Биологиялық қорғауда жәндіктер энтомофагтарды және акарифагтарды қолдану әдістері. Тексерген: Атабаева С. Д Орындаған: Каримова Л. Б Максутова А. М
Жоспар: Кіріспе Жобаның мақсаты мен міндеті Негізгі бөлім 1. Энтомофагтар мен акарифагтарға жалпы сипаттама 2. Оларды зиянкестерге қарсы қолдану тәсілдері 3. Энтомофагтар мен акарифагтардың көптеп таралған түрлерін сипаттау Қорытынды
Жобаның мақсаты: Химиялық әдістерге қарағанда биологиялық әдістің пайдалылығы көп. Оларды қолданған кезде қоршаған орта пестицидтермен ластанбайды. Биологиялық әдістің адамға, өсімдікке, орман биоценозына кері әсер етпейді. Олар ақырын әсер етсе де, көпке дейін зиянды жәндіктердің санын үзақ уақыт көбейтпей түрады.
Энтомофагтар (жыртқыш аңдар және арамтамақтар) және патогендiк микроорганизмдер, зиянкестерлердің санын шектейтiн табиғи факторларға жатады. Қоректене жыртқыш аңдар, олардың жұмыртқасын, дернәсілдерін, қуыршақтар немесе имаголарды құртады. Микроорганизмдер (бактериялар, вирустар, және т. б) зиянкестерді ауруға шалдықтырып өлімге әкеледі. жыртқыш энтомофагтарға көптеген насекомдар жатады
Жалпы энтомофагтар пайдалы, яғни адамға экономикалық тиімді, ауыл шаруашылығында өсімдіктердің зиянкестерімен қоректенетін насекомдар. Бұл насекомдар жыртқыштар мен паразиттер болып екіге жіктеледі. Жыртқыш насекомдарды арнайы аулап алып, бақшаға немесе теплицаға жіберіп коюға болады. Мысалы коровкаларды жабайы табиғаттан жинап алып, бақшаға әкеледі, ол жерде олар шіркейлерді құртады.
Мысалы, жыртқыштардың тұрақты қоректену әдiс бойынша облигаттық қоңыздардың тұқымдастарының көп өкiлдерi жата алады- пестряктер (Cleridae ), олардың бір бөлігі (Thanasimus өкілінің түрі ) өзінің дамуымен қабық жегіш қоңыздармен байланысты (Scolytidae), көбінесе қылқанды ағаштар тұқымдастарында дамиды; басқалары, олардың дернәсілдері жапырақты ағаштардың қабық астында дамиды, мысалы, Clerus mutillarius — имаголық қоңыздар кезеңдерiмен трофика дернәсілдері кезеңiнде көбiнесе байланысты — ағаш кесушiлер және капюшонниктер; Tillus тегiнiң түрлерi, және әсiресе T. elongatus олар әдетте кебiртiк ағашта дамиды , қоңыз-қайрақшылармен қоректенеді, олар капюшонниктердiң (Bostrichidae ) энтомофагтары ретінде көрсетiлген.
Акарифагтар – өсімдіктерде рак аурулары мен саңырауқұлақ ауруларына қауіп төндіретін организмдер болып табылады. Оларға жыртқыш саңырауқұлақтардың әртүрлі споралары мен мицелийлерін жатқызуға болады. Мысалы, Arthrobotrys oligospora, Trichoderma lignorum, Verticillium lecanii және т. б. Бұлар биологиялық активті заттар бөледі, яғни сонын көмегімен ауру қоздырушылардың дамуын қысқартып, олардың репродуктивті қабілеттерін азайтады.
Негізінен паразиттерді лабораториялық жолмен таратады. Ол үшін зиянкестердің жұмыртқасын энтомофагтармен зақымдайды. Кейін зақымданған биологиялық материалды өсімдіктерге іліп коятын арнайы картонды пластинаға орналастырады немесе личинкаларын поляға себеді. Энтомофагтар зяинкестер түрінде қоректік базалар бақшалардан кетпейді. Бұл қорғау әдісінің тарихы 1888 жылы Солтүстік Америкада сымырмен куресте кокцинелла қолданудан басталған. Энтомофагтарды қолданғаннан кейін нәтижесін бірнеше кунде байкауга болады.
Биологиялық қорғауда зиянкестермен күресудегі энтомофагтарды қолданудың негізгі әдістері интродукция (енгізу) акклиматизация (жерсіндіру ) Энтомофаг мен акарифагтардың кобейюіне жылда көптеген арнайы жұмыстар жасалады, мысалы ретінде, жасанды өсіру, арнайы қолайлы жағдайлар жасау және т. б. Бақтар мен егіс алқаптарда зиянкестермен күресуде, энтомофагпен акарифагтарды қолдану маңызды болып табылады. Осы мақсатта, учаскілердің шекарасын бойлай, яғни, химиялық пестицидтерді қолдануға болмайтын өсімдіктерге, мысалы, укроп, горчица, қарақұмық және т. б. өсімдіктерді биологиялық қорғауда әр түрлі энтомофагтардың түрлерін қолданады.
Кенелердің паразиттері екіге бөлінеді: жыртқыштар және паразиттер болып. Жыртқыштарға қоңыздардың бірнеше түрі жатқызылады: инелік, өрмекшілер мен кенелердің көп түрлері. Ал паразиттерге ұсақ шыбын шңркейлерді жатқызуға болады. Жыртқыштар басқа құрбан болған организіммен қоректенеді және әдетте жырқыш құрбанынан әлдеқайда ірілеу болып келеді. Паразиттер басқа организімде қоректенеді және өмір сүреді.
Зиянды жәндіктер мен кенелер табиғатта өте көп мөлшерде көбейетін еді, бірақ олардың табиғи жаулары да аса көп. Алайда, жыртқыш және паразиттік жәндіктер мен кенелер зиянкестердің дамуын тежеуге қабілетті, бірақ әдетте, толық зақымданудан өсімдіктерді қорғау мүмкін емес. Мысалы, Кавказ өңірінде қызыл қоңыздың ерекше түрін-родолияны ицерия құртына қарсы қолданады. Ицерия құрты лимон және басқа да өсімдіктердің жауы болып табылады. Паразит афелинус Ресейге Италиядан алып келінген паразит түрі, ол алманың ең қауіпті жауын кровоянутлюды құртқан болатын.
Энтомофагтар мен акарифагтардың табиғи жағдайда ең көп кездесетін түрлеріне: 1. Коровки. Өте көп жерлерде кездеседі және щитовкамен және ложнощитовкамен қоректенеді. Коровкалар орташа қоңыздардың түрі және оның мөлшері шамамен-8 мм. Олардың алдыңғы қанаттары, сары, қызыл немесе ақ, қара дақтармен болып келеді. Коровкалар жоғары құнарлығымен ерекшеленеді.
2. Жыртқыш антокорис. Олардың денесі созылыңқы және қоңыр түсті болып келеді. Олар кенелермен және галиццалармен қоректенеді 3. Златоглазка. Бұл нәзік сары-жасылды жәндік, үлкен қанатты және де көздері сарғыш түсті болып келеді. Оларға қолың тиген жағдайда, жағымсыз иіс қалдырады. Олар өсімдік шырынымен және кенелердің кейбір түрлерімен қоректенеді. 4. Жужелицы. Бұл қара қоңыздарды топырақты қазу кезінде көптеп кездестіруге болады. Олардың денесі созылған жазық болып келеді. Қоңыздар өте жылдам жүреді және олардың белсенділігі түнде жоғары болып келеді, ал күндіз топырақтардың астында тығылып жатады. Жыртқыш жужелицтерге топырақтағы әр түрлі жәндіктер қор болып табылады. Олар көбелектерге зиянды кішкентай жұлдызқұрттармен және қоңыздардың дернәсілдерімен және де басқа да өсімдіктерге зиянды жәндіктермен қоректенеді.
Қорытынды:
Скачать презентацию Биологиялық қорғауда жәндіктер энтомофагтарды және акарифагтарды қолдану әдістері
энтомофаги.pptx