Биологиялық мутагендер ОРЫНДАҒАН: НОГАЙ А ТЕКСЕРГЕН: ШАМЕТОВ А
Мутаген (латын тілінде мuтатіо – өзгерту және ген) – клетканың генетикалық материалын бұзатын және мутациялық өзгерістердің пайда болуына ықпал ететін әр түрлі факторлар. Олар үшке бөлінеді. Химиялық Физикалық Биологиялық
Биологиялық мутагендер Биологиялық мутагенге: көптеген вирустар жатады. мутагендердің әсерінен клетканың, қала берді организмнің қалыпты тіршілік ету жағдайы бұзылады. Соның нәтижесінде мутацияның барлық типтері (гендік, хромосомдық, геномдық) көрінеді. Организмде мутация жиілігін жүздеген есе өсіретін мутагендерді ‘‘супермутагендер’’ деп атайды. Кейбір мутагендер канцерогендік те әсер етеді.
Биологиялық мутагендер –вирустардың ДНҚ-сы немесе РНҚсы, паразиттердің метаболизмдік өнімдері Трихинелла Аскарида Токсоплазма Транспозондар жатады. Мутагендерге сыртқы орта факторлары да әсер етеді.
Биологиялық мутагендер 3 бөлінеді: v Комутагендер – орта факторларының өзіндік мутагенді әсері болмайды, бірақта басқа факторлардың мутагенді эффектісін күшейтеді. Оларға органикалық емес заттар – селен, кадмий, органикалық заттар (верапамил), кофеин, темекі түтіні конденсаты. v Десмутагендер – бұл факторлар жасушаға дейін мутагендер әсерін төмендетіп, мутация саны мен жиілігін төмендетеді. Десмутагендерге: витаминдер, ферменттер, каруста экстрактілері, көк бұрыш, лопух жатады. v Антимутагендер – бұлар, жасушада мутагендер әсерін төмендететін өнімдер (аскорбин қышқылы)
Биологиялық мутагендер Биологиялық мутация тудыратын вирустар Биологиялық мутагендер – бұл вирустардың РНҚ-сы мен ДНҚ-сы, вирусты емес паразитарлы агенттер(микоплазмалар, бактериялар), паразиттердің метаболизмдік өнімдері(токсоплазма, мысық сорғышы, трихинелла). Мутагендердің әсерінен клетканың, қала берді организмнің қалыпты тіршілік ету жағдайы бұзылады. Соның нәтижесінде мутацияның барлық типтері(гендік, хромосомдық, геномдық) көрінеді. Биологиялық мутагендер адамзат баласының қартаю процесі биологиялық мутагендердің ең бастысы болып есептелінеді. Бұл құбылысты тежеуге немесе тездетуге әбден болады.
Транспозондар – мобильді элементтермен байланысқан мутагендер түрі. Транспозондар көлемі жүзден бірнеше мың нуклеотидтерге созылады. Мобильді элементтер бір ДНК бөлігінен екінші ДНК бөлігіне клетка көлемінде өте алады. Бұл процестер транспозиция деп аталады. Транспозондар арқылы түзілген мутагендердің 3 түрі белгілі: Құрылымдық гендерге орналасқан нуклеотидтер тізбегінде өзгерістер түзіледі. Транспозиция нәтижесінде түзілген ДНК үзілсе, қатемен тігіледі. Транспозондар алмасқан кезде көрші нуклеотидтер тізбегіне әсері өтеді.
Биологиялық мутагендер адамзат баласының қартаю процесі биологиялық мутагендердің ең бастысы болып есептелінеді. Бұл құбылысты тежеуге немесе тездетуге әбден болады.
Назарларыңызға рахмет!
Скачать презентацию Биологиялық мутагендер ОРЫНДАҒАН НОГАЙ А ТЕКСЕРГЕН ШАМЕТОВ А
мутагенез.pptx