Аденовирустар Поксвирустар Қызамық вирусы Жоспары 1 Аденовирустар 2

Аденовирустар. Поксвирустар. Қызамық вирусы. Жоспары: 1. Аденовирустар 2. Нағыз шешек вирусы 3. Қызамық вирусы (жіктелуі, морфологиясы, дақылдандыруы, патогенезі, лабораториялық диагностикасы, профилактикасы, емдеуі)

ÀÄÅÍÎ ÈÐÓÑÒÀÐ. ТАКСОНОМИЯ Тұқымдастығы: Adenoviridae Туыстастығы: Mastadenovirus Түрі: адамның аденовирустары (49 серовариант)

ÀÄÅÍÎ ÈÐÓÑÒÀÐ. ²½ðûëûñû, º½ðàìû ÄÍ²-äû âèðóñòàð. 1953 жылы У. Роу àäåíîèäòаðдан /ê¼ìåé áåçi/ á¼ëiï àëды. ²½ðûëûñû, º½ðàìû. èðèîííû» диаметрі 80100 íì. Íóêëåîêàïñèäтің пішіні икосаэдрлûº. Ñûðòºû ºàáаты жоқ. Êàïñîìåðëåð ñàíû 252. Êàïñèäòi» ½øòàðûíàí ôèáðияëàð /æiïøåëåð/ øû¹àäû. Ãåíîìû 2 -æiïøåëi сызықтық ÄÍ²-íàí т½ðàäû.

ÄÀҚÛËÄÀÍÄÛÐÓ. ÐÅÏÐÎÄÓÊÖÈЯ Äàºûëäàíäûðó: àäàì эмбрионынû» á¾éðåê æàñóøàëàðûíàí æàñàë¹àí біріншілік äàºûëûíäà, àóûñïàëû æàñóøàлар äàºûëäàðûíäà – He. La, Hep-2. Ðåïðîäóêöèÿлануы. èðóñòàð æàñóøà¹à фибриялар àðºûëû æàáûñàäû, iøiíå åíiï, ÿäðî iøiíäå ê¼áåéåäi. Көбею кезінде жасушалар дақылдарында цитопатикалық әсер көрсетеді және ядроішілік қосындылар түзеді. Æà» à âèðóñòàðäû» øû¹óû æàñóøàíû» ¼ëiìiìåí àÿºòàëàäû. èðóñòàð ôèçèêàëûº, õèìèÿëûº ôàêòîðëàðäû» ¸ñåðiíå ò¼çiìäi. ÓÊÑëåðãå æ¸íå æî¹àðû òåìïåðàòóðà¹à ñåçiìòàë.

АДЕНОВИРУСТАР АНТИГЕНДЕРІ Сүтқоректілерде кездесетін жүзден астам серологиялық топтары белгілі, олардың ішінде 49 – ы адамды зақымдайды. Аденовирустардың кейбір серологиялық типтері онкогенді қасиетке ие: 12, 18, 31. Вирионның нуклеокапсиді кîìïëåìåíò áàéëàíûñтырушы антигені болып келеді. Кàïñèäòi» º½ðàìûíäà типті спецификалық антигендер – гликопротеинді жіпшелер.

ÝÏÈÄÅÌÈÎËÎÃÈЯСЫ ПАТОГЕНЕЗІ инфекцияның жедел және Èíôåêöèÿ ê¼çi – íàóºàñòàð латенттік формасында. Жұғу жолдары ауа-тамшылы және фекальды- оральды (тағам өнімдері, ашық су қоймалары мен жүзу бассеиндері арқылы). Жиі 6 ай- 2 жастағы балалар ауырады. Біріншілік репрадукциясы жоғары тыныс жолдарының ішектің шырышты қабаттарының эпителиінде, көздің коньюктивасында, лимфоидты тінде. Қанда Тамырлардың эндотелиидің зақымдануы (шырышты қабықтың экссудативтік қабынуы, фиброзды қабықшның құрылуы мен некроз)

ÏÀÒÎÃÅÍÅÇІ. ÈÌÌÓÍÈÒÅÒІ èðóñ ðåïðîäóêöèÿñû òûíûñ àëó æîëäàðûíû» , iøåêòi» , ê¼ç ä¸íåêåð ºàáû¹ûíû» ýïèòåëèéiíäå, ëèìôîèäòiê òіíäåðäå æ¾ðåäi. ²àí¹à ò¾ñêåí âèðóñòàð ºàí òàìûðëàðûíû» ýíäîòåëèéií á½çàäû, í¸òèæåñiíäå ôèáðèíäік ºàáûºòàð æ¸íå íåêðîç ïàéäà áîëàäû. èðóñòàð ïëàöåíòà àðºûëû ¼òiï ½ðûº èíôåêöèÿíы òó¹ûçó ì¾ìêií. èðóñ îðãàíèçìäå ê¼ï óàºûòºà äåéií ñàºòàëóû ì¾ìêií. Ñîíäà èíôåêöèÿ ñîçûëìàëû ò¾ðãå àéíàëàäû äà ñîçûëìàëû òîíçèëëèò, ãàéìîðèò, áàñïà ò¾ðiíäå ¼òåäi. Имунитеті типтіспецификалық гуморальді, Ig. M және Ig. G түзілуімен байланысты, мұрын секретінде SIg. A анықталады. Иммунитет тұрақты емес, балаларда 8 – 12 айдан кейін аурудың қайталануы мүмкін.

КЛИНИКАСЫ. Клиникалық көріністері алуан түрлілі болады, себебі аденовирустар тыныс алу жолдарын, көздің шырышты қабатын, ішекті, қуықты зақымдай алады. Аденовирустар жиі жедел респираторлық аурулар қоздырады(фарингиттер, ларингиттер, трахеобронхиттер). Аденовирустардың серотоптары(3, 4, 7, 14) – интерстициальды аденовирусты пневмонияны қоздырады. Аденовирустың серотоптары(3, 4, 8, 19) - коньюктивиттің эпидемиялық бұрқертпелерін қоздыруы мүмкін. Ішек аденовирустары(40, 41) – гастроэнтерит эпидемиялық бұрқетпелерін тудырады.

ЗЕÐТХÀНАËÛҚ ÄÈÀÃÍÎÑÒÈÊÀ Зерттеу заты: мұрынжұтқыншақтан, конъюнктиваның бөліндісі, қан, нәжіс Зерттеу әдістері: Мұрын жұтқыншақ эпителиінің жасушаларын цитоскопиялық зерттеу- ИФР. Вирустық антигенді анықтау үшін ÈÔÐ, ÈÔÒ, èììóíäû-ýëåêòðîíäû ìèêðîñêîïèÿ. Вирусологиялық: Жасуша дақылдарына жұқтыру индикация - ЦПӘ, идентификация КБР, ГАТР. Ñåðîëîãèÿëûº: ÊÁÐ, БР, ÃÀÒÐ.

. САҚТАНДЫРУ. ЕМДЕУ. Лåéêîöèòàðëûº èíòåðôåðîí. Дезоксирибонуклеаза Тiði àäåíîâèðóñòûº âàêöèíàñûìåí. Көз зақымдалуы кезінде интенферон препараттары дезоксирибонуклеаза ферменті, вирусқа қарсы көз сірінділері(теброфен, оксолин) қолданылады.

Поксвирустар Ірі ДНҚ геномды, екі тұқымдастықшадан тұрады: Chordopoxvirinae, Entomopoxvirinae.

Нағыз шешек Вирус ағзаның жалпы зақымдалуымен және тері мен шырышты қабаттардың ауқымды бөртпесімен сипатталатын, аса қауіпті жоғары қатынастық жұқпалы ауру тудырады. Бұрынырақ жоғары дәрежелі өліммен аяқталатын эпидемиялар мен пандемиялар болған. 1892 ж. Г. Гварниери спецификалық қосындылар тапқан, кейінірек Гварниери денешіктері деп аталып кеткен, олар нағыз шешек вирустарының жиынтығы болып табылады. Шешек қоздырғышын алғаш рет сәулелік микроскоппен Е. Пашен (1906) анықтаған.

Таксономиясы. Нағыз шешек вирусы – ДНҚ-лы (ағыл. pox – ойық жара) Тұқымдастығы: , Poxviridae. Туыстастығы: Orthopoxvirus. Нағыз шешек-аса қауіпті вирусты инфекция. Уланумен, қызбамен, пустулезді-папулезді бөртпемен сипатталады Нағыз шешек көне заманнан белгілі 3730 -3710 б. з. д 1977 ж Сомалиде аурудың ең соңғы табиғи шешек ауруы тіркелді.

Морфологиясы, химиялық құрамы, антигендік құрылысы. Ең ірі вирус (220 -300 нм). Вирион гантель тәрізді пішіні бар жүрекшеден, екі бүйірлі денелерден, үш қабатты сыртқы қабықшадан тұрады. Вирустың құрамында сызықты екіжіпшелі ДНҚ, ферменттерді қоса 30 -дан аса құрылымдық ақуыздары, сонымен қатар липидтер мен көмірсулар бар. Вирус құрамында бірнеше антигендер анықталған: нуклеопротейдті ерігіш және гемагглютинин. Нағыз шешек вирусының шешектік вакцина вирусымен ортақ жалпы антигендері ие болады (шешектік вакцина - сиыр шешегі).

ДАҚЫЛДАНУЫ. қабықшада тығыз ақ Вирустар хорионаллантоисты түйіндақтар түзе отырып, тауық эмбриондарында жақсы көбейеді. Жасушалар дақылдарында вирустың өсуі цитопатогенді әсермен және диагностикалық маңызы бар цитоплазмалық қосылыстардың (Гварниери денешіктері) түзілуімен бірге жүреді.

РЕЗИСТЕНТТІЛІГІ Шешек вирустарының қоршаған ортада тұрақты. Әртүрлі заттарда, бөлме температурасы жағдайында жұқпалылық белсенділігін бірнеше апталар және айларға дейін сақтайды; эфир және басқа да май еріткіштерге сезімталдығы жоқ. 100ºС температурада бірден, дезинфекциялық заттармен (фенол, хлорамин) өңдегенде бірнеше сағаттан кейін жойылады. 50% глицерин ерітіндісінде, лиофилизденген жағдайда және төмен температурада ұзақ сақталады.

Эпидемиологиясы Инфекцияның жұқтыру көзі – науқас адам, аурудың барлық кезеңдерінде жұқпалы. Вирус ауатамшылы, ауа-шаң арқылы тарайды. Тұрмыстық қатынаста да берілуі мүмкін – зақымдалған тері арқылы.

Патогенезі және клиникалық белгілері Шешек вирусы тыныс алу жолдарының шырышты қабығы, сирек зақымдалған тері арқылы ағзаға түседі. Регионарлы лимфа түйіндерінде көбейіп, қанға өтіп, вирусемияны тудырады. Вирустың көбеюі лимфа тіндерінде жүреді (көк бауыр, лимфа түйіндері), қанға көп мөлшерде түсіп ағзаның әртүрлі жүйелерін зақымдайды. вирустың айқын дерматотропты әсері бар. Жасырын кезеңі – 8 -18 тәулік. Ауру жедел басталады, дене қызуы жоғарлайды, бас және белдің ауырсынуы, бөртпелер шығуымен сипатталады. Бөртпелердің ерекшеліктері – алғашқы кезеңде макула (дақ) папулаға айналады (түйін), содан кейін везикула (көпіршік) және пустула (іріңдеу) пайда болады, олар құрғағанда қабыршаққа айналады. Қабыршақтар түскен уақытта орнында (шұбар секілді) тыртық калады.

Иммунитеті. Ауырғаннан кейін және вакцина егілген кейін тұрақты өмір бойына сақталатын иммунитет пайда болады.

Микробиологиялық диагностикасы Аса қауіпті инфекция ережесіне тән зерттеулер жүргізіледі. Зерттелетін зат: тері, шырышты қабық бөртпелерінің бөлінділері, мұрын-жұтқыншақ бөліндісі, қан, мәйіттерден – зақымданған терінің, өкпенің, көкбауырдың бөлшектері және қан. 1) Вирососкопиялық әдіс – Пашен-Гварниери денешіктерін анықтау, ИФР. 2) вирустың антигенін – КБР, ПГАР, ИФТ көмегімен анықтау. Тауық эмбрионынан бөлінген вирусты идентификациялау: БР, КБР, ГАТР арқылы жүргізеді. Жасуша дақылынан бөлінген вирусты идентификациялау үшін гемадсорбциялық тежеу реакциясын және ИФР қолданады.

Арнайы сақтандыруы және емдеуіДженнер ұсынған тірі вакцина шешек 1796 ж Э. ауруын жою бағдарламасын іске асыруда жетістікке қол жеткізді. 1980 жылдың мамыр айында(ДДҰ) ХХХІІІ сессиясында нағыз шешектің жойылу туралы сертификатқа қол қойылды, осы жылдан бастап вакцинация жүргізілмейді. Вакцина қор ретінде арнайы зертханаларда сақталынады. Емдеу: кең спектрлі антибиотиктер.

Қызамық (Краснуха) вирусы. Таксономиясы: Тұқымдастығы: Тоgaviridae. Туысы: Rubivirus. Морфологиясы антигендік құрылымы. Сфера пішінді, геномы бір жіпшелі РНҚ. Сыртқы липопротеидті қабаты бүрлермен (Ha, N) симметриясы кубтық типті, бір жіпшелі.

Дақылдануы Адам эмбрионының жасуша дакылдары біріншілікті, қайта өрілуші жасушаларда (ЦПӘ). Репродукция циклы: 12 -15 сағат; жасушаның цитоплазмасында (эозинофильді қосындылар). Біріншілікті және қайта өрілуші жасушалар, кейде УПЭ түзн отырып көбейеді.

Резистенттілігі Төзімділігі төмен, сақталғанда, физикалық, химиялық факторлар әсерінен тез жойылады(хлор, дезинфектанттар).

Экологиясы. Эпидемиялогиясы. Қызамықпен 3 -6 жастағы балалар ауырады, ересек адамдар да ауыруы мүмкін. Аса қауіпті туа біткен қызамық – трансплацентралы жұғуы ауру анадан. Инфекция көзі: науқас адам. Жұғу жолы: аэрозольды, жанасу арқылы (жұқтырылған заттармен). Вирус 7 -8 күннен кейін бөлінеді (жоғары тыныс алу жолдарының шырышымен, несеп, нәжіспен). Қызамық ұйымдастырылған балалар ұжымдарында кездесетін эпидемиялық күрт көбею түрінде жиі тіркеледі. Жұғу жолдары: аэрогенді трансплацентарлы. Қызамық вирусы плацентарлы тосқауылдан өтіп нәрестені жұқтыруға қабілетті, тератогенді қасиетке ие. Жасырын кезеңі: 11 – 22 күн. Ену қақпасы: тыныс алу жолдарының шырышты қабаттары. Мойынның лимфа түйіндерінде көбейгеннен кейін қанға келіп түсіп, ағзаға таралады.

Патогенезі Вирустың бірінші репродукциясы мойын, шүйде, құлақ артындағы бездердің лимфидты жасушаларында өтеді. Бездер үлкейіп, пальпациялағанда-ауру сезімді. Вирус қанға түседі. Клиникалық белгілер пайда болғаннан 3 -4 күннен бұрын. Бөртпе пайда болғанда вирусемия тоқталады. Қызамық жүкті әйелдер үшін қауіпті, себебі ұрық зақымданып жүктілік нәтижесі түсік және ұрықтың өлуіне немесе ұрықтың ауыр ақауларына – саңырауқұлақ көру мүшесінің зақымдалуы, жеке мүшелердің жетілмеуіне әкелуі мүмкін. Қызамық вирусы ұрыққа әсер етеді. Жүктіліктің 3 айлығында (90 пайыз кемістік), кейін 25 -8 пайызға дейін төмендейді.

Иммунитет Сарысуда вирус Кернеулі, гуморальды, . бейтараптаушы, КБР, антигемоглютининдер анықталады.

Лабораториялық диагностикасы жұтқыншак бөліндісі, қан, Зерттелетін зат: мұрын несеп, нәжіс. Вирусологиялық әдіс: бөлініп алынған вирусты БР, КБР, ГАТР, ИФТ, ИФР. Серодиагностикасы: БР, КБР, ГАТР, ИФТ, ИФР, РИТ. Спецификалык профилактикасы: өлтірілген, тірі вакцина. 12 -14 жастағы қыздарға иммунизациялау жүргізіледі (егер қызамыққа антидене жоқ болса). Жүкті әйелдеоге иммуноглобулин енгізу, организмде вирустың өсіп-өнуіне кедергі жасамайды.

ЕМДЕУІ: Симптоматикалық

ПИКОРНАВИРУСТАР.

ÏÈÊÎÐÍÀ ÈÐÓÑÒÀÐ. ТАКСОНОМИЯ Тұқымдастығы: Picornaviridae Тóûñòàñòûºтар: Түрлер: Enterovirus - ïîëèîìèåëèò, Êîêñàêè, ÅÑÍÎ âèðóñòàðû, À-ãåïàòèò âèðóñû. Rinovirus Cardiovirus Aphtovirus - аусыл вирусы.

ПИКОРНАВИРУСТАР. СИПАТТАМАСЫ Pico-½ñàº, rna-ÐÍ². ÐÍ²-äû “î» ”-æiïòi âèðóñòàð, үëêåíäiãi 20 -30 íì. Ïiøiíi èêîñàýäð¹à ½ºñàñ, êàïñèäi êóáòûº ñèììåòðèÿñûìåí îðíàëàñºàí. Ñûðòºû ºàáûºøàñû áîëìàéäû.

ÏÎËÈÎ ÈÐÓÑÒÀÐ Ïîëèîìèåëèò âèðóñûíû» 3 ñåðîòèïií àæûðàòàäû – I, III. Á½ëàðäû» á¸ðiíå êîìïëåìåíò áàéëàíûñòûðàòûí àíòèãåí ò¸í. èðóñтін ðåïðîäóêöèÿñû àóûçäû» , æ½òºûíøàºòûí, iøåêòi» êiëåãåéëi ºàáû¹ûíäà, ëèìôà áåçäåðiíäå ¼òåäi. èðóñ æàñóøà iøiíå âèðîïåêñèñ àðºûëû åíiï, ìèêðîâàêóîëü iøiíäå òàñûìàëäàíàäû. Öèòîïëàçìàäà ¾ëêåí ïîëèïåïòèä ò¾çåëiï, ôåðìåíòòåðiíi» ¸ñåðiìåí áiðíåøå ôðàãìåíòòåðãå á¼ëiíåäi. Әð ò¾ðëi ôðàãìåíòòåðiíåí ò¾çiëiï áîëàøàº âèðóñòàðû æåòiëåäi äå æàñóøàëûº ìåìáðàíàñûí åðiòiï ñûðºà øû¹àäû. ²àí¹à ò¾ñêåí âèðóñòàð ìèé¹à ¼òiï íåéðîíäàðäû çàºûìäàéäû. Íåéðîíäàðäû» iøiíäå êðèñòàëë-ò¸ðiçäi òîïòàñûï îðíàëàñàäû äà îñû ò¾ðiíäå ê¼ï óàºûòºà äåéií ñàºòàëóû ì¾ìêií.

ИММУНИТЕТ Èíôåêöèÿëûº èììóíèòåò ¼ìið áîéû ñàºòàëàäû. Àíòèäåíåëåðäi» òèòði àóðó áàñòàë¹àí ñî» 1 -2 àéäàí êåéií øåãiíå æåòiï ºàíäà ê¼ï æûë¹à äåéií ñàºòàëàäû. Åãåð âèðóñòàð îðòàëûº íåðâ æ¾éåñiíå æåòñå, ñîíäà âèðóñòû áåéòàðàïòàíóøû Аä ñàë äàìóûíà êåäåðãi æàñàìàéäû.

ЭКОЛОГИЯ. ЭПИДЕМИОЛОГИЯ Èíôåêöèÿ көзі - àóðóëàðìåí âèðóñ òàсымàлдаóøûëàð. Ê¼áiíåñå æàñ áàëàëàð. èðóñ ñûðò îðòà¹à æàñûðûí êåçå» iíå» á¼ëiíå áàñòàéäû. Èíôåêöèÿ æ½¹ó æîëû – ôåêàëüäû-îðàëüäû, àóà-òàìøûëû. Ñûðòºû îðòàäà âèðóñ ê¼ï óàºûòºà äåéií ñàºòàëàäû, 00Ñ-òà à¹ûíäû ñóëàðûíäà ¼ç æ½ºïàëû áåëñåíäiëiãií áið àéäàé ñàºòàéäû. Äåòåðãåíòòåðãå ò¼çiìäi. ÓÊÑ-ëåðãå, º½ð¹àòó¹à, õëîðға äåçèíôåêòàíòòàð¹à ñåçiìòàë.

САҚТАНДЫРУ Òiði ïîëèîâàêöèíàñûìåí æ¸íå èììóíäû ãëîáóëèíiìåí æ¾ðãiçiëåäi. ÎÇ èììóíäàó áà¹äàðëàìàñû áîéûíøà á¾êië ä¾íèå æ¾çiíäå ïîëèîâèðóñòàðäû» òàáè¹è öèðêóëÿöèÿñûí òîºòàòó ¾øií øàðàëàð æ¾ðãiçiëiï æàòûð.

ÊÎÊÑÀÊÈ ÈÐÓÑÒÀÐÛ Àë¹àø ðåò À²Ø-òà Êîêñàêè æåðiíäå á¼ëiíiï àëûí¹àí. ²àçiðãi óàºûòòà 30 ñåðîòèïi áåëãiëi, îíû» iøiíäå 24 – А-òîáûíà æàòàäû, àë 6 – -òîáûíà. èðóñ îðãàíèçìiíäå á½ëøûº åòòåðäi» äåãåíåðàöèÿñûí òóäûðàäû. Êîêñàêè À äèàðåÿ, ãåðïàíãèíà, àóûçäû» ê¾ëáiðåãi» /ïóçûðчàòêà/, ñåðîçäûº ìåíèíãèòòi ºîçäûðà àëàäû. Êîêñàêè íåðâ æ¾éåñi» çàºûìäàéäû. Èíôåêöèÿëûº èììóíèòåò áåðiê òèïтік. èðóñòû áåéòàðàïòàíóøû Аä îðãàíèçìiíäå ê¼ï æûë¹à äåéií ñàºòàëàäû. Èììóíîïðîôèëàêòèêàñû æ¾ðãiçiлмейді.

ÅÑÍÎ ÈÐÓÑÒÀÐÛ Enteric cytopatogenic human orphans – àäàìíû» iøåêòiê öèòîïàòîãåíäiê æåòiì-âèðóñòàðû. 34 ñåðîòèïi áåëãiëi, îëàðäû áåéòàðàïòàíó ðåàêöèÿñûíäà àæûðàòàäû. èðóñòàð ê¼ïøiëiãi îðòàëûº íåðâ æ¾éåñi» çàºûìäàéäû, ñàë¹à ½ºñàñ àóðóëàðäû, ìåíèíãèò, ýíöåôàëèòòi ºîçäûðàäû. Êåéáið øòàììäàðû á½ëøûº åòòåðãå ¸ñåð åòåäi, ýïèäåìèÿëûº ìèàëãèÿ¹à, ìèîêàðäèòêå ñåáåïòi áîëäûðàäû. Ñîíûìåí ºàòàð âèðóñòàðäû» iøåêêå, òûíûñ àëó æîëäàðûíà, ê¼ç òàìûðëàðûíà, ïàðåíõèìàòîçäû îðãàíäàð¹à ¸ðåêåòi áàð. Æ¾ðå ïàéäà áîë¹àí èììóíèòåò ãóìîðàëüäû, òèïêå àðíàóëû áîëàäû. Åìäåói, àðíàóëû ñàºòàíäûðóû òîëûº çåðòòåëìåãåí.