. А Ясауи атында ы аза т рік

. А Ясауи атында ы аза т рік халы аралы Қ ғ қ қ ү қ қ университеті С Ж Ө Та ырыбы: қ Тамақтану денсаулық факторы. Алиментарлық аурулар. . абылда ан: профессор Қ ғ Ерманова Салтанат А бердиевнақ Орында ан: ғ ЖМ-317 топ студенті Есенбеков Серік Т ркістан 2016 ү

Жоспар • Тама тану гигиенасық • Тама тан улану қ • Тама тануды ат аратын ызметі қ ң қ қ • Та амды затпен улану ғ қ • Та аммен улан анда ы белгілері ғ ғ ғ • Улан анда ал аш ы к мек ғ ғ қ ө • орытынды Қ

Тама тануқ — зат алмасу ж не орша ан ә қ ғ ортамен серлесуді, а заны ішкі ортасыны ә ғ ң ң т ра тылы ын, а заны алыпты ызметін ұ қ ғ ғ ң қ қ ат аруын, гомеостастазды амтамасыз етеді. қ қ Тама тан улану дегеніміз – микроа залармен қ ғ за ымдан ан ж не рамында бактериялы қ ғ ә құ токсиндері бар німдерді олдан анны ө қ ғ ң м тижесінде пайда болды. ә Тама тан улануды негізгі ш т рін қ ң ү ү ажыратады. • микропты та аммен улану ғ • микробсіз та аммен улану ғ • этиологиясы аны талма ан улану қ ғ Оларды стафилококтар, стрептококтар, ішек та шалары ж не бас а да оздыр ыштар қ ә қ қ ғ тудырады.

Салманеллез – салмонелла туыстасты ына жататын бактериялар ғ ша ыратын инфекциялы ауру. Оны қ ң же іл, орташа, ауыр т рлерін ң ү ажыратады. Негізгі клиникалы қ белгілері: іш уысыны ауырсынуы, қ ң ло су, іш тумен сипатталады. қ құ ө Нау асты температурасы 38 -39 о. С, қ ң ал кейде 40 о. С- а дейін к теріледі. қ ө Ауыр т рімен уланатын болса, тіпті ү німмен ая талу м мкін. ө қ ү

Биологиялы сері. қ ә Тама тану ар ылы біз мірімізді қ қ ө зартып, к нделікті организім шін ажетті ұ ү ү қ заттарды ор а жинаимыз. қ ғ Сапасыз тама тануды ар асында қ ң қ к птеген аурулар а шалды уы м мкін. ө ғ ғ ү Тама індеті қ Тама гельминтоздары. қ Тама тануды ат аратын ызметі: қ ң қ қ а заны т зілуіне. ғ ң ү Жасушалар а уат береді. ғ қ

Та амды затпен улану ғ қ дегеніміз – микроа залармен ғ за ымдал ан ж не рамында қ ғ ә құ бактериялы токсилдері бар лімдерді олдан анна ө қ ғ ң н тижесінде пайда болады. ә К бінесе олар атад нелококлар, ө ә ішек тал шасынан туатын қ кошекфекция, Аспан уланулар туралы толы ыра микроа залар ғ қ ғ мен лифекциялы аурулар а қ ғ арнал ан б лімде айтыл ан. ғ ө ғ

Ботулизм – аза тілінен аудар анда қ қ ғ ш жы деген ма ынаны білдіреді. Я ни б л ұ қ ғ ғ ұ ауруды негізгі себебі осы ш жы ты ң ұ қ жегеннен пайда болады. Ботулизм – ботулотоксиндермен улану, ол негізінен ет, балы , са ырау ла албырында қ ң құ қ қ жиналады. Ботулотоксиндер ол ерекше бір бактерияларды омір с руі шін онім ң ү ү болып табылады. Оны 7 серологиялы ң қ варианты бар. Клиникалы белгілеріне ішті қ ң ауырсынуы, дене температурасыны ң к терілуі, ло су, іш ту ө қ құ ө жатады. Же іл, орташа, ауыр т рлері ң ү болады. Ауыр т рі тіпті ліммен ая талады. ү ө қ

Улы са ырау ла тармен уланулар жиі ң құ қ кездеседі, сіресе олар жиі балаларда ә кездеседі. Оны себептері, к птеген ң ө балалар, сіресе ала т р ындары улы ә қ ұ ғ са ырау ла тарды сырт ы т рімен ң құ қ ң қ ү белгілерін, улан ан кездегі ал аш ы к мек ғ ғ қ ө к рсету жолдарын те аз білетіндігінде. ө ө Бізді республикамызда кездесетін улы ң са ырау ла тарды ішінен е алдымен боз ң құ қ ң ң погонканы, шыбын ыр ыштарды: қ ғ ызыл, сасы , поганкалы , сонымен атар қ қ шайтан са ырау ла ты айту а болады. ң құ қ ғ

Бос поганкамен улану е ауіпті ж не жиі ң қ ә лімге келеді. Оны себебі: боз ө ә ң поганканы улары адамны ас орыту ң ң қ жолдарында ыдырамайды. Ол деу- айнату ж не уыру кезінде де өң қ ә қ т ра ты. Бір бос поганка са ырау ла ы ұ қ ң құ ғ лімге алып баратындай улану а жеткілікті. ө ғ Улану кезінде ж рек айнуы ж не су, ішті ү ә құ ң атты ауруы, ішті ан туі, лсіздік, бас қ ң қ ө ә аурулары туады. Одан кейін тері мен к з ө склерасыны сар аюы, кофе оюыны ң ғ қ ң т сіндей етіп су ( ас азан а ан ү құ қ ғ қ йыл ан), з р м лшеріні азаюы, б л құ ғ ә ө ң ұ кезде з рде де ан болуы бай алады. ә қ қ

Б л сатыда улан ан адам бауыр мен ұ ғ б йректі алпына келмейтін за ымдануынан ліп ү ң қ қ ө кете алады. Б л улануда ы к мек кезінде м мкіндігінше тез ұ ғ ө ү ас азанды шаю ( бірнеше рет 0, 5 -1 литрдей жылы қ суды ішкізу ж не тілді т біне сауса ты ты у ә ң ү қ ғ ар ылы суды ша ыру) керек. Шай аннан кейін қ құ қ ғ за ымдан ан а 30 -40 таблетка а дейін белсенді қ ғ ғ ғ к мір ( карбоген) беріп, е жа ын аурухана а ө ң қ ғ жеткізу керек. Улы са ырау ла тар а ара анда, улы ң құ қ ғ сімдіктер к бірек ж не жиі кездеседі. Сонымен ө ө ә атар, рт рлі сімдікті рамында т рлі улар қ ә ү ө ң құ ү болады, сонды тан біреуімен улану екіншісімен қ улан аннан лкен айырмашылы ы бар. ғ ү ғ

Бізді республикамызда е лкен ауіпті: ара ң ң ү қ қ мендуана, к дімгі сасы мендуана, улы вех немесе ә қ цикута, болиголв, зын аконит ж не дубравты ұ ә аконит т ндіреді. ө Атал андардан бас а а сыр а , чистотель, ызыл ғ қ қ пасен, ара бадам, к дімгі адыраспан, ар а к з, қ ә қ ғ ө к ймесг л, к дімгі сы ш п ж не кейбір ү ү ә құ қ ө ә бас алары да улы. ара посиенаны ж не к дімгі қ Қ ә ә ызана ты жапыра тары ж не жасыл жидектер де қ қ ң қ ә улы. Крушина, жимолостер, вольчилы жидектері қ улануды тудыруы м мкін. ү азіргі кезде уланулар кездейсо болады, Қ қ жидектерді, тамырларды немесе г лдерді жеуге ү жарайтынын білмегендіктен одан балалар жиі зардап шегеді.

Мендуанамен, сасы мендуанамен қ уланулар кезіндегі белгілер те сас. ө ұқ детте, уланудан кейін 0, 5 -1 са ат ткен Ә ғ ө со ауызда р а шылы , ж туды ң құ ғ қ қ ұ ң б зылуы, жа ын елестеулер, к зде екі ұ қ ө еселену, жары а ор ыныш, ж рек ққ қ қ ү а улары, ентігу, бас ауру пайда болады. қ ғ арашы тар кенет лкейеді. Тері детте Қ қ ү ә ызыл, р а болады. Улан анны с здері қ құ ғ қ ғ ң ө байланыссыз, ойлау жа ынан кемістік ғ бай алады. қ

Рационалды тама тануда т улікті белгілі қ ә ң бір уа ытында та ам абылдау, та ам қ ғ абылдауды с йкестілігі ажет. К ніне ш қ ң ә қ ү ү рет тама тану кезінде ал аш ы 2 та ам қ ғ абылдау т уліктік энергетикалы қ ә қ ндылы ты 2/3 б лігін рап, кешкі ас 1/3 құ қ ң ө құ б дігін алу керек. Жиі т уліктік рацион ө ә энергетикалы ндылы бойынша келесідей қ құ қ б лінеді: та ерте гі ас – 25 -30%, т скі ас – ө ң ң ү 45 -50%, кешкі ас – 20 -25%. Та ертенгі ж не ң ә т скі ас аралы ы, сонымен атар т скі ас пен ү ғ қ ү кешкі ас аралы ы 5 -6 са атты рауы ажет. ғ ғ құ қ Кешкі ас пен й ы а кетуді аралы ы 3 -4 ұ қ ғ ң ғ са ат болуы керек. ғ

4 рет тама тану режиміндегі қ энергетикалы ндылы қ құ қ бойынша: та ертенгі ас – ң 20 -25%, екінші та ертенгі ас – ң 10 -15%, т скі ас – 35 -45%, ү кешкі ас – 20 -25%. Т уліктік ә рацион климатты қ жа дайлар а, е бек етуге, ғ ғ ң салт-д ст р ж не т. б. ә ү ә факторлар а байланысты. ғ

орытындыҚ Д рыс тама тана білсе , сіп жетілумен атар ұ қ ң ө қ мірі ді де зарта аласы. Тама тану рационыны ө ң ұ ң қ ң толы болуы елді денсаулы жа дайын, су мен қ ң қ ғ ө физикалы дамуын , ж мыс а белсенділігін, қ ұ қ бейімделу абілетін, мір с ру за ты ын қ ө ұ ұ қ ғ арттырады. К птеген патологиялы жа дайларда ө қ ғ диетотерапияны ма ызы зор. Болаша ана а ң ң қ ғ тама ішкендеж не тама тан кейін екі са ат шай қ ә ө ғ ішуге болмайды. Шайды орнына компот, айна ан ң қ ғ су, кисель немесе шырынмен алмастыр ан ж н. ғ ө Себебі шайды рамында та амнан темірді ң құ ғ ң сі уіне кедергі жасайтын танин болады. Темірді ң ң жетіспеушілігі ан азды а келіп со тырады. қ ққ ә қ