Қосмекенділерді, бауырымен жорғалаушыларды биологиялық қорғау Орындаған Әбдиева. Г, Азатов О. , Бектұрсын М.
Сирек және құрып бара жатқан жануарлардың түрлерін атып жоюдан сақтау қорғауға деп аталады
◦ Бүкіләлемдік жануарларды қорғау күнін атап өту туралы шешім 1931 жылы 4 қазанда Флоренцияда өткен табиғатты қорғауды қолдаушылар қозғалысының халықаралық конгресінде қабылданды. ◦ «Жануарлар дүниесін қорғау мен пайдалану туралы» , 1981 ж Қазақстан республикасының заңы қабылданды. ◦ «Жануарлар дүниесін қорғау мен пайдалану туралы» заңның бірнеше бөлімдері бар. Олар: ◦ жануарлар дүниесін пайдалану; ◦ жануарлар дүниесін қорғау; ◦ жануарлардың мемлекеттік есебі және жануарлар дүннесінің мемлекеттік қоры; ◦ жануарлар дүниесін қорғау мен пайдалануға бақылау; ◦ жануарлар дүниесін қорғау мен пайдалану туралы заңдарды бұзғаны үшін жауапкершілік; ◦ халықаралық шарттар.
Қорғау шараларына Қорықтар ұйымдастыру Ұлттық бақтар ұйымдастыру Қызыл кітапқа енгізу Зерттеу, бақылау орталықтарын көпетеп ашу Заңды түрде қорғау жатады.
Қазіргі таңда әр елдерде соның ішінде Қазақстан Республикасында да табиғат пен жануарлар әлемін қорғауға арналған Қызыл Кітап 1996 жылы жарыққа шықты және заңдардың топтамалары жасалып жүзеге асырылуда. Сонымен қатар көптеген мемелекеттік ұйымдар мен мекемелер табиғат пен жануарлар әлемін қорғау барысында көптеген жұмыстар атқаруда. Көптеген жоғарғы оқу орында табиғатты және жануарлар әлемін қорғайтын мекемелерде жұмыс атқаратын мамандардың кадрларын дайындайтын бөлімдері жұмыс атқарады. Қазақстан Республикасында жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы ҚР, 2004 жылғы 9 шілдедегі № 593 заңы қабылданған
Қосмекенділер — алғаш құрлықта өмір сүруге бейімделген төртаяқты омыртқалы жануарлар. Олар екі ортала: суда да, құрлықта да кездесетіндіктен, қосмекенділер деп аталады. Қосмекенділер суда көбейеді және дернәсілдері сулы ортада дамиды. Қазіргі кезде қосмекенділердің 4 000 нан астам түрі Жер шарының тропиктік, субтропиктік және қоңыржай аймақтарында кездеседі. Қазақстанда қосмекенділердің 12 түрі таралған. Оның 3 түрі сирек кездесетіндіктен, Қазақстанның Қызыл кітабына (1996) тіркелген Қосмекенділердің дернәсілдері суда тек желбезектері арқылы тыныс алады. Ересектерінде құрлыққа шығуына байланысты өкпе пайда болған. Бірақ өкпесі нашар дамығандықтан, терісі арқылы қосымша тыныс алады. Ауыз жұтқыншақ қуысының қозғалуы арқылы ауа өкпеге өтеді.
Бауырымен жорғалаушылар омыртќалы жануарлардың салќынќанды әрі ќағанаќтылар тобына жатады. Олар нағыз ќұрлыќта тіршілік етуге бейімделген жануарлар. Көбеюі, дернєсілдерінің дамуы, тіршілік єрекеттері тікелей ќұрлыќта өтеді. Бауырымен жорғалаушыларға тән белгілер: 1) терісі ќұрғаќ және оның сыртын мүйізді ќабыршыќтар, ќалќаншалар, сауыттар ќаптайды, олар ауаны өткізбейді яғни тек терісі арќылы тыныс алмайды; 2) ќаңќасында алғаш рет кеуде торы пайда болған. Тынысалуы осы кеуде ќуысының бірде кеңейіп, бірде тарылуы арќылы жүзеге асады; 3) бұлшыќеттері едеуір жіктелген, єсіресе ќабырғааралыќ бұлшыќ еттері жаќсы дамыған; 4) жүрегінің ќарыншасы жартылай перде арќылы екі бөлімге бөлінген, ќаны онша араласпайды (артерия ќаны басым), денесіне аралас ќан тарайды. Жүрегінен тікелей үш ірі артерия ќантамыры басталады; 5) өкпесі ұсаќ көптеген ұяшыќтардан тұрады, тек өкпесі арќылы ғана тыныс алады; 6) Миы айќын екі ми сыңарына бөлінген, ми ќыртысы пайда болған (неопаллиум); 7) алғаш рет жамбас бүйректері (метанефрос) пайда болған; 8) іштей ұрыќтанады және дернєсілдері тікелей дамып ересектеріне айналады. ¦рығының дамуында арнайы ќабыќтар пайда болады; 9) Жер шарында кеңінен таралған, єрі түр саны да (8000 дай) көп; 10) суда тіршілік ететін түрлері 2 рет суда тіршілік етуге бейімделген; Ќазаќстанда бауырымен жорғалаушылардың 51 түрі кездеседі, оған тасбаќалар, кесірткелер, жыландар жатады. Олардың 10 түрі Ќазаќстанның Ќызыл кітабына (1996) тіркелген.
Қосмекенділердің үш түрі, бауырымен жорғалаушылардың 10 түріЖойылып кету қаупі бар деп саналады қосмекенділердің ішінде Жетісу бақатісі, Данатин бақасы және Сібір бақасы бар. Ал бауырымен жорғалаушыларға келсек, олар ала батбат (кесіртке), Зайсан кесірткесі, сұр кесіртке, бақырашкөз кесіртке, қызыл жолақты жылан, сары жылан, сары бауыр жылан, төртжолақты жылан, шұбар жы лан
Скачать презентацию Қосмекенділерді бауырымен жорғалаушыларды биологиялық қорғау Орындаған Әбдиева Г
атабаева парез.pptx