Анемия Орындаған: Жанай С. Қабылдаған: Саттиева С.

Анемия Орындаған: Жанай С. Қабылдаған: Саттиева С.

Жоспар Кіріспе Негізгі б лімө 1) Анемиялар аны тамасы қ 2) Анемиялар жіктемесі 3) Клиникалы практикада жиі кездесетін анемиялар жайлы қ 4) Анемиялар емі орытынды Қ Пайдаланыл ан дебиеттер тізімі ғ ә

Мақсаты Клиникалық практикадағы анемиялар жайлы сөз қозғау, олардың емін талдау.

Міндеті Студенттерге анемиялар жайлы жалпы түсінікті қалыптастыру.

Зерттеу сұрағы Неге ж ктілер ж не балалар арасында темір тапшылы ты анемия жиі ү ә қ кездеседі?

Анемия туралы жалпы түсінік Анемия – ан к лемі бірлігіндегі эритроциттер қ ө ж не гемоглобин т мендеуімен сипатталатын ә ө патологиялы жа дай. қ ғ

МКБ-10 коды: D 50 Железодефицитная анемия D 50. 0 Постгеморрагическая (хроническая) анемия D 50. 8 Другие железодефицитные анемии D 50. 9 Железодефицитная анемия неуточненная

Анемия критериі (ДС ): Ұ Ерлер шін: ү гемоглобин де гейі<130 г/л ң гематокрит 39% т мен; ө йелдер шін: Ә ү гемоглобин де гейі <120 г/л ң гематокрит 36% т мен; ө Ж ктілер шін: ү ү гемоглобин де гейі <110 г/л ң

АНЕМИЯЛАРДЫ ЖІКТЕЛУ СТАНЫМДАРЫҢ Ұ Этиологиясы бойынша Тұқымқуалайт ын Жүре пайда болған

Патогенезі бойынша ансыраудан болатын –қ постгеморрагиялық эритроциттерді к шейген гемолизінен– ң ү гемолиздік ан ндірілуі б зылуынан – қ ө ұ дизэритропоэздік

С йек ке міг ін і реген ерациялы аб ілет ін е ара йү ң қ қ қ арегенерациялы қ (ретикулоцит – 0%) гипорегенерациялы қ (ретикулоцит – 0, 2%-ден аз) регенерациялы қ (ретикулоцит – 0, 2 -1% одан жо ары) ғ

Т стік к рсеткішіне арай (ТК)ү ө қ гиперхром ды (ТК – 1, 05 -ден артық) нормохромды (ТК- 0, 85 -1, 05) гипохромды (ТК- 0, 85 -ден аз)

Эритроцит- терді ң орташа диаметріне арай қнормоциттік (7, 2 -8 мкм) микроциттік (7 мкм-ден аз) макроциттік (8 мкм-ден арты ) қмегалоцитік (12 мкм‑ден арты ) қ

Анемияауырлы ынғ ба алау: ғ Же іл ауырлы та ы (гемоглобин 90 г/л дейін ж не ң қ ғ ә эритроциттер Зх1012/л дейін) Орташа ауырлы та ы (гемоглобин 70 -89 г/л ж не қ ғ ә эритроциттер 2, 0 -2, 9× 1012/л дейін) Ауыр д режесі (гемоглобин 69 г/л т мен ж не ә ө ә эритроциттер 1, 9× 1012/л т мен) ө

Т ЫМ УАТЫН ҰҚ Қ ГЕМОЛИЗДІК АНЕМИЯЛАРМембранопатиялар — эритроциттер мембранасыны дерті ң Энзимопатиялар (глюкозаны ң пентозды -фосфатты қ қ жолмен тоты уы, ғ глютатион ж йесі, ү гликолиз ферменттеріні ң тапшылы ы) ғ Гемоглобинопатиялар (глобин т зілуіні ү ң б зылуы) ұ

Анемия классификациясы: 1. ан жо алту н тижесіндегі анемия: Қ ғ ә жедел постгеморрагиялы анемия (жедел ан жо алту 3 ай а дейін); қ қ ғ ғ созылмалы постгеморрагиялы анемия. қ 2. ан т зілу б зылысы н тижесіндегі анемия: Қ ү ұ ә темір жетіспеушілікті; В 12 д румені ж не фолий жетіспеушілікті; ә ә миелотоксикалы (нефрит, инфекционды аурулар, алиментарлы интоксикация, мырыш ж не қ ә бас а интоксикациялар); қ апластикалы ; метапластикалы ( лейкоз, ракты с йек миына метастаздануы, миеломатоз). қ қ ң ү 3. ан т зілуі б зылуы жо арлауы н тижесіндегі анемия (гемолитикалы ): Қ ү ұ ғ ә қ туа пайда бол ан; ғ ж ре пайда бол ан. ү ғ 4. Аралас этиологиялы анемия.

С йек миыны регенераторлы абілеттілігіне байланысты анемия т рлері: ү ң қ қ ү арегенераторлы; гипорегенераторлы; регенераторлы.

Жиі кездесетін анемиялар жайлы

Теміртапшылы ты анемия (ТТА) — ан сарысуында, с йек миында, қ қ ү деполарда темірді жетіспеуінен дамитын анемия. Темірді тапшылы ынан ң ң ғ гемні ж не рамына темір кіретін а уыздарды синтезі б зылады. ң ә құ қ ң ұ Темірді тапшылы ы екі т рлі б зылыс а келеді — сидеропения а ж не ң ғ ү ұ қ ә ғ ә анемия а. Гемоглобин синтезіні б зылысынан анемия дамыса, ғ ң ұ миоглобинні ж не рамына темір кіретін ферменттерді синтезіні ң ә құ ң ң б зылысынан сидеропениялы синдром пайда болады. Сидеропениялы ұ қ қ синдром анемияны к рінісінен б рын дамиды, біра нау ас оны ң ө ұ қ қ ң белгілерін елеместен ж ре береді. ү

Сидеропения синдромы и темірді латентті жетіспеушілігі жа дайы ң ғ Тері ж не оны осымшаларыны дистрофиясы; ә ң қ ң Иіс ж не д м сезуді б рмалануы; ә ә ң ұ Б лшы еттік гипотония (з рді стай алмау); ұ қ ә ұ Б лшы еттік ауырсынулар; ұ қ Назар аудару т мендеуі; ө Ес б зылысы. ұ

Анемиялы синдром: қ Анемия тере дігіне ж не даму жылдамды ына байланысты пайда ң ә ғ болады: лсіздік, шарша ышты ; Ә ғ қ Т бет б рмалануы, т мендеуі; ә ұ ө Ентігу, ж рек а уы; ү қ ғ Бас айналу; ла та ы шуыл; Құ қ ғ Естен тану; Стенокардия стамасы ауырлануы; ұ

Созылмалы постгеморрагиялы ТТА қ Ювенилді анемия Ауырлы д режесі бойынша: қ ә Же іл НЬ 90 -110 г/л дейін; ң Орташа НЬ- 70 -90 г/л; Ауыр НЬ<70 г/л Кезе ідері бойынша: прелатентті, ТТА зі ң ө Т сті к рсеткіш бойынша: нормохромды (0, 85 -1, 05) , гипохромды(1, 05). Эритроциттер лшемдері бойынша: Нормоцитарлы Д- 7, 2 -8, 0 мкм ө қ Микроцитарлы Д8, 1 мкм Мегацитарлы Д >9, 1 қ қ қ мкм

Диагностикалы критерийлеріқ йелдерде Hb<120 г/л де гейіні т мендеуі, <130 г/л — ерлерде; б л кезде анемия пойкилоцитоз, Ә ң ң ө ұ анизоцитоз, сарысулы темірді т мен де гейі ж‑ не жалпы жо ары платентті темірбайланыстырушы қ ң ө ң ғ абілетімен осарлан ан эритроциттерді полихромазиясымен ж ретін гипохромды гиперрегенераторлы қ қ ғ ң ү мінезде болады. 1. Гемоглобин де гейіні т мендеуі (110 г/л т мен). ң ң ө ө 2. Эритроциттер де гейіні т мендеуі (109 литрге 4 т мен). ң ң ө ө 3. Т сті к рсеткішті т мендеуі (0. 85 т мен). ү ө ң ө ө 4. ан сарысуында ы темірді саны (гемоглобиндік емес темір), алыпта са атына 12 -30 мкмоль. Темірді Қ ғ ң қ ғ бета-фенантронинмен осу ‑ дістемесімен аны талады. қ қ 5. Сарысуды жалпы темірбайланыстырушы абілеті: 100 мл немесе 1 л ан сарысуын байланыстыра ң қ қ алатын темір санымен лшенеді, алыпта ол 1 литрге 30 — 80 мкмоль те. ө қ ң 6. Сарысуды темірді байланыстыратын абсолюттік абілеті, калыпта бос сидероферрин 2/3 — 3/4 райды. ң қ құ

ТТА келесі клиникалы формаларын ажыратады: қ — постгеморрагиялы теміртапшылы ты анемия; қ қ — агастральді немесе анэнтеральді теміртапшылы ты анемия; қ — ж ктілер ТТА; ү — ерте хлороз; — кеш хлороз.

Ша ымдар мен анамнезғ Нау астар ‑лсіздікке, бас айналу а, ж ректі со уына, бас ауыруына, к з алдында қ ғ ү ң ғ ө б лы ырлану а, кейде ж ктеме кезінде ентікпеге, талмалар а, тексеру кезінде: ұ ңғ ғ ү ғ трофикалы б зылыстар а, сидеропениялы глоссит к ріністеріне, д‑м сезуді қ ұ ғ қ ө ң б зылуына, иістерге ша ымдануы м мкін. ұ ғ ү

лсіздік, бас айналуы, к з алдында щыбын-шіркейлерді к рі. Талмалар болуы м мкін, Ә ө ө ү ентікпе, шаштары сын ыш, т седі ж не тырна тын сын ышты ы (кейді асы т різді ішке ғ ү ә қ ғ ғ қ қ ә ойылуы). Т бетті б рмалануы, кейде нау астар жерді, шикі ет, амыр, м зды жейді. Иіс ә ң ұ қ қ ұ сезу б рмалануы: керасин, з р, ацетон. Т гі диурез болуы м мкін. Обьективті : тері сары – ұ ә үң ү боз ылт. Температура субфебрильді, ж рек шекарасы сол жа а ы ысуы. Кейде тілді ғ ү ққ ғ ң шырышты абатыны атрофиясы бай алады ж не кариес дамуы ы тимал. Сидеропениялы қ ң қ ә қ қ синдром: шаш т суі, тырна сын ышты ы, тері р а ты ы. ү қ ғ ғ құ ғ қ ғ

Мамандар консультациясы шін к рсетімдерү ө — гастроэнтеролог — ас азан-ішек жолдары а заларынан ан кету; қ ғ қ — стоматолог — ызыл иектен, м рыннан ан кету; қ ұ қ — онколог — ан кету себебі болып табылатын атерлі за ымданулар; қ қ қ — нефролог — б йрек ауруларын алып тастау; ү — фтизиатр — туберкулез кезіндегі ан кетулер; қ — пульмонолог — бронх- кпе ж йесіні аурулары кезінде ан жо алту; ө ү ң қ ғ — гинеколог — жыныс а заларынан ан кету, гиперполименорея, жиі ж ктілік; ғ қ ү — эндокринолог — ал анша без функциясыны т мендеуі, диабеттік нефропатияны қ қ ң ө ң болуы; — проктолог — ректальді ан а у; қ ғ — инфекционист — гельминтоз белгілері болса.

Негізгі диагностикалы шаралар тізімі: қ 1. анны жалпы анализі, тромбоциттер, ретикулоциттерді аны таумен. Қ ң қ 2. ан сарысуында ы темір. Қ ғ 3. ан сарысуында ы ферритин. Қ ғ 4. З‑рді жалпы анализі — дифференциалды диагноз шін. ң ү 5. Жасырын ан а н‑жіс — ішкі ан кетулерді алып тастау шін. қ ғ қ ү 6. ЭФГДС — ас азан сілемейін тексеру шін, ан кетулерді алып тастау шін. қ ү 7. Гематолог консультациясы.

Лабораторлы зерттеулерқ Темір тапшылы ыны манифестті декомпенсациялан ан формасыны негізгі к ріністері: ғ ң ө 1. Нв синтезіні б зылыстарынан туында ан гипохромды анемия. ң ұ ғ 2. рамында темір бар ферменттерді белсенділігін т мендету, ол а залар мен Құ ң ө ғ тіндердегі дистрофиялы згерістерді ауырлатып, клеткалы метаболизм згерістеріне қ ө алып келеді, миоглобин синтезіні б зылуы миастения а алып келеді, коллаген синтезіні ң ұ ғ ң б зылуы есебінен еш пен ас азан сілемейінде атрофиялы процесстерді алыптасуы ұ өң қ қ ң қ мен деуі бай алуы м мкін. ү қ ү Базалы диагностикалы зерттеулер – гемоглобин концентрациясы, ОЭ , қ қ Қ эритроциттегі гемоглобинні орташа рамы, гематокрит де гейі, ОЭ , лейкоциттер ң құ ң Қ мен ретикулоциттер сангы. Альтернативті жол – оны концентрациясын ж‑не ан сарысуында ы ферритинді аны тау ң қ ғ қ к мегімен темір тапшылы ыны бар екендігін растау. Темір тапшылы ына трансферинні ө ғ ң темірмен 15% аны уы мен ферритин рамыны 12 мкг/л 4 екендігі к рсетеді. қ ғ құ ң ө “трансферрин/ферритинні ерігіштік рецепторы” (Tf. R) индексін аны тау кезінде Tf. R м‑ні > ң қ 2/3 мг/л болса, темір тапшылы ыны д‑л к рсеткіші болып табылады. ғ ң ө Емханалы кезе де емдеу шін к рсетімдер: же іл ж‑не орта ауырлы та ы анемия қ ң ү ө ң қ ғ (НВ 70 г/л дейін).

Дифференциалды диагностика Теміртапшылы анемиясы гемоглобин синтезіні б зылыстарымен ша ырыл ан бас а қ ң ұ қ ғ қ гипохромды анемиялармен ж ргізіледі. Олар а порфирин синтезіні б зылыстарымен қ ү ғ ң ұ байланысты анемиялар ( ор асынды уланулар кезіндегі анемия, порфириндерді туа пайда қ ғ қ ң бол ан б зылыстары кезінде), сонымен атар талассемия жатады. ғ ұ қ Гипохромды анемияларды теміртапшылы анемиялардан айырмашылы ы – олар гем қ ң қ ғ (сидероахрезия) т зу шін пайдаланылмайтын, анда ы ж‑не депода ы темірді жо ары ү ү қ ғ ғ ң ғ рамымен ж реді, б л аурулар кезінде темірді тіндік тапшылы белгілері болмайды. құ ү ұ ң қ Порфириндерді синтезі б зылыстарымен шарттал ан анемияны дифференциалды белгілері ң ұ ғ ң болып, эритроциттерді , ретикулоциттерді базофильді пунктациясымен, сидеробласттарды ң ң ң к птеген сандарымен с йек кемігіндегі к шейген эритропоэзбен гипохромды анемия болып ө ү ү табылады. Талассемия шін эритроциттерді нысанат‑різді формасы мен базофильді пунктациясы, ү ң ретикулоцитоз ж‑не жо арыла ан гемолиз белгілері т‑н ғ ғ

Госпитализациясы Теміржетіспеушілік анемиямен ауыр ан адам ЖТД (жалпы т жірбиелік д рігер) ғ ә ә немесе терапевтті арауында болады. 6 ай бойы есепте т рады. Же іл ң қ ұ ң д режесінде 1 жыл ішінде, ауыр д режесінде – квартылына 1 рет аралу а келуі ә ә қ ғ керек. Ай сайын ан анализін тапсыру, 10 к нде 1 рет геммоглобинды тексеру қ ү ажет. қ

Профилактикалы шаралар: қ · Темір тапшылы ын ша ыр ан себептерді жою. ғ қ ғ · рамында темір к п диета (ет, бауыр ж‑не бас алар. ). Құ ө қ · Темір препараттарын за абылдау (4 -6 ай). ұ қ қ · Темірді парентералды препараттары (к рсетімдер бойынша). ң ө · Ауыр анемия кезінде эритроцитарлы масса ю. қ құ · ауіп- атер тобында ылар а темір препараттарын профилактикалы абылдау Қ қ ғ ғ қ қ Нау астар а теміртапшылы анемиясын емдегеннен кейін, за тылы ы 6 апта профилактикалы курс сынылады қ ғ қ ұ (темірді т‑уліктік дозасы — 40 мг), сонан со жылына 6 апталы екі курс ж ргізіледі немесе етеккірден со 7 -10 ң ң қ ү ң к н бойы к н сайын 30 -40 мг темір абылдау. К нделікті 100 г. кем емес ет пайдалану ажет. ү ү қ Терапевтте т р ылы ты жері бойынша диспансерлік есеп. Жылына 2 рет тексеру, жалпы ан анализін зерттеу, ұ ғ қ қ сарысулы темір м лшерін аны тау. М нымен оса, теміртапшылы анемиясыны этиологиясын ескеріп, қ ө қ ұ қ қ ң диспансерлік ба ылауды ж зеге асыру, я ни нау ас теміртапшылы анемиясын ша ыр ан ауру себебі бойынша қ ү ғ қ қ қ ғ диспансерлік есепте т рады. ұ

Емдеу тактикасы: барлы жа дайда анемия себебін аны тау ажет, анемия себебі бол ан ауруды емдеу. қ ғ қ қ ғ Ем ма саты: қ темір тапшылы ын толтыру, анемия симптомыны регрессін амтамасыз ету. ғ ң қ Дəрі-дəрмексіз ем: Фармакологиялы емге т‑уелсіз т рлі диета сынылады, барлы тама а ет осу. қ ү ұ қ ққ қ Дəрі-дəрмектік ем: ТТА ауруыны негізінде жататын ем ‑рі арай темірді жо алтуды алдын алуы ажет, біра анемияны т зету ң қ ғ ң қ қ ү ж‑не организмдегі орды толтыру шін, барлы емделушілерге темір препараттарымен терапия та айындау қ ү қ ғ ажет. қ Темір сульфаты ** 200 мг т‑улігіне 2 -3 рет, сонымен атар темір глюконаты мен фумараты да қ тиімді. Аскорбин ыш ылы темір адсорбциясын жа сартады ж‑не жаман жауап кезінде ескерілуі ажет. қ қ Парентералды енгізу кем дегенде екі оралды препараттарды к тере алу кезінде олданылуы ажет. қ қ ө қ қ Парентералды енгізу тиімділік жа ынан оралды тан асып т спейді, біра те ауыр сезімді, ымбат ж‑не қ ғ қ ү қ ө қ анафилаксиялы реакция ша ыруы м мкін. қ қ ү

Негізгі д рмектер тізімі: ə ə 1. ** рамында 30 мг кем емес темір бар, темір т здарыны біркомпонентті ж не осыл ан препараттары, капсула, драже, Құ ұ ң ə қ ғ таблетка. 2. *Темір сульфат моногидрат 325 мг, табл. 3. **Аскорбин ыш ылы, таблетка, драже 50 мг. қ қ 4. **Фоли ыш ылы, таблетка 1 мг. қ қ осымша д рі-д рмектер тізімі: Қ ə ə Поливитаминдер. Ем тиімділігіні индикаторлары: ң симптоматиканы т мендету ж не гемоглобинні алыпты к рсеткіштеріне ол жеткізу. ө ə ң қ ө қ * — Негізгі ( мірге ма ызды) д рілік заттар тізіміне кіретін препараттар. ө ң ə ** — Амбулаторлы ем кезіндегі рецепт бойынша д рілік заттар тегін ж не же ілдікпен берілетін ауру т рлеріні тізіміне кіреді. қ ə ə ң ү ң

Біріншілік профилактика: — рамында темірі к п диета (ет, бауыр ж не бас алар). Құ ө ə қ — Темір препараттарын за уа ыт абылдау (4 -6 ай). ұ қ қ қ Профилактикалы шаралар: қ 1. Темір тапшылы ын ша ыр ан себептерді жою. ғ қ ғ 2. Темірді парентералды препараттары (к рсетімдер бойынша). ң ө 3. Ауыр анемия кезінде эритроцитарлы масса ю. қ құ 4. ауіп- атер тобында ылар а темір препараттарын профилактикалы абылдау. Қ қ ғ ғ қ қ Нау астар а теміртапшылы анемиясын емдегеннен кейін, за тылы ы 6 апта профилактикалы курс сынылады (темірді т уліктік дозасы — 40 мг), сонан қ ғ қ ұ ң ə со жылына 6 апталы екі курс ж ргізіледі немесе етеккірден со 7 -10 к н бойы к н сайын 30 -40 мг темір абылдау. К нделікті 100 г. кем емес ет пайдалану ажет. ң қ ү ң ү ү қ Терапевтте т р ылы ты жері бойынша диспансерлік есеп. Жылына 2 рет тексеру, жалпы ан анализін зерттеу, сарысулы темір м лшерін аны тау. М нымен оса, ұ ғ қ қ қ ө қ ұ қ теміртапшылы анемиясыны этиологиясын ескеріп, диспансерлік ба ылауды ж зеге асыру, я ни нау ас теміртапшылы анемиясын ша ыр ан ауру себебі қ ң қ ү ғ қ қ қ ғ бойынша диспансерлік есепте т рады. ұ рі арай ж ргізу, диспансерлеу принциптері: Ә қ ү “ Д” есепте т р ан нау астар жылына 1 -2 рет темірмен айталама курстар алады, ауіп атер тобында ы нау астар а жылына 2 -4 рет анны жалпы анализін ұ ғ қ қ ғ қ ң айталау ажет. қ қ

Хаттама коды: P-O-003 «Ж кті йелдер анемиясы»ү ə Акушерлік-гинекологиялы салада ы поликлиникалар шін қ ғ ү АХЖ-10 бойынша коды (кодтары): O 99. 0 Ж ктілікті ауырлататын ан азды , босану ү қ қ немесе босан аннан кейінгі кезе. ғ ң Жіктемесі: ДД / ЮНИСЕФ , 1997 Ұ Темір тапшылы ты ан азды : қ қ қ · І д режелі (гемолобин 110 -90 г/л) ə · ІІ д режелі (гемолобин 90 -70 г/л) ə · ІІІ д режелі (гемолобин 70 г/л т мен) ə ө

ауіп- атерлі факторлар: Қ қ 1. ан азды сыр атыны таралуына олайлы айма ; Қ қ қ ң қ қ 2. Ж ктілікке дейін етеккірі те мол ‑рі за келген аралушылар; ү ө ұ қ қ 3. Бірінен кейін бірі болатын ( здіксіз) ж ктілік; ү ү 4. К п ры ты (бірнеше н‑рестелі) ж ктілік ; ө ұ қ ү 5. за емізу; Ұ қ 6. оректенуді жетіспеушілігі; Қ ң 7. Ас азан-ішек жолдары а заларыны ауыруына, гельминттерге байланысты ішекте сі ірілуді б зылуы; қ ғ ң ң ң ұ 8. Ас азан-ішектен ан кету; қ қ 9. Бас а елдерден келгендерде безгек пен гемоглобинопатия салдарынан бол ан гемолиз; қ ғ 10. Босану кезінде ашы ан кетуі. қ қ

Диагностика критерилері: 1. анда ы гемолобин де гейі 110 г/л т мен, эритроцит жина талуы 3, 5 млн/мл аз, ЦПК 0, 8 -0, 85 -тен аз, гематокрит 30 -33%-дан т мен; сарысулы темір, ферритин. Қ ғ ң ө қ 2. Анемияны клиникалы симптомдары. ң қ Ша ымдар мен анамнез астеновегетативті синдром: ғ ‑лсіздік, бас айналу, талмалар, ж рек а уы, ентікпе, б лшы еттік ‑лсіздік; сидеропениялы синдром: тері ү қ ғ ұ қ қ р а ты ы ж‑не атрофиялылы ы, тырна ж‑не шашты сын ышты ы, шашты т суі, д‑м сезуді згеруі, тама пен бірге бор, тіс пастасын, балшы , шикі тал ан, жикі құ ғ қ ғ ғ қ ң ғ ғ ң ү ң ө қ қ қ кофе, к нба ысты тазаланба ан д‑нін жеуге ‑уестену, иіс сезуді згеруі, бензин, ацетон, ‑к иісіне марлы. ү ғ ң ө құ қ Неврологиялы б зылыстар: бас ауыру, парастезиялар, атты та амды ж та алмау, з‑рді стай алмау. қ ұ қ ғ ұ ұ Физикалы тексеру: қ тері ж‑не сілемейлі абат р а ты ы, теріні р а ты ы ж‑не сызаты, ангулярлы стоматит, ауыз б рыштарында ы сызаттар, тырна тар қ құ ғ қ ғ ң құ ғ қ ғ ұ ғ қ алы дайды ж‑не д естенеді, тілді ызаруы, тіл емізігіні атрофиясы. қ ң өң ң қ ң Инструменталды зерттеулер: қ АІЖ а залары ж‑не к кірек клеткасын рентгенологиялы зерттеу, ЭФГДС, ФКС, ректороманоскопия, рса уысын, б йректі, ғ ө қ құ қ қ ү ал анша безді УДЗ. қ қ

Лабораторлы зерттеулер: қ · Эритроциттер саны · Ретикулоциттер саны · Гемоглобин · Гематокрит · Эритроциттерді орташа к лемі (MCV) ң ө · К лем бойынша эритроциттерді таралу ені (RDW) ө ң · Эритроциттердегі гемоглобинні орташа рам (MCH) ң құ · Эритроцитердегі гемоглобинні орташа концентрациясы (MCHC) ң · Лейкоциттер саны · Тромбоциттер саны · Ферритин, ан сарысуыны темірі, темірбайланыстырушылы абілеттілікті аны тау. қ ң қ қ қ · С йек кемігін зерттеу. ү · Гельминттер ж мырт асына н‑жіс ұ қ · Креатинин

Дифференциалды диагноз: Теміртапшылы ты анемия гемоглобин синтезіні б зылуларын туындат ан зге гипохромды қ ң ұ қ ө анемиялармен ж ргізеді. Олар а порфириндер синтезі б зылыстарына байланысты анемиялар жатады ү ғ ұ ( ор асынды улану кезіндегі анемия, туабіткен порфириндер синтезі б зылыстары кезінде), сонымен қ ғ қ ұ атар талассемия. Гипохромды анемияларды теміртапшылы ты анемиялардан айырмашылы ы, қ қ ң қ ғ гемні т зілуі шін пайдаланылмайтын ан ж‑ не депода ы темірді ң ү ү қ ғ ң жо ары рамымен ж реді (сидероахрезия), б л аурулар кезінде темірді тіндік тапшылы ы белгілері ғ құ ү ұ ң ғ болмайды. Порфириндер синтезі б зылуымен шарттал ан анемияны дифференциалды белгісі болып, ұ ғ ң эритроциттерді , ретикулоциттерді базофильді пунктациясы, сидеробласттарды к птеген санымен ң ң ң ө с йек кемігіндегі эритропоэзді к шеюімен гипохромды анемия табылады. Талассемия шін ү ң ү ү эритроциттерді нысана т‑ різді формасы ж‑ не базофильді пунктациясы, ретикулоцитоз ж‑ не ң гемолизді жо ары белгілеріні болуы т‑ н ң ғ ң

Ем ма саты: қ аназды ты диагностикалыу, кешенді емдеу, ан азды пен о ан байланысты болатын ас ынуларды алдын алу. Қ қ қ қ ғ қ ң Дəрі-дəрмексіз ем: 1, 2 режим Дəрі-дəрмектік ем: Ж ктілікті, босануды ж‑не босан аннан кейінгі кезе ді ауырлататын ТТА емдеу сызбасы: ү ғ ң 1. Гемоглобин де гейі 109 -90 г/л, гемматокрит 27 -32% бол анда: ң ғ Екі валентті темір сульфаты 120 мг+фолий ыш ылы 400 мг к нделікті 3 ай а та айындалады, айына 1 рет анны жалпы анализін ба ылап отыру қ қ ү ғ ғ қ ң қ ажет. қ 2. Гемоглобин де гейі 109 -90 г/л т мен, гемматокрит 27% т мен бол анда, тиісті ем та айындау шін гематологты консультациясына ж гіну керек; ң ө ө ғ ғ ү ң ү 3. Гемоглобин де гейі 110 г/л жо ары, гематокрит 33% к п болып алыптас анда: екі валентті темір сульфаты 120 мг аптасына 1 рет + фолий ң ғ ө қ қ ыш ылы 400 мг к нделікті 3 ай а та айындалады қ қ ү ғ ғ Анемияны алдын алу: ң 1. Екі валентті темір сульфаты препараттарын 60 мг. м лшерінде к нделікті абылдау; ө ү қ 2. Ж ктілікті ал аш ы 12 аптасында анмияны ж‑не н‑рестеде невралды т тікше а ауын болдырмау ма сатында ж ктілік боцыфоль ыш ылын ү ң ғ қ қ ү қ қ 400 -500 мг. м лшерінде к нделікті абылдау. ө ү қ

Негізгі д рі-д рмектер тізімі: ə ə 1. **Темірді бір компонентті т здары ж не рамында 30 мг. кем емес темірі бар аралас ң ұ ə құ д рілер, касулалар, драже, таблеткалар. ə 2. * Темір декстраны III (100 мг/2 мл), б лшы ет ішіне енгізу шін, амп. ұ қ ү осымша д рі-д рмектер тізімі: жо. Қ ə ə қ Ем тиімділігіні индикаторлары: ң 1. II д режелі (гемоглобин 90 -70 г/л) ə 2. III д режелі (гемоглобин 70 г/л т мен) ə ө * – Негізгі ( мірге ма ызды) д рілік заттар тізіміне кіретін препараттар ө ң ə ** — амбулаторлы ем кезіндегі рецепт бойынша д рілік заттар тегін ж не же ілдікпен қ ə ə ң берілетін ауру т рлеріні тізіміне кіреді ү ң

Профилактикалы шаралар: қ · Темір тапшылы ын туындат ан себепті жою. ғ қ · Жо ары рамды темір диетасы (ет, бауыр ж‑не бас алар). ғ құ қ · Темір препараттарын за уа ыт пайдалану (4 -6 ай. ). ұ қ қ · Темірді парентеральді препараттары (к рсетімдер бойынша). ң ө · Ауыр анемия кезінде эритроцитарлы масса ю. қ құ · атер тобында темір препараттарын профилактикалы абылдау Қ қ қ рі арай ж ргізу: Ә қ ү Гемоглобинні алыпты де гейіне ол жеткеннен кейін, темір орын толтыру шін 3 ай бойы анемияны басу ң қ қ ү кезе індегі дозамен салыстыр анда 2 -3 есе кем т‑уліктік дозщада рамында темір бар препараттармен ем ж ргізеді. ң ғ құ ү Рецидивке арсы ( стап т рушы) терапия. қ ұ ұ ‑рі арай жал ас ан ан кетулерде (мысалы, мол етеккірде) темір препараттарын ай сайын 7 -10 к ндік ыс а қ ғ қ қ ү қ қ курспен абылдау к рсетлген. Рецидив кезінде ем курсын 1 -2 ай бойы айта ж ргізу к рсетілген. қ ө қ ү ө

Хаттама коды: P-P-005 «Балаларды теміртапшылы ты анемиясы»ң қ Педиатрия салада ы поликлиникалар шін. ғ ү АХЖ-10 бойынша коды (кодтары): D 53 Тама танумен байланысты зге анемия. қ ө D 50 Теміртапшылы ты анемия. қ Клиникалы белгілер сидеропениялы синдромдармен сипатталады: эпителиалды б зылыстар қ қ ұ (тері, тырна , шаш, шырышты абы ты трофикалы б зылыстары), д‑м сезімі мен иіс сезуді қ қ қ ң қ ұ ң б зылуы, астениялы -вегетативтік б зылыстар, ішекте сі у процестерні б зылуы, дисфагия ж‑не ұ қ ұ ң ң ұ диспептикалы згерістер, иммунитетті т мендеуі. қ ө ң ө ДД сыныстарына сай: Ұ ұ — 6 жас а дейінгі балаларда ы гемоглобин нормасыны т менгі шегін 110 г/л, Ht=33; қ ғ ң ө — 6 -12 жасар балаларда — 115 г/л, Ht=34; — 12 -13 жасар балаларда — 12 г/л, Ht=36 болып есептелуі керек.

Жіктемесі Этиологиясы: 1. Темірді бастап ы жеткіліксіз де гейінде ТТА (темір тапшылы ты анемия) (шала туыл ан ң қ ғ егіздерді ан азды ы). ң қ ғ 2. Нутритивті (немесе алиментарлы) ТТА. 3. Ж палы немесе ж палы-алиментарлы генезді ТТА. ұқ ұқ 4. Темірді резорбционды жеткіліксізідігіндегі ТТА (мальабсорбция синдромы ж не т. б синдромы); ң ə 5. Созылмалы ан а удан кейінгі ТТА. қ ғ Ауырлы д режесі бойынша: қ ə же іл, орта, ауыр. ң Патогенезі бойынша: жіті ан а удан кейінгі, созылмалы. қ ғ

ауіп- атерлі факторлар: Қ қ 1. Ж кті йелдер анемиясы. ү ə 2. Н рестені шала туылуы. ə ң 3. Тиімсіз тама тану. қ 4. АІЖ аурулары. 5. Ішек ртты инвазия. құ қ 6. ан а у. Қ ғ 7. Т мен леуметтік жа дай. ө ə ғ

Диагностика критерилері Астеновегетативті синдром: лсіздік, бас айналу, талмалар, ж ректі атты со уы, ентікпе, б лшы еттік лсіздік. ə ү ң қ ғ ұ қ ə Сидеропениялы синдром: қ теріні р а ты ы мен атрофиясы, тырна тар мен шашты сын ышты ы, шашты ң құ ғ қ ң ғ ғ ң т суі, д м сезуді згеруі, тама пен бірге бор, тіс пастасы, саз, шикі д н, шикі кофе, к нба ысты тазартылма ан ү ə ң ө қ ə ү ғ ң ғ д ндерін пайдалану а марлы , иіс сезінуді згеруі, бензин, ацетон, к иісіне марлы. ə ғ құ қ ң ө ə құ қ Неврологиялы б зылыстар: бас ауыру, параестезиялар, атты та амдарды ж туды қ ұ қ ғ ұ ң б зылуы, з рді стай алмау. ұ ə ұ Физикалы тексеру: қ тері ж не шырышты абы боза ды ы, теріні р а ты ы мен сызаттары, ангулярлы ə қ қ ң ғ ң құ ғ қ ғ стоматит, ауыз б рыштарында ы сызаттар, тырна тар алы дайды ж не д ес болады, тілді ызаруы, тіл ұ ғ қ қ ң ə өң ң қ емізіктеріні атрофиясы. ң Иснструменталды зерттеулер: қ Ас азан-ішек жолдары мен кеуде клеткалары а заларын рентгенологиялы зерттеу, қ ғ қ ЭФГДС, ФКС, ректороманоскопия, рса уысын, б йректі, ал анша безді УДЗ. құ қ қ ү қ қ

Мамандарды консультациясы шін к рсетімдер: ң ү ө — гастроэнтеролог — ас азан-ішек жолдары а заларынан ан кету; қ ғ қ — стоматолог — ызыл иектен, м рыннан ан кету; қ ұ қ — онколог — ан кету себебі болып табылатын атерлі за ымданулар; қ қ қ — нефролог — б йрек ауруларын алып тастау; ү — фтизиатр — туберкулез кезіндегі ан кетулер; қ — пульмонолог — бронх- кпе ж йесіні аурулары кезінде ан жо алту; ө ү ң қ ғ — гинеколог — жыныс а заларынан ан кету, гиперполименорея, жиі ж ктілік; ғ қ ү — эндокринолог — ал анша без функциясыны т мендеуі, диабеттік нефропатияны болуы; қ қ ң ө ң — проктолог — ректальді ан а у; қ ғ — инфекционист — гельминтоз белгілері болса. Негізгі диагностикалы шаралар тізімі: қ 1. Жалпы ан анализі (6 параметр). қ 2. Гемоглобинді аны тау. қ 3. Ретикулоциттерді аны тау. қ Негізгі диагностикалы шаралар тізімі: қ 1. ЭКГ. 2. Жалпы темірмен байланыстыратын абілетті аны тау. қ қ 3. Гастроэнтеролог консультациясы.

Дифференциалды диагноз Теміртапшылы анемиясы гемоглобин синтезіні б зылыстарымен ша ырыл ан бас а қ ң ұ қ ғ қ гипохромды анемиялармен ж ргізіледі. Олар а порфирин синтезіні б зылыстарымен қ ү ғ ң ұ байланысты анемиялар ( ор асынды уланулар кезіндегі анемия, порфириндерді туа пайда қ ғ қ ң бол ан б зылыстары кезінде), сонымен атар ғ ұ қ талассемия жатады. Гипохромды анемияларды , теміртапшылы қ ң қ анемиялардан айырмашылы ы – олар гем (сидероахрезия) т зу шін пайдаланылмайтын, ғ ү ү анда ы ж‑не депода ы темірді жо ары рамымен ж реді, б л аурулар кезінде темірді қ ғ ғ ң ғ құ ү ұ ң тіндік тапшылы белгілері болмайды. қ Порфириндерді синтезі б зылыстарымен шарттал ан анемияны дифференциалды белгілері ң ұ ғ ң болып, эритроциттерді , ретикулоциттерді базофильді пунктациясымен, сидеробласттарды ң ң ң к птеген сандарымен с йек кемігіндегі к шейген эритропоэзбен гипохромды анемия болып ө ү ү табылады. Талассемия шін эритроциттерді нысана т‑різді формасы мен базофильді ү ң пунктациясы, ретикулоцитоз ж‑не жо арыла ан гемолиз белгілері т‑н. ғ ғ

Ем ма саты: қ гемоглобин ж не гематокрит де гейін алыпты де гейіне к теру. ə ң қ ң ө Темір д рі-д рмегін абылдап жат ан нау ас а р 10 -14 к н сайын серпінді ба ылау ж ргізеді. Гемограмманы алып а келтіргеннен со , ə ə қ қ ə ү қ қ ң ферротерапия олдаушы дозада (1 -2 мг/кг/т у) депонирленген темірді (реабилитициялы ем) пулын толтыру шін та ы да 2 -3 ай жал астырылады. қ ə ң қ ү ғ ғ М нымен бірге, диспансерлік ба ылау айына 1 рет, содан кейін то сан сайын ж ргізіледі. 6 -12 айдан кейін клиникалы -зертханалы ұ қ қ ү қ қ к рсеткіштерді алпына келгеннен со , бала диспансерлік ба ылаудан шы арылып, бірінші денсаулы тобынан екіншісіне ауыстырылады. ө ң қ ғ қ Дəрі-дəрмексіз ем: 6 айына дейін н рестені тек емшек с тімен тама тандыру снылады. ə ү қ ұ Дəрі-дəрмектік ем: Емшекпен емізілетін ТТА ауыратын балалар а 6 айдан бастпа темір д рі-д рмегін абылдау сынылады. ғ ə ə қ ұ Жасанды жолмен тама танатын к п балалар а атты тама абылда ан а дейін (12 ай а дейін) темірмен байытыл ан оспамен тама тандыру қ ө ғ қ қ қ ғ ғ қ қ керек. ТТА алдын алу шін ата-анамен тиімді тама тану бойынша о ыту мен ке ес беруді ж ргізу ажет. ү қ қ ң ү қ Мерзіміне жетіп туыл ан балалар ТТА ауруына (НЬ и Ht де гейін тексеру) 6 айдан, ал шала туыл ан балалар 3 айдан кешікпей тексерілуі керек. ТТА ғ ң ғ аны тал ан балалар темір-т з* теміріні , бір компонентті ж не комбинацияларды , 20 мг/мл темір т зы мен аскорбин ыш ылы бар оралды қ ғ ұ ң ə ң ұ қ қ ерітінділерді 1 бал-дан, немесе к ніне 1 -2 дражеден, фолий ыш ылымен к ніне 1 табл. 3 реттен абылдау керек. ү қ қ ү қ Темір д рі-д рмегі т улігіне 3 мг/кг салма ы есебінен гемоглобилинні алпына келгеніне дейін, реабилитациялы ем- 1 -2 мг/кг салма ы 2 -3 айдан ə ə ə ғ ң қ қ ғ кем емес уа ыт а та айындалады. қ қ ғ Пероральді препараттар а т ра тылы кезде, сонымен атар темір де гейін тез ж не тиімді алпына келтіру ма сатында к ніне 1 рет жеке ғ ұ қ қ қ ң ə қ қ ү та даумен темір декстраны III (100 мг / 2 мл) та айындалады. ң ғ

Негізгі д рі-д рмектер тізімі: ə ə 1. **Т зды темірі, біркомпонентті д рі-д рмектер ж не т з теміріні 20 мг/мл – дан арты рамы бар комбинирленген ұ ң ə ə ə ұ ң қ құ д рі-д рмектер. ə ə 2. Сульфат моногидрат темірі 325 мг, табл. 3. **Аскорбин ыш ылы 50 мг, 100 мг, 500 мг табл. ; 50 мг драже; қ қ 4. Фоль ыш ылы 1 мг табл. қ қ 5. Темір декстраны III (100 мг / 2 мл) б лшы ет ішіне енгізу шін, амп. ұ қ ү осымша д рі-д рмектер тізімі: Қ ə ə Элементарлы темір д рі-д рмегі 30 -60 мг табл. ə ə Ем тиімділігіні индикаторлары: ң клиникалы белгілерді регрессі, гемоглобин де гейіні , эритроциттерді , т сті к рсеткішті , қ ң ң ү ө ң сарысулы темірді артуы. қ ң * – Негізгі ( мірге ма ызды) д рілік заттар тізіміне кіретін препараттар. ө ң ə ** — Амбулаторлы ем кезіндегі рецепт бойынша д рілік заттар тегін ж не же ілдікпен берілетін ауру т рлеріні тізіміне кіреді. қ ə ə ң ү ң

рі арай ж ргізу, диспансерлеу принциптері: Ә қ ү Темірмен байытыл ан тама тану ( оспа). Та айындал ан емні н тижелігін растау шін, ТТА ауыратын барлы кіші жаста ы балаларда ТТА ауруын емдегеннен 4 аптадан кейін НЬ и Ht айта аны талуы керек. Та айындал ан емге ғ қ қ ғ ғ ң ə ү қ ғ қ қ ғ ғ о н тиже бай алса (гемоглобилинні 10 г/л жо ары немесе те , Ht 3%-ке немесе одан к п л аюы), немесе б л к рсеткіштер алып а сай болса, ем та ы 2 ай а жал астырылып, содан кейін темірді та айындалуы то татылуы ң ə қ ң ғ ң ө ұ ғ ұ ө қ қ ғ ғ ғ ң ғ қ тиіс. Ж ргізілетін емні о н тижесіні болмауы немесе 10 г/л т мен гемоглобилинні л айылуында, ал Ht 3%-тен т мен л аюын, д рігер ан азды ты бас а м мкін болатын себептерін нау асты гематолог а жіберуі ар ылы ү ң ң ə ң ө ң ұ ғ ө ұ ғ ə қ қ ң қ ү қ қ қ аны тауы тиіс. қ Орташа немесе ауыр т рдегі ТТА ауыратын т мен жаста ы балалар (НЬ 90 г/л т мен немесе 27% аз Ht) гематологтан ке ес алуы керек. ү ө ғ ө ң ТТА ауруына шалды у ауіп факторлары бар 6 -дан 12 -ге дейінгі жаста ы балалар ( мір с руді немесе тама тануды нашар жа дайы) айталамалы скринингті талап етеді. ғ қ ғ ө ү ң қ ң ғ қ Жас спірім ыздар ТТА- а зерттелуі керек, тегі болмаса, бір рет 15 ж не 25 жас арасында зерттелуі керек. ауіп- атерлі факторлар болма анда (нашар тама тану, етеккірді к п м лшерде келуі, донорлы ж не т. б) немесе ТТА ө қ ғ ə Қ қ ғ қ ң ө ө қ ə диагнозыны анамнезде болуы ед уір жиі срининг ажет ( р жыл). ң ə қ ə Сауса тан алын ан перифириялы ан анализіні негізінде ТТА-на к дік туса, ТТА болуын венадан алын ан анны анализімен растау керек. Жас спірім ыздар а ан азды 120 г/л т мен гемоглобин де гейінде, Ht-36% т мен қ ғ қ қ ң ү ғ қ ң ө қ ғ қ қ ө ң ө аны талады. қ К рсетілген шектен 20 г/л т мен гемоглобин концентрациясында, жас спірімдер элементарлы темірді емдік дозасын — к ніне екі рет 60 мг алуы керек (жалпы доза темірді 120 мг), б дан бас а, д рыс тама тануды йрету ажет. ө ө ө ң ү ң ұ қ ү қ Д рігер та айындал ан емні н тижелігін 1 айдан кейін тексеруі керек. Егер н тиже болымсыз немесе тіптен болмаса (гемоглабинні л аюы 10 г/л-ден аз; немесе Ht 3 бірліктен аз л аюы), клиницист ан азды ты бас а м мкін ə ғ ғ ң ə ə ң ұ ғ қ қ ң қ ү болатын себептерін нау асты гематолог а жіберу ар ылы аны тауы керек. абынулы немесе ж палы процестерді болу кезінде т мен концентрациясы немесе гематокритті к лемі организмде темірді таратылуыны қ қ Қ қ ұқ қ ң ө ң ң б зыу н тижесі ТТА дамуын д лелдей алады, ж не де осымша емді ажет етеді. ұ ə ə ə қ қ Темір д рі-д рмегі та айындалуыны о н тижесін ал анда, ем гемоглобин концентрациясыны 120 г/л жетуіне дейін жал астырылуы керек, б дан кейін темір дозасы аптасына 120 мг дейін т мендетіліп, 6 ай а созылуы ажет. ə ə ғ ң ң ə ғ ң ғ ұ ө ғ қ Ауыр т рдегі ТТА к бінесе жас спірім ыздар а т н емес ж не темір тапшылы ы м ндай ан азды ты себебі сирек болады. Ауруды дамуы туралы толы а парат, оны ішінде, тама тану сипты, тере ірек зерттеу мен осымша ү ө ө қ ғ ə ə ғ ұ қ қ ң ң қ қ ң қ зертханалы анализдер (жалпы ан анализі, Сарысулы темір, трансферрин рамы, ферритин концентрациясы, ретикулоциттер саны, жалпы белок, жалпы билирубин ж не оны фракциялары) толы ТТА д лелдеу шін керек. қ құ ə ң қ ə ү Жас спірім ыздар а ТТА алдын алу шін те герілген тама тану ТТА дамуын то татып, темір д рі-д рмегіні та айындалуыны алдын алады. Сонды тан, ет пен аскорбин ыш ылына бай азы -т лікті (азы т ліктен алынатын ө қ ғ ү ң қ қ ə ə ң ғ ң қ қ ү қ ү темірді сі ірілуін л айту шін) т тыну а ерекше к іл беру керек, тама тан анда, шай мен кофені ішпеу ажет. ң ң ұ ғ ү ұ ғ өң қ ғ қ Жас спірім ыздарда к птеген микроэлементтік жеткіліксіздігіні жо ары ауіптілігінде таблетка рамында 30 г-ге жуы темір бар темірмультивитаминдік- минералды д рі — д рмекті та айындау керек. ө қ ө ң ғ қ құ қ қ ə ə ғ

Витамин В 12 -тапшы анемия диагнозы клиникалы к рінісіне, анны жалпы анализіне, қ ө қ ң ретикулоциттер санына, бауырды функционалды сынамаларына, амилаза де гейіне, ң ң с йек кемігіні анализіне (миелограмма) с йеніп ойылды. Миелограмма 16 нау ас а ү ң ү қ қ қ жасалды, себебі ал ан 11 нау ас бізге арал ан а дейін В қ ғ қ қ ғ ғ 12 -витаминімен емді бастап ой ан. Оларда диагноз ем басталуынан кейінгі 5 -7 к ні ретикулоциттер саныны бірден қ ғ ү ң жо арылауына, я ни ретикулоцитралы кризге негізделді. Ал витамин В ғ ғ қ 12 -тапшы анемиясыны себебін аны тау ма сатында эзофагогастродуоденоскопия (ЭФГДС), ң қ қ рса уысыны ультрадыбысты зерттеуі (УДЗ), ажет бол ан жа дайда ал анша құ қ қ ң қ қ ғ ғ қ қ безіні УДЗ, компьютерлік томография жасалып, н жіс анализі, тиреоидты гормондар ң ә ж не тиреоглобулинмен тиреопероксидаза а арсы антиденелер зерттелді. ә ғ қ

Ал витамин В 12 -тапшы анемияны себебін аны та анда: атрофиялы гастрит 17(63%) ң қ ғ нау аста, 2(7, 4%) нау аста ас азанны атерлі ісігі, 3 (11, 1%) нау аста – ас азанны қ қ қ ң ойы жарасына байланысты субтоталды резекциясы, 3(11, 1%) нау аста сырт ы қ қ қ секреторлы жетіспеушілікпен созылмалы панкреатит (оны 1 т-тас ауруы негізінде, ң ө 2 -де – алкогольді этиологиялы) ж не 2 (7, 4%) нау аста босан аннан кейін дамы ан ә қ ғ ғ диффузды уытты жемсау. Егер б л себептерді жас катеогриясына байланысты ұ арастырса , егде ж не арт жаста ы адамдарда негізінен атрофиялы гастрит қ қ ә қ ғ ғ 16(88, 9%) нау аста ж не 2(11, 1%) нау аста ас азанны атерлі ісігі кездессе, орта қ ә қ қ ң қ жаста ы адамдарда басым жа дайда 3 (50%) созылмалы панкреатит анемия себебі ғ ғ бол ан, 2 (33, 3%) нау аста ас азанны субтоталды резекциясы орын алса, тек 1 нау аста ғ қ қ ң қ ана атрофиялы гастрит аны талды. Ал ба ылауда бол ан 3 жас адамны 2 -де (66, 7%) ғ қ қ ғ ң диффузды уытты жемсаудан со анемия дамыса, 1 жа дайда – ас азанны резекциясы ң ғ қ ң орын ал ан. ғ

орытындыҚ Жалпы ал анда анемиялар толы емге берілетін, алдын – алу а келетін аурулар тобына ғ қ ғ жат ызылады. Салауатты мір салтын са тай отыра, тама тануды алпына келтіріп, қ ө қ қ қ ж ктілікті жоспарлы т рде ж ргізсек анемияларды алдын алып, осы ауру а шалды ан ү ү ү ң ғ ққ нау астар а ж мсал ан аражатты немдеп, бас а да ауыр дертке шалды ан нау астар қ ғ ұ ғ қ ү қ ққ қ еміне аражат к бірек б лініп, сол ауруларды емдеуді жа а т сілдерін ойап табу а қ ө ө ң ң ә ғ м мкіндік жасау а бден болатын еді. Ол, рине ЖТД – ді жа сы ж мыс ж ргізіп, ү ғ ә ә ң қ ұ ү нау астар мен сау адамдарды білімді ж ргізуіне атысты болып отыр. қ ү қ

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Сейтімбетов Т. С. , Т леуов Б. И, . Сейтімбетова А. Ж. , Биологиялы химия. ара анды 2007ө қ Қ ғ Ж. Ахметов «Паталогиялық анатомия-1» А. Білім, 2008 ж. Ә. Нұрмұхамбетұлы «Патофизиология» А. , 2007 ж. У. Сайпіл, К. Өмірзақова «Заттар алмасуы» А. , Ғылым. 2004 ж. www. kazmedic. kz www. m. wikipedia. org