Астана Медицина Университеті Пәнге кіріспе инфекцияның жалпы патологиясы

Астана Медицина Университеті Пәнге кіріспе: инфекцияның жалпы патологиясы бойынша ілім. Жұқпалы аурулардың құрамы. Госпитализация ережелері. Жұқпалы аурулар ауруханасының күн тәртібі. Жұқпалы аурулардың диагностика принциптері. Емдеу принциптері және әдістері. . Жұқпалы аурулардың алдын алу. Инфекциялық аурулар және эпидемиология кафедрасының доценті, м. ғ. к, Тусупова Қ. Н.

Дәріс жоспары: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Анықтамасы Жұқпалы аурулардың әлеуметтік экономикалық маңыздылығы Жұқпалы ауруларды зертеудің тарихи мәліметтері Жұқпалы аурулардың жіктелуі Инфекциялық үрдістің даму негіздері Инфекциялық үрдістің түрлері Жұқпалы аурулардың ерекшеліктері Жұқпалы аурулардың даму циклі Жұқпалы аурулардың негізгі синдромдары Жұқпалы аурулардың қазіргі күндегі шешілмеген мәселелері Жұқпалы аурулардың диагностикасының принциптері Жұқпалы аурулардың емдеу прициптері Жұқпалы аурулардың қызметінің структурасы Жұқпалы ауруларды алдын алу

Анықтамасы Жұқпалы аурулар (латын сөзі infection - жұқтыру)- бір топ патогенді қоздырғыштармен шақырылатын; жоғары жұғуымен, цикл түрінде өтуімен сипатталатын, арнайы иммунитет құратын, кең таралған аурулар.

Жұқпалы аурулардың әлеуметтікэкономикалық маңыздылығы Әлеуметтік- экономикалық мағынасы 2 фактордан құралады Сырқаттану деңгейі Өлім көрсеткіші деңгейі Адам патологиясының ішінде үлес салмағы 60 -70 % ( ДДҰ жүрек тамыр және онкологиялық аурулардан кейін 3 орында). Жұқпалы аурулардың нозологиялары мыңнан астам.

Жұқпалы аурулар дүние жүзінде маңызды мәселелердің бірі - Бұрын- эпидемиялар мен пандемиялар (оба, нағыз шешек, холера, бөртпе сүзегі, іш сүзегі, грипп т. б – адам өліміне басты себебі. Қазіргі күнде- көптеген инфекциялармен сырқаттану біршама төмендеуде. Бұрын төмендеген инфекциялар өршіп, қайтадан бас көтеруде ( туберкулез, дифтерия, безгек, холера) Кейбір табиғи инфекциялардың белсенділігі жоғарлауда ( оба, кене энцефалит, геморрагиялық қызбалар, лептоспироз) Зоонозды инфекциялардың таралуы кеңейген ( сібір жарасы, туляремия, құтырма) Жана аурулар пайда болып жатыр ( АИТВ, ротовирусты синдром, Лайм ауруы, вирусты геморрагиялық қызбалар, боррелиоз, легионеллез, холера бенгал) Баяу дамитын нерв жүйесінің зақымдауымен өтетін аурулар көбеюде Қазіргі күнде жұқпалы аурулардың құрамында көбінесе вирустармен шартты патогенді микробтар шақыратын инфекциялардың үлес салмағы жоғарлауда.

Жұқпалы аурулардың ерекшеліктері 1. Жұқпалы ауру туу үшін этиологиялық фактор қажет. Қоздырғыш организмде қорғаныс факторларын (капсула, L - түрлері) түзіп, өзіне тіршілік етуіне әрекет жасайды (соның ішінде антибиотиктерге төзімділік құрастыру). 2 Жұқпалы ауруларға жұғыстық тән, әр науқас – ауру көзі ретінде қауіпті. 3 Жұқпалы аурулар кең таралып, «лап етіп » өршу, эпидемия немесе пандемия түрінде өтеді. 4 Жұқпалы аурулар көбінесе циклдік түрде өтеді (соматикалық, хирургиялық аурулардан басты айырмашылығы) 5 Бірталай жұқпалы аурулардан кейін тұрақты, ұзақ иммунитет қалыптасады ( қызылша, дифтерия, скарлатина, желшешек т. б), кейбір аурулардан кейін типіне байланысты қысқа мерзімді иммунитет ( ішек инфециялары), кейбір инфекциялардан кейін иммунитет қалыптаспайды.

Күрделі мәселелер - аурухана ішіндегі инфекциялар - антибиотик төзімді штаммдар.

ҚР кездесетін жұқпалы аурулар - ЖРВИ, соның ішінде грипп - ішек инфекциялары (дизентерия, сальмонеллез, ботулизм, АИТВ, ВГА) -менингококкты инфекция -балалар инфекциясы (қызылша, шел шешек, эпидпаротит ж. т. б. ) -бруцеллез -сібір жарасы -лептоспироз -листериоз -көктемгі-жазғы энцефалит -ҚҚГҚ -оба -тілме -құтырма

Жұқпалы аурулардың жіктелуі Этиологиялық факторы бойынша -бактериялды -вирусты -паразитарлы -саңырауқұлақтармен шақырылатын -риккетсиоздар т. б Таралу ортасына байланысты -антропоноздар -зооантропоноздар -сапроноздар

Жұқпалы аурулардың жіктелуі Таралу механизмі бойынша ( Л. З. Громашевский) ішек аурулары ауа- тамшы инфекциялары қан инфекциялары тері және шырышты қабат инфекциялары туа біткен аурулар

Инфекциялық үрдістің даму түрлері. Инфекция (infection –жұқтыру, жұғыстық)ауру қоздырғышы (микроорганизм) адам организміне (макроорганизмге) еніп, сыртқы ортаның жағдайына байланысты қарым қатынасқа түсіп, нәтижесінде инфекциялық процесстің бір түріне апаратын жағдай. Инфекциялық процесс - қоздырғыштың патогенді әсерінен адам организмінде туатын қорғаныс физиологиялық және патологиялық реакциялардың жиынтығы.

Инфекциялық үрдістің түрлері Манифестік түрлері (клиникалық көріністер болған кезде) 1) жедел 2) созылмалы Бактерия тасымалдаушы: 1) сау адамдар арасында болатын, сонын ішінде транзиторлы 2) аурудан кейін дамитын жедел (3 айға дейін) созылмалы түрде (3 айдан кейін, оның ішінде өмір бойы) Латенттік ( жасырын, иннапарантты) Баяу дамитын инфекциялар ( құтыру ауруы, герпес инфекциясы)

Инфекциялық үрдістің түрлері Инфекциялық ауру әртүрлі көріністермен байқалатын инфекциялық үрдістің жоғары дәрежесі. Байқалу көріністері 1. клиникалық 2. патоморфологиялық 3. биохимиялық 4. иммунологиялық

Жұқпалы аурулардың даму циклі Инкубациялық кезең Клиникалық көріністер кезеңі - алғашқы көріністері - нағыз клиникалық көріністер Реконвалесценция кезеңі Аурудың соңы - сауығуы - созылмалы түрінде өту - өлім

Жұқпалы аурулардың диагностика принциптері. Диагноз уақытында қойылып Диагноз дәлелденген болуы керек Диагноз – клиникалық эпидемиологиялық лабораторлы мәліметтермен қойылады.

Жұқпалы аурулардың диагностикалық принциптері - Болжам диагноз: шағымдары, эпидемиологиялық мәліметтер, клиникалық көріністер - Клиникалық диагноз: болжам диагноздың негіздеуімен лабараторлы зерттеу нәтижелері - Қорытынды диагноз: клиникалық диагноздың негіздеуі, динамикада бақылау мәліметтер

Клиникалық мәліметтерді анықтау Науқастың шағымдары ( субьективті белгілер) Сырқат анамнезі Обьективті көріністер

Шағым жинау ерекшеліктері Шағымдар белсенді түрде анықталу керек Сырқаттың дамуын күн сайын, кейде сағат сайын анықтау Сырқаттың алғашқы белгілерінің пайда болу уақыты Сырқаттың басталу түрі ( кенеттен, біртіндеп) Продромалды кезең белгілері Клиникалық белгілердің пайда болуы мен реттілігі. Қолданылған дәрі-дәрімектер.

Обьективті тексерулер: -Терапевтік қарау схема жүйе - мүше бойынша. -Науқастың жағдайын бағалау - сырт келбеті - тері және шырыш қабаттары - перифериялылық лимфа түйіндері - тірек қимыл аппараты - жүрек тамыр жүйесі - тыныс алу жүйесі - ас қорыту жүйесі (тіл, бауыр, көк бауыр) - несеп жыныс жүйесі - нерв жүйесі

Диагностикалық мағынасы бойынша барлық клиникалық көріністер 3 топқа бөлінеді. 1. Патогномды немесе спецификалық белгілер – бұл тек қана осы сырқатқа тән көріністер. Осы көріністер болған кезде – диагноз анық дәлелденеді, болмаған жағдайда осы сырқат деуге мүмкіншілік бермейді. 2. Факультативті немесе сүйеніш белгілері. Бұл көрініс осы ауруға негізгі болғанымен, басқа ауруларда да көрінуі мүмкін (мысалы – қан және шырыш араласқан нәжіс бөртпелер, брадикардия, қызба т. б). 3. Жәрдемші ( ой салатын) белгілер – бұл көріністер бірқатар ауруларда кездесуі себебімен диагноз қоюға мүмкіншілік бермейді. Бірақ сырқаттың негізгі белгілерімен қоса клиникалық көріністерінің спецификалық жиынтығын құрастыруға мүмкіншілік береді.

Филатов-Коплик-Бельский дақтары

Сіреспе кезіндегі опистотонус пен тризм

Сібір жарасы кезіндегі карбункул

Аурудың 8 күні Аурудың 15 күні Ауурдың 26 күні Аурудың 46 -48 күні.

Аурудың 68 -70 күні

Тірек симптомдар Дизентерия кезіндегі нәжіс Менингеалды симптомдар

Жұқпалы аурулар жиі кездесетін синдромдары: -Жалпы улану (интоксикация) - қызба синдромы - экзантема синдромы -респираторлы синдром - диарея синдромы - сарғаю синдромы - лимфаденопатия синдромы - менингиальды - гепатолиенальды синдромдар.

Эпиданамнез Мақсаты: пайда болған аурудың көзін, тарау жолын факторларын анықтау.

Эпиданамнез -зерттеу мерзімі инкубация кезең мерзіміне байланысты. -нақты сұрақтар қойылып анықталады. -эпидимиологиялық мәліметтер анықталмаған жағдайда диагноз қоюға кедергі болмау керек -эпидмиологиялық анамнезді жинаған кезде жоспарлы және эпид. көрсеткіштер бойынша жасагған егулер жөнінде мәліметтеранықталады.

Лаборатордлы диагностика Арнайы емес ҚЖА , ЗЖА, құрт жұмыртқаларына тексеру, RW, АИВ ауруларға тексеру. Арнайы әдістер Қоздырдырғышты анықтауға бағытталған Бактериологиялық Вирусологиялық Паразитологиялық ПТР Қоздырғыш антигендерін анықтайтын серологиялық реакциялар ( ИФА, РАГА) Антиденелерді анықтау Серологиялық Аллергиялық Инстументальды

Науқасты тексеру ЖҚА ЖЗА Серологиялық әдіс (ИФА, РНИФ) Бактериологиялық әдіс.

Жұқпалы ауруларды госпитализациялау ережелері Міндетті түрінде (іш сүзегі, менингококты инфекция, ботулизм, сібір жарасы т. б). Клиникалық көріністер бойынша (клиникалық асқынулар, ауыр ағымы). Эпидемиологиялық көріністер бойынша ( эпидемиологиялық ошақтарды залалсыздандыру шаралары)

Жұқпалы ауруларға көмек көрсететін медициналық қызмет. Инфекциялық ауруханалар (ересектерге және балалар бөлімшесімен). Емханалар құрамында жұқпалы аурулар кабинеттері. Жұқпалы аурулардың ғылыми зерттеу институттары.

Инфекциялық стационар тәртібі Инфекциялық аурулардың контагиоздылығын ескере отырып, инфекциялық стационарда төмендегілерді қарастыратын (ауруханаішілік инфекцияларды жоққа шығару үшін) эпидемияға қарсы тәртіп сақталу керек (жай инфекциялар кезінде): Ш Бокс түрінде диагностикалық палаталар немесе бөлімдердің болуы; Ш Инфекциялық ауруларды нозологиялық форма бойынша госпитализациялау; Ш Күнделікті дезинфекцияны және науқасты шығарған кезде қорытынды дезинфекцияны жүргізу; Аса қауіпті инфекциялар кезінде төмендегілерді ескеретін, қатаң эпидемияға қарсы тәртіп қолданылады: Ш Стационарды «таза» және «кір» бөліктерге бөлу; Ш Қорғаныс киімде жұмыс істеу (түрлі типті обаға қарсы костюм).

Жұқпалы аурулардың емдеу прициптері - Уақытында басталу керек Комплексті болу керек Патогенетикалық емді негіздеу қажет Әр науқасқа жеке ерекшеленген ем қолдану керек «Комплексті ем » ұғымына кіретін жағдайлар: рациональды күн тәртібі дұрыс тамақтану да ем болады этиотропты ем патогенетикалық ем спецификалық ем симптоматикалық ем физиопроцедуралар санаторлы - курортты ем

Жұқпалы аурулардың алдын алу Жұқпалы аурудың алдын алу принциптері: 1. спецификалық 2. спецификалықемес - вакциналар - сары сулар - анатоксиндар