การศกษาเทคโนโลยสารสนเทศ ผชวยศาสตราจารย ดร. เรวต แสงสรยงค คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา URL: http: //www. huso. buu. ac. th/rewat e-mail: rewat@buu. ac. th
ภาววทยาของเทคโนโลยสารสนเทศและการส อสาร ทกสงทถกนำมาประยกตใชททำใหเกดปรากฏกา รณของโลกคอมพวเตอร และเราเหนวามนเปนองคประกอบหรอสงททำใหเกดโลกคอม พวเตอร เชน ซอฟตแวร (software) อนเทอรเนต จดหมายอเลกทรอนกส (e-Mail) เครองคอมพวเตอรแมขายสารสนเทศบนอนเทอรเนต information servers: WAIS) กลมขาว (virtual reality: VR) เปนตน (internet) (wide area (usenet) ความจรงเสมอน
อะไรคอ ภาวะวทยาของเทคโนโลย (ONTOLOGY): What is technology? ) • แตกตางกบ ธรรมชาต (nature) • หมายถง จดหมาย (end) / จดประสงค การทำหนาท (functional): มจดประสงค (end) หรอมคณคา หรอการใช • โดยทวไป เพอเพม (purposeful) / (purpose) มจดหมาย (value) ตอเจตนา /ความตงใจ (intended) (used) : เจตนา/ความตงใจ (intended) และการใช (used) เสรภาพ (freedom) และอำนาจ (power)
ขอบเขตของเทคโนโลย (The Scope of Technology) 1. ผลผลตขนสดทาย (End-product): สงประดษฐ (artifacts) 2. เครองมอ (Tools): เครองจกรและกระบวนการ (machines and processes) 3. ตวแทน /ตวการ (Agents): นกวทยาศาสตร วศวกร และนกเทคนค (scientists, engineers and technicians) 4. การสนบสนนทางสงคม (Social support): จดประสงคของการจดการ /องคการ (purposeful organization) เทคโนโลย (Technology) =df การจดการความร ประชาชน (people) และสงตางๆ (things) ใหสำเรจตามเปาหมาย (goals) (knowledge)
องคประกอบของเทคโนโลย (Technological systems consist of …) 1. รปแบบกจกรรมของมนษย (Human activity form): วธการ (techniques) และการกระทำ (practices) 2. ทรพยากร (Resources) เครองมอ (tools) และวตถ /สงของ (materials) 3. สงประดษฐ (Artifacts) 4. จดหมาย /หนาท /ความพงพอใจของบคคล (Ends/functions/valences) 5. พนฐาน (Background) ของความร (knowledge) และทกษะ (skills) 6. การจดการทางสงคม (Social organization) 7. 4 และ 5 เปนพนฐานของ 4 องคประกอบของขอบเขตของเทคโนโลย
ระบบเทคโนโลย (Technological systems) 1. รปแบบกจกรรมของมนษย (Human activity form) • Use of natural objects or tools • Procedural knowledge or “know-how” • Increases human capacities and powers 2. แหลงของทรพยากร (Resource well) • Original states or natural states that are acted upon • Includes the built environment or physical infrastructure 3. สงประดษฐ (Artifacts) • Interaction effect: artifacts may act as tools and resources for further technology 4. ความพงพอใจของบคคล (Valences/VALUES) • Typical or intended uses • May be independent of actual use of a particular item • Generally INSTRUMENTAL VALUE, serving human needs and desires 5. ความร (Knowledge) และทกษะ (skills) • Necessary background • About the other aspects: – Resources – Techniques – Valences – Social systems 6. บรบทของสงคม (Social context) • For development, distribution and employment of technologies • Includes social artifacts: institutions that divide and coordinate labour • Sophisticated cognitive techniques
ญาณวทยาของเทคโนโลยและวทยาศาสตร (EPISTEMOLOGY: Technology & Science) • มมมองเกา (TRADITIONAL VIEW): – Science = ความบรสทธ (pure) ความรทปราศจากคานยม (value-free pursuit of knowledge) – Technology = สงทเปนศลปะและงานฝมอ (matter of arts and crafts) • มมมองใหม (MODERN/ENLIGHTENMENT VIEW): – การศกษาเชงประจกษเปนวธการเขาถงความรและใชเท คโนโลยเปนตวชวย (Empirical investigation as a means to knowledge, aided by technology) – การศกษาทเปนวทยาศาสตรชวยใหเกดการพฒนาเทคโนโ ลย (Development of technology aided by scientific education) – Science = การคนหาเชงประจกษอยางเปนระบบ (systematic empirical inquiry) – Technology = ผลผลตจากการทำหนาทตามวตถประสงคและระบบ (production of functional objects and systems)
การศกษาระบบสารสนเทศ (APPROACHES TO INFO SYSTEMS) การศกษาดานเทคนค (TECHNICAL APPROACHES) วทยาการคอมพวเตอร (COMPUTER SCIENCE) การวจยปฏบตการ (OPERATIONS RESEARCH) วทยาการการจดการ (MANAGEMENT SCIENCE) ระบบสารสนเทศสำ หรบการบรหาร (MIS) สงคมวทยา (SOCIOLOGY) จตวทยา (PSYCHOLOGY) การศกษาดานพฤตกรรม (BEHAVIORAL APPROACHES) รฐศาสตร (POLITICAL SCIENCE)
กรอบการบรหารสารสนเทศ (Information Management Framework) General Management (CEO) Strategic Information Management IS Department (CIO) Information Resource Management Information System Management Information Infrastructure Management Operation (COO) Information Services ทมา : Werthner, Hannes. 2003. Buniness Strategy. http: //ectrl. itc. it/home_people/werthner/
บรบทของการบรหารทรพยากรสารสนเทศ (Contexts of Information Resources Management) Information Content • Producing • Acquiring • Organizing • Abstracting • Storing • Retrieving Information Management • Strategic Management • Information Policy • Systems Analysis & Design • Records Management • Economics of Information • Systems Evaluation • Systems Implementation • Information Networking • Human Resources Management • Knowledge Engineering IRM Contexts Business Government NGO Education Information Users • Behavior • Information Needs • Information Seeking • Information Use • User Characteristics Access Information Technologies • Computers • Telecommunications • Office Automation • Micrographics • Reprographics • Video Technologies • Computer Integrated Manufacturing • Transactions Processing Technologies • Image Processing
การวจยสงคมศาสตรดาน ICTs (Social Research on ICTs) Information Economy: Making a Business of Information Visio ns Information Society: Balancing Competing Values and Interests Social Dimensions of the Public policy and regulation: actors, technical: social, cultural, and goals, and strategies political processes shaping technological development and innovation Production I IV Governance Utilization II III Consumptions Realit ICTs in organizations, management, and work: ies Living in an information society: ICTs in the home, education, and reinforcing and transforming democracy processes Source: William H. Dutton. “Information and Communication the structure, processes, and Technologies: Vision and Realities. New York: Oxford University, 1996 geography of the firm
การวจยสงคมดาน ICTs (Social Research on ICTs) • ดานการผลต (production) เปนการศกษาเกยวกบกระบวนการทางสงคม วฒนธรรม และการเมองททำใหเกดการพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมใน การผลต การบรการ และการอตสาหกรรม • ดานการใชประโยชน (utilization) เปนการศกษาเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอส ารในองคการ การบรหาร และการทำงาน รวมถงอทธพลของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทมต อการเปลยนแปลงของโครงสราง กระบวนการ และทตงของหนวยงาน • ดานการบรโภค (consumption) เปนการศกษาเกยวกบการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสารในชวตและความเปนอยของคนในสงคมสารสนเทศ ทงในครวเรอน พลเมอง ผบรโภค ทอยอาศย การศกษา และดานอน ๆ • ดานการเมองการปกครอง (governance) เปนการศกษาเกยวกบเงอนไขและกระบวนการของนโยบายสาธาร ณะททำใหเกดความเสมอภาค การแขงขน และผลประโยชน
แนวคดและหวขอในการศกษาเทคโนโลย สารสนเทศและการสอสาร #1 1. 2. 3. แนวคดทเชออทธพลของเทคโนโลย (limits of technological determinism) ยอมรบวาปจจยทางดานเทคโนโลยและสงคมมกระบวนการรว มกนในการทำใหเกดการเปลยนแปลงเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสาร และการเปลยนแปลงทเกดขนเปนสงทไมสามารถทำน ายได แนวคดทเชอปจจยดานผใช (centrality of the user) มมมมองวา พฤตกรรมของผใชและครวเรอนมอทธพลอยางมากตอการเ ปลยนแปลงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร แนวคดทเชอวฒนธรรมของเทคโนโลย (cultures of technology) ไดแกทศนคต คานยม นสย และรวมถงสอมวลชนทลอมรอบเทคโนโลยสารสนเทศและการส อสาร เปนวฒนธรรมทมอทธพลตอพฤตกรรมของผใช ผผลต และผบรหาร ในการเปลยนแปลงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร
แนวคดและหวขอในการศกษาเทคโนโลยส ารสนเทศและการสอสาร #2 5. 6. 7. แนวคดทมความอคตตอการเกดของเทคโนโลย (the bias of emerging technologies) โดยใหความสำคญหรอเหตผลทางดานเศรษฐกจ วฒนธรรม และสงคม ดานใดดานหนงมากกวาดานอน ๆ แนวคดทเชอปจจยดานโลกาภวตร (interaction of localglobal dimensions) ใหเหตผลวา การเปลยนแปลงของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มความเกยวของกบเวลาและสถานท ทเกดจากการอยในภมประเทศทแตกตางกน แนวคดทเชออทธพลของการเขาถงสงคมสารสนเทศ (access to the information society) หมายถง การเกดเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทำใหการเปลยนแ ปลงดานองคการ สงคม และประชาชนตามมา
การวเคราะหสงคมสารสนเทศ 1. 2. #1 การวเคราะหเชงเทคโนโลย (technological) เปนแนวคดทใหความสำคญกบการประดษฐ (invented) และผลกระทบ (impact) ของเทคโนโลย โดยเชอวาวทยาการและพฒนาการของการประมวลผล (processing) การบนทกผล (storage) และรบสง (transmission) ในระบบสารสนเทศจะทำใหเกดการประยกตใชเทคโนโลยสารส นเทศในรปของความเปนเสมอนจรง (virtually) ในทกดานของสงคม การวเคราะหเชงเศรษฐศาสตร (economic) เปนการศกษาปรมาณและการเตบโตของอตสาหกรรมสารสนเทศใน กลมอตสาหกรรมการศกษา การสอสาร เทคโนโลยสารสนเทศ การบรการสารสนเทศ และอตสาหกรรมอน ๆ ทเกยวของกบสารสนเทศ
การวเคราะหสงคมสารสนเทศ 3. 4. 5. การวเคราะหดานอาชพ (occupational) เปนการศกษาการเปลยนแปลงของอาชพ โดยเชอมโยงเขากบการศกษาเชงเศรษฐศาสตร การวเคราะหเชงระยะทาง (spatial) เปนการศกษาเครอขายสารสนเทศ ทเกดจากการเชอมโยงพนททตางเวลาและสถานทเข าดวยกน และมการตดตอกนทางสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรมตงแตระดบทองถน เมอง ภมภาค ทวป และโลก การวเคราะหเชงวฒนธรรม (cultural) เปนการศกษาวธชวตของคนเราทอยในสภาพแวดลอมของ สงคมทมสารสนเทศเพมขนอยางผดปกต #2 ประเทศ
ประเดนการวจยเกยวกบรฐบาลอเลกทรอนกสท นาสนใจ (Key areas of e. Government-specific research challenges) เทคโนโลย (Technological) สงคมและเศรษฐกจ (Socioeconomic) ทมา • Access technologies to ensure e. Government for all • Specific technologies for a knowledge-based networked e. Government • New models for harmonisation • Open source tools for e. Government applications development • Quality monitoring tools • New models for e. Government service provision and delivery and governance • The role of intermediaries in e. Government service delivery and governance • Understanding individual user needs • Tools and methods for ensuring trust and security • Resistance to change in the public sector : Joint Research Centre, European Commission. 2004. e. Government in the EU in the next decade: The vision and key
เอกสารอางอง • • • Heeks, Richard and Molla, Alemayehu. 2008. Compendium on Impact Assessment of ICT-for-Development Projects. International Development Research Centre (IDRC). http: //www. comminit. com/en/node/287033/307 Hundleby, Catherine. 2002. Technology & Human Values. http: //instruct. uwo. ca/mit/271 b-001/lecture/jan 15. ppt Sey, Araba. 2008. Public Access to ICTs: A Review of the Literature. Center for Information & Society, University of Washington. http: //cis. washington. edu/blog/site/2008/10/27/draft-literature-review/
Скачать презентацию การศกษาเทคโนโลยสารสนเทศ ผชวยศาสตราจารย ดร เรวต แสงสรยงค คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา URL
ed5267fa2a327a30a8672ccdc62bfca6.ppt