Architectuurtheorie Deel 1 De inzet van Architectuur. Opbouw van een definitie. Het moderne wonen. E. De woning als enscenering van postmodern wonen – Het kleine werk van Rem Koolhaas en het OMA (1991 -1998) 1
Rem Koolhaas (1944) n n n studeerde architectuur aan AA School Londen en Cornell University New York medeoprichter OMA (met o. m. Elia Zenghelis), 1975 leeropdracht Harvard Graduate School of Design Pritzker Price 2000 eredoctoraat Ku Leuven 2007 Delirious New York, 1978 S M L XL, 1995 Project on the City, 2001 n thematiek: o. m. -de cultuur van de congestie, grid , wolkenkrabber, schisma -de technologie van de metropolitane ervaring -generische stedelijkheid versus de historische stad -multiple choice en tolerantie 2
Rem Koolhaas (1944) n ontwerpwerk OMA: o. m. -Euralille, 1989 -1994 (1) -Seaterminal Zeebrugge, 1989 (2) -Nexus housing Fukuoka, 1991 (3) -Kunsthal Rotterdam, 1993 (4) -maison à Bordeaux, 1998 (5) -Casa da Musica Porto, 2001 -2005 (6) -Nederlandse ambassade Berlijn, 2003 (7) -Seattle Central Library, 2004 (8) -CCTV HQ Beijing, 2004 -2005 (9) 3
‘Small’ Nederlands Danstheater, Den Haag, 1987 4
‘Medium’ Y plein, Amsterdam, 1988 5
‘Large’ Bijlmermeer Redevelopment, 1986 6
‘Extra Large’ Euralille, 1988 -1994 7
Rem Koolhaas en OMA, 3 woningen n Dutch House, 1993 Villa Dall’Ava, 1991, i. s. m. Xaveer de Geyter Villa in Bordeaux, 1998 8
n samengestelde gezinssituatie: ouders, volwassen kinderen met eigen gezin n Arthur Wortman, Mystery House. Een villa van OMA, Archis 11, 1994 één huis, twee geheimen, drie huizen, twee tipjes van de sluier 9
Dutch House, 1993 10
een ‘glass house’, een auto huis Dutch House, 1993 11
‘glass house’, Ludwig Mies van der Rohe, Farnsworth House, 1946 -1950 ‘auto huis’, Le Corbusier, Villa Savoie, 1929 -1931 12
glass house met terras, Dutch House, 1993 13
eerste geheim, tweede huis: een patiowoning onder het terras van het glasshouse Dutch House, 1993 14
twee tegengestelde basistypes glass house versus patio woning extrovert versus introvert Dutch House, 1993 15
16 Dutch House, 1993
Dutch House, 1993 17
Dutch House, 1993 18
Dutch House, 1993 19
Dutch House, 1993 20
Dutch House, 1993 21
tweede geheim: het derde huis, een huis binnen een huis spel van basistypes: patio woning binnen glass house Dutch House, 1993 22
Dutch House, 1993 23
‘een geheim is slechts interessant als er een vermoeden van geheim is’ twee tipjes van de sluier: 1. een patroon van glazen stenen in de vloer van de patio 24
Dutch House, 1993 25
‘een geheim is slechts interessant als er een vermoeden van geheim is’ twee tipjes van de sluier: 1. een patroon van glazen stenen in de vloer van de patio 2. de glazen achterwand van de open haard referentie haard met glaswand, Casa Malaparte, 1938 26
het gebruik van referenties in het architectuurontwerp Casa Malaparte, 1938, Capri woning van Curzio Malaparte gebouwd in samenwerking met architect Adalberto Libera 27
Curzio Malaparte (1898 -1957) n n n n n journalist, uitgever, oorlogscorrespondent, diplomaat, schrijver neemt in 1924 deel aan de Mars op Rome van Benito Mussolini lid van de Partito Nazionale Fascista 1931 kritiek op Hitler en Mussolini: ballingschap, herhaalde arrestatie bouwt Casa Malaparte in 1938 op Capri, samen met architect Adalberto Libera 1943 -1945 verbindingsofficier voor American High Command in Italië wordt na WO 2 lid van de Italiaanse communistische partij ‘De Huid’ (1949) 2007 (‘La Pelle’) (The Skin) Casa Malaparte wordt cultobject: o. m. locatie voor opname van avantgarde films 28
Adalberto Libera (1903 - 1963) n n n n belangrijke vertegenwoordiger van het Italiaanse rationalisme en modernisme oprichter en bezieler van de ‘Movimento Italiano per l’Architettura Razionale’ (Miar) tegenhanger van ‘Gruppo Sette’ wordt door Mies van der Rohe uitgenodigd om deel te nemen aan de Weissenhof Siedlung 1927 gelieerd aan het fascistisch regime, actief partijlid van de fascistische partij Opdrachten voor publieke gebouwen o. m. Palazzo dei Congressi, Rome (1938 -1954): modernisme en neo-classicisme ontwerpt en bouwt in 1938 Casa Malaparte ‘samen met’ Curzio Malaparte Na WO 2 diverse moderne sociale woningbouwprojecten, kantoorgebouwen en publiek gebouwen 29
Adalberto Libera, Palazzo dei Congressi, Rome, 1938 -1954 30
Adalberto Libera en Curzio Malaparte, Casa Malaparte, 1938 31
Casa Malaparte wordt een cultobject: o. m. locatie voor de opname van de film ‘Le Mépris’ (1963) naar de roman ‘Il Disprezzo’ van Alberto Moravia in regie van Jean-Luc Godard, sleutelfiguur van de ‘Nouvelle Vague’ in Frankrijk, met o. m. Fritz Lang, Michel Piccoli, Brigitte Bardot 32
Fritz Lang (1890 -1976), Metropolis 1927 33
haard met glaswand tegelijk lichtbaken, Casa Malaparte, 1938 34
Dutch House, 1993 35
Rem Koolhaas en OMA, 3 woningen n Dutch House, 1993 Villa Dall’Ava, 1991, i. s. m. Xaveer de Geyter Villa in Bordeaux, 1998 36
‘…een vrolijk wankelelend meesterwerk, …’ (François Chaslin) Rem Koolhaas i. s. m. Xaveer de Geyter, Villa dall’Ava, Parijs, 1991 n Bernard Leupen, Christophe Grafe, Een metropolitane villa. OMA’s Villa dall’Ava in Parijs, Archis 1, 1992 n samengesteld gezin: ouders, volwassen dochter 37
Villa Dall’Ava, 1991, i. s. m. Xaveer de Geyter 38
driedimensionale zonering in lengte en breedte van de kavel Villa Dall’Ava, 1991 39
Villa Dall’Ava, 1991 40
gelijkvloers / kelderverdieping Villa Dall’Ava, 1991 41
eerste verdieping / tuinniveau Villa Dall’Ava, 1991 42
tweede verdieping dakterras / zwembad Villa Dall’Ava, 1991 43
Villa Dall’Ava, 1991 44
n n ‘gestold organigram van een familiale microcosmos’ driedimensionale zonering n n enscenering van het wonen podia (met objecten, materialen), overgangen en verbindingen regie van de blik en de beweging opvoering van woonscènes citeren en transformeren van architectuurtypes narratief omgaan met constructie n n 45
Villa Dall’Ava, 1991 46
Villa Dall’Ava, 1991 47
appartement dochter boven toegang narratief omgaan met de constructie Villa Dall’Ava, 1991 48
Villa Dall’Ava, 1991 49
glasshouse woonverdieping met kast en keuken als objecten in de vrije ruimte Villa Dall’Ava, 1991 50
diversiteit van materialen, de keuken als lichtobject Villa Dall’Ava, 1991 51
gebruik van gordijnen, de tuinmuren als patio Villa Dall’Ava, 1991 52
Mies van der Rohe, Tugendhat House, 1930 53 53
appartement boven glasshouse Villa Dall’Ava, 1991 54
Villa Dall’Ava, 1991 55
slaapkamer ouders Villa Dall’Ava, 1991 56
langwerpig terras : verbinding appartement ouders – appartement dochter Villa Dall’Ava, 1991 57
langwerpig terras : verbinding appartement ouders – appartement dochter Villa Dall’Ava, 1991 58
dakterras met zwembad Villa Dall’Ava, 1991 59
dakterras met zwembad Villa Dall’Ava, 1991 60
OMA, the Story of the Pool, 1977 61
Rem Koolhaas en OMA, 3 woningen n Dutch House, 1993 Villa Dall’Ava, 1991, i. s. m. Xaveer de Geyter Villa in Bordeaux, 1998 62
Villa in Bordeaux, 1998 Arthur Wortman, Un paradis artificiel. Huis van OMA in Floirac, Archis 11, 1998 n François Chaslin, Een gesublimeerd noodlot. Villa van Rem Koolhaas in Bordeaux, de Architect, oktober 1998 n 63
zorgwoning, gezinswoning n patiowoning n stapeling van basistypes: ‘grot’, ’tent’, ‘boomhut’ n vierde type: ‘mobilhome’ n 64
‘boomhut’ Villa in Bordeaux, 1998 65
‘boomhut’ ommuring van de patio Villa in Bordeaux, 1998 66
Villa in Bordeaux, 1998 67
Villa in Bordeaux, 1998 68
patiowoning Villa in Bordeaux, 1998 69
patiowoning ‘grot’ Villa in Bordeaux, 1998 70
woonverdieping Villa in Bordeaux, 1998 71
72
Villa in Bordeaux, 1998 73
Villa in Bordeaux, 1998 74
narratieve constructie Villa in Bordeaux, 1998 75
‘grot’ Villa in Bordeaux, 1998 76
schuifdeur toegang woonverdieping Villa 77 Bordeaux, 1998 in
Villa in Bordeaux, 1998 78
‘boomhut’ ‘tent’ Villa in Bordeaux, 1998 79
Villa in Bordeaux, 1998 80
Villa in Bordeaux, 1998 81
‘mobilhome’ Villa in Bordeaux, 1998 82
‘mobilhome’ Villa in Bordeaux, 83 1998
‘mobilhome’ Villa in Bordeaux, 1998 84
Villa in Bordeaux, 1998 85
‘bouw mij een wereld’, ‘kunstmatig paradijs’, ‘gesublimeerd noodlot’ n n n referenties naar diverse woning archetypes: grot, tent, boomhut, patiowoning stapeling, superpositie van diverse plannen (cfr Le Corbusier, villa Savoie) de ‘mobilhome’ als vierde archetype? spel van contrast, tegenspel, paradox - binnen – buiten, introvert – extrovert - massa – leegte, zwaarte – lichtheid - wisseling – vastheid - mobiliteit – immobiliteit nadenken over programma - bijzonder wonen, ‘universal design’ - ‘privacy en community’, wijzen van samenwonen constructie als narratief 86
87
E. DE WONING ALS ENSCENERING VAN DE ARCHITECTONISCHE ERVARING – HET KLEINE WERK VAN REM KOOLHAAS EN HET OMA, 1991 -1998 Woningen van Rem Koolhaas en het OMA 88
Woningen van Rem Koolhaas en het OMA 1. Het OMA (Office for Metropolitan Architecture) van Rem Koolhaas, is vooral bekend met grote en zeer grote projecten van stedenbouwkundige schaal. In 1996 publiceerde het bureau een overzicht van zijn voornaamste projecten onder de titel S M L XL. Tussen de L / XL projecten van het OMA en het S / M werk bestaan heel wat relaties. Karakteristieken van hedendaagse stedelijkheid zoals congestie, veelheid, fragmentatie, ruwheid, vrijheid e. d. zijn eveneens herkenbaar in de woningen van het OMA. Aandachtspunten en werkwijzen uit de stedenbouw zoals zonering, circulatiepatronen e. d. beïnvloeden de ontwerpwijze van het huis. 89
Woningen van Rem Koolhaas en het OMA 2. Anderzijds blijft voor Rem Koolhaas het ontwerp van individuele woningen een belangrijke ontwerpopdracht. Woningen spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van de moderne architectuur. Koolhaas vindt bovendien dat de architect zich in feite enkel mag specialist noemen bij het ontwerpen van een huis. Elke architect woont immers. Bij andere, meer complexe opdrachten spelen talloze normen, programma eisen en adviezen van allerhande specialisten een grote rol. Men kan ook stellen dat bij het ontwerpen van een huis, de architect zich niet kan verbergen achter allerlei specialismen. Tussen de ontwerper en het ontwerp is er enkel architectuur. 90
Woningen van Rem Koolhaas en het OMA 3. Het OMA en Rem Koolhaas ontwikkelen in het ontwerpen zelf een visie over postmodern wonen. Enkele elementen daarvan kunnen worden opgesomd: n De woning probeert niet langer de wereld te herdenken of te zuiveren of een weergave van cultuur en maatschappij te bieden. Eerder tracht men binnen een minimale maar krachtige ordening de fragmentatie, de meervoudigheid, de gelijktijdigheid, de vrijheid van het hedendaagse leven te laten gedijen. n De woning komt over als een kunstmatig paradijs. Zij biedt een uitgebouwd kader voor een veelzijdige cocooning. Met dit soort huis heeft men de publieke ruimte niet langer nodig. Het isolement van de woning vertaalt een zekere afwijzing van het publieke. De woning wordt een “heterotopie”, een “andere plek”, die weinig uitstaans heeft met de realiteit er rond. 91
Woningen van Rem Koolhaas en het OMA (3. vervolg) postmodern wonen n Wonen heeft te maken met het inoefenen en opvoeren van nieuwe sociale relaties en nieuwe soorten individuele identiteit zowel binnen diverse gezinstypen als ten overstaan van bezoekers. Samenzijn en afzondering worden op een andere manier georganiseerd. Men kan spreken van een meer “afstandelijke solidariteit” of van een “betrokken neutraliteit”. Zulke relaties en identiteiten zijn niet meer onveranderlijk; hun ruimtelijk kader moet wisseling en aanpassing toelaten. n De postmoderne conditie kampt met “een crisis van de ervaring”. In het wonen wordt gezocht naar sterke primaire ervaringen die een compensatie moeten bieden voor de overdosis aan oppervlakkige informatie en gebeurtenissen eigen aan de postmoderne conditie. De fysieke en zintuiglijke dimensie van de gebouwde ruimte kunnen daartoe bijdragen. 92
Woningen van Rem Koolhaas en het OMA 4. Uit de woningen van het OMA en Rem Koolhaas spreekt een consistente ontwerpwijze. Enkele elementen daarvan: n Aandacht voor het woonprogramma: nieuwe vormen van “community and privacy” zowel binnen het gezin als t. o. v. bezoekers, interesse voor complexe wooncondities (verschillende woonvormen in één woning, specifieke eisen i. v. m. fysieke handicap, complexe gezinssituaties e. d. ), aandacht voor aanpasbaarheid en vrije invulling. n Sterke zin voor ruimte en vorm: zowel de planopbouw als de vormelijke expressie staan centraal. 93
Woningen van Rem Koolhaas en het OMA (4. vervolg) een consistente ontwerpwijze n Inzet van zeer diverse architectonische middelen: het organigram en de zonering, podia en scènes, visuele en motorische relaties, typologische en architecturale referenties, een uitgebreid register van materialen en constructiewijzen, een expressief en narratief gebruik van constructieprincipes, diverse wijzen van planopbouw (Raumplan en Plan Libre). -Raumplan: schakeling van zeer verschillende ruimten -Plan Libre: wandeling door vrije ruimte n De veelheid van middelen, nog beklemtoond door diverse manieren om met deze veelheid om te gaan in het ontwerp (nevenschikking, stapeling, kruisbestuiving, …), kan uitmonden in pure chaos. Bij OMA en Koolhaas worden middelen aangewend om deze veelheid zowel mogelijk te maken als in toom te houden (zonering, scenografie, basistypologie [boomhut, grot, tent, patiowoning, glasshouse, …]). 94
Скачать презентацию Architectuurtheorie Deel 1 De inzet van Architectuur Opbouw
cee4db70787ff598e2a15c389c30a699.ppt