Адам және жеке адам құқықтары. Сабақ жоспары: 1. Жеке адам психологиясы туралы жалпы түсінік. 2. Адам психикасы - әлеуметтік ақиқаттылықты бейнелеудің арнайы формасы ретінде.
1) Жеке адам дегеніміз – қоғамның мүшесі ретіндегі адам. Әр адамның рухани байлығы оның басқа адамдармен байланысының алуан түрлілігіне өмірге белсене қатысуына байланысты болады. Жеке адам қоғамдық қатынастардың әрі обьектісі, әрі субьектісі. Жеке адам психологиясының қалыптасуына, сонымен бірге оның өзі кіретін әлеуметтік топтың психологиясы да әсер етеді. Жеке адам – қоғамдық-тарихи категория. Оның қоғамдық мәні мен әлеуметтік функциясы жеке адам сипаттамасының ең басты көрсеткіштері болып табылады. Жеке адам – тек қана қоғамдық ғылымдардың: тарих, философия, социология, этика, эстетика, психология, педагогика тағы басқа ғылымдырдың зерттеу обьектісі. Жеке адам - қоғамда белгілі бір жағдайға ие және белгілі бір қоғамдық роль атқаратын, әлеуметтік қызметі, мәселен, ата – ананың ролі - балаларын тәрбиелеу, мектеп директорының ролі – мұғалімдер ұжымын басқару және оқушыларды оқыту процесін ұйымдастыру.
Жеке адам теориясын жасауда отандық психологияда тұңғыш рет қатынастар проблемасын күн тәртібіне қоюшы және қатынастар жүйесінің өмірдің әлеуметтік жағдайларына тәуелділігін нақтылы көрсетіп берген орыс психологы А. Ф. Лазурский еңбектерінің маңызы зор А. Ф. Лазурский
2) Адам психикасы- әлеуметтік ақиқаттылықты бейнелеудің арнайы формасы ретінде, әлеуметтік және құқықтық сезімталдық ұғымдары. Жеке адам қоғамнан тыс өмір сүре алмайды, өйткені оның психикасы тек айналасындағылармен қарым – қатынас жасау процесінде ғана қалыптасады, қоғамдық тәрбие арқылы адам белгілі мазмұнға ие болады. Жеке адам санасының дамуы қоғамның дамуымен байланысты. Адамның қоғамдағы өмірі көптеген қалыптасқан және қалыптаспаған заңдылықтарға бағынышты. Осы құқықтық білімдер мен талап заңдылықтарды игеру, қажетті және мүмкін мінез-құлық өлшемін анықтайды. Біртіндеп әлеуметтік қажетті тәжірибені игеру, өзінің құқығын түсіну мен оны іске асыру тәсілдерін игеруге әкеледі. Әр түрлі әлеуметтік институттар мен әр қилы адамдар арасындағы қарымқатынастардың күрделігін түсіну – бұл құқықтық әлеуметтену процесі деп аталады.
Әлеуметтену процесінің құқықтық мәдениетті (құқық нормасы, құқықтық құндылықтар) игерудің 3 жолы бар. 1)заттық тәсіл – адам қандайда ісәрекет процесінде басқалармен өзара әрекеттесуге сәйкес бейнелік әрекеттердің мінез-құлық үлгісін игереді. 2)дәстүрлі тәсіл – әр түрлі ситуациядағы адамдардың әрекеттерін бақылау арқылы, сәйкес мінез-құлық тәсілдерін игеру. 3)рационалды (орынды, ұтымды) тәсіл – құқықтық мінез-құлықтың стандартары, құқықтық құндылықтар жайлы теледидар, кітап, газетжурнал және басқа адамдармен қарымқатынас жасау арқылы игереді.
Құқықтық әлеметтенудің мақсаты – құқықтық мінез-құлықты қамтамасыз ету, ол тұлғаларда құқықтанудың интегралды білімдерін қалыптастыру. Бұл 3 түрлі компонентті құрайды: -интеллектуалды (танымдық) құқықтық білім мен іскерліктің жиынтығы. -бағалау (эмоционалды) тұжырымы– құқықтық нормаларға қарымқатынас -мінез-құлықтық (эмоционалдыеріктік) құқықтық мінезқұлыққа бағдарлану.
