АУРУХАНАІШІЛІК ИНФЕКЦИЯЛАР ДИАГНОСТИКАСЫ ЖӘНЕ ПРОФИЛАКТИКАСЫ м ғ к

АУРУХАНАІШІЛІК ИНФЕКЦИЯЛАР, ДИАГНОСТИКАСЫ ЖӘНЕ ПРОФИЛАКТИКАСЫ м. ғ. к. , доцент Ахметова Сәуле Балтабайқызы

Ауруханаішілік инфекциялар – иммундық қорғаныш механизмдері бұзылған ауруларда пайда болады. Олар емдеу мекемесіне келіп түскеннен кейін 48 сағаттан соң пайда болады да, клиникалық белгілері білінбейді және инкубациялық кезеңі болмайды.

Инфекциялық процестің тізбегі ҚОЗДЫРҒЫШ РЕЗЕРВУАР БЕРІЛУ ЖОЛДАРЫ ШЫҒУ ҚАҚПАСЫ КІРУ ҚАҚПАСЫ ИНФЕКЦИЯ ҚАБЫЛДАП АЛУШЫ ИЕ

ИНФЕКЦИЯНЫҢ БЕРІЛУ ЖОЛДАРЫ: Берілу жолдары КОНТАКТЫЛЫ -тікелей; -тікелей емес; АЭРОЗОЛЬДЫ -ауалы-тамшылы; -ауалы –шаң; ФЕКАЛЬДІ-ОРАЛЬДЫ -тұрмыстық-контактылы; -су арқылы; -тамақ арқылы: ТІКЕЛЕЙ -Трансплацентарлы ТРАНСМИССИВТІ - Шағып алу арқылы

Ауруханаішілік инфекциялардың негізгі қоздырғыштары АІИ қоздырғышы болып әртүрлі бактерия, вирустар саңырауқұлақтар және қарапайымдылар өкілдері болып табылады. Алайда жетекші болып патогенді және шартты патогенді есебінде бактериялар табылады. Олардың тізімі өте ауқымды.

Ауруханаішілік инфекциялардың пайда болуына әсер ететін факторлар: Олардың 2 категориясын ажыратады: сыртқы және ішкі факторлар. Ішкі факторлар – науқастың ауру ағымына байланысты; Сыртқы факторлар – емдеу тактикасында хирургиялық манипуляциялар және инвазивті әдістемелер (тамыр ішіне катеторлар қолдану) пайдалану.

Ауруханаішілік инфекциялардың пайда болуын тіркеу үшін келесі факторларды ескеру керек: • Микробтарға сипаттама; • Иесіне сипаттама (пациент – науқас, медперсонал); • Ауруханаішілік факторлар.

Микробтарға сипаттама Ауруханаішілік инфекциялардың қоздырғыштары – шартты-патогенді микроорганизмдер, олар адгезивтік, инвазивтік қасиеттерге ие және организмде көбеюге бейім. Мысалы: S. aureus – гемолизин, плазмокоагулаза, лецитиназа, фибронолизин, ДНК-аза, экзотоксин бөледі. Бұл бөлінген заттар қоздырғыштың тінге, жасушаға бейімделуіне және оны зақымдауға көмектеседі.

Ауруханаішілік инфекцияларды эпидемиологиялық көрсеткішіне қарай 2 топқа бөледі: • Госпитальді (ауруханаішілік) бейімделген штамдар – нағыз қоздырғыштар; • Осы түрдің бейімделмеген штамдары транзиторлы. Бейімделген (адаптацияланған) штамдардың бейімделмеген (адаптацияланбаған) штамдардан айырмашылығы: антибиотиктерге, антисептиктерге, дезинфектанттарға, фагтарға, бактериоциндерге жоғары тұрақтылық көрсету.

Иесіне сипаттама Ауруханаішілік инфекциялардың дамуына себебші “қауіпті факторлар”: 1. Науқас-пациенттің жасы; 2. Қосымша аурулар (диабет, онкологиялық процесстер, созылмалы нефрит, лейкоз ж/е т. б. ); 3. Төмен иммунды статус; 4. Ауыр операциядан кейін; 5. Тиімсіз антибиотик, гормондарды қабылдаудан кейін; 6. Иммунды тапшылық; 7. Психологиялық жағдайы; 8. Ұзақ инвазивті әдістермен зерттеуден кейін.

Ауруханаішілік факторлар Инфекция көзі – пациент, медперсонал, науқасқа келушілер, бактерия тасымалдаушылар, аурухана ішіндегі құралдар, аппараттар, медикаменттер, сирек түрде ауа, су, тамақ.

Емдеу мекемелерінде негізгі тәртіп: 1. Ең алдымен гигиеналық; 2. Техникалық стандартты қатаң сақтау; 3. Емдеу мекемелерінің персоналы әсіресе қан арқылы берілетін инфекцияларға қатысты қатаң тәртіпті сақтау қажет.

Ауруханаішілік инфекциялардың алдын алудың негізгі 3 бағыты бар: • Мед. қызметкерлердің қолын өңдеуін бақылау; • Инвазивтік техниканың қолдануын бақылау; • Стационарда антибиотиктерді қолдануды бақылау.

70 60 58% 50 % 48% Қолды жуатындар 40 30 28% 23% 20 Қолды сабынмен жуатындар Қолды 5 сек. жуатындар 8% 10 0 Female Male Ref: Guinan et al 1997 American Journal of Infection Control 25: 424 - 425

Ауруханаішілік инфекцияда қолданылатын терминдер: • Госпитальді (ауруханаішілік, нозокомиальді) инфекция – емдеу мекемесіне түскеннен кейін 48 сағаттан кейінгі жағдайда болады, клиникалық белгілері білінбейді, инфекциялық кезеңі болмайды; • Ятрогенді инфекциялық – инфекция диагностикалық н/се терапиялық процедурадан кейін пайда болады; • Оппортунистикалық инфекция – инфекция иммунды қорғаныш механизмдері бұзылған ауруларда пайда болады.

Ауруханаішілік инфекциялардың негізгі қоздырғыштары: Ш S. aureus, S. epidermidis; Ш Streptococcus-тың А, В, D топтары; Ш Ps. aeruginosa, E. coli, Proteus; Ш Enterobacter, Citobacter; Ш Klebsiella, Salmonella, Serratia; Legionella, Mycoplasma; Ш Bacteroides, Campylobacter, Bac. cereus; Ш Саңырауқұлақтар – Candida, Penicillium, Aspergillus және т. б. ; ШВирустар – қарапайым герпес, РС-вирус, аденовирус және т. б.

Госпитальді (ауруханаішілік) инфекцияларды келесі топқа бөледі: • • Септицемия және бактеримия; Іріңді қабыну инфекциялары; Жаралы және күйік инфекциялары; Жоғары тыныс жолдары инфекциялары; Урогенитальді инфекциялар; Өткір ішек инфекциялары; Посттарнсфузионды инфекциялар (бронхоскопия, гастроскопиядан кейін, гемодиализ, наркоздан кейін);

Ауруханаішілік инфекциялардың пайда болуының негізгі себептері: 1. Ауруханада стафилококктардың госпитальді штамдары ж/е әртүрлі Грам теріс бактериялардың пайда болуы мен табиғи селекциясы. Олар әдетте жоғары вирулентті, көпшілігі дәрілерге тұрақты; 2. Мед. қызметкерлер арасында, әсіресе хирургиялық, гиникологиялық мекемелерде патогенді стафилококкты ж/е басқа бактерияларды тұрақты тасушылардың пайда болуы; 3. Асептика принципінің бұзылуы, стерильді емес шприц, инструмент қолдану;

4. Әртүрлі бактериялар ж/е саңырауқұлақтармен кірлеген антисептиктер, дезинфектанттар, дайын дәрілерді қолдану барысында олар оппортунистік аурулар тудырады; 5. Емдеу мекемелерінде санитарлық гигиена тәртібі бұзылғанда, жеке гигиена сақталмағанда; 6. Емдеу мекемелеріне вирустар, өткір респираторлы н/се өткір ішек аурулары қоздырғыштары түскенде; 7. Емдеу мекемелерінде бактериотасушылар н/се жасырын инфекциялы түрімен ауыратын аурудың пайда болуы;

8. Антибиотикпен және химиопрепараттармен тиімді емдеудің бұзылуы, дәріге тұрақты патогенді және шартты патогенді бактериялардың таралуына тұрақты бақылаудың жүргізілмеуі; 9. Басқа да көптеген белгісіз факторлар.

НАЗАР АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!