• Та ырыбы: С т ж не

• Та ырыбы: С т ж не с т німдеріні қ ү ә ү ө ң ішек микрофлорасына сері ә • Орында ан: Сейілхан А ғ • абылда ан: Досыбаев Қ ғ М

С тү — барлы жаста ы адамдар шін ж ымдылы ы қ ғ ү ұғ ғ жо ары о ай сі етін нім. 100 грамм с тте 3 грам а жуы ғ ң ң ө ү ғ қ а уыз, 3, 2 грамм эмуль-гациялан ан о ай сі етін май, қ ғ ң ң к птеген м лшерде о ай сі ірілген кальций мен фосфор ө ө ң ң осындылары, сондай-а белгілі м лшерде А 1, В 2, Д қ қ ө витаминдері бар ж не де жаз ы уа ытта сиыр с тіндегі ә ғ қ ү б л витаминдер ыста ыдан едеуір к п болады. 100 ұ қ ғ ө грамм с т организмге 60 — а жуы килокалория береді. С т ү қ қ ү а уызы негізінен, казеиннен (2, 7 %), лактальбуминнен қ (0, 4 %) ж не лактоглобулиннен (0, 1%) т -рады. С т ә ұ ү а уызыны 75 -96 пайызы организмге сі імді келеді. қ ң ң рамында ы Құ ғ лактоза не с т анты тез ашиды. Б л ү қ ұ асиетті с т ашытуда пайдаланылады. Минерал заттары қ ү органикалы ж не бейорганикалы ыш ыл т з- дары қ ә қ қ қ ұ т рінде кездеседі. Сондай-а , 60 -тан астам ү қ фермент , рт рлі гормон (окситоцин, пролактин, фолликулин, ә ү адреналин, инсулин т. б. ), иммунды заттар (антитоксин, қ глотинин, онсонин т, б, ), газдар (СО 2 , Н 2 , NH 3 ), микроорганизмдер болады.

Адамдар мына жануарларды с тін ң ү пайдаланады: Сиыр Ешкі ой Қ Т йе ү Биені ж не т йені с ті емдік ма сатта олданылады ң ә ү ң ү қ қ

. Е біріші с тті німдерді микрофлорасын к рген ң ү ө ң ө французды Луи Пастер болды. Б л зерттеулер осы қ ұ та ырып а лкен ызы ушылы ту ызды. Зерттеуші қ қ ү қ ғ – микробиологтар микроа заларды физиологиясын, ғ ң сондай-а биохимиялы ашу процестерін зерттеуге қ қ ден ойды. Тіпті жа сы с тті рамында с т қ қ ү ң құ ү ыш ылды бакретиялар, ашыт ылар тіршілік етеді. қ қ қ C т ыш ылды німдерді олдану р т рлі ү қ қ ө қ ә ү радинуклидтерді шы уын жылдамдататыны ң ғ д лелденген. На ыз с т ыш ылды нім міндетті ә ғ ү қ қ ө т рде тірі микроа залардан (с т ыш ылды ү ғ ү қ қ бактериялар) т рады, адамдарды ас орыту ұ ң қ ж йесіні к п негізгі м лшерін райды. ү ң ө ө құ Микрофлора балансыны б зылуы дисбактериоз ң ұ к птеген м мкін аурулар а шалды тыруы м мкін, ө ү ғ қ ү олар: ас азан ж не ішек жарасы, аллегрия, қ ә гастритам. Дисбактериозды е жа ымсыз жері ң ң ғ – адамны иммунды ж йесіні т мендеуі, оны ң қ ү ң ө ң а ыры созылмалы ж не ас ыну а алып келеді. ас қ ә қ ғ орыту ж йесіні б зылуы салдарынан енжарлы қ ү ң ұ қ ж не лсіздік пайда болады. ә ә

Ішекті микрофлорасы антибиотик абылда аннан кейін де ң қ ғ б зылады, я ни а за а керек бактерияларды лтіреді. ұ ғ ғ ғ ө Дисбактериозды д рілік препараттармен емдеуге тура келеді, ә ал алдын алу а с т ыщ ылды німдер, б рінен б рын айран ғ ү қ қ ө ә ұ мен биоайран, бифидок негізінде жасал ан к мектеседі. ғ ө рамы бірдей б л сусында жа сартыл ан бифидобактерия Құ ұ қ ғ осыл ан айран қ ғ – адам а засына пайдалы, я ни ас орыту ғ ғ қ ж йесіне к мектеседі (то ішекті морфологиясыны 90 % ү ө қ ң ң райды). құ Жапонды тар айранды ас азан ж не ішек онкогинезін емдеу қ қ ә шін ол\анады. с т ыш ылды німдермен ішек ү қ қ ө микрофлорасын ж не гастиритті емдеуге болады. Жо ар ы ә ғ ғ ыш ылды гастритті емдеу шін бал ын айран (бір к ндік), қ қ ү ғ ү ал т менгі ыш ылды шін ш к ндік айран олданылады. ө қ қ ү ү ү қ

С збенү i айраннан зә i рлейд i. Ол шү i н айранды кенепт i апшы а яды да, одан а ызады. ал ан қ ққ құ ғ Қ ғ ою масса с збе болып табылады. Одан кей қ ү i н с збеге к ү i шкене т з салады. ұ аза тарҚ қ с збеден ү рт құ жасайды. Кейб i реулер м ны ұ атық қ деп атайды. С збеден аза тар рт жасап, оны ет ү қ қ құ та амдарына астатым рет ғ i нде осып пайдаланады, қ ты т р ң ү i нде де олданады. қ Ірімшік — с тті арнайы деуден ткізу ар ылы ү өң ө қ алынатын жо ары ғ калориялы не рлым сі імді ғұ ң та амды німдеріні бірі. зірлеу ж не пісіру ғ қ ө ң Ә ә кезінде ол микробиологиялы қ , ферментативтік та ы ғ бас а процестерден теді, соны н тижесінде, қ ө ң ә дайын кім ө с тпенү салыстыр анда д мі ж не ғ ә ә н рлілігі жа ынан ед уір нды асиеттерге ие ә ғ ә құ қ болады. Ірімшік сиырды , ойды ж не ешкіні ң қ ң ә ң с тінен жасалады. ү

айма. Қ қ Б л та амны бірнеше т рлері ұ ғ ң ү бар: піскен айма , шикі айма , кілегей қ қ айма , бал айма , та ы бас алары. Олар қ қ ғ қ май айыру, шай а ату, тал ан был ау ж не ғ қ қ ғ ә р т рлі тама тар а осу шін, кейде ә ү қ ғ қ ү айма к йінде пайдалану немесе бас а қ қ ү қ тама тар а (нан а, бидай а, тары а т. б. ) қ ғ ғ жа ып жеу шін зірленеді. Піскен айма ғ ү ә қ қ пісірілген с тті бетінен алынады. Шикі ү ң айма шикідей т ндырып ой ан с тті қ қ ұ қ ғ ү ң бетінен немесе сепоратор машинасына тартыл ан с ттен алынады. Одан сары ғ ү май алынады. Кілегей айма тан да сары қ қ май алынып, ж деу адамдарды о алту а ү ң ғ пайдаланылады немесе бас а тама тар а қ қ ғ осып д мі келтіріледі. қ ә

Сары майдың негізгі т рлеріні рамында ү ң құ 81 , 5 — 82 , 5% с т майы ж не 16%- тен ү ә аспайтын су болады. А уыздар қ , к мірсуларө мен минерал т здарыны азда ан б лігі осы ұ ң ғ ө суда ериді. Сары майды д мділік сапасы ң ә мен рылымы жо ары бол анды тан ол құ ғ ғ қ жа сы сі еді ( 9 8 , 5 % — кедейін). Сондай-а қ ң қ оны ң калориялылы ығ жо ары (1 кг-да 6, 6— 7, 5 ғ ккал) ж не рамында А, Д ә құ д румендеріә бар, сол себепті сарымайды та ам ретіндегі ң ғ ба алылы ы да арта т седі ғ ғ ү Айран — пісірілген сиыр , ой қ , ешкі с тіні жылы кезінде ү ң ашыт ы (айран, қ аймақ қ ) осып, йытып дайындайтын қ ұ ыш ыл д мді а та ам т рі. Айран рі сусын орнына да қ қ ә қ ғ ү ә ж реді. Ысты тау болса, сарысуланып іріп, тым сал ын болса ү қ қ йымай оятынды тан, анжылым етіп ал ан со м лшері бір ұ қ қ қ ғ ң ө шелек ( азан) ыдыста ы с тке шамамен оны оннан бір қ ғ ү ң б лігіндей йыт ыны осып, баяу араластырып, аузын ө ұ қ қ мы тап жауып, суып алмас шін жылылап орап та қ қ ү ң асырады.

азіргі кезде с т ыш ылдарынан жасалатын Қ ү қ қ бактерияларды 70 астам т рлері белгілі. Ашыт ы ң ү қ рамына осылатын стрептококк штаммаларын құ қ с рыптауды ма ызы зор, біра бас а ұ ң ң қ қ с т ыш ылды бактериялар Propionibacterium т рі ү қ қ ү бактериоциндер шы аруы м мкін, олар ғ ү L. delbruecrii bulgaricus тарма ына арсы болуы ғ қ м мкін. Б л сия ты са а залар йогурт ү ұ қ ғ ашыт ысыны рамында олданылады, олар қ ң құ қ німдегі арты ыш ылды ты жойып жібереді. ө қ қ С т ыш ылды бактериялардан жасал ан ү қ қ ғ бактериоциндерді йогурт жасауда олданылатын ң қ ашыт ылар а да сері бар екендігі туралы те аз қ ғ ә ө жазылып ж р. ү

Адам а засына жа сы сер ететін ғ қ ә арнайы с т та амдарыны ү ғ ң асиеттерін атап туге болады: қ ө • Ас азан-ішек жолдарыны қ ң физиологиясы ж не ішек ә микрофлора жа дайы; ғ • Иммунды ж не ан айналым ә қ ж йесіні оптимизациясы; ү ң • Глюкозаны , триацилглициринні ң ң ж не т. б анда ы оректік к лемін ә қ ғ қ ө са тау; қ • Оксидантты активтілігі бар осылыстарды к лемін т мендету; қ ң ө ө

олданыл ан дебиеттер тізімі: Қ ғ ә • « аза стан Қ қ » : лтты энцклопедия / Бас редактор . Ұ қ Ә Нысанбаев – Алматы « аза энциклопедиясы Қ қ » Бас редакциясы, 1998 ISBN 5 -89800 -123 -9 , VIII том • https: //kk. wikipedia. org/wiki/%D 0%A 1%D 2%AF%D 1%82 интернет сайтынан алынды