Американдық және Жапондық моделдің сипаттамасы Орындаған : Долдаев Ерлан
Жоспар • Американдық модельдің сипаттамасы • Модельдің даму тарихы • Корпорациялардың стратегиялық басқару жүйесі • Жапондық модельдің сипаттамасы • Жапония экономикасының даму ерекшеліктері • Жапониялық басқарудың ерекшеліктері • Жапониядағы кәсіподақтар • Қорытынды
Анри Файоль Американдық менеджмент негізін қалаушы Анри Файоль болып табылатын классикалық мектептің ілімін бойына сіңірген. Екі американдық Лютер Гьюлик және Линдал Урвик классикалық мектептің атағын шығару үшін көп еңбектенген. Линдал Урвик Лютер Гьюлик
Қазіргі американдық менеджмент үш тарихи алғышарттарға негізделеді: • Нарықтың болуы. • Өндірісті ұйымдастырудың индустриалды әдісі. • Корпорация кәсіпкерліктің негізгі формасы ретінде.
Американдық экономист Роберт Хейлбронер қоғам ресурстарын таратуда үш негізгі тарихи әдістерді атады - дјстїрлер, бўйрыќтар жјне нарық. Экономикалық ресурстарды таратудың дәстүрлі жолы ұрпақтан ұрпаққа қалыптасқан жол арқылы жүзеге асырылады. Экономикалық ресурстарды таратудың әміршілдік әдісі бұйрықтар беру арқылы жүзеге асырылады. Экономикалық ресурстарды таратудың нарықтық жолы ешқандай қоғамның қатысуынсыз нарықтың көмегімен жүзеге асырылады. Бұл әдіс тиімді болып табылады. Ол бағаны өз бетімен орнатып, тауар сапаларына талаптарды қоятын және т. б. өз күштерімен жүзеге асыратын сатушылар мен сатып алушылардың ґзара ќатынастарына негізделеді. Нарықтық қатынастар анықталмағандық пен тәуекелділік жағдайында басқарушылық шешімдерді қабылдауды қажет етеді. Бұл менеджерлердің шешімдерді қабылдау мен дайындау барысында жауапкершілігін арттырады.
Корпорациялардың стратегиялық басқару жүйесі Американдық корпорациялар өз қызметтерінде стратегиялық басқаруды кең қолданады. Бұл түсінік 60 -70 -ші жж. енгізілген болатын, ал 80 -ші жж. барлық американдық корпорацияларға қанатын жайды. «Стратегия» сөзі грек тілінен аударғанда strategos – «генералдың өнері» деген мағынаны білдіреді. Стратегия – алға қойылған мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған құралдар мен ресурстарды пайдаланудың амал-тәсілдері. Стратегияны корпорацияның алға қойылған мақсаттарына жетуге арналған ресурстар мен проблемалар приоритеттерін айқындаушы іс-әрекеттердің бас бағдарламасы деп анықтауға болады. Стратегия корпорация бірыѕєай бағытталған іс-қимылдарды алу үшін басты мақсаттар мен оларға қол жеткізудің негізгі жолдарын тўжырымдайды. Жаңа мақсаттардың пайда болуы, ереже бойынша, жаңа стратегияны дайындау мен іздестіруді қажет етеді.
Стратегиялық басқарудың мазмұны, біріншіден, бәсекелестік күресте жеңіске жетуге қажетті ұзақ мерзімді стратегияны дайындаудан, екіншіден, нақты уақыт масштабында басқаруды жүзеге асырудан тұрады. Корпорацияның жасалынған стратегиясы кейіннен тәжірибелерде іске асыруға жататын ағымдық өндірістік-шаруашылықтық жоспарға айналады. Стратегиялық басқарудың концепциясы басқаруға жүйелік және жағдайлық бейімделуге негізделген. Кәсіпорын «ашық» жүйе ретінде қарастырылады. Стратегиялық басқарудың негізі сыртқы (макроорта және бәсекелестер) және ішкі (ғылыми зерттеулер және дайындау жұмыстары, кадрлар мен олардың потенциалы, қаржы, ұйымдық мәдениет және т. б. ) ортаның жүйелік және жағдайлық талдауы болып табылады.
• • «Өндірістік демократия» идеясының авторлары әлеуметтанушылар Дж. Коул мен А. Горц деп есептелінеді, олар корпорацияларды басқаруды жұмысшылармен бақыланатын өндірістік кеңестер көмегімен жүзеге асыруды ұсынған. Бұл кеңестердің жұмысына қатысудың арқасында жұмысшылар басында бір корпорацияның шеңберінде, ал содан кейін бүкіл өнеркәсіп бойынша барлық өндіріс процестерін бақылауды біртіндеп үйренетін еді. «Өндірістік демократияны» ұйымдағы адамдарды басқару әдістерінің бірі ретінде қарастыруға болады. Бұл басқару жүйесінің мақсаты ұйымның барлық адами потенциалын пайдалануды жетілдіру болып табылады.
«Өндірістік демократия» келесі бағыттар бойынша жұмысшыларды басқаруға тартуды кеңейтуді қарастырады: • Жұмысшыларға өз беттерінше шешімдерді қабылдау құқықтарын беру. • Жұмысшыларды шешімдерді қабылдау үрдістеріне тарту (шешімді қабылдауға қажетті ақпараттарды жинастыру, қабылданған шешімдерді орындаудың, жұмыстарды ұйымдастырудың және т. б. әдістері мен тәсілдерін анықтау). • Жұмысшыларға олармен орындалған жұмыстардың саны мен сапасын бақылауға құқық беру. • Бүкіл ұйыммен қатар оның жеке бөлімшелеріндегі қызметтерді жетілдіруге жұмысшылардың қатысуы. • Шешімдерді тиімдірек орындау мақсатында жұмысшыларға қызығушылықтары, мақсаттары және т. б. бойынша жұмысшылар топтарын құру құқықтарын беру.
• Қазіргі уақытта АҚШ-та басқаруға жұмысшыларды тартудың төрт негізгі формасы кең таралған: • 1. Цех деңгейінде өнім сапасы мен еңбекті басқаруға жұмысшылардың қатысуы. • 2. Жұмысшылар мен басқарушылар кеңестерін (бірлестік комитеттері) құру. • 3. Кіріске қатысу жүйесін жасау. • 4. Корпорация директорлар кеңесіне жұмысшылар өкілдерін тарту.
Жапондық модельдің сипаттамасы Соңғы екі онжылдықта Жапония әлемдік нарықта көшбасжылық жағдайға қол жеткізді. Оның үлесіне әлемнің барлық елдері акцияларының жалпы құнының 44, 5% тиесілі. Ал Жапония тұрғындарының саны жер шары тұрғындарының 2% ғана құрайды. Жапонияның шапшаң дамуының ең басты себептерінің бірі адам факторына негізделген менеджмент моделін қолдануы болып табылады. Жапонияның тарихи дамуының барлық кезеңінде ерекше ұлттық сипаттарға сәйкестендірілген еңбек пен тәртіптің анықталған әдістері қалыптасты. Жапондықтар елдің негізгі байлығы өздерінің адам ресурстары деп санайды. Шаруашылықтың жапондық жүйесі тарихи-дәстүрлі топтық бірлестіктерге және жапондықтардың жоғары сапалы өнімдерді жасап шығаруға тума ўмтылушылыќ қасиеттеріне сүйенеді.
Жапония экономикасының даму ерекшеліктері ХІХ ғ. ортасына дейін Жапония өнеркәсібі нашар дамыған аграрлық мемлекет болғаны белгілі. Дамудың капиталистік жолына түскеннен кейін өнеркәсіп салаларының үлкен бөлігі мемлекетпен қаржыландырылып отырды. Дзэнтай мәліметтері бойынша (Жапонияның пошта жұмысшыларының кәсіподақтары) Жапонияның соғыстан кейінгі индустриялды өсімін келесі дамудың этаптарына топтастыруға болады.
• Ел экономикасын жіктеуде және мінездемесінде Әлеуметтік- Экономикалық Даму үшін Өнімділіктің Жапондық Орталығы (ӘЭДӨЖО) өзгеше бірнеше бағыттар ұстанады. Оның мамандары Жапонияның бастан өткерген бет бұрысты үш кезеңді бөліп көрсетеді. • ӘЭДӨЖО ойынша, қазіргі Жапония екінші дүние жүзілік соғыс аяқталғаннан бастап ірі экономикалық құлдырауды бастан кешуде. Бұның себебі 80 -ші жж. аяғындағы «сабын көбігі экономикасы» болып табылады. Қазіргі уақытта ұзақ мерзімді қалпына келтіру үрдісі жүруде.
Жапониялық басқарудың ерекшеліктері Кез келген басқа мемлекеттердегі сияқты Жапониядағы менеджмент оның мәдениеті мен қоғамдық психологиясын, тарихи ерекшеліктерін көрсетеді. Ол елдің қоғамдық экономикалық тәртібімен тығыз байланысты. Басқарудың жапондық тәсілі европалық және американдық тәсілден түбірімен ерекшеленеді. Бұл жапондықтар тиімдірек басқарады деген сөз емес. Жапондық және европалық менеджменттің басты принциптері әр түрлі жазықтықта жатыр деп айтуға болады және олардың аз болса да қиылысу нүктелері бар.
Жапондық менеджментті қолдану – тар мамандандырудан бас тарту, жұмысшылардың әмбебапты түрде дамуы және осы дамумен байланысты тұрақты жұмысбастылық, фирма ішіндегі кадрлардың ротациясы, жұмыс процестерінде білім алу және т. б. – кез келген фирмалар үшін қажет.
Жапониядағы кәсіподақтар Жапондық өнеркәсіптік ұйымның үш негізгі ерекшеліктері бар: біріншіден, өмірлік жұмысбастылық, екіншіден, стаждың жалақыға ықпалы, үшіншіден, кәсіподақтарды ұйымдастыру. Жапониядағы жұмысшы үшін оның қызметінің түрі емес, оның фирма меншігінде болуы маңызды болып саналады. Жапондық жұмысшы өзін «Хитачидікімін» , содан кейін «Хитачи» заутында жұмыс атқарамын, ең соңында электрик болып жұмыс істеймін деп таныстырады. Сондықтан жапондық кәсіпорында тек қана бір кәсіподақ болады.
Қорытынды Берілген жұмыста басқарудың әр түрлі жүйелеріне, американдық және, әсіресе, жапондық жүйеге талдаулар жүргізілген. Жетекші мемлекеттердің тәжірибелерін зерттеп білу өте қажет және біздің алдымызда тұрған міндеттердің бірі болып табылады. Алайда басқарудың кез келген жүйесіне салыстырмалылық талдау жүргізуде, олардың біреуін механикалық қолдану жоғары тиімділікке кепілдік бермейтініне назар аудару қажет. Өндірістік ұйымның тиімділігі оның басқару жүйелерінің біреуін пайдалануына емес, оның элементтерінің өзі қызмет атқаратын өндірістік-нарықтық шарттарға бейімделуіне байланысты болады.
Скачать презентацию Американдық және Жапондық моделдің сипаттамасы Орындаған Долдаев
Ерлан слайд инно.pptx