: Adapted from International Monetary Fund, Direction of Trade Statistics Yearbook, 2006 (ëashington, DC: IMF, 2006), pp. 2– 5

Table 1. 2 Intra-regional trade in the triad, 1980– 2005 Note: Asia data ëere calculated using information for exports from Japan, China, India, Indonesia, South Korea, Malaysia, Singapore, Thailand Australia to the Asian region and the ëorld. Data for EU are for intra-EU exports in 2000 and 2005 and intra-EEC Exports in 1980 Source: Authors’ calculations based on the IMF, Direction of Trade Statistics Yearbook, 2006 and 1985

Table 1. 3 a Foreign direct investment in the United States, 2005 Note: Data are on a historical-cost basis. Numbers might not add up due to rounding Sources: Authors’ calculations and US Department of Commerce, Survey of Current Business, June 2007, p. D 67

Table 1. 3 b Foreign direct investment by the United States, 2005 Note: Data are on a historical-cost basis. Numbers might not add up due to rounding Sources: Authors’ calculations and US Department of Commerce, Survey of Current Business, June 2007, p. D 65

Vazhdim -Pjesa II

Ambienti i BN n Mjedisi ndërkombëtar i biznesit ka ndryshuar me shpejtësi në vitet e fundit edhe atë si rezultat i: n n Një ngadalësimi i përgjithshëm i ekonomive (Triad), Rritja e liberalizimit të tregtisë nëpërmjet marrëveshjeve të tregtisë, Përmirësime në teknologji, Shfaqja e NVM-ve.

Ngadalësimi i ekonomive të Triad-it n Në fund të viteve 1990 dhe fillim të viteve 2000, Shtetet e Bashkuara, BE-ja dhe Japonia përjetuan një ngadalsim në aktivitetin ekonomik, e cila ndikoj në zvogëlimin e aktivitetin ndërkombëtar të biznesit.

Teknologjia e përmirësuar n Teknologjia më e fuqishme ka promovuar një komunikim të shpejtë në të gjithë botën dhe mundëson përmirësim në prodhimitari që u mundëson kompanive të veprojnë në mënyrë më efikase në tregun ndërkombëtar.

Ushtrime n (1) Përshkruani se si biznesi ndërkombëtar ndikon në jetën tuaj të përditshme. Mendoni për: n Rrobat, ushqimin që konsumoni, lloji i celularit, makinën tuaj, apo kompjutorin tuaj e kështu me radhë… n (2) Pse (ose pse jo) janë aq shumë nga produktet që ju përdorni të bëra/prodhuara jashtë vendit?

n. Zhvillimi i Teknologjisë

Darkë në restorant. . .

Vlerësimi i artit në muzeum. . .

Një bisedë e këndshme në Kafene. . .

Një ditë në plazhë. . .

Përkrahja e ekipit në stadium. . .

Takimi me të fejuarën. . .

Vizita e qytetit. . .

n Albert Einstein: "I fear the day that technology will surpass our human interaction. The world will have a generation of IDIOTS. "

Pyetje diskutimi n “Studimi i biznesit ndërkombëtar është mirë nëse ju keni për qëllim të punoni në një ndërmarrje të madhe shumëkombëshe, por kjo nuk ka rëndësi për individët të cilët do të punojnë në firmat e vogla. “ Si e vlerësoni këtë deklaratë.

n 53% e shitjeve te Boeing-ut janë jashtetit. 1 -56 © 2004 Prentice Hall

This Beijing restaurant is one of 430 that Mc. Donald’s has built in China

Shtytësit për zgjerim ndërkombëtar Ambienti biznesor Konkurenca n. Integrimet politike dhe ekonomike regjionale n. Teknogjia n. Përmërimsime ne transport dhe teknologji n. Rritja ekonomike n. Tranzicioni në ekonomi të tregjeve n. Konvergjimi i nevojave të konsumatorëve n Specifikat e firmës Cikli jetësor i produktit n. Kostot e larta për zhvillimin e produktit n. Standardizimi n. Ekonomia e shkallës n. Forcë pune te lirë n. Transferi i përvojës n 58

Disa nga korporatat e mëdha në botë– Rank Name Country Revenues $Mil 1 Wal-Mart Stores U. S. 246, 525 2 General Motors U. S. 186, 763 3 Exxon Mobil U. S. 182, 466 4 Royal Dutch/Shell Netherlands 179, 431 5 BP Britain 178, 721 6 Ford Motor U. S. 163, 871 7 Daimler. Chrysler Germany 141, 421 8 Toyota Motor Japan 131, 754 9 General Electric U. S. 131, 698 10 Mitsubishi Japan 109, 386

Termat kryesore n Eksporti i mallrave – goods export n Importi i mallrave – goods import n Eksporti i sherbimeve – service export n Importi i sherbimeve – service import n Investimet portofol te huaja – portfolio foreign investment n Investimet e drejtperdrejta te huaja – Foreign Direct Investment