Азияны жетекші елі. ң Жапония Жеріні

Азияны жетекші елі. ң Жапония

• Жеріні ауданы – 372, 2 мы км. ң ң • Хал ы – 127, 4 млн адам. қ • Астанасы – Токио. • Мемлекеттік рлымы – конститутциялы құ қМемлекеттік рлымы – конститутциялы құ қ монархия. • Мемлекет басшысы – император. • кімет басшысы – премьер-министр. Ү • За шы арушы орган- парламент. ң ғ • Мемлекеттік тілі – жапон тілі. • А ша бірлігі – жапон йенасы. қ

Жапония

– Шы ыс Азияда ы аралды мемлекет. Тыны м хитында ғ ғ қ қ ұ орналас ан. Охот те ізінен бастап, солт стікте Шы ыс ытай қ ң ү ғ Қ те ізі ж не о т стігінде Тайвань а дейінгі аума ты амтиды. ң ә ң ү ғ қ қ Жапония 6852 аралдан т ратын Жапон архипелагында орналас ан. ұ қЖапония 6852 аралдан т ратын Жапон архипелагында орналас ан. ұ қ Архипелагты жалпы ауданыны 97 ң ңАрхипелагты жалпы ауданыны 97ң ң %% -н 4 ірі арал – Хонсю, Хоккайдо, Кюсю ж не Сикоку аралдары райды. Аралдарыны к пшілігі таулы, жанартаулы ә құ ң ө болып келеді. Жапонияны е биік н ктесі – Фудзи жанартауы, 3776 м. ң ң үболып келеді. Жапонияны е биік н ктесі – Фудзи жанартауы, 3776 м. ң ң ү Хал ыны саны 127 млнды райды ж не лемде 10 -орында. Астанасы – Токио қ ң құ ә ә аласы. Онда 30 млн адам т рады ж не ол лемдегі ірі ала агломерациясы қ ұ ә ә қ болып табылады. Жапонияны ауданы — 377, 9 мы шаршы км-ге жуы , оны ішінде рлы ң ң құ қЖапонияны ауданы — 377, 9 мы шаршы км-ге жуы , оны ішінде рлы ң ң құ қ -364, 4 мы шаршы км, су – 13, 5 мы шаршы км-ді райды. Жа алау сызы ыны ң ң құ ғ ғ ң-364, 4 мы шаршы км, су – 13, 5 мы шаршы км-ді райды. Жа алау сызы ыны ң ң құ ғ ғ ң жалпы зынды ы – 19240 км. Ірі т бектері – Кии, Осима. Ел аума ыны 75 ұ ғ ү ғ ңжалпы зынды ы – 19240 км. Ірі т бектері – Кии, Осима. Ел аума ыны 75ұ ғ ү ғ ң %% -н -н аласа ж не орташа таулар райды. Е ірі ойпаты – Канто. ә қү ңаласа ж не орташа таулар райды. Е ірі ойпаты – Канто. ә қү ң Климаты солт стікте сал ын температурадан о т стікте субтропиктік ү қ ң ү белдеуге дейін ауыт ып т рады. Ж не де б л жерді климаты ыста қ ұ ә ұ ң қ рлы тан, ал жазда м хиттан со ып т ратын маусымды желдерге де т уелді. құ қ ұ ғ ұ қ әрлы тан, ал жазда м хиттан со ып т ратын маусымды желдерге де т уелді. құ қ ұ ғ ұ қ ә Мемлекетті 66 ңМемлекетті 66ң %% -дан астам б лігін ормандар алып жатыр. Жапонияда а аштар ө ғ мен б таларды 700 -ден астам т рі, ш птесін сімдіктерді 3000 жуы т рі ұ ң ү ө ө ң қ ү кездеседі. Ал фаунасына с т оректілерді — 270, старды — 800, ү қ ң құ ңкездеседі. Ал фаунасына с т оректілерді — 270, старды — 800, ү қ ң құ ң жор алаушыларды -110 т рі кіреді. ғ ң үжор алаушыларды -110 т рі кіреді. ғ ң ү ЖАПОНИЯ

Жапонияны спутниктен к рінісің ө Топографиялы картасық

Осакада ы бизнес-паркғ лтты спорты – Ұ қ сумо Токио университеті ASIMO роботыны моделі ң

• Жапон те ізің – Тыны м хит те ізі, м хиттан қ ұ ң ұ Жапон аралдары, Сахалин аралы ар ылы б лініп қ ө т р. Бас а те іздермен ж не Тыны м хитымен 4 ұ қ ң ә қ ұ б аз ар ылы байланыс ан: Корей, Сангар, Лаперуза ұғ қ қ ж не Невель. Б л те із Ресей, Корея, Жапония ж не ә ұ ң ә Корей Халы Республикасыны жа алауларын қ ң ғ шайып жатыр. • Ауданы – 1062 мы км кв. Е тере н ктесі – 3742 м. ң ң ң үАуданы – 1062 мы км кв. Е тере н ктесі – 3742 м. ң ң ң ү Те ізді солт стік б лігі ыста атып алады. ң ң ү ө қ қ қТе ізді солт стік б лігі ыста атып алады. ң ң ү ө қ қ қ • Климаты о ыржай, муссонды. Те ізді солт стік қ ң қ ң ң ү ж не батыс б ліктері сал ын келеді. Жаз ы муссон ә ө қ ғ те ізге жылы ж не ыл алды ауа алып келеді. К зде ң ә ғ ү тайфундар к п болып т рады. Суыны т здылы ы – ө ұ ң ұ ғ 33, 7 -34, 3 промилле. . • Жапон те ізіні солт стік пен о т стіктегі суасты ң ң ү ң ү лемі бір-бірінен атты ерекшеленеді. Солт стік ж не ә қ ү ә солт стік-батыс аудандарда о ыржай ендікке т н ү қ ң ә флора мен фауна алыптас ан. Те ізде те із қ қ ң ң ж лдыздары мен те із кірпілері те к п. ұ ң ө өж лдыздары мен те із кірпілері те к п. ұ ң ө ө

Сахалин – Азияның шығыс жағалауында орналасқан арал. Ресей Федерациясының иелігіне кіреді. Охот және Жапон теңіздерімен шайылып жатыр. Материктен Татар бұғазы арқылы, Хоккайдо аралынан Лаперуза бұғазы арқылы бөлініп тұр. Ауданы 76, 4 мың км кв. Жер бедері орташа биіктіктегі таулар, аласа таулар мен ойпаттардан тұрады. Аралдың орталық-оңтүстік бөліктері Батыс Сахалин және Шығыс Сахалин таулары болып бөлінеді. Олардың аралығында Тымь-Паранай ойпаты орналасқан. Ірі шығанақтары – Анива, Терпения. Климаты – қоңыржай муссондық. Орташа жылдық температура солтүстікте -1, 5 С, оңтүстікте +2, 2 С. Охот теңізінен келетін салқын ауа массасы аралға мол әсер етеді. Ірі өзендері: Поронай, Тымь, Найба, Лютога, Вал т. б.

• Татар б азыұғ – – Евразия материгі мен Сахалин аралы арасында ы б азы. ғ ұғарасында ы б азы. ғ ұғ Жапон мен Охот те іздерін ң жал астырып т р. ғ ұ зынды ы 663 км. Татар Ұ ғ б азы Жапон те ізіні е ұғ ң ң ңб азы Жапон те ізіні е ұғ ң ң ң суы б лігі болып қ ө табылады. ыс айларында Қ Жапон те ізінде ататын ң қ м здарды 90 ұ ңм здарды 90ұ ң %% -ы осы Татар б азында ұғ алыптасады. Тіпті қ м зды алы ды ы 1, 5 ұ ң қ ң ғ метрге дейіе жетіп отырады.

Хонсю (Хондо, Ниппон) – Жапон архипелагыны е ірі ң ң аралы. Аралды зынды ы ң ұ ғ 1300 км, ені 50 -230 км аралы ында. Ауданы 230500 ғ км кв райды. Жа алау құ ғ сызы ыны зынды ы 5450 км. ғ ң ұ ғ Хонсю аралында Жапонияны ң ірі алалары орналас ан: қ қ Токио, Иокогама, Осака, Киото, Хиросима, т. б. Жалпы халы қ саны — 103 млн (2005 ж). Аралда ата ты Фудзи жанартауы қ орналас ан. Жер сілкінісі жиі қ айталанады. қ кімшілік айма тары: Ә қ Канто-Кинки-Тохоку-Тюбу-Тюгок у.

Фудзи, Фудзияма – Хонсю аралында ы жанартау, Токио ғ аласынан о т стік-батыс а арай қ ң ү қ қ 90 км ашы ты та орналас ан. қ қ Биіктігі – 3776 м. Со ы рет ңғ 1707 -1708 жж ат ыла ан. қ ғ Діни т р ыдан жергілікті хал ы ұ ғ қ б л жанартауды асиетті деп ұ қ санайды. Б гінде Фудзи шы ында ү ң синтоистік шіркеу мен метеостанция салын ан. ғ Фудзи тауы Еуразия, Филиппин ж не Охот плиталарыны т йіскен ә ң ү н ктесінде, к пжылды жанартау ат ылау ауданында орналас ан. Бір ү ө қ қ қ ызы ы, шілде- ырк йек аралы ында тауды басында ы ар қ ғ қ ү ғ ң ғ қ т гелімен еріп кетеді. ү

Фудзи жанартауы

Хоккайдо (“солт стік те із жолы”) – ү ң Жапонияда ы 2 -ші ірі арал. 1859 жыл а ғ ғ дейін Мацумаэ деп аталып келген. Ауданы – 83500 км кв. Хал ы – 5600 мы қ ң адам. Хонсю аралынан Сангар б азы ар ылы ұғ қ б лініп т р. Аралды солт стік ө ұ ң ү жа алауы Охот те ізімен шайылып ғ ң жатыр. Е биік шы ы – Асахи тауы. Ірі ң ң аласы – Саппоро. қ Климаты Жапонияны бас а ң қ аудандарына ара анда біршама қ ғ сал ындау; жазы р а , ысы ата қ құ ғ қ қ қ ң болып келеді. Орташа жылды қ температура +8 С. Тыны м хитымен қ ұ жуылып жат анды тан б л аралда қ қ ұ орташа есеппен жылына 17 ашы қ к ндер, жазда 149 жа бырлы, ыста 123 ү ң қ арлы к ндер тіркелген. қ ү

Кюсю – Жапон архипелагында ы 3 -ші ірі ғ арал. Ауданы 35, 6 мы км кв шамасында. ң Хал ы 14, 7 млн адам (2003 ж). кімшілік қ Ә жа ынан 7 аудан а б лінеді: Кагосима, ғ ғ ө Кумамато, Миядзаки, Нагасаки, Оита, Сага ж не Фукуока. Хонсю аралынан Каммон б азы ә ұғ ар ылы б лініп т р. Арал шы ысында Тыны қ ө ұ ғ қ м хитымен, солт стік-шы ысында Ішкі Жапон ұ ү ғ те ізімен, батысында Шы ыс ытай те ізімен ң ғ Қ ң шайылып жатыр. Жа алаулары атты ғ қ тілімденген. Жер бедері таулы: солт стік-батысында аласа таулар мен ү т белер, о т стік-шы ысында орташа ө ң ү ғ биіктіктегі таулар орналас ан. Е биік н ктесі – қ ң ү Кюдзю с нген жанартауы. Климаты – ө субтропиктік, муссонды. Жылына 3000 мм-ге қ дейін жауын-шашын т седі. Тайфундар жиі ү болып т рады. Кюсю Куросио ж не Цусим ұ ә жылы а ыстарымен жуылады. сімдіктері ғ Ө биіктік белдеулік бойынша тарал ан. ғ

Сикоку – Жапон архипелагында ы ғ 4 ірі аралды е кішісі. Ежелгі атауы – ң ң Ие-но-футана-сима. Ауданы – 18 813 мк кв, халы саны – 4 141 955 адам қ (2005 ж). Сикоку айма ына 4 аудан ғ кіреді: Кагава, Коти, Токусима ж не ә Эхимэ. Хонсю аралымен Акси-Кайке к пірі ар ылы байланысады. К лемі ө қ ө бойынша д ние ж зіндегі 50 -ші арал. ү ү Аралда аласа таулар бар. Мысалы, Исицуки тауыны биіктігі 1982 м. ң

БИВА к лі – ө Жапонияда ы е ғ ң ірі т щы к л. ұ ө Хонсю аралыны ң орталы б лігінде қ ө орналас ан. қ Ауданы – 670, 4 км кв. 3 аралы бар ж не Хиконэ, Оцу ә алалары қ орналас ан. 400 қ зен келіп яды. ө құ Ежелгі к лдерді ө ң бірі, 4 млн жыл б рын ұ алыптас ан. қ қ М нда 1100 т рі ұ ү тіркелген.

Тонэ – Жапонияда ы зен, Канто ауданыны ғ ө ң территориясы бойымен а ып теді. зенні ғ ө Ө ң зынды ы 322 км. Бассейніні ауданы 15 760 ұ ғ ң км кв. Жапонияны ірі зендеріні бірі болып ң ө ң табылады. Бастауын Оминаками тауынан алып, Тыны м хитына барып яды. қ ұ құ Теміржол салынбастан б рын б л зен ұ ұ ө ма ызды к лік артериясы бол ан. Оны ң ө ғ ң бойымен жергілікті азы -т ліктер қ ү тасымалдан ан. Тонэ зенін жергілікті халы ғ ө қ Бандо-Таро деп те атайды.

• Халы саны 127, 4 млн адам, д ниеж зінде қ ү ү 10 орын алады. • 99, 3% -ын жапондар райды. құ • Діни рамы – буддизм ж не синтоизм. құ ә • Орташа ты ызды 1 км –ге 337 адамнан ғ қ келеді. • 11 ірі алалары бар. қ • Токайдо аума ында 60 млн астам халы ғ қТокайдо аума ында 60 млн астам халы ғ қ т рады. ұ хал ы қ

КОРЕЯ ЛТТЫ ДЕМОКРАТИЯЛЫ РЕСПУБЛИКАСЫҰ Қ Қ К ДР немесе Солт стік Корея Ұ ү – Корея т бегіні ү ң солт стік б лігінде орналас ан Шы ыс Азия ү ө қ ғ мемлекеті. Солт стігінде ытаймен, ү Қ солт стік-шы ысында Ресеймен, о т стігінде Корея ү ғ ң ү Республикасымен шектеседі. Батысында – Сары те ізді , шы ысында – Жапон те ізіні суларымен ң ң ғ ң ң шайылып жатыр. Астанасы – Пхеньян. Хал ы – 23 қ 113 019 адам (2006 ж). Ауданы – 120 540 км кв, д ние ү ж зінде 97 -орында. 2004 жылы Солт стік Корея жері ү ү кімшілік жа ынан 9 провинция, 2 ала, 3 айма а ә ғ қ ққ б лінді. Елді аума ы таулы болып келген, к птеген ө ң ғ ө жазы тармен тілімденген. Солт стік Кореяда қ ү оры тар, лтты парктер, таулар мен ормандар, қ қ ұ қ сар ырамалар к птеп кездеседі. Климаты – қ ө муссонды. ысы р а , сал ын, ал жазы ысты , Қ құ ғ қ қ қ ыл алды болып келеді. Пхеньянда ы а тарды ғ ғ қ ң ң орташа температурасы к ндіз -3 С, т нде -13 С; ү ү ал тамызды орташа температурасы к ндіз +29 С, ң ү т нде +20 С. ү

Сары те ізң – Азияны шы ыс ң ғ жа алауында Корея ғ т бегіні батысында ү ң жартылай оршал ан қ ғ Тыны м хитыны қ ұ ң шеткі те ізі болып ң табылады. Сары те із ң ытай, Солт стік Қ ү Корея ж не Корея ә Республикаларыны ң жа алауларын шайып ғ жатыр. Солт стік-батысында ү Бохай б азымен ұғ бірігеді, ал солт стігінде Батыс ү Корея шы ана ымен, ғ ғ о т стігінде Шы ыс ң ү ғ Корея те ізімен ң шектеседі. Ауданы – 416 мы км кв. ң Е тере н ктесі ң ң ү -106 м. Аралдары : Чеджудо, Чиндо, Чаншаньдао, Люгундао т. б. Шы ана тары ғ қ : Батыс-Корея, Ляодун, Бохайвань, Лайчжоувань т. б. ятын Құ зендерө : Хуанхэ, Хайхэ, Ляохэ, Ялуцзян ж не Луаньхэ. ә Климаты — о ыржай, қ ң муссонды. антарды қ Қ ң орташа температурасы солт стігінде -10 С, ү о т стігінде +3 С; ң ү шілдеде +23 С, +26 С. Жылды жауын-шашын қ м лшері 600 -1000 мм ө аралы ында. ғ

Батыс Корея шы ана ығ ғ – Корея мен ытай Қ жа алауларын шайып ғ жат ан Сары те іздегі қ ң шы ана. Батысында ғ қ Бохай б азынан ұғ Ляодун т бегімен ү б лініп жатыр. ө Шы ана ты к п б лігі ғ қ ң ө ө 50 метрден т мен жатыр. ө Жа алау б ліктерінде ғ ө жартасты аралдар шо ырлан ан. ғ ғ Шы ана а Ялуцзян ғ ққ зені келіп яды. ө құ

Корея т бегінде орналас ан ү қ Шы ыс Азия мемлекеті. О т стік ғ ң ү Корея деп те аталады. Корея Республикасы Корея т бегіні ү ңРеспубликасы Корея т бегіні ү ң о т стік б лігін алып жатыр. ң ү өо т стік б лігін алып жатыр. ң ү ө Батысында Сары те ізбен, ңБатысында Сары те ізбен, ң шы ысында Жапон те ізімен, ғ ңшы ысында Жапон те ізімен, ғ ң о т стігінде Корей б азы ж не ң ү ұғ ә Шы ыс ытай те ізімен шайылып ғ Қ ң жатыр. Елді жалпы ауданы – 99 ң 617, 38 км кв. Жер бедері таулы болып келген, жазы тар тек елді қ ңболып келген, жазы тар тек елді қ ң 3030 %% -н ана алады. 3000 — а жуы ғ ғ қ-н ана алады. 3000 — а жуы ғ ғ қ аралы бар. Климаты муссонды , қаралы бар. Климаты муссонды , қ жазы ысты , р а ; ысы қ құ ғ қ қ сал ын, р а. Жылды қ құ ғ қ қсал ын, р а. Жылды қ құ ғ қ қ жауын-шашын м лшері 1400 мм ө жуы. лемдегі айы шы арушы қ Ә қ қ ғ ірі елдерді бірі, 45 ңірі елдерді бірі, 45ң %% тиесілі. КОРЕЯ РЕСПУБЛИКАСЫ

Чеджудо (Чеджу) – О т стік Кореяны е ірі аралы ң ү ң ң ж не е кіші ауданы. Астанасы ә ң – Чеджу аласы. Арал Корей қ б азында орналас ан. Ауданы ұғ қ – 1 845, 55 км кв. Хал ы – қ 560 мы адам (2004 ж). М нда ң ұ О т стік Кореяны е биік тауы ң ү ң ң болып табылатын Халласан жанартауы орналас ан (1950 қ м). Климаты субтропиктік, Кореяны бас а б ліктеріне ң қ ө ара анда жылы. Аралды қ ғ ң сем таби аты Б кіл лемдік ә ғ ү ә м ра ретінде ЮНЕСКО-ны ұ ң ор ауына алын ан қ ғ ғ.

Шы ыс Азия мемлекеті. Солт стігінде ғ ү Ресеймен, шы ысы, о т стігі ж не ғ ң ү ә батысында ытаймен шектеседі. Те ізге Қ ң шы а алмайды. Ауданы – 1 564 116 км кв. ғшы а алмайды. Ауданы – 1 564 116 км кв. ғ Астанасы – Улан-Батор. Аума ын те із ғ ң де гейінен 900 -1500 метр биіктіктегі ң стірттер алып жатыр. Осы стірттерді ү ү ңстірттер алып жатыр. Осы стірттерді ү ү ң бойымен таулы массивтер мен жоталар тізбегі орналас ан. Оларды е биігі – қ ң ң Мон ол Алтайы. Ал Гоби Алтайы соны ғ ңМон ол Алтайы. Ал Гоби Алтайы соны ғ ң жал асы болып табылады. Мон олияны ғ ғ ңжал асы болып табылады. Мон олияны ғ ғ ң о т стік б лігін Гоби ш лі алып жатыр. ң ү ө өо т стік б лігін Гоби ш лі алып жатыр. ң ү ө ө Жербеті сулары м нда сирек бол анмен, ұ ғЖербеті сулары м нда сирек бол анмен, ұ ғ жерасты суларыны де гейі лкен. ң ң үжерасты суларыны де гейі лкен. ң ң ү зендері таулардан басталады. Е ірілері: Ө ңзендері таулардан басталады. Е ірілері: Ө ң Селенга, Керулен, Онон, Халхин-Гол. Ел аума ында 1000 -нан астам к л бар. Ірілері: ғ өаума ында 1000 -нан астам к л бар. Ірілері: ғ ө Убсу-нур, Хара-Ус-нур, Хиргис-нур. Мон олияны климаты ш ыл континентті, ғ ң ұғМон олияны климаты ш ыл континентті, ғ ң ұғ я ни ысы ата , жазы р а ысты. ғ қ қ ң құ ғ қ қ Жауын-шашын елді солт стік-батысында ң ү 250 -510 мм болса, Улан-Баторда тек 230 -250 мм. Мон олия 21 айма а ж не ғ ққ ә Улан-Батор астанасы болып б лінеді. өУлан-Батор астанасы болып б лінеді. ө Экономикасы ауыл шаруашылы ы мен ғ пайдалы азбалар ндіруге негізделген. қ өпайдалы азбалар ндіруге негізделген. қ ө МОН ОЛИ Ғ Я

ГОБИ – Мон олия мен ытай аума ын ғ Қ ғ алып жат ан ке ау ымды айма. Ш лді қ ң қ қ ө ж не ш лейтті ландшафттарымен ә ө сипатталады. Алтай ж не Тянь-Шань ә тауларынан басталып, Сотл стік ытай ү Қ стіртіне дейін созылып жатыр. Климаты ү ш ыл континентті; ысы те суы , к шті ұғ қ ө қ ү желдер болып т рады; жазы ысты болып ұ қ келеді. ыста температура -40 С- а дейін, ал Қ қ жазда +45 С- а жетуі м мкін. қ ү “ Гоби” с зі “сусыз жер” деген ма ынаны ө ғ білдіреді. Гоби ш лі бірнеше географиялы айма а ө қ ққ б лінеді : ө 1. Алтайлы Гоби. қ 2. Мон олды Гоби. ғ қ 3. Алашань. 4. Гашунды Гоби. қ 5. Жо ария. ңғ

Қытай Халық Республикасы (ҚХР) – Шығыс азия мемлекеті. Әлемдегі халқы саны бойынша ең бірінші орындағы ел. Ауданы 9, 6 млн км кв. Аумағы бойынша Ресей мен Канадан кейінгі 3 -орында. Астанасы – Пекин. Шығысында Тынық мұхит теңіздерімен шайылып жатыр. Жер бедері алуан түрлі. 3 ірі орографиялық аймаққа бөлінеді: — Тибет таулы қыраты, елдің оңтүстік-батысында, теңіз деңгейінен 2000 м биіктікте орналасқан. — Таулар мен биік жазықтар белдеуі, солтүстік бөлікте, 200 -2000 м биіктікте орналасқан. — Терең жазықтар, биіктігі 200 м; және аласа таулар, елдің солтүстік-шығысы, шығысы және оңтүстігінде орналасқан. Мұнда Қытай халқының көп бөлігі шоғырланған. Климаты алуантүрлі – оңтүстігінде субтропиктіктен бастап солтүстігінде қоңыржай белдеуге дейінгі аймақтарды қамтиды. Жағалауында муссондық климат қалыптасқан. Елдің 2/3 бөлігін тау жоталары, таулы қыраттар мен үстірттер, шөлдер мен шөлейттер алып жатыр. Қытайдың оңтүстік және шығыс облыстары тайфундар мен су тасқындарынан жиі апатқа ұшырап отырады. Қытайдың өзендері ішкі және сыртқы алапқа бөлінеді. Сыртқы: Янцзы, Хуанхэ, Чжуцзян, Нуцзян, Ялуцангпо өзендері Тынық, Үнді және Солтүстік Мұзды мұхитына құяды. ҚЫТАЙ ХАЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫ

Ұлы Қытай жазығы – ауданы 325 мың км кв құрайтын тегіс жазық. Сары және Шығыс Қытай теңіздерінің жағалауы бойымен Қытай шығыс бөлігінде орналасқан. Оның шығысын Шаньдун таулары қамтиды. Климаты – субтропиктік, муссондық. Қысы құрғақ, жазы ылғалды келеді. Су тасқындары жиі болып тұрады. Жазық бойымен солтүстіктен оңтүстікке қарай Ұлы канал салынған. Ұлы Қытай жазығы Қытайдың басты егін шаруашылық ауданы болып табылады. Халық тығыз қоныстанған. Қытай географтары жазықты 2 -ге бөледі: Солтүстік Қытай жазығы; Янцзының орта және төменгі ағыс жазығы.

Шығыс-Қытай теңізі – Шығыс Азия жағалауы мен Рюкю, Кюсю аралдарының аралығында орналасқан Тынық мұхит теңізі. Ауданы – 836 мың км кв. Ең терең нүктесі -2719 м. Судың орташа температурасы ақпанда 7 -16 С, тамызда 27 -28 С. Суының тұздылығы 30 -34, 5 промилле. Теңізге құятын ең ірі өзені – Янцзы. Теңіздің түбі батыс жағалауында тегіс емес. Мұнда жер сілкіністері көп болып тұратындықтан теңіздің жер бедері өзгеріп тұрады. Және сілкіністің салдарынан бұл жерде цунамилер пайда болады. Аралдардың қасында жүзу өте қауіпті, себебі онда жартастар, рифтер өте көп. Шығыс Қытай теңізі биологиялық ресурстарға бай. Балық өнеркәсібінің негізін сельд, сардина, краб, теңіз балдырлары құрайды.

ХУАНХЭ – Қытайдағы өзен. “Сары өзен” деген мағынаны білдіреді. Тибет таулы қыратының шығысынан басталып, Орин-Нур және Джарин-Нур өзендері бойымен ағып өтеді де, Ұлы Қытай жазығына шығады, ең соңында Сары теңіздің Бохай шығанағына барып құяды. Ұзындығы 5464 км. Бассейнінің ауданы 752 000 км кв. Хуанхэнің орта ағысы Люцзяся СЭСХуанхэ өзенінің ауыл шаруашылығындағы маңызы зор. Өзеннің бойына бірнеше СЭС-лары салынған. Ұлы Канал арқылы Хуайхэ және Янцзы өзендерімен біріккен. Өзен аңғарына халық көп қоныстанған. Ондағы ірі қалалар: Ланьчжоу, Иньчуань, Баотоу, Лоян, Чжэнчжоу, т. б. Ланьчжоу қаласы

Тайвань – Тынық мұхиттағы арал, Қытайдың шығыс жағалауынан 150 км қашықтықта орналасқан. Материктен Тайвань бұғазы арқылы бөлініп тұр. Солтүстігін Шығыс-Қытай теңізі, оңтүстігін Оңтүстік-Қытай, Филиппин теңіздері, шығысын Тынық мұхиты шайып жатыр. Солтүстіктен оңтүстікке 394 км, батыстан шығысқа 140 км созылып жатыр. Ауданы 35 834 км кв. Жағалауы аз тілімденген. Аралды Тайвань таулары алып жатыр. Халқының 90 %% -ы аралдың батыс бөлігінде тұрады. Климаты солтүстікте – субтропиктік, оңтүстікте – тропиктік муссондық. Жауын-шашын мөлшері 1500 -5000 мм аралығында. Тамыз-қыркүйек айларында тайфундар жиі болып тұрады. Өзендері таулардан басталады және су энергетикасы мен суландыру үшін қолданылады. Аралда ылғалды тропикалық ормандар басым. Экологиялық жағдайы нашар. Антропогендік факторлардың әсерінен көп ластанған.

Хайнань – Қытайдың оңтүстігінде орналасқан арал. Астанасы – Хайкоу қаласы. Халқы – 8, 18 млн адам. Тропикалық арал болып табылады. Гавай аралдарымен бір ендікте орналасқан, кейде “Шығыс Гавай” деп те аталады. Ауданы 33 920 км кв. Арал Оңтүстік-Қытай теңізімен шайылып жатыр. Оңтүстік және орталық бөліктерін ормандар алып жатыр. Флорасы мен фаунасының көптеген түрлері эндемик болып табылады. Хайнань ауданы бойынша Қытайдың Тайваньнан кейінгі 2 -ші аралы. Ауаның орташа жылдық температурасы аралда +24 С; суда +26 С.

Назар аудар андары ыз ғ ң шін рахмет!!! үшін рахмет!!!ү