9 Радиодан: 1941 жылы 22 маусым күні

9 Радиодан: 1941 жылы 22 маусым күні фашистік Германия Кеңес Одағына опасыздықпен шабуыл жасады. Кеңес Одағына Ұлы Отан соғысы басталды.

Жеңіс. . . Иә, оны сан миллиондаған адамдар 4 жыл бойы минуттап, сағаттап сарыла күтті емес пе? ! Ақыры олардың үміті мен сенімі аяқталды, тілектері орындалды. Бірақ сол Жеңіс оңайлықпен келген жоқ. Жеңіс қолында Отан үшін су кешіп талай миллиондаған асыл азаматтар мерт болды. Жауымен жан аямай шайқасып, ерліктің ерен үлгілерін көрсетті, бірақ ешкімнің сағы сынбады. Олардың бойындағы отаншылдық сезім, қолына қару алып, сапқа тұрған көптеген ұлт өкілдерінің тізе қосқан бірлігі мен ерлігі Жеңіс сағатын жақындата түсті. Осы қан майданда қасық қаны қалғанша соғысып, ерлік істері мен Отан үшін күрескенбатырларымызға бас иеміз!

Отан соғысының алғашқы күндерінен бастап-ақ қатарында мыңдаған қазақстандықтар шайқасқан Кеңес жауынгерлері барлық майдандарда фашистік басқыншыларға қарсы кескілескен ұрыс жүргізілді. Мәскеу түбінде генерал-майор И. В Панфилов қолбасшылық еткен даңқты 316 атқыштар дивизиясы ерлікпен шайқасты. Мәскеу үшін болған шайқастарды еске ала келіп, Ұлы Отан соғысының аты аңызға айналған қаһарманы Б. Момышұлы былай деп жазды: “Біздің жүрегіміз темір емес, бірақ біздің кек отымыз қандай темірді болса да ерітіп, күйдіріп жібере алады. . . Біздің үрейлі жеңетінқаруымыз бар, ол – Отанға деген сүйіспеншілік”.

Ленинград үшін шайқастың ауыр күндерінде қазақтың халық ақыны Жамбыл ленинградтықтарға “Ленинградтық өренім!” деген жырын арнады. Ленинградтық өренім, Мақтанышым сен едің! Нева өзенің сүйкімді, Бұлағымдай көремін. Көпіріне қарасам, Өркеш-өркеш жарасқан, Шоқылардай дер едім. Сапырылған көк теңіз, Шомылыдырып кемерін! Шамы күндей жайнаған, Аспанға үйлер бойлаған. . . Арқа тұтып алыста, Айбыным деп ойлағам!

ДЕРЕК ПЕН ДӘЙЕК Соғыс жылдары Қазақстаннан 1196164 адам қару асынып, майданға аттанды. Ал еңбек армиясына 700 мың адам жіберілді. Сонда барлығы 1 миллион 900 мыңдай адам Отан үшін сапқа тұрды. Соғыс кезінде Қазақстан жерінде 12 атқыштар дивизиясы мен 4 ұлттық атты әскер дивизиясы, 7 атқыштар бригадасы, әскер түрлерінің 50 -ге жуық полктері мен батальондары құрылып, майданға аттанды. Ал 1075 — атқыштар полкының аға лейтенанты Бауыржан Момышұлы басқарған 2 -батальон 3 рет қоршауда қалып, 3 ретінде де жау құрсауын бұзып шықты. Ұлы Отан соғысы кезінде 500 -ден астам қазақстандық Кеңес Одағының батыры атанды.

Сталинград шайқасына Қазақстанда жасақталған 10 -нан астам әскери құрамалар қатысты. Әсіресе, 116 — атқыштар дивизиясының дені қазақ сарбаздарынан құрылған 7 — ротасының ерлігін ерекше атауға болады. Рота жауынгерлері қорғаған көшеге «Казахская» деген ат берілді. Сталинград шайқасына қатысқан 3 қазақстандық жауынгер Кеңес Одағының Батыры атанды. Солардың бірі- жаужүрек ұшқыш Нүркен Әбдіров еді.

Ұлы Жеңіске ат салысуда тылдағы еңбекте апаларымыз бен аналарымыз әкелерімізден кем түскен жоқ. Уақытпен санаспай , ыстыққа күйіп, суыққа тоңа жүріп Ұлы Жеңіске өз үлестерін қосқан еді. Жауға атылған үш оқтың екеуі Қазақстанда жасалғанды. Жеңіс жеңілдікпен келген жоқ. 1418 күнге созылған бұл қатерлі айқастағы халқымыздың жанқияр ерлігі мен жеңіс тарихын ешкім де, ешқашан да ұмытпақ емес. Соғыс өрті қашан да халық есінде. Ендеше, соғыс даласында хабар-ошарсыз кеткен, қаза тапқан ер-азаматтарды бір сәт үнсіз еске алайық!

Ұлы Отан соғысының отты жылдарында біздің жерлестеріміз де өшпес даңққа ие болды. 46 семейліктер Кеңес Одағының батыр атағын алып, 30 мыңдай адам жауынгерлік ордендер мен медальдармен наградталды. Шұбартау өңірінен 176 жауынгер оралды. Оларға арналған Панфилов алаңында мәрмәрден орнатылған ескерткіштер бар. Міне, осынау елімізге лаң салған алапаттың аяқталғанына 65 жыл толып отыр.

Соғыстың алғашқы күндерінен бастап – ақ Кеңес халқы жан- тәнімен отанын қорғады. Әрбір ауыл, әрбір қала үшін кескілескен ұрыс болды.

Батыс бардық, Балқан бастық бөктерлеп, Карпет астық, Альпі аттандық көкке өрлеп. Еуропаның аспанында тұрдық біз, Кеудемізде қасиетті кек кернеп. . . Біз Отанның солдатымыз тыңда, жер! Жерді зират етем десе жау егер, Адамзаттың аманатын арт бізге, Бізбіз адал дүниеге мұрагер. Сенсің Отан қан майданда, Сыйынарым, ұраным. Күні-түні әр қайда да, Сені көріп тұрамын. Бір өзіңде кең кеудемде, Соққандай өз жүрегім. Өреңдерің сен дегенде, Өлімге де жүреді.

Жанымдай сүйем халықты, Ерлері мәңгі даңқты. Өнеге тұтып өсемін Әлия, Мәншүк, мәлікті. Қайтпаған дауылдан, Кек алған жауынан. Халықтың қастерлі Жайсаңы Бауыржан, Қайсар ұл Бауыржан. Жерден, көлден, аспаннан, Соқты, жауды ел күнде. Берлинде алғаш басталған, Бітті соғыс Берлинде.

Ұлы соғыс – төрт жыл адам төзгені, Дерт пен ыза тірі дене сезгені. Төрт жыл ұдай көздемеппіз, атпаппыз, Екі аяқты елдестен өзгені. Ет қызуы енді бір сәт басылған, Бақсаң егер, ажалына бас ұрған. Ел зұлматы жер астында өртеніп, Күн көзімен күн сүйегін жасырған. — Жеңіс! Бір сыбаға баршылық! Қуаныңдар қалды жуық қарлы алып! Осылайша отты салют берген-ді, Біздің елден жаңа тарих жыр салып.

Сүйінші елім, сүйінші! Арылтып жаудан жерімді. Табанға жаншып өлімді, Жеңіспен желпіп өмірді. Оралды ерлер көңілді, Десеңдер бұл қай күні? 9 май күні. Олар Отанымыздың байтақ жерін қорғады, Өз туған халқының өнерін қорғады. Ақ сүт берген анасын қорғады, Ақ самал ескен даласын қорғады. Пәк жүзді баласын қорғады.

Ер есімі ел есінде. Кір жуып, кіндік кескен жері үшін, аялап, әлпештеп өсірген елі үшін, жанған отқа түсіп, жалын кешкен, ер-азаматтар естен шықпайды.