ара анды мемлекеттік медицина Қ ғ университеті Патологиялы

ара анды мемлекеттік медицина Қ ғ университеті Патологиялы физиология кафедрасы қПатологиялы физиология кафедрасық Сыртқы тыныс алу бұзылыстарының жалпы этиологиясы және патогенезі. Өкпенің диффузиялық қабілетінің бұзылыстары. . ара анды 2010 Қ ғара анды 2010Қ ғ

Дәрістің мақсаты: сыртқы тыныс алу бұзылыстарының негізгі себептері мен механизмдерін ұғыну; өкпенің диффузиялық қабілетінің бұзылуын және балалардағы ерекшеліктерін игеру.

Дәрістің жоспары: 1. 1. Сыртқы тыныс алу бұзылыстарының жалпы этиологиясы; 2. 2. Сыртқы тыныс алу бұзылыстарының патогенезі; 3. 3. Өкпенің диффузиялық қабілетінің бұзылу себептері мен патогенезі. Балалардағы ерекшеліктері.

Сырт ы тыныс жеткіліксіздігі қ дегеніміз – б л сырт ы тыныс ұ қ ж йесіні артериялы анны ү ң қ қ ңж йесіні артериялы анны ү ң қ қ ң алыпты газды рамын, я ни қ қ құ ғ газды гомеостазды амтамасыз қ қ ете алмайтын, организмні ңете алмайтын, организмні ң резервтік м мкіндіктеріні ү ңрезервтік м мкіндіктеріні ү ң шектелуімен ж ретін патологиялы ү қшектелуімен ж ретін патологиялы ү қ жа дайы ғжа дайығ. .

Сыртқы тыныс алу жеткіліксіздігінің жіктелуі І. Патологиялық үрдістердің орналасуы бойынша: А) өкпелік бұзылыстармен дамитын: — өкпенің желденуінің бұзылуы; — альвеолалық-капиллярлық мембраналар арқылы газдардың диффузиясының бұзылуы; — өкпелік перфузияның бұзылуы. Б) өпкеден тыс бұзылыстармен дамитын: — импульстардың нервтік-бұлшық еттік берілуінің бұзылуы; — торакодиафрагмалық бұзылыстар; — қанайналым жүйесінің бұзылыстары; — анемиялар және т. б.

ІІ. Этиологиясы бойынша: — центрогендік (тыныс алу орталығы қызметінің бұзылуы кезінде); — нервтік-бұлшық еттік (тыныс алудың нервтік-бұлшық еттік қызметінің бұзылуы кезінде); — торакодиафрагмалық (кеуде клеткасының сүйек-бұлшық еттік құрылымы қозғалысының бұзылуы кезінде); — Бронх-өкпелік (бронхтар мен өкпенің респираторлық құрылымының зақымдануы кезінде ІІІ. Тыныс алу механизмінің бұзылуы типіне қарай: — обструкциялық тыныс алу жеткіліксіздігі; — рестрикциялық тыныс алу жеткіліксіздігі; — аралас жеткіліксіздік. ІІ VV. Патогенезі бойынша: — гипоксемиялық (паренхиматоздық); — гиперкапниялық (вентиляциялық); — аралас түрі. VV. Даму жылдамдығы бойынша: — жедел жеткіліксіздік; — жеделдеу жеткіліксіздік; — созылмалы жеткіліксіздік.

Өкпенің желденуін сипаттайтын көрсеткіштер Статикалық өкпе көлемдері: — тыныс алудың минөттік көлемі (ТМК – 6 -8 л/мин. ); — өкпенің тіршілік сыйымдылығы (ӨТС- VC N-3, 5 лл ); ); — тыныс алу көлемі (ТК-500 мл); — өкпенің қалдық көлемі (ӨҚК- RV N-1, 5 лл ); ); — өкпенің жалпы сыйымдылығы (ӨЖС -TLC N-5 л); — функциялық қалдық ауа (ФҚА -FRC N-3, 0 л); — тыныс алудың резервтік көлемі (Та. РК-3000 мл); — тыныс шығарудың резервтік көлемі (Тш. РК-1300 мл); — қалдық ауа көлемі мен өкпенің жалпы сыйымдылығының арақатынасы (ӨҚК- RVRV /ӨЖС -TLC ). ). Динамикалық өкпе көлемдері: — қарқынды тіршіліктік өкпе сыйымдылығы ( FVCFVC ); ); — қарқынды дем шығарудың 1 -секундындағы ауа көлемі ( FEVFEV 1 c 1 c ); ); — қарқынды дем шығарудың 1 -секундындағы ауа көлемі мен қарқынды тіршіліктік өкпе сыйымдылығының пайыздық арақатынасы (( FEVFEV 1 c 1 c // FVCFVC — Тиффно индексі); — қарқынды дем шығарудағы қарқынды тіршіліктік өкпе сыйымдылығының 25 -75 %% аралығындағы ауа ағымының көлемдік жылдамдығы ( FEFFEF 25 -75 %% ). ). Зерттеу әдістері: спирометрия және пневмотахография.

СЫРТ Ы ТЫНЫС АЛУ Б ЗЫЛЫСТАРЫНЫ ЖАЛПЫ ЭТИОЛОГИЯСЫҚ Ұ Ң Сырт ы тыныс қ реттелуіні ң б зылыстары: ұ Тыныс алу орталы ыны ғ ң тежелуі (д рілік ә заттар, наркотиктер) Тынысалу орталы ыны ғ ң органикалы қ за ымдары қ (жара ат, ми қ ісіктері) Афферентті импульсация б зылыстары ұ ( оздыр ыштард қ ғ ы артуы, ң тежелуі, теже-гіштерді ң артуы) Тыныс алу б лшы ұ қ еттеріні нервтік ң импульстарды беру б зылыстары ұ немесе здеріні ө ң за ымданулары: қ Ж лынны ұ ң мотонейрондарын ы за ымданулары ң қ (полиомиелит) Шеткері синапстарды ң аурулары (ботулинус, кураре, миастения) Б лшы ет ұ қ патологиялары (миозит, дистрофия) Кеуде торы экскурсиясы-н ы ң б зылыстары ұ : Кифосколиоз Торакоплас-т ика Пневмо- торакс Гидроторакс Гемоторакс Асцит Метеоризм Гепатомега-л ия Тыныс алу жолдарыны ң б зылыстары: ұ Б где заттар ө Ісіктік сулер ө Бронхоспазм Перибронхи -алды қ обструкция Ке ірдікті ң ң ісінуі ал анша Қ қ без гипер-трофия сы кпе Ө парен-химасыны ңпарен-химасыны ң б зылыстары: ұ кпе тіні Ө к леміні азаюы ө ң (пневмоэктомия) Ж мыс ұ жасай-тын альвеолалар саныны азаюы ң (ателектаз, пневмония) Пневмосклероз, кеп ісінуі, өкеп ісінуі, ө сур-фактантты қсур-фактантты қ ж йе ү б зылыстары ұ нетижесінде кпе ө тініні к лемдік ң ө керілуіні ңкерілуіні ң т мендеуі өт мендеуіө Жедел респира-торлы қреспира-торлы қ дистресс синдром (ЖРДС)

Сыртқы тыныс алу бұзылыстарының патогенезі 1. 1. өкпенің желденуінің бұзылуы; 2. 2. альвеолалық-капиллярлық мембраналар арқылы газдардың диффузиясының бұзылуы; 3. 3. өкпелік перфузияның, вентиляциялық-перфузиялық қатынастардың бұзылуы.

КПЕНІ ДИФФУЗДЫ АБІЛЕТІНІ Ө Ң Қ Қ Ң Б ЗЫЛЫСТАРЫ ҰБ ЗЫЛЫСТАРЫҰ кпені диффузды абілеті газды кпе Ө ң қ қ ң ө альвеолаларынан капиллярлы арна а ж не кері қ ғ ә ба ытта тасымалдану жылдамды ын к рсетеді. Б л ғ ғ ө ұ альвеолярлы-капиллярлы мембрананы екі қ ң жа ында ы газды парциалды ысымына т уелді. ғ ғ ң қ қ әжа ында ы газды парциалды ысымына т уелді. ғ ғ ң қ қ ә кпені диффузды абілетіні б зылысы Ө ң қ қ ң ұ альвеолярлы-капиллярлы б гет қ өальвеолярлы-капиллярлы б гетқ ө деп аталады. Газ диффузиясыны б зылысы н тижесінде артериялы ң ұ ә қдиффузиясыны б зылысы н тижесінде артериялы ң ұ ә қ анны р. О 2 айтарлы тай т мендейді ж не қ ң қ ө ә гипоксемия дамиды. Б л жа дайда анда р. СО ұ ғ қгипоксемия дамиды. Б л жа дайда анда р. СОұ ғ қ 2 2 жо арлауы ж не гиперкапния бай алмайды, себебі ғ ә қ СОСО 2 2 диффузды абілеті О қ қдиффузды абілеті Оқ қ 22 -інен 20, 3 есе арты. қ

Диффузиялық бұзылыстар байқалатын жағдайлар: өкпе ісінуі мен қабыну үрдістері кездеріндегі альвеолярлы- капиллярлық мембрананың қалыңдауы (Бека саркоидозы, асбестоз, бериллиоз аурулары); альвеолярлы-капиллярлық қызметтік бірліктер санының, яғни тыныстық беткей көлемінің азаюы (ателектаз, өкпе резекциясы, өкпенің деструктивті өзгерістері); ұзақ митралдық стеноз кезінде дәнекер тіндердің өсуіне байланысты мембрананың қалындауы; жас балаларда гиалиндік заттардың көптеп түзілуінен, газдардың тасымалдануын тежейтін гиалиндік мембраналардың қалыптасуы; өкпелік капиллярларда қан көлемі мен гемоглобин мөлшерінің азаюы; қанның альвеолалық ауамен жанасу уақытының азаюы (өкпе эмфиземасы).

Альвеолярлы -капилярлы мембрананы қ қ ң диффузды абілетіні б зылу себептері қ қ ң ұдиффузды абілетіні б зылу себептеріқ қ ң ұ

Бактериялар ре cc пираторлық аймаққа еніп сурфактантпен байланысқа түседі және оның құрылымын бұзады. Бұл жағдай сурфактанттың альвеоладағы беткейлік кернеуді азайтатын қабілетінің төмендеуіне әкеледі және өкпе ісінуінің дамуына ықпал етеді. Сонымен қатар сурфактанттың қалыпты құрамы оттегінің жоғарғы ерігіштігін қамтамасыз етіп, оттегінің қанға диффузиялануына ықпал етеді. Сондықтан да, сурфактанттың бұзылуы өкпенің диффузиясының бұзылуына әкеледі, осыдан тыныс алу жеткіліксіздігі дамиды.

СЫРТ Ы ТЫНЫС ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІНІ КЛИНИКАЛЫ Қ Ң Қ ФОРМАЛАРЫ ЖЕДЕЛ (минут, са ат ішінде) ғ(минут, са ат ішінде)ғ ЖЕДЕЛДЕУ (т улік, апта ішінде )ә СОЗЫЛМАЛЫ (айлар мен жылдар ішінде) жо ар ы тыныс ғ ғ жолдарына б где ө затты т суі; ң ү ларингоспазм; кпе ө артериясыны ңартериясыны ң тромбоэмболиясы; асфиксия. жедел пневмония; гемоторакс; пневмоторакс; кпе ісінуі. ө пневмосклероз; кпе эмфиземасы; ө кпе туберкулезі ө ж не т. б. ә

Сыртқы тыныс алудың жедел жеткіліксіздігі Бірнеше минуттар мен сағаттар ішінде дамиды. Этиологиясы: — тыныс алу жолдарына бөгде заттардың түсуі; — ларингоспазм; — өкпе артерияларының тромбэмболиясы; — асфиксия. Артериялық қандағы оттегінің парциялдық қысымының өзгеруіне байланысты ( NN –р. О 22 = 96 -98 мм. сын. бағ. ) даму механизмін 3 дәрежеге бөледі: 1 -дәрежесі – жеңіл түрі, р. О 2 2 70 мм сынап бағанасынан жоғары; 2 -дәрежесі – орташа түрі, р. О 2 2 70 -50 мм сынап бағанасы аралығында болады; 3 -дәрежесі – ауыр түрі, р. О 2 2 50 мм сынап бағанасынан төмен. Сыртық тыныс алудың жеделдеу жеткіліксіздігі – – тәулік немесе апта ішінде дамиды және көбнесе гидроторакс кездерінде айқындалады. Этиологиясы: — жедел пневмония; — гемоторакс, пневмоторакс; — өкпе ісінуі.

Сыртқы тыныс алудың созылмалы жеткіліксіздігі Бірнеше айлар, жылдар бойы дамиды. Этиологиясы: — пневмосклероз; — өкпе эмфиземасы; — өкпе туберкулезы және т. б. Созылмалы тыныс алу жеткіліксіздігінің 3 дәрежесі: 1 дәрежесі – компенсацияланған жеткіліксіздік, организмнің зорығу кезінде ғана ентігу дамиды және артериялық гипоксемия байқалмайды 2 дәрежесі – субкомпенсациялық жеткіліксіздік, шамалы күш түсудің өзінде ентігу және гипоксемия байқалады 3 дәрежесі – декомпенсациялық жеткіліксіздік, ентігу тыныштық жағдайдың өзінде айқындалады және гипоксемия, тіндік гипоксия және гиперкапния анық байқалады.

Сыртқы тыныс алу жеткіліксіздігінің клиникалық көріністері Спецификалық емес артериялы гипоксемия қ гиперкапния тыныс жиілігі мен ыр а ыны згерістері ғ ғ ң өыр а ыны згерістеріғ ғ ң ө цианоз ентігу тыныс алуды ңтыныс алуды ң патологиялы типтері қпатологиялы типтеріқ

СТЖ спецификалы к ріністеріне арайқ ө қ патогендік т рлеріү Т рлері үТ рлеріү Гипоксемиялы немесе қ лпалы (артериялы ұ қ қлпалы (артериялы ұ қ қ гипоксемия р. О 2 <60> 45 мм с. б. ) диффузиясының бұзылуы; — газдық ацидоз; -вентиляциялық-перфузиялық — гипоксемия; қатынастардың бұзылуы; — газдық емес ацидоз. -веналық қанның жүректің сол жақ бөліміне тікелей түсуі. К рініс-т өК рініс-тө еріері эйфория, естен таңу, қалтырау, бастапқысында – гиперпноэ, тахикардия, АҚ жоғарлауы, артынан – брадипноэ, АҚ төм-уі. — — милық қан ағысы мен бас ішілік қысымның жоғарлауы; — бас аурыуы, мазасыздық, тремор; — естен таңу, кома.

КПЕ ВЕНТИЛЯЦИЯСЫНЫ Б ЗЫЛЫСТАРЫӨ Ң Ұ ОБСТРУКЦИЯЛЫ Қ (тыныс алу жолдарыны тарылуы): ң — тыныс алу жолдары са ылауларыны б где ң ң ө заттармен, с йы ты тармен ж не ұ қ қ ә тілмен бітелуі; — бронхоспазм; — ларингоспазм (ке ірдек б лшы ң ұ қ ет-теріні спазмы); ң — бронх шырышты абатыны ісінуі; қ ң — бронхты бездерді қ ң гиперсекрециясы; — бронхтарды ң тырты -ты қ қ деформациясы; — бронхтарды ң а па -шалы қ қ обструкциясы; — сырттан ысылуы. қ РЕСТРИКЦИЯЛЫ Қ газ алмасу айма ыны немесе тынысалу ғ ң беткейіні кішіреюі ң АРАЛАС к бнесе ө вентиляция б зылыстарыны ұ ң обструктивтік ж не ә рестриктивтік т рлері ү осарланып қ кездеседі кпе ішілік: Ө -диффузды қ фиброз; — кпе ісінуі; ө — кпедегі ө оша ты қ қ згерістер ө (ісіктік сулер, ө ателектаздар, абыну, т. б. ) қ кпе сыртылы : Ө қ -плеврада ы згерістер ғ ө (гидро-, гемо-, пневмо-торакстар); -кеуде клеткасыны ң оз- ал ышты қ ғ ғ қ абілетіні б зылуы қ ң ұ (жара ат, абыр а сынуы, қ қ ғ сколиоз, кифоз, артрит); -диафрагмалы қ б зылыс-тар (жара ат, ұ қ абыну, туа біткен қ а аулар, асцит, семіру, қ перитонит, иннер-вациясыны ң б зылуы); ұ -тыныс алу б лшы еттері-ні ұ қ ң иннервациясыны ң б зылуы (миозит, ұ дистрофия, неврит, эпилепсия, столбняк).

Өкпенің гиповентиляциясын сипаттайтын көрсеткіштер Обструкциялық: Т. а. жолдары саңылауы кішірейген кезде ауаның жылжуына кедергі өседі Кедергіні жену үшін т. а. бұлшықеттерінің жұмысы артады Энергия қолдану артып, экспирациялық ентігу байқалады Өкпенің қалдық көлемі (ӨҚК) жоғарылап, ӨҚК/ӨЖК айырмашылығы артады Қанда гипоксемия, гиперкапния, газдық ацидоз дамиды

Рестрикциялық: ӨҚК мен ӨТС төмендейді. Тиффно индексі қалыпты Та. К мен Та. РК азайады Тыныс алу қиындап, инспирациялық ентігу пайда болады Т. б. еттердің жұмыс артады, энергияға мұқтаждығы жоғарлап, әлсіздігі пайда болады ТМК төмендеп, қанда гипоксемия, гиперкапния дамиды

Обструкциялық және рестрикциялық гиповентил — яциялар кезіндегі сыртқы тыныс алу көрсеткіште — рінің салыстырмалы сипаттамасы. Көрсеткіште рірі Рестрикциялық гипов ентиляция Обструкциялық гиповентиляция FVCFVC Азаяды Шамалы азаяды FEVFEV 1 C 1 C Азаяды Қатты азаяды FEVFEV 1 C 1 C /FVC % Қалыпты деңгейде Қатты төмендейді FEFFEF 25 -75% Қалыпты деңгейде Қатты баяулайды VCVC Қатты төмендейді Азаяды FRCFRC Онша өзгермейді Көбейеді RVRV Онша өзгермейді Көбейеді TLCTLC Қатты азаяды Онша өзгермейді RV/TLC Біршама көбейеді Көбейеді

Гиповентиляцияның клиникалық салдарлары ЖЖ үйке жүйесіндегі өзгерістер: гипоксемия, гиперкапния мида тотықпаған өнімдердің жиналуы ацидоз тамырлардың кеңеюі қан ағысының артуы бас іші қысымының жоғарлауы бас ауырсынуы п. б. тамыр өткізгіштігінің артуы ісінуі ми гипоксиясы ойлау қабілетінің төмендеуі қозғалу координациясының бұзылуы әлсіздік ұйқышылдық апатия еңбекке қабілеттілігінің төмендеуі тіпті есінен адасу.

Жүрек-тамыр жүйесіндегі өзгерістер өкпе гиповентиляциясы артериялық гипертензия өкпенің ісінуі оң жақ жүрек жеткіліксіздігі гипоксия эритроцитоз қан тұтқырлығының артуы жүрек жеткіліксіздігінің артуы

Тыныс алу жүйесіндегі өзгерістер Ацидоз Өкпе ісінуі, гипертензиясы Медиаторлар өндірілуінің Ақтық тыныстар Бронхоспазм Брадипноэ Сурфактант өндірілуінің Т. а жеткіліксіздігі Гиперкриния Бұлшықет әлсіреу

Альвеолалық гипервентиляция Этиологиясы Тыныс алу орталығының тікелей зақымдануы (миға қан құйылу, жарақат, ісіктік өсу, психикалық аурулар) Тыныс алу орталығын қоздыратын афферент- тік әсерлердің артуы (уремия, қантты диабет, қызба, гипоксия, дәрі артықтығы – қышқыл метаболиттер мөлшерінің жоғарлауы) Өпкенің жасанды желдену тәртібінің бұзылуы (қанның газдық құрамы дұрыс бақыланбағаннан операция кезінде және одан кейін дамиды)

Өкпенің гипервентиляциясын сипаттайтын көрсеткіштер 1. ТМК артады, гипокапния, газдық алкалоз дамиды; 2. Газдық алкалоздың компенсациясына байланысты гипокальциемия дамиды; Салдарлары: 1. 1. Гипокапния – т. а. орталығы қозуының төмендеуі – тыныс алудың салдануы (паралич); 2. 2. Гипокапния – коронарлық тамырлардың спазмы – миокард ишемиясы, инфаркты – ми тамырларының тарылуы – мидың гипоксиясы – бас айналуы – ұйқысының қашуы, мазасыздық, қорқыныш, үрей сезімдері – естен таңу; 3. 3. Гипокальциемия – аяқ, қолдың, беттің шаншылауы, ұйып қалуы, мұздауы, парестезиясы, бұлшық еттері-нің қалтырауы, тетаниясы – т. а. бұлшық еттеріңнің тетанусы – ларингоспазм – тахикардия — аритмиялар;

КПЕНІ ПЕРФУЗИЯЛЫ Б ЗЫЛЫСТАРЫӨ Ң Қ Ұ Перфузиялы б зылыстар деп қ ұПерфузиялы б зылыстар депқ ұ — кпені андайда бір ө ң қ б лігіні ауамен, анмен амтамасыз етілуіні ө ң қ қ ңб лігіні ауамен, анмен амтамасыз етілуіні ө ң қ қ ң айырмашылы тарын, с йкессіздіктерін айтамыз. қ ә кпе перфузиясы келесі жа дайларда т мендейді: Ө ғ ө — о жа арыншаны жиырыл ышты ызметіні ң қ қ ң ғ қ қ ң- о жа арыншаны жиырыл ышты ызметіні ң қ қ ң ғ қ қ ң т мендеуінен; ө ж ректі сол жа б лімдеріні жеткіліксіздері ж не ү ң қ ө ң ә кпеде ан т рып алуы; ө қ ұ қ туа ж не ж ре пайда бол ан ж рек а аулары ( кпе ә ү ғ ү қ ө артериясы стенозы, митральді а па ша са ылауыны қ қ қ ң ңартериясы стенозы, митральді а па ша са ылауыны қ қ қ ң ң стенозы); тамырлы жеткіліксіздік (сілейме, коллапс); қ кпе артериясыны тромбозы не эмболиясы кезінде. ө ң

Тыныс тере дігіні ж не жиілігіні ң ң ә ң б зылыстары ұб зылыстарыұ Эупноэ алыпты тыныс – 16 -18 рет Қалыпты тыныс – 16 -18 ретҚ Брадипноэ Сирек тыныс бай алады – 12 рет: қСирек тыныс бай алады – 12 рет: қ А жо арылауы; Қ ғ гипероксия; вагус тонусыны жо арылауы; ң ғ тынысалу орталы ыны тежелуі ғ ңтынысалу орталы ыны тежелуіғ ң Тахипноэ Жиі тыныс бай алады – 24 рет: қ А т мендеуі, гипоксемия Қ өА т мендеуі, гипоксемияҚ ө симпатикалы ЖЖ тонусыны қ ңсимпатикалы ЖЖ тонусыны қ ң тынысалу орталы ы оз ышты ыны ғ қ ғ ғ ңтынысалу орталы ы оз ышты ыны ғ қ ғ ғ ң кпе за ымдары (ателектаз, пневмония) ө қкпе за ымдары (ателектаз, пневмония)ө қ

Гиперпноэ Тере жиі тыныс бай алады: ң қ ж мыс, гипоксемия, ацидоз кезіндегі тыныс ұ алу орталы ыны озуы; ғ ң қ гипертермия. Апноэ Тынысты то тауы ң қТынысты то тауың қ зілісті тыныс Үзілісті тынысҮ – тыныс алу кезе деріні апноэ ң ң жа дайымен алмасуы ғжа дайымен алмасуығ Патогенезі: СО 22 -ге тыныс алу орталы ы ғ озуыны т мендеуі қ ң өозуыны т мендеуіқ ң ө Чейн-Стокс тынысы Миды за гипоксиясы, уремия, морфинмен ң ұ қ улану кезінде дамиды. Биот тынысы ОЖЖ, сіресе, сопа ша ми за ымындануы ә қ қ кездерінде к рінеді. ө

ТЕРМИНАЛДЫ ТЫНЫС ТИПТЕРІҚ Куссмауль тынысы (тынысалу орталы ыны тым ғ ң озып кетуі) ацидоз, диабеттік кома кездерінде к рінеді. қ ө Апнейстикалы тыныс қАпнейстикалы тынысқ – созы ы, алтыра ан к шті ңқ қ ғ ү тыныс алу, сирек дем шы арумен алмасады ғ (апнейстикалы орталы ты озуы) қ қ ң қ(апнейстикалы орталы ты озуы)қ қ ң қ Гаспинг тынысы – жекеленген, тере , сирек, к ші ң ү бойынша азай ан демалу. Агония кезінде ж не ғ ә асфиксияны терминалды сатысында бай алады. ң қ қасфиксияны терминалды сатысында бай алады. ң қ қ Диссоцациялан ан тыныс ғДиссоцациялан ан тынысғ – диафрагманы ң парадоксалды оз алысы, кеуде клеткасыны сол ж не о қ қ ғ ң ә ңпарадоксалды оз алысы, кеуде клеткасыны сол ж не о қ қ ғ ң ә ң жа жартысыны асимметриялы оз алысы бай алатын қ ң қ қ ғ қ тыныс алу б зылысы. ұтыныс алу б зылысы. ұ

ЕНТІГУ — б л мазасызды , уайым, ор ыныш сезімдерімен ұ қ қ қ атар ж ретін ауыр ауа жеткіліксіздік сезімі. қ ү ПАТОГЕНЕЗІ: тыныс алу орталы ыны ғ ң тыныс алу орталы ыны ғ ң инспираторлы нейрондарын за уа ыт қ ұ қ қ ынталандыру а келетін жа дайлар: ғ ә ғ кпені механорецепторларыны озуы; ө ң ң қ кпені интерстициялы тін рецепторларыны ө ң қ ңкпені интерстициялы тін рецепторларыны ө ң қ ң озуы; қ синокаротидті айма пен ол аны хемо- ж не қ қ қ ң ә барорецепторларымен рефлекстері; тынысалу орталы ыны нейрондарын тікелей ғ ң ынталандыру (гипоксия, гиперкапния, ацидоз, милы қынталандыру (гипоксия, гиперкапния, ацидоз, милы қ анайналым б зылысы) қ ұанайналым б зылысы)қ ұ тынысты б лшы ет рефлекстері. қ ұ қ

Инспирациялы қ ентігу тыныас алу зар ан ж не иында ан ұ ғ ә қ ғ (асфиксияны ң(асфиксияны ң II сатысы, жо ар ы тыныс ғ ғ жолдарыны де гейіндегі стеноз, кпе ң ң ө эмфиземасы). Т менгі тыныс ө жолдарында ы ысым тербелісіні ғ қ ңжолдарында ы ысым тербелісіні ғ қ ң патогенезіндегі орны ерекше. Экспирациялы қЭкспирациялы қ ентігу дем шы ару зар ан ж не иында ан ғ ұ ғ ә қ ғ (бронх астмасы, кпе эмфиземасы). ө(бронх астмасы, кпе эмфиземасы). ө Патогенезінде кпе тіні керілгіштік ө асиетіні т мендеуі ж не плевралы қ ң ө ә қасиетіні т мендеуі ж не плевралы қ ң ө ә қ уыста ы ысым тербелісі ма ызды. қ ғ қ ңуыста ы ысым тербелісі ма ызды. қ ғ қ ң

Ент ігу ұзақтығына қарай жіктелуі Тұрақты, олар айқындалу дәрежесіне қарай: 1. дағдыланған қозғалыстар кезіндегі 2. аз ғана күш түсулер кезіндегі 3. тыныштық жағдайы кезіндегі Ұстамалы немесе демікпелер: өкпелік – бронх демікпесі, жүректік, бүйректік, милық демікпелер.

Ентігу жағдайындағы тыныс алу жиілігі мен тереңдігінің өзгеру түрлері Үш түрлі тыныс алу байқалады: 1. 1. Жиі және терең тыныс (гиперкапния) 2. 2. Жиі және беткейлік тыныс (пневмония) 3. 3. Сирек және терең тыныс (жоғарғы тыныс алу жолдарының обструкциясы кезінде).

АСФИКСИЯ — (грек. aa – жо , қ sphyxis — пульс) организмде СО 22 к птеп жиналып алуымен ж не анда ы О ө қ ә қ ғк птеп жиналып алуымен ж не анда ы Оө қ ә қ ғ 22 -ні ауырт ж не жедел ң қ ә жеткіліксіздігімен ша ырылатын, мірге ауіпті патологиялы қ ө қ қжеткіліксіздігімен ша ырылатын, мірге ауіпті патологиялы қ ө қ қ т ншы у жа дайы ұ ғ ғт ншы у жа дайыұ ғ ғ Себептері: ірі тыныс алу жолдары ар ылы ауа туіні механикалы қ ө ң қірі тыныс алу жолдары ар ылы ауа туіні механикалы қ ө ң қ иындауы: к мей ісінуі ( адбынулы : дифтерия, қ ө қ қиындауы: к мей ісінуі ( адбынулы : дифтерия, қ ө қ қ скарлатина, ызылша; аллергиялы : сарысу ауруы, Квинке қ қ ісігі), дауыс са ылауыны спазмы, б где затты т суі, ң ң ө ң үісігі), дауыс са ылауыны спазмы, б где затты т суі, ң ң ө ң ү дар а асу, ыл ындыру, су а бату ж не т. б. ; ғ қ қ ғ ә тыныс алатын ауада ы оттек м лшеріні к рт т мендеуі; ғ ө ң ү ө ОЖЖ за ымы ж не тынысты б лшы еттерді салдануы қ ә қ ұ қ ң (полиомиелит, ботулизм, йы тат ыш, есірткі заттармен, ұ қ қ(полиомиелит, ботулизм, йы тат ыш, есірткі заттармен, ұ қ қ миорелаксанттармен улану ж не т. б. ). ә

ФАЗАЛАРЫ: 1. 1. Инспирациялы ентігу фазасық симпатикалы ЖЖ тонусыны жо арылауы (тахикардия, ысымны қ ң ғ қ ңсимпатикалы ЖЖ тонусыны жо арылауы (тахикардия, ысымны қ ң ғ қ ң жо арылауы, к з арашы ыны лкеюі, алтырау); ғ ө қ ғ ң ү қ тынысалу орталы ыны озуы; ғ ң қ демалу фазасыны заруы ң ұдемалу фазасыны заруың ұ 2. Экспирациялы ентігу фазасы қ 2. Экспирациялы ентігу фазасық парасимпатикалы ЖЖ тонусыны жо арылауы (брадикардия, қ ң ғпарасимпатикалы ЖЖ тонусыны жо арылауы (брадикардия, қ ң ғ ысымны т мендеуі, арашы ты тарылуы); қ ң ө қ қ ң дем шы аруды заруы; ғ ң ұ ауыр жа дайында тыныс алу орталы ыны тежелуі. ғ ғ ң 3. Агония алды фазасы тыныс алуды то тауы; ң қ естен тану, А т мендеуі; Қ ө тамыр оз алт ыш ж не тынысалу орталы тарыны тежелуі. қ ғ қ ә қ ң 4. Агониялы фаза қ 4. Агониялы фазақ гаспинг тынысы бульбарлы тыныс алу орталы ыны салдануы, қ ғ ң ж рек 5 -15 минуттай жиырылып т рады. ү ұж рек 5 -15 минуттай жиырылып т рады. ү ұ

Өкпелік гипертензия – бұл кіші қанайналым шеңбері тамырларындағы қысымның жоғарлауы Этиологиясы: Эйлер-Лильестранд рефлексі, яғни альвеолалық ауада оттек қысымының азаюы кіші шеңбер артерияларының тонусының жоғарлауымен жүреді; Тамырлық арнаның редукциясы, яғни резервтік тамырлардың іске қосылмауы; Альвеолярлық қысымның жоғарлауы, обструкциялық патологиядағы тыныс шығару кезіндегі қысымның жоғарлауы қанағысын шектейді; Қан тұтқырлығының жоғарлауы, симптомдық эритроцитозға негізделген; Жүректің минуттық көлемінің жоғарлауы; Биологиялық белсенді заттар, гипоксия кезінде тамырларды тарылтатын заттар өндіріледі; Сол жақ қарыншаның систолалық және диастолалық қызметінің жеткіліксіздігі, бұл кезде Китаев рефлексі қосылып, кіші шеңбер артерияларының спазмын туғызады. Осыдан жүректің оң жақ бөлімі зорығып, гипертрофияланып, жеткіліксіздігі дамиды – бұл өкпелік жүрек деп аталады.

КПЕЛІК ГИПЕРТЕНЗИЯӨ Біріншілік — идиопатиялы қ- идиопатиялық Екіншілік — гиперкинетикалы (ж рекішілік шунттар, митральді қ ү са ылау стенозы); ң — облитерациялы ( кпені обструкциялы ж не қ ө ң қ ә рестрикциялы ауруларында, кпелік артериит); қ ө — обструкциялы ( кпе эмболиясы, кпе артериясыны қ ө ө ң- обструкциялы ( кпе эмболиясы, кпе артериясыны қ ө ө ң тромбозы); — вазоконстрикциялы (альвеолярлы гипоксия, қ қ- вазоконстрикциялы (альвеолярлы гипоксия, қ қ гиперкапния, ан ацидозы, тамыр тонусыны қ ңгиперкапния, ан ацидозы, тамыр тонусыны қ ң эндотелий-т уелді реттелуіні б зылыстары ж не ә ң ұ ә эндотелин секрециясыны , азот тоты ыны ң ғ ңэндотелин секрециясыны , азот тоты ыны ң ғ ң т мендеуі). ө

Өкпе гипертензиясы формалары Прекапиллярлық – ұсақ тамырлардағы қысымының жоғарлауымен сипатталады және өкпелік тамырлардың спазмы, эмболия, тромбоз кездерінде, сырттан ісіктік өсулермен, ұлғайған лимфа түйіндерімен қысылуында дамиды; Посткапиллярлық – венулдар мен веналар арқылы қанның сол жақ жүрекшеге ағуы бұзылғаннан, өкпеде қан іркілу құбылыстары дамыған кезде пайда болады; Аралас

Өкпе ісінуі – бұл өкпенің тамырдан тыс кеңістіктерінде судың артық мөлшерде жианалуы. Жіктелуі: 1. Орналасуына қарай: интерстициялық ісіну (судың тамырдан тін аралық кеңістікке гистогемдік тосқауыл арқылы өтуі) альвеолярлық ісіну (сұйықтық альвеола қабырғасы арқылы оның қуысына гистоальвеолярлық тосқауыл арқылы өтуі) 2. Себептеріне қарай: — кардиогендік (жүрек-тамыр аурулары кезінде); — парентералдық (көп мөлшерде қан алмастырушы-ларды енгізген кезде); — қабынулық (өкпенің бактериялық, вирустық зақымданулары кезінде); эндогендік (уремия, бауыр жеткіліксіздігі кездерінде улы заттардың іштен әсер етуінен); экзогендік (улы заттармен дем алғанда); аллергиялық (аллергиялық аурулар кезінде).

Өкпе ісінуінің патогендік факторлары Кіші қанайналым шеңбері тамырларында гидростатикалық қысымның жоғарлауы; Қанның онкотикалық қысымның азаюы; Альвеола-капиллярлық мембрана өткізгіштігінің улы заттардың, қабыну медиаторларының әсерінен артуы; Лимфа қанайналымының жеткіліксіздігі.

Клиникалық көріністері Қозғалғанда және тыныштық жағдайдың өзінде инспирациялық ентігу байқалады және жатқанда күшейіп, отырғанда бәсендейді; Пароксизмалдық түнгі диспноэ – түнде ұйқыдан ауыр ентігумен ойанады; Альвеолярлық ісінуде ылғалды сырылдар болады және көпіршікті, сұйық, қан аралас қақырық бөлінеді, ал интерстициялық түрінде байқалмайды; Қанда әртүрлі дәрежедегі гипоксемия және гипокапния байқалады, ал ауыр түрінде – гиперкапния дамиды.

НАЗАРЛАРЫ ЫЗ А РАХМЕТ!!!Ң Ғ