Ağ ciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi yeni müalicə

Ağ ciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi – yeni müalicə üsullarının axtarışı Ə. Y. ABDULLAYEV Mərkəzi neftçilər xəstəxanası, Bakı, 28 -30 aprel 2011 -ci il

- Ağ Ciyərlərin Xroniki Obstruktiv Xəstəliyi (ACXOX) aşağı nəfəs yollarının obstruksiyası ilə xarak. ХОБЛ terizə olunur. Nəfəs yollarının obstruksiyası adətən proqressivləşir, tam geri dönmür və aylarla əhəmiyyətli dəyişikliklərə uğramır. Əksər hallarda xəstəlik siqaret çəkmənin təsiri nəticəsində əmələ gəlir. GOLD 2006

RİSK FAKTORLARI – Genetik meyllik – İnqalyasion təsirlər • Tütün tüstüsü • Peşə tozları (orqanik və qeyri-orqanik) • Pis ventilyasiya olunan yerlərdə isitmə və yemək bişirmək məqsədilə bioorganik yanacağın istifadəsi nəticəsində havanın çirklənməsi • Atmosfer havanın çirklənməsi – – Cins Yaş Respirator infeksiyalar Sosial –iqtisadi status

XBT-10 üzrə Təsnifatı • J 44. 0 Ağciyərin xroniki obstruktiv xəstəliyinin aşağı tənəffüs yollarının kəskin respirator infeksiyası ilə birgə müşahidə olunması • J 44. 1 Ağciyərin xroniki obstruktiv xəstəliyinə dəqiqləşdirilməmiş kəskinləşmə ilə rast gəlinmə • J 44. 8 Ağciyərin digər dəqiqləşdirilmiş xroniki obstruktiv xəstəliyi • J 44. 9 Ağciyərin dəqiqləşdirilməmiş xroniki obstruktiv xəstəliyi

Ağırlıq dərəcəsinə görə ACXOX-un təsnifatı • Ağırlıq dərəcəsi Xüsusiyyətləri • I (yüngül) FEV 1FVC 70% FEV 1 80% (normal göstəricidən • II (orta ağır) • III (ağır) • IV (çox ağır) FEV 1FVC 70% ) 50% л. к. FEV 1 80% 30% л. к. FEV 1 50% FEV 1FVC 70% FEV 1 30% və ya FEV 1 50% xroniki tənəffüs çatışmazlığı ilə

ACXOX-in yayılması • ACXOX müasir dünyada xəstələnmə və ölümün əsas səbəblərindən biridir. • ACXOX-dan ölüm bütün ölüm səbəblərinin arasında 4 -cü yer tutur, bu isə ümumi letalliğın strukturunda 4% təşkil edir. (GOLD, 2006). • ACXOX-dan letallığın artma tendensiyasinin qalmağı – 1966 -1995 -cı illərdə ÜİX və insultdan letalliq 45% və 58% azalib, eyni zamanda ACXOX -dan letallığ 71% çoxalib (NLHEP, 1998). • Ümumdünya Səhiyə Təşkilatının məlumatına görə 210 million insan orta və ağır ACXOX-dan əziyyət çəkir. • 2005 -ci ildə ACXOX-dan 3 milliondan artiq insan ölmüşdü, bu isə bütün ölümlərin 5% təşkil etmişdir.

ACXOX-in yayılması • Latinoamerikan tədqiqatında (PLATINO) 5 böyük Latın Amerika şəhərlərində 40 yaşından yuxarı şəxslərdə posdilyatasyon testə əsaslanaraq ACXOX müəyyən olunmusdur: ---Hər dövlətdə ACXOX-un yayılması yaş artdıqça artırdı və 60 yaşdan yuxarı yaş qrupunda maksimal olmuşdur. ---ACXOX-un rastgəlmə tezliyi aşağı olan 18, 4% Mexikoda yuxarı olan 32, 1% Montevideoda olmuşdur. ---Bütün Dövlətlərdə ACXOX-un yayıması kişilər arasında qadınlardan çox olmuşdur.

ACXOX-in yayılması • Asia-Sakit okean regionunun 12 Dövlətlərində aparilan tədqiqat göstırmişdir: – – 30 yaş və yuxarı yaş qrupunda orta ağırlıqda və ağır ACXOX-un orta rast gəlmə tezliyi regionda 6, 3% təşkil etmişdir. ACXOX-in minimal rastgəlmə tezliyi 3, 5% Honkong və Singapurda, maksimal isə 6, 7% – Vyetnamda olmuşdur. 1990 -cu ildə ölüm sayına görə 6 -cı yerdə olan ACXOX 2000 -ci ildə gözlənildiyinə görə 3 -cü yerdə olacag. • • Avropa Birliyində ağ ciyərl xəstəliklərin müalicəsinə səhiyəyə ayrılınan büdcənin 6% xərclənir, bu xərclərun 56% isə ACXOX-un müalicəsinə yönəldilir (38, 6 milyard avro). 2002 -ci ildə ABD ACXOX-un birbaşa müalicəsinə 18, 1 milyard dollar, birbaşa olmayan 14, 1 milyard dollara çatmışdır.

GOLD 2006 hansı müalicəni təklif edir? • Bronxolitiklər: – β 2 -aqonistlər – Antixolenerqik preparatlar – метилксантины • • • Qlükokortikosteroidlər, İGS Vaksinlər α 1 -antitripsin bərpaedici terapiya Mukoletik dərmanlar Antibiotikoterapiya 02 -terapiya Cərrahiyə müalicəsi Bulektomiya Ağ ciyərlərin həcmini azaldan əməliyət Ağ ciyərlərin transplantasiyası

NAFTALAN ACXOX-un müalicəsində istifadəsinin ilk nəticələri

«orada dağ yağı ilə dolu böyük quyu var, bu yağ ilə çoxlu dəvə yükləmək olar. Bu yağı yemək üçün yox, insanlarda və heyvanlarda dəri xəstəliklərdə, həmçini başqa xəstəliklərdə krem kimi istifadəolunur» . Marko Polo, «Böyük Tatariya haqqında» traktat, XIII əsr

• Naftalan – qatı, xarakter iylə olan gəhvəyi rəngli neftdir. • Onun tərkibində yüngül, benzin fraksiyalari praktiki yoxdur, halbuki obirsi neftlərdə yüngül fraksiyalarin həcmi 50% çatır. • Naftalananın yüksək sıxlığı onun kimyavi tərkibi ilə bağlıdır, əsasən tərkibində olan çoxlu naften karbohidratlar ilə (45% qədər), hansı ki müalicəvi efektə malikdir və analogu yoxdur. • Naftalanın təsir edən əsası polisiklik naften karbohidratlardır. • Naften karbohidratların özünə məxsus 4 nüvəli sistemin tərkibində həyati vacib qadın və kişi hormonlar (estroqen və androqenlər), vitamin D, kortikosteroidlər və s. • Naftalanın bu kimyavi xüsusiyyətlərini ACXOX-un müalicəsində bizim tərəfindən istifadə olunmasına çalişmışıq.

Tədqiqatın məqsədi: Naftalan aplikasiyalarının ACXOX-un gedişinə təsiri. Tədqiqatın metodları: • I-III dər. ACXOX-i ilə 34 xəstənin kürəyinə 20 dəqiqə ərzində 15 paranaft (parafin+naftalan nefti) aplikasiyası + solyuks verilmişdir. • Bütün xəstələrə ACXOX-un standart terapiyası aparılmışdır. • Müqaisə: – Qanın göstəriciləri (EÇZ, CRZ), – spirometriya (OFV 1), – Arterial qanda р. О 2 и р. СО 2, – Borq şkalasında dəyişikliklər ilə aparılmışdır. • ACXOX-i ilə xəstələr qruplara bölünmüşdilşr: – ACXOX 1 dər. - 7 больных - I qrup – ACXOX 2 dər. - 16 больных - II qrup – ACXOX 3 dər. - 11 больных III qrup

Tədqiqarın nəticələri: Таблица 1. Показатели газового состава артериальной крови. Группы р. CO 2 mm. Hg до лечения р. CO 2 mm. Hg после лечения р. O 2 mm. Hg лечения I группа 32, 8 ± 3, 2 30, 2 ± 2, 1 87, 2 ± 2, 1 92, 4 ± 1, 2 II группа 38, 7 ± 2, 5 34, 5 ± 1, 8* 71, 3 ± 4, 2 77, 6 ± 3, 3* III группа 43, 2 ± 4, 6 37, 2 ± 1, 7* 65, 5 ± 3, 4 68, 6 ± 4, 2 Примечание: * - р≤ 0, 05 до р. O 2 mm. Hg после лечения по сравнению с показателями до лечения Таблица 2. Показатели С-реактивного белка в крови. Группы С-реактивный белок до лечения мгл С-реактивный белок после лечения мгл I группа 14, 7 ± 2, 1 5, 1 ± 1, 2* II группа 16, 4 ± 2, 7 8, 7 ± 2, 1* III группа 11, 4 ± 1, 1 8, 1 ± 1, 6* Примечание: * - р≤ 0, 01 по сравнению с показателями до лечения

Tədqiqarın nəticələri: Таблица 3. Оценка одышки больных по шкале Борга. Одышка – баллы – до лечения Одышка – баллы – после лечения I группа 3, 76 3, 10 II группа 4, 45 3, 83* III группа 6, 24 5, 47* Группы Примечание: * - р≤ 0, 05 по сравнению с показателями до лечения Таблица 4. Показатели спирометрии. OFV 1 до лечения OFV 1 после лечения I группа 72, 7 ± 4, 2 73, 4 ± 1, 7 II группа 68, 1 ± 3, 4 67, 7 ± 2, 3 III группа 47, 4 ± 1, 0 48, 7 ± 1, 4 Группы

Nəticələr: • Naftalanın iltihab əlehinə təsiri ən effektli müəyyənəşdirildi • Naftalan ilə müalicədən sonra CRZ qanda göstəriciləri 40, 7%-dan III qrupda, 88, 5% qədər II qrupda azalmişdır. • Naftalan ilə müalicədən sonra р. CO 2 8, 6%-dan I qruda 16, 1% qədər III qrupda yenmişdir. • Naftalan ilə müalicədən sonra р. O 2 4, 7%-dan III qrupda 8, 8% qədər II qrupda yüksəlmişdir. • Təngənəfəsliyin II qrupda 16, 1% və III qrupda 14, 1% azalması müəyyən olunmuşdur. • Naftalan ilə müalicədən sonra OFV 1 elə bir dəyişikliyini biz müəyyən edə biməmişik. • İl boyu kəskinləşmələrin sayina naftalan ilə müalicənin təsirini müəyyən etmək üçün xəstələrin müşahidəsi davam edilir.

Nəticə: • ACXOX xəstələrin kəskinləşmə dövründə naftalanotepapiya çox perspektivli müalicə üsulu kimi qəbul olunur və tədqiqatların davamina ehtiyac duyulur больных ХОБЛ в стадии обострения признается перспективным для продолжения изучения.