Алдын алу және эпидемияға қарсы шаралар қағидалары Дәрісші

Алдын алу және эпидемияға қарсы шаралар қағидалары. Дәрісші: м. ғ. к. Даниярова А. Б.

Дәріс жоспары: Жұқпалы аурулардың алдын алу Иммундық алдын алу шаралары Эпидемияға қарсы шаралар

Л. В. Громашевский жұқпалы ауруларды бес топқа бөлді. І топ – ішек инфекциялары (қоздырғыш ішекте орналасады және ауыз – нәжіс механизмімен беріледі); ІІ топ – тыныс жолдары инфекциялары (қоздырғыш тыныс жолдарының кілегей қабатында орналасады және аэрозольды механизмімен беріледі); ІІІ топ – қан инфекциялары (қоздырғыш қанда, лимфада орналасады және трансмиссивтік механизмімен беріледі); ІV топ – сыртқы қабат инфекциялары (қоздырғыш көбінесе теріде және сыртқы кілегей қабаттарында орналасады және жанасу механизмімен беріледі); V топ - әр түрлі механизмдермен берілетін және аз зерттелген инфекциялар.

Жұқпалы ауруларды топтастыруда мынадай негізгі қағидаларға сүйену керек: қоздырғыштың филогенетикалық жақындығы және таксономикалық бөлінуі; қоздырғыштың өмір сүру ортасына байланысты экологиясы, яғни өмір сүру ортасындағы паразиттілігі; қоздырғыштың адам организміндегі тәндік орналасуы және осымен байланысты дағдыланған тәндік басты берілуі механизмі (кейбір инфекциялар топтарына).

Жұқпалы ауруларды тудыратын қоздырғыштар топтары Қоздырғыштар түрі Қоздырғыштардың Ауру топтары Вирустар Прокариоттар Вирустар Эукариоттар Микоплазмалар Хламидийлер Риккетсиялар Бактериялар Спирохеттер Саңырауқұлақтар Қарапайымдылар Гельминттер Буынаяқтылар Инфекциялар --------------------------------- Инвазиялар: Микоздар Протозооздар Гельминтоздар Инфестациялар

Жұқпалы аурулардың экологиялық- эпидемиологиялық топтастырылуы (Ю. В. Литвин, Э. Н. Шляхов, 1993 ж) Жұқпалы аурулардың қатары Қатардың ішіндегі инфекция топтары Антропоноздар • Ішек • Тыныс жолд. • Қан • Сыртқы қабат Зооноздар 1. Үй және синантропты хайуанаттар 2. Жабайы хайуанаттар (табиғиошақтық) Сапроноздар • Топырақтық • Сулы • Сапрозооноздар (зоофильді) Қоздырғыш. Репрезентативті тың басты аурулар резервуары Адам Хайуанат Топырақ Су Сыртқы орта + хайуанаттар Адам іш сүзегі, А, Е, гепатиттері, полиомиелит, қызылша, қызамық, дифтерия, паротит, бөртпе сүзек. Қайталама сүзек, мерез, соз, қышыма т. б. Бруцеллез, аусыл, Ку- қызбасы, орнитоз, т. б. Туляремия, арбовирусты инфекциялар, Ласс қыздырмасы, құтыру, оба, т. б. Клостридиоздар, актиномикоз, гистоплазмоз, бластомикоз, кокцидиоидомикоз Легионеллез, миелоидоз, тырысқақ, НАГ- инфекция, т. б. Түйнеме (күйдіргі), лептоспироздар, иерсиниоздар, листериоздар, т. б.

Коздырғыш экологиясы туралы қазіргі білім деңгейіне сүйенсек оның басты өзіндік өмір сүру ортасы болады және осыған сәйкес аурулардың үш тобы кездеседі: адам организмі – антропоноздар ауру тобы хайуанат организмі – зооноздар ауру тобы абиотикалық орта – сапроноздар ауру тобы

Эпидемиялық ошақ – қоздырғыш көзінің өз орны мен маңайындағы аумақ. Осы шектелген аумақта нақты жағдайда дені сау адамдарға инфекция көздерінен қоздырғыштың берілу мүмкіндігі.

Эпидемиялық ошақты эпидемиологиялық тексеру – эпидемиялық ошақтың пайда болу себебін, шартын, уақытын және орнын (шеңберін) анықтау үшін жедел эпидемиологиялық жұмыстар жүргізу.

Эпидемия ошағында жүргізетін эпидемияға қарсы шаралар І. Эпидемия процесінің 1 -ші бөлігіне әсерететін: • зарарсыздырылған адамдар: айқындау оңашалау (үйде / ауруханаға жатқызу) емдеу СЭС-ке хабарлау (Ф-058/У) • зарарсыздырылған жануарлар: Айқындау Оңашалау емдеу (жою ( с. і. – дератизация) ІІ. Эпидемия процесінің 2 - ші бөлігіне әсерететін: • қоршаған орта факторлары: дезинфекциялау • қоздырғышты жұқтырушы: дезинсекциялау ІІІ. Эпидемия процесінің 3 - ші бөлігіне әсерететін: - инфекция көзімен қатынаста болған (жанасқан) адамдар: қатынаста болғандардың барлығына айқындау олардың арасында инфекцияға қабылдағыштарды айқындау қабылдағыштарды ұзақ инкубациялық кезеңі ішінде бақылау қабылдағыштарды қорғау (иммуноглобулин, вакцина, антибиотик, фагпен алдын алу, иммуномодуляторлар) жанасқандар арасында инфекция көзін анықтау.

Эпидемиялық ошақты эпидемиологиялық тексеру кезеңдері: Ошақтағы ауру және басқа адамдардан жауап алу (эпиданамнезін жинау). 2. Ошақты қарау (санитарлық – гигиеналық жағдайды бағалау, ошақтық кеңістік шекараларды анықтау) 1.

3. Диагностика және санитарлық- гигиеналық тексеруге пробаларды алу. 4. Осы ошаққа қатысы бар документтерді зерттеу. 5. Эпидемиялық диагноз белгілеу, ошақты жайылтпаушылық және жою жөнінде шараларды негіздеу. 6. Ошақты бақылау.

Эпидемия ошағында жүргізетін эпидемияға қарсы шаралар І. Эпидемия процесінің 1 -ші тізбегіне әсер ететін: Науқас адамдар: айқындау оңашалау (үйде / ауруханаға жатқызу) емдеу СЭС-ке хабарлау ауру жануарлар: айқындау - оңашалау - емдеу (жою ( с. і. – дератизация)

ІІ. Э пиде проц мия тізбе есінің 2 ететі гіне әсе - ші н: р қорш факт аған ор орла та ры: дезин фекц қозды ияла у жұқт рғышт ыруш ы ы: дезин секци ялау

ІІІ. Эпидемия процесінің 3 - ші тізбегіне әсер ететін: инфекция көзімен қатынаста болған (жанасқан) адамдар: қатынаста болғандардың барлығына айқындау олардың арасында инфекцияға қабылдағыштарды айқындау қабылдағыштарды ұзақ инкубациялық кезеңі ішінде бақылау қабылдағыштарды қорғау (иммуноглобулин, вакцина, антибиотик, фагпен алдын алу, иммуномодуляторлар) жанасқандар арасында инфекция көзін анықтау.

Эпидемиологиялық әдіс – эпидемиялық процестің себеп-салдары байланысын анықтауда пайданалынатын әдістемелік тәсілдер мен амалдардың жиынтығы; басқаша айтқанда, ол – жұқпалы аурулардың пайда болу себептерін, берілу, таралу механизмдерін анықтау және эпидемиологиялық жағдайды бағалауда қолданылатын әдістердің жиынтығы.

Жұқпалы ауруларды топтастыруда мынадай негізгі қағидаларға сүйену керек: қоздырғыштың филогенетикалық жақындығы және таксономикалық бөлінуі; қоздырғыштың өмір сүру ортасына байланысты экологиясы, яғни өмір сүру ортасындағы паразиттілігі; қоздырғыштың адам организміндегі тәндік орналасуы және осымен байланысты дағдыланған тәндік басты берілуі механизмі (кейбір инфекциялар топтарына).

Эпидемиялық ошақ – төңіректегі территориясымен бірге инфекция қоздырғышы көзінің мекендеген жері. Осы территорияның ішінде қоздырғыш инфекция көзінен маңындағыларға берілу мүмкін және жұқпалы ауру таралу мүмкін. Эпидемиялық ошақ – эпидемиологиялық жағынан қауіпті (ауруды жұқтырып алу мүмкін).

Эпидемиялық ошақты эпидемиологиялық тексеру кезеңдері: 1. Ошақтағы ауру және басқа адамдардан жауап алу (эпиданамнезін жинау). 2. Ошақты қарау (санитарлық – гигиеналық жағдайды бағалау, ошақтың кеңістік шекараларды анықтау) 3. Диагностика және санитарлық-гигиеналық тексеруге пробаларды алу. 4. Осы ошаққа қатысы бар документтерді зерттеу. 5. Эпидемиялық диагноз белгілеу, ошақты жайылтпаушылық және жою жөнінде шараларды негіздеу. 6. Ошақты бақылау.

Эпидемиялық ошақтың кеңістік шекаралары- қоздырғыштың беріліс механизмі және осы механизмін жүзеге асыру мөлшері мен мүмкіндігін қамтамасыз ететін табиғи-әлеуметтік ортаның жағдайларымен байланысты. Эпидемиялық ошақтың кеңістік шекаралары келесі факторларға байланысты: • жұқпалы аурудың қасиеттері • эпидемиялық процеске қатысатын адам контингентінің ерекшеліктері • эпидемиялық ошақ ұзақтығы • эпидемиялық ошағында тексерудің сапасы Эпидемиялық ошағының мезгіл шекарасы: қоздырғыштың спецификалық және ерекше емес мекендеу орталарында тіршілігіне байланысты. Эпидемиялық ошағының мезгіл шекарасына келесі факторлар әсер етеді: • осы жұқпаның қасиеттері • инфекция көзін оңашалау толықтығы • жанасқандарды зарарсыздандыру тиімділігі • ошақтағы дезинфекциялаудың сапасы • эпидтексерудің және медициналық бақылаудың ұқыптылығы