«Астана медицина университеті» АҚ

«Астана медицина университеті» АҚ № 1 о амды денсаулы са тау кафедрасы Қ ғ қ қ қ С Ж Ө Та ырыбы: о амды денсаулы пен байланысты медицинаны этикалы м селелері. қ Қ ғ қ қ ң қ ә Орында ан: Ыс а М. ғ қ қ Тексерген:

Жоспары: 1. Кіріспе Медициналы этика ж не деонтология туралы т сінік. қ ә ү 2. Негізгі б лім ө о амды денсаулы са тауды дамуыны азіргі сатысында деонтология Қ ғ қ қ қ ң ң қ ж не медициналы этика ма ызы. ә қ ң Деонтология ж не медициналы этиканы нормативтік-за дылы негіздері. ә қ ң ң қ 3. орытынды Қ 4. Пайдаланыл ан дебиеттер ғ ә

1. Кіріспе Медициналы этикақ (лат. ethica , грек тілінен ал анда ғ ethice – адамгершілікті зерделеу), немесе медициналы деонтология қ (греч. deon – парыз; «деонтология» термині со ы жылдарда ы отанды дебиетте ке інен ңғ ғ қ ә ң олданылуда), – я ни б л –медициналы ызметкерлерді к сіби міндеттерін қ ғ ұ қ қ ң ә орындау барысында ы этикалы нормалар мен а идаттар жиынты ы. ғ қ қ ғ ғ азіргі заман ы т сінік бойынша, медициналы этика аспектілері Қ ғ ү қ ылыми – ғ медициналы қ ызметкерлерді қ ң ж мысыны этикалы ұ ң қ ж не адамгершілік ә аспектілерін зерттейтін медициналы ылым қ ғ тарауы практикалы – к сіби қ ә медицициналы қ ызмет барысында қ этикалы нормалар қ мен ережелерді алыптастыру ж не қ ә олдану міндеті болып қ табылатын медициналы қ т жірибие саласы ә

Медициналы этика ш қ ү негізгі ба ыт бойынша ғ т л аралы ұ ғ қ арым- атынастарды қ қ ң рт рлі м селелерін ә ү ә зерделейді ж не шешеді: ә 1. Медициналы қ ызметкер – қ емделуші. 3. Медициналы қ ызметкер – қ медициналы қ ызметкер. қ 2. Медициналы қ ызметкер – қ емделушіні ң туыс андары. қ

Этикалы а идаттар: қ қ ғ айырымдылы қ қ автономияділеттілік әтолы анды ққ медициналы к мек қ ө

К рделі ж не ауырсындыратын емшараларды бастамас б рын медбике осы ү ә ұ емшараларды м нін, ма ынасын ж не ажеттілігін т сінікті т рде нау ас а ң ә ғ ә қ ү ү қ қ т сіндіруі ж не тыныштандыруы ажет. ү ә қНау асты жанында т рып оны диагнозын, емдеу жоспарын тал ылау а, қ ң ұ ң қ ғ палатада ы зге де нау астарды денсаулы ын гімелеуге тыйым салынады. ғ ө қ ң ғ әң «Медбике-емделуші» арасында ы арым- атынастар: ғ қ қ Медициналы бике емделушімен сабырлы рі ашы жар ын с йлесуге міндетті. Д рекі, қ ә қ қ ө ө т рпайы немесе тым ресми с йлесуге тыйым салынады. Нау астар а «Сіз» деп ж не аты мен ұ ө қ ғ ә кесіні атын атап с йлескен ж н. ә ң ө ө

ойыл ан с ра тар а сабырлы жауап беруі ажет, к рделі нау аста д рыс к те білу Қ ғ ұ қ ғ қ ү қ ұ ү ережелерін шыдамдылы пен йретуі тиіс. қ үК рделі нау астарды к тушілерге емшара мен манипуляцияларды д рыс орындау ү қ ү ұ т ртібін т сіндіруі тиіс ә ү тек з зыреті ше берінде с хбаттасуы (нау асты сыр аты, болжамы ж нінде ө құ ң ұ қ ң қ ө гімелемей, д рігерге жолдау) тиіс әң ә «Медбике – емделушіні туыс андары (ж не жа ындары)» ң қ ә қ арасында ы арым- атынастар: ғ қ қ стамдылы ты, сабырлылы ты, тынышты ты ж не дептілікті са тауы ажет Ұ қ қ қ ә ә қ қ

Та айындал ан д рігерлік емді олдану барысында к м н туында ан ғ ғ ә қ ү ә ғ жа дайда , нау ас жо уа ытта, сыпайы т рде, осы ж нінде д рігермен ғ қ қ қ ү ө ә м н-жайды тал ылауы ажет. ә қ қД рігерлік та айындаулар уа ытында на ты, на ты ж не к сіби орындалуы ә ғ қ қ қ ә ә тиіс Нау асты денсаулы жа дайында ы кенеттен бол ан згерістер қ ң қ ғ ғ ғ ө туралы д рігерге жедел хабар берілуі тис ә «Медбике-д рігер» арасында ы арым- атынастар: ә ғ қ қ С хбаттасу кезінде д рекі с йлесуге тыйым салынады ұ ө ө

Медициналы деонтология мораль мен этика туралы ылымны бір бѳлігі қ ғ ң ретінде ко амды -саяси ж не экономикалы жа дайлармен, стемдік ғ қ ә қ ғ ү рушы идеологиямен, сондай-а медицинаны ылыми ж не т жірибелік құ қ ң ғ ә ә даму де гейімен ты ыз байланыста. ң ғ Емдеу ж мыстары барысында ы д рігер мен нау астын зара арым- атынасыны ұ ғ ә қ ө қ қ ң моральді-этикалы м селелері деонтологияны ма ызды тарма ы болып табылады. қ ә ң ң ғ Емдеу мекемесі туралы ал ашкы серді жа ымды, не жа ымсыз болуы медицина ғ ә ң ғ ғ ызметкеріне, осы жердегі ж мыс т ртібі мен жай-ахуал а байланысты қ ұ ә ғ алыптасады. Емдеу мекемесіндегі орта мен ахуал нау астарды к іл-к йіне, қ қ ң өң ү сайып келгенде, емдеу ісіне зор ы палын тигізеді. қ Б лімшедегі жалпы жай ахуалды да ма ызы зор. Егер нау ас ыпты да, м ият ө ң ң қ ұқ ұқ ж мыс істеп отыр ан медицина ызметкерін к рсе, к ілі орны ып, табалдыры тан ұ ғ қ ө өң ғ қ сеніммен аттайды. Егер де, нау ас тек жо ары білікті маманды ана емес, сонымен қ ғ ғ атар жаны жайса , ж регі ізгі жанды керсе, амкор пейілін сезінсе, онымен қ ң ү қ б кпесіз байланыс жасайды, ал м ны зі емні шипалы болуына септігін тигізеді. ү ұ ң ө ң

Б лмелер нау астарды ж ріп-т руына, мазасыз демалуына олайлы, ө қ ң ү ұ қ йреншікті т рмысын еске саларлы деппен жаса талуы тиіс. ү ұ қ ә қ Т рмысты жа дай жасаумен атар, нау астардын психикасына ұ қ ғ қ қ эстетикалы , сезімдік т р ыдан да сер етіп, оларды к іл-к йін қ ұ ғ ә ң өң ү к теруді, сезімін сергітуді де мытпа ан ж н. ө ұ ғ ө Нау ас б лімшеге т скен бойда оны емдеуші д рігер арсы алып, б кіл медициналы қ ө ү ә қ ү қ тексеруден ѳ ткізеді, ем олданып, оны н тижесіне жауап береді. Сонды тан, емдеуші қ ң ә қ д рігер нау ас адам туралы, онын ѳ мірі мен т рмысы, ж ргізілген диагностикалы ә қ ү ү қ тексерулерді н тижелері, зіні сыр атын сезінуімен ой тол анысы туралы б рін біледі. ң ә ө ң қ ғ ә Осындай жа дайлар а орай, емдеуші д рігер стационар а келген кезінде, ауру адам шін е ғ ғ ә ғ ү ң жа ын жан а айналады, о ан лгі нау ас жан т німен сеніп, зіні уайымы мен ой к дігін қ ғ ғ ә қ ә ө ң ү жасырмай айтады. Емдеуші д рігер кез-келген мекемені буыны, бетке стар беделі болып табылады. ә ң ұ Сонды тан, д рігерге рметпен карап, жо ары беделге жетуіне колдау корсету аурухана қ ә құ ғ кімшілігіні де, клиника басшылы ыны да, ма ызды міндеті саналма. рине, емдеуші ә ң ғ ң ң қ Ә д рігерлер ркилы болады, олар бір-бірінен жеке, к сіби аситтерімен ерекшеленеді. ә ә ә қ Оларды кейбіреулеріні кателік жіберетін кездері де кездесіп алады, сонда оларды ң ң қ ң ызметін объективті т рде ба алау, тіпті діл жазасын беру ажеттігі туындауы м мкін. қ ү ғ ә қ ү Біра м ны б рі нау астар назарына жетуге, палата д рігерлеріні беделіне н сан қ ұ ң ә қ ә ң ұқ келтірілмеуі тиіс. Осынау зекті деонтологиялы ка иданы барша ж рт барлы жер, сіресе ө қ ғ ұ қ ә клиникалар мен ауруханаларды басшылары ата са тауы тиіс. ң қ

1. Международный кодекс медицинской этики Принятый З-й Генеральной Ассамблеей Всемирной Медицинской Ассоциации (Лондон, Великобритания, 1949 г. ), дополненный 22 -й Всемирной Медицинской Ассамблеей (Сидней, Австралия, 1968 г. ) и 35 -й Всемирной Медицинской Ассамблеей (Венеция, Италия, 1983 г. ) Халы денсаулы ы ж не қ ғ ә денсаулы са тау ж йесi қ қ ү туралы аза стан Республикасыны Қ қ ң 2009 жыл ы 18 ырк йектегi N ғ қ ү 193 -IV Кодексi Халы аралы д рігерлер қ қ ә этикасыны кодексі. Хельсинки ң « аза стан Республикасыны Қ қ ң мемлекеттік ызметкерлеріні қ ң Арнамыс Кодексі» (мемлекеттік ызметкерлеріні ызметтік қ ң қ этика ережелері)Деонтология ж не ә медициналы этиканы қ ң нормативтік-за дылы негіздері. ң қ

орытынды: Қ Д рігер шін де, орта буын медицина ызметкерлері шін де е басты а ида — ә ү қ ү ң қ ғ адамгершілікті, ілтипатты мейірімділікті са тай білу. Бір кезде хал ы дайдай қ қ құ сенген пір т т ан, т редей к тіп сыйла ан д рігерлер мен медицина ұ қ ө ү ғ ә ызметкерлеріні б л к нде ел арасында ы абырой-ата ы, сый-сияпаты, рметі қ ң ұ ү ғ ғ құ б рын ыдай емес жепт уір т мендеп а кеткен. ұ ғ ә ә ө қ Б ан кім кін лі? Е уелі сол медицина ызметкерлері мен д рігерлерді здері ұғ ә ң ә қ ә ң ө кін лі. Адам баласы зін біреуге сыйлата алу шін, е уелі зіні сыйласымды ә ө ү ң ә ө ң бол аны д рыс. зі д рекі, м дениетсіз, білімсіз, санасыз, кір- ожала , ғ ұ Ө ң ө ә қ қ салдыр-сала болып т рса сені кім сыйлайды? қ ұ ң «Сый а — сый, сыра а — бал» деп б рын ылар бекер айтпа ан. М мкін ғ ғ ұ ғ ғ ү д рігерлеріміз бен медицина ызметкерлерімізді ел арасында ы адір- асиетіні ә қ ң ғ қ қ ң тым т мендеп кетуі о амымызда ы болып жат ан экономикалы , саяси рухани ө қ ғ ғ қ қ згерістермен т рмысты — леуметтік жа дайларды те нашарлап кетуіне де ө ұ қ ә ғ ң ө байланысты шы ар. ғ алай бол анда, ел басына андай иыншылы т ссе де д рігер болсын, орта Қ ғ қ қ қ ү ә буын болсын, кіші медицина ызметкерлері болсын зіні адір асиеті, намысы, қ ө ң қ қ маманды ыны абырой-ата ы шін к ресе білуі керек. ғ ң ғ ү ү Д рігер мен орта буын медицина ызыметкерлеріні адам баласыны ә қ ң ң денсаулы ыны са шысы екенін ас а ым с тке де мыту а а ылары жо. Ішкі ғ ң қ қ қ ғ ә ұ ғ қ қ қ м дениеті йлескен д рігер мен медбикелер ана сыр ат ж регіне жол тауып, ә ү ә ғ қ ү адам жаныны арашасы бола алады. ң Т н жарасы мен жарасыны шипагері бола білген адам ана на ыз д рігер, ә ң ғ ғ ә мейірбике деген ат а лайы бола алады. Ол шін рбір д рігерді , рбір қ қ ү ә ә ң ә мейірбикені к п ізденулері, білімі мен м дениетін к терулері ажет. ң ө ә ө қ

Пайданыл ан дебиеттер: ғ ә 1. “Медициналы этика ж не деонтология” www. fullref. ru қ ә 2. Деонтология в медицине, том 2: Частная деонтология / Под ред. Б. В. Петровского. М. : Медицина, 2010. 3. аза стан Республикасыны «Халы денсаулы ы ж не денсаулы са тау ж йесі» Қ қ ң қ ғ ә қ қ ү Кодексі 18. 09. 2009 ж. 4. Деонтология немесе д рігерді адами пішіні, А т бе облысты о амды — саяси ә ң қ ө қ қ ғ қ газет, 9 а пан 2012 ж, Ізбас ан АЙМА АМБЕТОВ қ қ Ғ