«Астана медицина университеті» АҚ Философия және социология кафедрасы ПРЕЗЕНТАЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ: ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘЛЕУМЕТТАНУ Орындаған: Аралбай Руслан Топ: 225 ЖМ Топ Қабылдаған: Досыбаева Н. Т Астана 2015 ж.
ü КІРІСПЕ ü Экономикалық әлеуметтанудың даму тарихы ü Экономикалық әлеуметтану қызметтері ü Экономика әлеуметінің пәні, объектісі ü Нарықтық экономика пәндері ü Нарықтық экономика элементтері ü Экономиканы әлеуметтік тұрғыдан зерттеудің ең басты мәселелері. ü Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер
* * «Экономика әлеуметтануы» термині XIXғ бастап қолданысқа енді, дегенмен мұндай атаумен еңбектер XXғ шыға бастады. Ең бірінші еңбек Бельгиялық әлеуметтанушы Г. Де Грефаның (1886 -1964) «la sociologio economique» деген кітабы болды, ол 1904 жылы орыс тіліне аударылып «әлеуметтік экономия» деген атпен жарық көрді.
*Экономикалық әлеуметтанудың тарихын үш кезеңге бөліп қарауға болады: ғылымға дейінгі(б. з. д. 3 мыңжылдықб. з. XVIII) классикалық(XIXғXXғ) қазіргі (XXғ соңы - XXIғ)
Экономикалық әлеуметтанудың функциялары танымдық түсіндіруші бағалау болжамдық
*Англиялық ғалым Адам Смит(1723 -1790) алғаш рет еңбек бөлінісі туралы жүйеленген ілімді ұсынған еді, ол өнімділікті ынталандырудың себебі болды. Ол еңбек бөлінісі өнімділікті үш тәсілмен арттырады деп • әрбір есептеді: жұмысшының жылдамдығын 1 2 3 арттыру арқылы • бір жұмыстан екіншісіне ауысқан кезде уақытты үнемдеу арқылы • еңбегін жеңілдететін және қысқартатын машина ойлап табу мен жасаушыларды ынталандыру арқылы
Нарық дегеніміз, тар мағынада- азықтүлік және басқа өндіріс бұйымдарын, тауарларды сататын сауда орны.
Экономикал ық әлеуметтану дың пәні Экономикалық экономика әлеуметтанудың саласындағы обьектісі әлеуметтік қатынастар (еңбек, жеке меншік, өндіріс, бөліс, айырбас және тұтыну), сондай-ақ экономиканың макроэкономикалық заңдылықтармен өзара әрекет нәтижесінде олардың дамуына әсері. әлеуметтік- экономикалық процестердің күрделі динамикалық жүйесі, ол экономика және әлеуметтік саланың өзара әрекеттің нәтижесінде пайда болады, яғни бұл әлеуметтік процесс ретінде экономиканың дамуы. Олардың құрамына саладағы адамдардың әлеуметтік қатынастары, осы адамдардың әлеуметтік- экономикалық жіктелуі және олардың түрлі әлеуметтік таптарға бөлінуі жатады.
Бәсеке Өндірушілер мен тұтынушылар Сұраныс және ұсыныс Баға Экономикалық жекешелендіру Нарықтық экономика элементтері
Экономикалық әлеуметтану экономикалық процестерді адамдардың іс-әрекеті, қызметінің жемісі ретінде қарайды. Қоғамдағы адамдардың материалдық тұрмыс жағдайы әр түрлі болғандықтан, олардың мұқтаждығы, талап-тілектері де, тұтыну дәрежелері де әр түрлі. Сондықтан олар қоғамда әр түрлі рөлдер, яғни қызмет атқарады, осыған сәйкес оған қоғамда әр түрлі орында, жағдайда, беделде болады. Экономикалық әлеуметтану экономиканы зерттеудің басты мәселесі ретінде экономиканың өз алдына жүйе деп қарайды. Ал, экономикалық жүйеде- өндіріс-бөлуайырбастау-тұтыну жүзеге асырылады. Ал, бұл процестің нарықтық түрі: “Сұраныс және ұсыныс”. Нарық дегеніміз, тар мағынада- азық-түлік және басқа өндіріс бұйымдарын, тауарларды сататын сауда орны. Ғылыми тілмен айтқанда, ол тауар айналымының өрісі, сатып алу мен сату ісінің жиынтығы. Таурларды ұсыну және оған деген төлеу қабілеті бар сұраныс. Нарық теориясы ұдайы өндіріс теориясының құрамды бір бөлігі. Нарық тауар өндірісі туып, өсуімен қатар пайда болып, дами бастайды, әсіресе ол қала мен ауылда натуралдық шаруашылық ыдырап, қоғамдық еңбек бөлінісі тереңдей түскен кезде кеңейеді.
Экономиканы әлеуметтік тұрғыдан зерттеудің ең басты мәселелері. Экономикалық дамудың әлеуметтік аспектілерін жан-жақты ескеріп, талдап отыру керек. Мысалы, әлеуметтік, рухани құндылықтары бойынша адамның ең жоғары қасиеттері-инабаттылығы, еңбек сүйгіштігі, оған қатынасы, ынталығы, ұқыптылығы, оның қайырымдылығы, әділеттілігі, жауапкершілігі, белсеңділігі, шаруа қорлығы, т. б. қоғамдық өндірісті дамытып, оның өнімін көбейтіп, сапалы тауарларды көп өндіруге тікелей әсерін тигізіп отырады. • Осыларға орай, экономикалық әлеуметтану еңбектің мазмұны мен түрлері, яғни жұмысшылар мен қызметкерлердің білім деңгейі мен мамандығы, саналылығы, әділеттілігі, белсеңділігі, жауапкершілігі, т. б. қасиеттері еңбек процесіне қалай әсер ететінің де зерттейді. Экономикалық әлеуметтанудың бір ерекшелігі сол, ол экономика құбылыстар мен процестерді жеке адамның топты оның ішінде жіктің экономикалық жағдайы, материалдық әл-ауқаты, одан туатын сана, ойлау және мінезқұлқымен тығыз байланыстырады. Сөйтіп ол экономиканы реттеудің, басқарудың әлеуметтік механизмдерін ашады да, экономикалық сананы, экономикалық ойлауды, экономикалық ынта, ықылас, мәдениет мәселелерін зерттейді.
Экономикалық әлеуметтану экономикалық құбылыстар мен процестерді зерттегенде белгілі бір әдістемелік қағидаларға сүйенеді. Олар: 1. Әрбір таптың оның ішіндегі топтың, мұңмұқтажы, мүдде, талап-тілегі тұрғысынан зерттейді. 2. Әлеуметтік топтардың, оның жіктерінің меншік формасына қатынасын, әл-ауқатының дәрежесін, өмір сүру жағдайларын нақтылы еске алып отырады. 3. Әлеуметтік факторлардың тигізетін әсерін және экономикалық қатынастардың әлеуметтік қатынастарға, процестерге тигізетін әсерін ескереді. 4. Әлеуметтік-экономикалық міндеттері шешуде әлеуметтік, яғни, адам факторына басты назар аударады. 5. Шаруашылық тетігімен салыстырғанда әлеуметтік тетіктің ықпалы басым түсінетінін әр уақытта ескеруді қажет етеді 6. Экономикалық және әлеуметтік мәселелерді тығыз байланыста қарап, шешілетін практикалық мәселелерді де бірыңғай байланыста қарауға бағыттап отырады 7. Экономикалық және әлеуметтік саяси тығыз байланыста болатынын есте ұстау.
белгілі бір тарихи кезеңде сол немесе ӛзге де әлеуметтікэкономикалық процестердің пайда болуы мен себептерін анықтау қоғамның белгілі бір тарихи даму сатысында және белгілі бір экономикалық жағдайда әлеуметтік және экономикалық факторлармен процестердің ӛзара әрекеттерін зерттеу; Мінде ттері қоғамның экономикалық саласының дамуына ықпал ететін және индивидтердің, қауымдастықтардың және топтардың экономикалық қызметін реттейтін әлеуметтік механизмдерді зерттеу экономикалық мінез- құлықтың әртүрлі типтерінің ерекшеліктерін және әртүрлі тауарлар мен қызмет кӛрсетуді ӛндіру, бӛлу, айырбастау және тұтыну үрдісінде пайда болатын әлеуметтік қатынастарды зерттеу
Көп жүйелілік Мемлекеттің белсенді реттеушілік рөлі Нарықтық экономикаға тән сипаттамалар Ресурстардың үнемделуі Дамыған инфрақұрылым Жаңа технологияның пайдаланылуы
* Рыноктық экономика, базарлы экономика – еркін кәсіпкерлік, өндіріс құралжабдығына меншік нысандарының көптігі, нарықтық баға белгілеу, шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы шарттық қатынастар, мемлекеттің шаруашылық қызметке шектеулі түрде араласуы қағидаттарына негізделген экономика, яғни тауарлар мен қызметтерді өндіру, бөлу, оны бағдарламалау және реттеу саласы нарықта біріктірілетін экономика.
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін нарықтық экономикаға көшу жолына түсті. Осы бағытта 1992 жылы қаңтарда бағаны ырықтандыруға, мемлекеттік меншікті оның иелігінен алып жекешелендіруге кірісті. Қазақстанда нарықтық экономикаға көшудің алғашқы кезде үш кезеңі белгіленді. Бірінші кезең — 1991— 1992 жылдар Екінші кезең — 1993— 1995 жылдар аралығы Үшінші кезең — 1996— 1998 жылдар
Статистика мен Қолдау Комитетін қатыстыра отырып, терең талдау жасауды талап етті. Осымен байланысты 1994 жылдың қаңтарында Президент экономикалық реформаны жүргізуді жандандыру жөніндегі шаралар туралы қаулы қабылдады. Онда дағдарысқа қарсы шаралар мен экономиканы түрақтандырудың 1994— 1995 жылдарға арналған бағдарламасы жасалды. Бағдарламада энергетикалық тәуелсіздікті қамтамасыз ету мәселесі қойылды, өндірістің қүлдырауы тоқтатылып, экономиканы түрақтандыру, инфляцияны ауыздықтау қажет екені айтылды. 1993 ж. 15 қарашада мемлекеттің өз ақшасы—теңге енгізілді. Экономикалық тәуелсіздіктің аса маңызды нышаны — үлттық валютамыз теңгеге ие болдық.
Қазақстанның әлеуметтік саласындағы басты мәселелердің бірі — зейнетақымен қамтамасыз ету. Соңғы кезде елімізде зейнеткерлердің қатары едәуір өсіп, олардың саны 2002 жылы 3 млн. адамға жетті. Үкімет зейнетақы мәселесін шешу үшін үш бағытта бірқатар жүмыс жүргізді. Бірінші — зейнетақының бүрынғы қарыздарын жабу Екінші — зейнетақыны уақытында төлеу Үшінші — зейнетақы жүйесін реформалау.
Нарықтық экономика - рыноктық экономика, базарлы экономика – еркін кәсіпкерлік, өндіріс құрал-жабдығына меншік нысандарының көптігі, нарықтық баға белгілеу. Өндірістегі басты тұлға-еңбек адамы. Еңбек адамына жұмыс күші ретінде ғана қарамай, оның көңіл күйімен, мүддесімен санасу керек. Жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбегінб ағалау – басты мәселе. Өндірісте, фирмалар мен корпорацияларда еңбек адамын өндірісті ұйымдастыру, тіпті басқару істеріне де араластырып отыру – әлемдік тәжірибе көрсеткендей, жоғары нәтижеге қол жеткізеді. Бұл -әлеуметтік еңбек қатынастарының “әлеуметтік әріптестік” деген түріне жатады. Өндірістіктегі барлық топтарлың мұңмұқтажын, мүддесін, қабілетін, белсенділігін ескеріп отыру – бүгін күннің басты талабы.
1. 2. Аитов Н. А «Можно ли управлять социальными процессами? » //Социологические исследования, 1998. № 3 Рахметов Қ. Ж, Болатова А. Н, Исмагамбетова З. Н Социология Алматы «Өлке» баспасы 2005 ж – 256 бет.
Скачать презентацию Астана медицина университеті АҚ Философия және социология
экон соц.pptx