"Астана медицина Университеті АҚ" Эндометриоз. Таралу жиілігі мен ерекшеліктері. Клиникасы. Диагностикасы. Морфологиялық верификациясы. Ажырату диагностикасы. Емдеу принциптері. Болжамы. Қабылдаған: Жанпеисов К. Ж. Орындаған: Джелдикбаева А. А. 415 ЖМ Астана 2014
Жоспары: I. Кіріспе II. Негізгі бөлім 1. Классификация 2. Этиология және патогенез 3. Клиникасы 4. Диагностикасы 5. Емі 6. Профилактика III. Қорытынды IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі
Эндометриоз. - тіндердің қарқынды өсуі тән қатерсіз гормон – тәуелді сырқат. Эндометриоз қабынулық аурулар мен жатыр миомасынан кейінгі 3 – орынға ие. Эндометриозға репродуктивті жастағы әйелдер жиі шалдығады. Эндометриоз бұл жамбас қуысының ауру сезімі және лапароскопиялық операция жасауға бағдарланған бастау болып табылады. Эндометриозға шалдығатын аурулар жасы 2530 жас. Эндометриоз постменопаузадағы әйелдерде сирек кездеседі. Қара және монғол нәсілдеріне карағанда ақ нәсілдерде жиі кездеседі.
Классификация Ø Локализациясы бойынша: -1 - генитальды: ішкі (аденомиоз) және сыртқы; -2 - экстрагенитальды: несепағар, ішек, бүйрек, өкпе, кіндік, ми, жүйке, көз, операциядан кейінгі тыртықтар; Ішкі генитальды эндометриоз (аденомиоз) – жатыр денесінің бұлшықетті қабатының эндометриоидты гетеротопиясының өсуі. Түйінді және диффузды формасын ажыратады. Ø Аденомиоздың диффузды формасының патологиялық процесс орналасуына байланысты 4 дәрежесін бөледі: І – эндометриоидты гетеротопия миометрийде 2 -4 мм қалыңдықта таралған; ІІ – миометрийдің ортаңғы қабатына дейін; ІІІ –бұлшықетті қабаттың 2/3 бөлігі ІY - эндометриоидты гетеротопия серозды қабатқа дейін таралған;
Сыртқы генитальды эндометриозға: Ø ішастарішілік (перитонеальды): аналық без, жатыр түтікшесі, ішастар; Ø эктрапеританеальды: сыртқы жыныс ағзалары, қынап, жатыр мойыны, ретроцервикальды аймақ;
Этиология және патогенезі Этиологиясы нақты белгісіз. Бірақ қауіп факторлары бар: - Репродуктивті менструальды циклдың бұзылысы; - Генетикалық және отбасылық жағдайы; Қазіргі таңда эндометриозды тудыртады деген бірнеше теориялар бар: Ø Эмбриональды теория, гетеротопияның парамезонефральды ағыстардан дамитын эндометриоз; Ø Имплантациялық, менструациалды қанның іш қуысына кетіп қалуынан дамитын; Ø Метапластикалық; Ø Дисгормональды; Ø Иммунды жүйенің бұзылысы;
Клиникасы Ø менструацияға дейін және кейін 3 -5 күн аралығында жыныс жолдарынан күңгірт – қоңыр бөлінді бөлінеді; Ø менструациялды циклдың бұзылысы Ø менструация кезінде және алдында ауыру синдромы; Ø жатырдың формасының ұлғаюы - менструация алдында жатыр ұлғаяды Ø анемия; Ø Жамбас қуысында ауру сезімі көбіне менструальды цикл кезінде ауру сезімі күшейіп ұзаққа созылады; Ø Менструалды қан кетудің ұзаруы және күшеюі; Ø Жыныстық қатынас кезінде ауру сезімдері; Ø Белсіздік; Ø Қанды жас; Эндометриоидты гетеротропияға көгерген дөңгелек немесе дұрыс емес пішінді ошақ – “көзшелер” - тән.
Эндометриоздың макроскопиялық көрінісі Эндометриоз түйін тәрізді, нақты контуры анық емес инфильтраттан, геморрагиялық немесе қою қоңыр сұйықтықты киста түзілісінен тұруы мүмкін. Өзіндік ерекшелігі Ø оның айналасында дәнекер тінді капсула болмайды; Ø қоршаған тіндерге және ағзаларға инфильтративті өсу қабілеті, оны эндометриоздың ферменттік активтілігімен түсіндіреді, яғни липолитикалық ферменттерді бөлу қабілеті; Ø гематогенді және лимфогенді жолмен метастазға қабілеттілігі;
Диагностика Шағым Жанұя анамнезін нақтылау (анасындағы үлкен мөлшердегі менструация); Ø Объективті тексеру – бимануальды және ректальды; Ø Рентгенологиялық әдіс; Ø Кольпоскопия; Ø УЗИ; Ø КТ; Ø ЯМРТ; Ø Ректоманоскопия; Ø Колоноскопия; Ø Цистоскопия Ø Лапароскопия; Ø Гистероскопия; Ø Ø
Лапороскопия бұл эндометриозға күдік туындағанда және дұрыс диагноз қоюға, эндометриоздың таралу аймағының көлемін анықтауға, жатыр түтікшесінің жағдайын бақылауға арналған кішігірім хирургиялық әдіс болып табылады.
Гистероскопия. Бұл әдіс хирургиялық әдістің бір түрі болып табылады, жатыр қуысын айнамен қарау арқылы көбіне менструальды циклдың соңғы күнінде қараймыз. Себебі бұл кезде эндометриалды жолдың қабырғасын көре аламыз.
Емі Эндометриоздың емі комплексті жүргізіледі: Ø консервативті емдеу әдісі – горманальды, қабынуға қарсы, десенсибилизациялаушы және симптоматикалық терапия; Ø хирургиялық емдеу әдісі – лапаротомиялық және лапароскопиялық жолмен жүргізу;
Емдеу қалай таңдалады? Ø науқас жасы және репродуктивті функцияға қатынасы; Ø патологиялық процесстің локализациясы, орналасуы және ағымының ауырлығына байланысты; Ø патологиялық процесстің ағымы және жатыр мен аналық бездің деструктивті өзгерістеріне;
Емдік әдістердің ішінде көптеген препараттарды қолдануға болады. Олар: q. Комбинирленген эстроген гестагенді препараттар; q. Гестагендер; q. Антигонотропты препараттар; q. Гонотропты релизинг гормонының агонистері; Эстроген гестогенді препараттар морвелон, силеста, ноновлон т. б. Бұл препараттардың механизмі овуляция мен эстрогендердің шығу процессін басып тастайды. Гестогендердің аз дозалы препараттары көбіне эндометриоздың бастапқы стадиясында ауру сезімін басуға ғана көмек бере алады. Үлкен көлемдегі эндометриоз бен кисталарға бұл препараттар терапевтикалық әсер ете алмайды. Бұл препараттардың жағымсыз әсерлері: жүрек айну, құсу, менструалды қанды бөліністер, сүт бездерінің ауырсыну сезімдері.
Гестагенді препараттар норколут, дуфастон, утерожестан, гетстринон эндометриоздың бүкіл стадияларында 6 -8 ай үзіліссіз қолданыла береді. Көбіне 1 Б стадиясында эффективтілігі жоғары болып табылады. Жағымсыз әсерлері: менструалды қанды бөліністер, депрессия, сүт бездерінде ауру сезімдері туындауы мүмкін. Антигонодотропты препараттар данол, даназол, даноген т. б. гонодотропты гормондардың секрециясын басып тастаушы әсер көрсетеді. Бұл да гестогендер секілді 6 -8 ай қатарынан үзіліссіз қолданылады. Қолдануға қарсы көрсеткіштер әйелдерде андрогендердің көбеюі және гирсутизм болып табылады. Препараттың жағымсыз әсерлері: терлегіштік, салмағының өзгеруі, дауыстың жуандауы, шаштың өсуінің жоғарылауы, терінің майлануы жоғарылануы
Гонодотропты релизинг гормонының агонистері эндометриозды емдеуде соңғы ұрпақтағы препарат болып табылады. Бұл 1 айда бір рет қолданыла отырып эстрогендердің шығуын басады және де эндометриоздың ошақтарының өсуін азайтады. Қарсы көрсеткіштер бұл препаратта көрсетілмеген. Ø Болжамы қайтымды, пре және постменопаузада радикалды хирургиялық ем жүргізгенде өмір сапасының ұзақтығын қамтамасыз етеді. Ø Эндометриоз емінде эстроген – гестагенді препараттар, “ таза” гестагендер, антигонадотропты гормондар және Гн. РГ агонистері қолданылады.
Хирургиялық ем: Ø аденомиоздың түйінді формасында; Ø жатыр миомасының диффузды формасымен немесе ГПЭ қосарланғанда; Ø аденомиоздың ІІІ дәрежесінде; Ø аналық бездің эндометриодты кистасында; Ø ретроцервикальды эндометриозда; Øаралық, қынаптық және жатыр мойнының қынаптық бөлігінің эндометриозында; Ø эндометриоздың “аз” формасында, жүргізіледі.
Профилактика: Ø туа біткен альгоменориямен эндометриозы бар қыздар мен жас әйелдерді тексеру және қадағалау; Ø жатыр мойнының цервикальды каналының атрезиясына диатермохирургиялық әсер еткеннен және түсіктен кейін ерте қалпына келтіру; Ø өз мезгілінде және жеткілікті түрде ішкі жыныс ағзаларының созылмалы қабынулық ауруларын емдеу; Ø жиі жасалған түсік және тырналау эндрометриоз дамуын шақырады, сондықтан тырналаудан кейін гормональды препараттарды, контрацепцияларды тағайындау; Ø уақтылы көріну және жыныс гормондарының метаболизмінің коррекциясы;
ØПайдаланылған әдебиеттер Ø Высоцкий М. М. , Местергази Г. М. Пропедевтика эндоскопической хирургии в гинекологии. ― М. , Династия, 2003. Ø Манухин И. Б. , Высоцкий М. М. , Харлова О. Г. Избранные лекции по гинекологии. ― М. : Династия, 2003. Ø Манухин И. Б. , Тумилович Л. Г. , Геворкян М. А. Клинические лекции по гинекологической эндокринологии. ― М. : ГЭОТАРМедиа, 2006. Ø Савельева Г. М. Справочник по акушерству, гинекологии и перинатологии. ― М. : МИА, 2005.
Скачать презентацию Астана медицина Университеті АҚ Эндометриоз Таралу жиілігі мен
Джелдикбаева А.415.срс.эндометриоз.pptx